‘Hẹn Owe-Hihá lọ lẹ Wá, Titengbe Ayú-Wema Lẹ’

APỌSTELI Paulu yí hogbe he to aga ehelẹ zan do biọ to mẹdehlan hatọ etọn Timoti si nado hẹn owe delẹ wá na ẹn. Owe-hihá po ayú-wema tẹlẹ po wẹ Paulu to alọdlẹndo? Etẹwẹ hẹn ẹn nado dọ mọ? Podọ etẹwẹ mí sọgan plọn sọn obiọ ehe mẹ?

To ṣẹnṣẹn owhe kanweko tintan W.M., to whenue Paulu wlan ohó ehelẹ, owe 39 he Owe-wiwe Heblu tọn bẹhẹn lẹ ko yin mimá do vlavo owe 22 kavi 24, ehe suhugan yetọn na ko tin to owe-hihá voovo lẹ mẹ. Mẹplọntọ wehọmẹ daho tọn Alan Millard dohia dọ, dile owe-hihá ehelẹ tlẹ vẹakuẹ taun, yé “ma . . . zẹ̀ nugopipe adọkunnọ lẹ tọn go.” E whè gbau mẹdelẹ tindo dopo. Di apajlẹ, ojọ̀ Etiopianu lọ tindo owe-hihá de to osọ́-kẹkẹ etọn mẹ bo “to owe yẹwhegán Isaia tọn hia daga.” E ‘tindo aṣẹpipa daho to ahọsi Kandasi Etiopianu lọ glọ bosọ tin to adọkun etọn lẹpo ji.’ E na ko yin adọkunnọ jẹ obá de mẹ nado sọgan tindo adà Owe-wiwe tọn delẹ.—Owalọ 8:27, 28.

Paulu biọ to Timoti si dọmọ: ‘Eyin hiẹ ja, hẹn awù daho he yẹn jodo Tloa to Kalpu dè wá, gọna owe-hihá lọ lẹ, titengbe ayú-wema lẹ.’ (2 Tim. 4:13) Ehe dohia dọ Paulu tindo owe susu. Be owe de sọgan yin nujọnu na ẹn to owe etọn lẹ mẹ sọ Ohó Jiwheyẹwhe tọn ya? Gando hogbe lọ “ayú-wema lẹ” go to wefọ ehe mẹ, weyọnẹntọ Biblu tọn A. T. Robertson dọmọ: “Ehelẹ na taun tọn sọgan ko yin vọkan owe Alẹnu Hoho tọn lẹ, na ayú-wema lẹ nọ vẹakuẹ hugan papyrus lẹ.” Sọn ovu whenu gbọ́n wẹ Paulu yin “weplọn . . . gbọn Gamalieli dali,” yèdọ Osẹ́n Mose tọn plọnmẹtọ de he gbẹtọ lẹpo nọ na sisi. Enẹwutu, e họnwun dọ Paulu na ko tindo vọkan mẹdetiti tọn owe-hihá Ohó Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn.—Owalọ 5:34; 22:3.

Lehe Klistiani lẹ Nọ Yí Owe-Hihá lẹ Zan Do

Suhugan gbẹtọ lẹ tọn ma tindo owe-hihá Owe Wiwe tọn yetọn titi lẹ. To whelọnu lo, nawẹ suhugan Klistiani ojlẹ enẹ mẹ tọn lẹ tọn wagbọn do mọaleyi sọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ? Wekanhlanmẹ tintan Paulu tọn hlan Timoti na gblọndo lọ. E wlan dọmọ: “Kaka yẹn nado wá, zindonukọn nado nọ jo dewe na wehihia gbangba tọn.” (1 Tim. 4:13) Wehihia gbangba tọn yin adà tito-to-whinnu opli Klistiani tọn lẹ tọn de, yèdọ aṣa nuyiwa tọn de to omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ṣẹnṣẹn sọn ojlẹ Mose tọn mẹ gbọ́n.—Owalọ 13:15; 15:21; 2 Kọl. 3:15.

Taidi mẹho agun tọn de, Timoti dona ‘jo ede’ na wehihia daga, ehe na hẹn ale wá na mẹhe ma tindo vọkan Owe-wiwe tọn yetọn titi lẹ. Matin ayihaawe, to wehihia gbangba tọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn lọ tọn whenu, mẹlẹpo  nọ dotoai po sọwhiwhe po na ohó depope nikaa gbọ yé go, podọ mẹjitọ lẹ po ovi lẹ po na ko nọ dọhodo nuhe yin hihia to opli lẹ whenu ji to whégbè.

