Halani​—Nọtẹn Ajọwiwa Tọn de to Hohowhenu

EYIN mẹhe jẹakọ hẹ Owe-wiwe lẹ sè yinkọ lọ Halani, nuhe nọ wá ayiha yetọn mẹ tlolo wẹ tọgbo nugbonọ Ablaham. To whenuena e zingbejizọnlin sọn Uli jei Kenani, ewọ po asi etọn Sala po, gọna otọ́ etọn Tela, po tavẹ-ylọvi etọn Lọti po nọte to Halani. Nutindo Ablaham tọn lẹ jideji taun to whenuena e tin to finẹ. To okú otọ́ etọn tọn godo, Ablaham zindonukọn to gbejizọnlin etọn mẹ nado yì aigba he Jiwheyẹwhe nugbo lọ dopagbe etọn na ẹn ji. (Gẹn. 11:31, 32; 12:4, 5; Owalọ 7:2-4) To nukọn mẹ, Ablaham do devi whenu dindẹn tọn etọn hlan Halani kavi lẹdo he sẹpọ finẹ de mẹ nado yì dín asi na Isaki. Ovivi Ablaham tọn Jakọbu sọ nọ finẹ na owhe susu.—Gẹn. 24:1-4, 10; 27:42-45; 28:1, 2, 10.

To whenuena Ahọlu Sẹnnakelibi Assilia tọn to budona Ahọlu Hẹzekia Juda tọn, e slẹ Halani do “akọta” he ahọlu Assilia tọn lẹ ko gbawhàn yetọn lẹ mẹ. To file, nọtẹn he yin Halani ma dlẹnalọdo otò lọ ṣokẹdẹ gba, ṣigba agbegbe he lẹdo e lọsu ga. (2 Ahọ. 19:11, 12) Dọdai Ezekiẹli tọn donù Halani go taidi dopo to ajọwatọgbẹ́ tangan otò Tile tọn lẹ mẹ, bo gbọnmọ dali zinnudeji dọ Halani yin nọtẹn ajọwiwa tọn titengbe de.—Ezek. 27:1, 2, 23.

To egbehe, tòpẹvi de poun wẹ Halani yin to fie sẹpọ Şanlıurfa, to whèzẹtẹn Turquie tọn. Ṣigba to ojlẹ de mẹ to hohowhenu, nọtẹn ajọwiwa tọn de wẹ tòdaho Halani tọn yin na nugbo tọn. Halani yin dopo to otò vude he gbẹ́ nọ yin yiylọ po yinkọ he yin yiyizan na yé to Biblu mẹ lẹ po mẹ. Yinkọ lọ to Assilia-gbè mẹ wẹ Harranu he sọgan zẹẹmẹdo “Aliho,” ehe dohia dọ Halani tin to aliho tangan ajọwiwa tọn lẹ ji to tòdaho lẹ ṣẹnṣẹn. Sọgbe hẹ nukinkan he yin kùnkùn sọn dòglọ to otò Halani tọn mẹ lẹ, onọ̀ Ahọlu Nabonidu Babilọni tọn wẹ yin yẹwhenọ-yọnnu to tẹmpli yẹwhe Sin tọn mẹ, yèdọ yẹwhe osun tọn to Halani. Mẹdelẹ dọ dọ Nabonidu vọ́ tẹmpli lọ gbá. To godo mẹ, ahọluigba susu lẹ fọ́n bosọ juwayi dile Halani gbẹ́ pò to ote.

To egbehe, Halani gbọnvo pete na nuhe e yin to ojlẹ de mẹ wayi. Halani hohowhenu tọn yin tòdaho de he hunnukun bosọ diyin, titengbe to ojlẹ tangan delẹ mẹ. Ṣigba, Halani egbezangbe tọn wá yin fie ohọ̀ he tindo họta tlọ́ntlọ́n delẹ te. Otò he hunnukun to hohowhenu bo ko yin gbigbakija lẹ wẹ lẹdo e pé. To aihọn yọyọ he Jiwheyẹwhe na hẹnwa lọ mẹ, mẹsusu he nọgbẹ̀ pọ́n to Halani lẹ—he bẹ Ablaham, Sala, po Lọti po hẹn—na yin finfọnsọnku. Matin ayihaawe, yé na penugo nado dọ nususu na mí dogọ gando Halani go, yèdọ nọtẹn ajọwiwa tọn de to hohowhenu.

[Yẹdide to weda 20]

Gbakija Halani tọn

[Yẹdide to weda 20]

Ohọ̀ he tindo họta tlọ́ntlọ́n lẹ

[Yẹdide to weda 20]

Pọ́n Halani hlan dile e te to egbehe