Internet—Nọ Yí I Zan po Nuyọnẹn Po

MAṢINU owe zinzin tọn he yin didetọn to owhe kanweko susu die wayi ko diọ aliho he mẹ gbẹtọ lẹ nọ dọho hẹ ode awetọ te. Nuyiwadomẹji dopolọ wẹ Internet tindo to ojlẹ mítọn mẹ. Nuyizan dagbe ehe ko yin yiylọdọ aliho hodọdopọ tọn lẹdo aihọn pé de, podọ ehe sọgbe. Dile hiẹ to dodinnanu to Internet ji, a sọgan mọ nudọnamẹ, sọhayinanú po linlẹn susu po do hosọ voovo lẹ ji.

Nugopipe hodọdopọ tọn yin nunina jiawu de sọn Mẹdatọ mítọn dè. E nọ gọalọna mí nado má linlẹn po nudọnamẹ lẹ po hẹ mẹdevo lẹ. Jehovah wẹ omẹ tintan he dọho hẹ whẹndo gbẹtọvi tọn, to whenue e na yé nudọnamẹ he họnwun lẹ gando lehe yé sọgan zan gbẹzan he gọ́ na zẹẹmẹ do go. (Gẹn. 1:28-30) Ṣigba, dile nuhe jọ to bẹjẹeji whenuho gbẹtọvi tọn mẹ dohia do, nugopipe hodọdopọ tọn sọgan yin ṣiṣizan. Satani na nudọnamẹ lalo lẹ Evi. E kẹalọyi nuhe Satani dọna ẹn bo dọ ẹ na Adam, mẹhe hẹn nugbajẹmẹji wá gbẹtọvi lẹpo ji.—Gẹn. 3:1-6; Lom. 5:12.

Etẹwẹ mí sọgan dọ gando Internet yiyizan go? Kẹdẹdile Internet sọgan na mí nudọnamẹ họakuẹ lẹ, gọalọna mí ma nado gú whenu, podọ nado wazọ́n voovo lẹ do, e sọgan sọ na mí nudọnamẹ agọ̀ lẹ, hẹn whenu mítọn susu gú, bo hẹn mí flu to walọyizan-liho. Mì gbọ mí ni gbadopọnna lehe mí sọgan zan nuyizan ehe po kọdetọn dagbe po do.

Be Nudọnamẹ lọ lẹ Yin Nugbo Kavi Lalo?

Ma lẹn gbede dọ nudọnamẹ he tin to Internet ji lẹpo wẹ yọ́n bo nọ hẹn ale wá blo. Nọtẹn Internet tọn he ji mí nọ basi dodinnanu te lẹ sọgan yin yiyijlẹdo huntó ṣinyantọ he nọ to huntó wunmẹ lẹpo ṣinyan—vlavo yé yin dagbe kavi adínọ—bo nọ bẹ yé do panu dopo mẹ bosọ nọ má yé na mí nado dù lẹ go. Be hiẹ ma na yí sọwhiwhe do pọ́n huntó lọ lẹ dopodopo whẹpo do jẹ yé dù ji ya? Mọwẹ! Nọtẹn Internet tọn he ji mí nọ basi dodinnanu te lẹ nọ ṣinyan nudọnamẹ lẹ sọn nọtẹn Internet tọn liva susu devo lẹ ji he nọ bẹ nudọnamẹ dagbe hugan lẹ po dehe ylan hugan lẹ po hẹn. Mí dona yí wuntuntun zan nado nọ de nudọnamẹ dagbe lẹ dovo na dehe ylan lẹ, eyin e ma yinmọ mí na yí nudọnamẹ agọ̀ lẹ do hẹn ayiha mítọn flu.

To 1993, yẹdide avún awe he sinai to ọdinatẹẹ de nukọn tọn sọawuhia to linlinwe he yin yinyọnẹn ganji de mẹ. Avún dopo dọna awetọ etọn dọmọ: “To Internet ji, mẹdepope ma na yọnẹn dọ avún wẹ a yin.” To ojlẹ dindẹn die, Satani whlá nuhe e yin, bo yí odàn de zan nado bẹ “hodọdopọ” jẹeji hẹ Evi bo dọna ẹn dọ e sọgan taidi Jiwheyẹwhe. To egbehe, mẹde  sọgan doyẹklọmẹ to Internet ji bo do ede hia taidi weyọnẹntọ daho de bosọ whlá yinkọ etọn. Podọ osẹ́n de ma tin gando mẹhe tindo jlọjẹ nado ze nudọnamẹ, yẹdide, po ayinamẹ lẹ po do Internet ji go gba.