Owe-hihá Isaia tọn he yin mimọ to Ohù Kúkú mẹ bo yin yinyọnẹn taun lọ dite na mẹtlu 7,3. Owe-hihá de nọ pẹ̀n taun, na e nọ tindo opò to tónu awe lẹ bo nọ saba tin to apò he na basi-hihọ́na ẹn de mẹ. E sọgan vẹawuna suhugan Klistiani lẹ tọn nado hẹn owe enẹlẹ susu to whenue yé to yẹwhehodọ. Dile etlẹ yindọ Paulu lọsu tindo owe-hihá Owe-wiwe tọn delẹ, e na vẹawu dọ ni nọ bẹ owe-hihá lọ lẹpo hẹn to gbejizọnlin etọn lẹ whenu. E họnwun dọ e jo delẹ do họntọn etọn Kalpu dè to Tloa.

Etẹwẹ Mí Sọgan Plọn sọn Apajlẹ Paulu Tọn Mẹ?

Tlolo whẹpo Paulu he yin wiwle do gànmẹ whla awetọ to Lomu do basi obiọ etọn, e wlan dọmọ: “Yẹn ko hoavùn dagbe lọ, yẹn ko họ̀n alewezun lọ jẹ vivọnu . . . Sọn din sọyi, jẹgbakun dodowiwa tọn ko yin zizewhla na mi.” (2 Tim. 4:7, 8) E yọnbasi dọ e wlan hogbe ehelẹ to nudi 65 W.M. to whenue Néron dohomẹkẹn Klistiani lẹ. To ojlẹ enẹ mẹ gànpamẹninọ lọ sinyẹn na ẹn taun. Na nugbo tọn, e yọnẹn dọ emi na yin hùhù to madẹnmẹ. (2 Tim. 1:16; 4:6) Abajọ Paulu do dó ojlo ahundopo tọn hia nado tindo owe-hihá etọn lẹ to apá. Dile e tlẹ kudeji dọ emi ko hoavùn dagbe lọ jẹ vivọnu, e jlo vẹkuvẹku nado to ede hẹn lodo zọnmii gbọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn pinplọn dali.

E taidi dọ Timoti gbẹ́ pò to Efesu to whenue e mọ wekanhlanmẹ he mẹ obiọ Paulu tọn te. (1 Tim. 1:3) Gbejizọnlin bibasi sọn Efesu yì Lomu gbọn Tloa yin nudi kilomẹtlu 1600. To wekanhlanmẹ dopolọ mẹ, Paulu vẹ̀ Timoti dọmọ: “Wà nuhe go a pé lẹpo nado wá jẹnukọnna ojlẹ avivọ-whenu tọn.” (2 Tim. 4:21) Biblu ma dọ eyin Timoti mọ tọjihun do nado yì Paulu dè to Lomu domẹwhenu.

Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn obiọ Paulu tọn gando “owe-hihá lọ lẹ, titengbe ayú-wema lẹ” go mẹ? E hẹn ojlo he e tindo na Ohó Jiwheyẹwhe tọn go to ojlẹ ayimajai tọn hugan gbẹzan etọn tọn ehe mẹ. Be hiẹ ma mọ nuhewutu e do hunzo to gbigbọ mẹ bo nọ yin asisa tulinamẹ tọn na mẹsusu to whepoponu ya?

Lehe mí nọ yin donanọ to egbehe, eyin mí tindo vọkan Biblu blebu tọn mítọn titi do sọ! Delẹ to mí mẹ tlẹ tindo lẹdogbedevomẹ voovo lẹ. Taidi Paulu, mí dona nọ nọ̀ jejeji nado tindo nukunnumọjẹnumẹ sisosiso do Owe-wiwe ji. To wekanhlanmẹ gbọdo 14 he Paulu tindo lẹblanulọkẹyi nado wlan lẹ mẹ, wekanhlanmẹ etọn awetọ hlan Timoti wẹ yin godo tọn. Obiọ mẹdetiti tọn etọn sọawuhia to vivọnu owe lọ tọn. Na nugbo tọn, ovẹvivẹ Paulu tọn he e basi na Timoti dọ ni ‘hẹn owe-hihá lọ lẹ wá, titengbe ayú-wema lẹ’ yin dopo to ojlo etọn godo tọn he yin kinkandai lẹ mẹ.

Be hiẹ lọsu tindo ojlo vẹkuvẹku nado hoavùn dagbe yise tọn lọ jẹ vivọnu dile Paulu wà do ya? Be hiẹ jlo na hẹn zohunhun towe go to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ bo wleawu nado tindo mahẹ to azọ́n kunnudide tọn lọ mẹ dile Oklunọ lọ na jlo dọ mí ni zindonukọn to e mẹ dẹnsọ ya? Eyin mọ wẹ, naegbọn hiẹ ma na wà nuhe Paulu na tuli Klistiani lẹ nado nọ wà? Enẹ wẹ nado “nọ payi dewe po mẹpinplọn towe po go to whepoponu” gbọn zohunhun yíyí do plọn Biblu to gbesisọ mẹ dali, yèdọ owe he tin-to-aimẹ na suhugan gbẹtọ lẹ tọn todin hugan gbede pọ́n to vogbingbọn mẹ na owe-hihá lẹ.—1 Tim. 4:16.

[Yẹdide Otò tọn/Yẹdide lẹ to weda 18, 19]

Efesu

Tloa

Lomu