Ma yin wunvinọ di Evi to whenue hiẹ to Internet yizan blo. Nọ dindona nudọnamẹ lẹ ganji whẹpo do yí yé sè. Whẹpo a na do dejido nudọnamẹ de go, nọ kanse dewe dọ: (1) Mẹnu wẹ kàn nudọnamẹ ehe? Obá tẹ mẹ wẹ e sewé jẹ gando nuhe e kàn lọ go? (2) Naegbọn ehe do yin kinkan? Etẹwẹ whàn wekantọ lọ? Linlẹn tẹwẹ tin to godo na nudọnamẹ lọ? (3) Fie wẹ e hẹn nudọnamẹ lọ sọn? Be e do asisa nudọnamẹ lọ tọn lẹ hia ya? (4) Be nudọnamẹ agọe tọn wẹ ya? To owhe kanweko tintan whenu, apọsteli Paulu na ayinamẹ de Timoti he sọ yọ́n-na-yizan taun to egbehe. Paulu wlan dọmọ: “Basi hihọ́na nuhe yin zizedo alọmẹ na we lọ, bo nọ dapana ohó ovọ́ lẹ he nọ kọnmasin do onú wiwe go podọ na ohó agọjẹdomẹ tọn he yè nọ yí lalo do ylọdọ ‘oyọnẹn’ lẹ.”—1 Tim. 6:20.

Be E Nọ Hẹn Whenu Mẹtọn Gú Wẹ Kavi Lala?

Matin ayihaawe, eyin mí yí Internet zan po nuyọnẹn po, e sọgan gọalọna mí ma nado hẹn whenu, huhlọn, po akuẹ mítọn po gú. Mí sọgan họ̀ nude po awubibọ po eyin mí ma tlẹ tọ́n sọn whégbè. Mí sọgan yí akuẹ nulẹ tọn jlẹdo yede go nado họ̀ nuhe pọ̀kuẹ. Gbọn Internet yiyizan dali, akuẹsẹdotẹn lẹ ko hẹn gbẹzan mẹsusu tọn bọawu; whẹho akuẹ tọn lẹ sọgan yin nukunpedego to ojlẹ depope mẹ sọn owhé mítọn gbè. Internet nọ gọalọna mí nado basi todohukanji gbejizọnlin he mí jlo na basi de po akuẹ he e na dù po tọn bo họ̀ tẹnmẹ dai jẹnukọn. E sọ nọ hẹn ẹn bọawuna mí nado pọ́n sọha alokan tọn lẹ, adlẹsi lẹ, gọna ali voovo he mí sọgan gbọn nado yì fide. Alahọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn lẹdo aihọn pé nọ yí aliho ehelẹ zan nado de whenu, azọ́nwatọ lẹ po akuẹzinzan lẹ po pò.

Ṣigba, adà ylankan de sọ tin he mí dona gbadopọnna. E gando lehe Internet yiyizan sọgan dù whenu do go. Internet ko lẹzun aihundanu awuvivi tọn na mẹdelẹ kakati nido yin nuyizan dagbe de. Yé nọ yí suhugan whenu yetọn tọn zan nado daihun, whleahi, dọhodopọ hẹ mẹdevo, kanwehlan mẹdevo, basi dodinnanu, bo yì nọtẹn Internet tọn voovo lẹ ji. To nukọn mẹ, yé sọgan jẹ vọdona onú titengbe he gando whẹndo, họntọn lẹ, po agun lọ po go lẹ ji. Mẹde tlẹ sọgan lẹzun afanumẹ Internet tọn. Di apajlẹ, sọhayinanú he yin zinzinjẹgbonu to 2010 de dohia dọ jọja aflanmẹ 18,4 to kanweko ji wẹ ko lẹzun afanumẹ Internet tọn to Corée. Dodinnanutọ lẹ to Allemagne dọ dọ “yọnnu susu wẹ to lewu dọ alọwlemẹ yetọn to lilẹzun afanumẹ [Internet] tọn.” Yọnnu de wule dọ obá he mẹ asu emitọn ze ede jo na Internet jẹ diọ ẹ sọmọ bọ alọwle yetọn ko gbà.

Alahọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn de mọ wekanhlanmẹ yí sọn mẹde dè he dọ dọ emi ko lẹzun afanumẹ Internet tọn. To whedelẹnu, e nọ yí nudi gànhiho ao zan to Internet ji to gbèdopo. E dọ dọ “e taidi nuhe ma ylan to tintan whenu,” podọ e yidogọ dọmọ: “Dile ojlẹ to yìyì, n’jẹ opli lẹ gọ̀n ji bo doalọtena dẹ̀hiho.” E ma nọ wleawu whẹpo do yì opli lẹ, podọ ayiha etọn nọ tin to whégbè bọ e nọ to jejeji nado “sọgan yì Internet ji whladopo dogọ.” Mí dopẹ́ dọ e wá doayi obá he mẹ nuhahun etọn sinyẹn  jẹ go bo ze afọdide lẹ nado basi vọjlado. Mì gbọ mí ni ma yì jẹ obá lọ mẹ nado lẹzun afanumẹ Internet tọn gbede blo.

Be Yè Sọgan Dejido Nudọnamẹ lọ lẹ Go Kavi Lala?

To 1 Tẹsalonikanu lẹ 5:21, 22 mẹ, mí hia dọmọ: “Mì dindona onú lẹpo; bo tẹdo nuhe yin dagbe go gligli. Mì nọla na kanyinylan wunmẹ lẹpo.” Mí dona hẹn ẹn diun eyin Jiwheyẹwhe kẹalọyi nudọnamẹ he mí mọ to Internet ji, podọ eyin e jẹ nujinọtedo yiaga etọn lẹ kọ̀n. E dona sọgbe hẹ walọ dagbe bo jẹna Klistiani. Yẹdide fẹnnuwiwa tọn lẹ sù to Internet ji taun, podọ eyin mí ma tin to aṣeji, mí sọgan jẹ omọ̀ etọn mẹ po awubibọ po.

Nuyọnẹnnu wẹ e yin nado kanse míde dọ, ‘Be nuhe pọ́n n’te to ọdinatẹẹ ji lọ yin nude he n’sọgan yawu whlá do alọwlemẹ ṣie, mẹjitọ ṣie lẹ, kavi mẹmẹsunnu ṣie lẹ eyin yé biọ ohọ̀ ṣie mẹ ya?’ Eyin gblọndo lọ yin mọwẹ, e na sọgbe nado nọ yí Internet zan kiki to whenue mẹdevo lẹ tin to mí dè. Na nugbo tọn, Internet ko diọ aliho he mẹ mí nọ dọhodopọ bo nọ whleahi te. Humọ, e ko sọ hùn aliho yọyọ de dotena gbẹtọ lẹ nado nọ ‘deayọ to ahun yetọn mẹ.’—Mat. 5:27, 28.

Be N’Dona Má Nudọnamẹ Ehe Kavi Lala?

Internet yiyizan bẹ nudọnamẹ lẹ mimọyi po mimá yé po hẹn. Dile etlẹ yindọ mí tindo mẹdekannujẹ nado mọ nudọnamẹ yí bosọ má ẹn hẹ mẹdevo lẹ, mí sọ tindo azọngban lọ nado hẹn ẹn diun dọ e yin nugbo bo sọgbe hẹ walọ dagbe. Be mí sọgan dọ po nujikudo po dọ nuhe mí kàn kavi dohlan mẹdevo lẹ sọgbe ya? Be mí tindo jlọjẹ nado má nudọnamẹ lọ hẹ mẹdevo lẹ ya? a Be e na hẹn ale wá bo jlọmẹdote ya? Etẹwẹ whàn mí nado do e hlan? Be mí jlo na wàmọ kiki nado hẹn awuji mẹdevo lẹ wẹ ya?

Wekanhlanmẹ Internet ji tọn sọgan hẹn ale wá na mí eyin mí yí i zan to aliho he sọgbe mẹ. To alọ devo mẹ, e sọgan sọ bẹ nudọnamẹ wá na mí zẹjlẹgo. Be mí nọ doagbanna mẹdevo lẹ gbọn nudọnamẹ yọyọ kavi dehe ma yin dandan tọn lẹ didohlan mẹyinyọnẹn mítọn lẹ dali, vlavo bo nọ to whenu họakuẹ yetọn hẹngu wẹ ya? Be mí ma dona nọ lẹnnupọndo mẹwhinwhàn mítọn lẹ ji whẹpo do dó nudọnamẹ de hlan ya? Etẹwẹ nọ yin yanwle mítọn taun? Mẹdelẹ nọ yí wekanhlanmẹ lẹ zan nado má numimọ he yé tindo lẹ hẹ whẹndo po họntọn yetọn lẹ po, gbọn nuhe to jijọ to gbẹzan yetọn mẹ lẹ didọna yé dali. Be e ma yin ehe wẹ dona yin yanwle mítọn to whenue mí to wekanhlanmẹ gbọn Internet ji ya? Naegbọn mí na do nuhe mílọsu ma mọdona hlan mẹdevo lẹ?

To whelọnu lo, etẹwẹ mí dona wà gando Internet yiyizan go? Be mí na jo e do mlẹnmlẹn wẹ ya? E sọgan biọ domọ to ninọmẹ delẹ mẹ. Mẹhe lẹzun afanumẹ Internet tọn he yin nùdego wayi lọ wàmọ nado sọgan duto ninọmẹ etọn ji. To alọ devo mẹ, Internet yiyizan sọgan hẹn ale wá na mí, eyin mí dike ‘zinzin ni whlá mí bọ wuntuntun ni yí mí whlá.’—Howh. 2:10, 11.

[Nudọnamẹ odò tọn]

[Yẹdide to weda 4]

Etẹwẹ hiẹ sọgan wà ma nado jẹ omọ̀ nudọnamẹ agọ̀ lẹ tọn mẹ?

[Yẹdide to weda 5]

E tẹ ji wẹ hiẹ dona nọ lẹnnupọndo whẹpo do dó nudọnamẹ de hlan?