Yé Donukun Mẹsia Lọ
Yé Donukun Mẹsia Lọ
“Gbẹtọ lẹ tin to nukundido mẹ bọ mẹlẹpo to nulẹnpọn to ahun yetọn mẹ gando Johanu go dọ: “Vlavo be e ma yin ewọ wẹ [Mẹsia] lọ?”—LUKU 3:15.
1. Nulila angẹli de tọn tẹwẹ lẹngbọhọtọ delẹ sè?
OZÁN ko kú. Lẹngbọhọtọ lẹ tin to gbonu bo to lẹngbọpa yetọn lẹ họ́. Obu di yé taun to whenue angẹli Jehovah tọn wá ṣite to yé dè bọ gigo Jiwheyẹwhe tọn họ́n lẹdo yé pé. Yé sè dile angẹli lọ basi nulila ayidego tọn ehe dọmọ: “Mì dibu blo, na, mì pọ́n! wẹndagbe de wẹ yẹn to lilá na mì gando ayajẹ daho de he gbẹtọ lẹpo na tindo go, na Mẹwhlẹngántọ de yin jiji na mì to egbé, he yin Klisti Oklunọ lọ,” yèdọ mẹhe na yin Mẹsia lọ. Lẹngbọhọtọ lọ lẹ sọgan mọ viyẹyẹ ehe yin titẹ́ do otò de mẹ to tòpẹvi he ma dẹn do yé de mẹ. To ajiji mẹ, “awhànpa olọn tọn susugege de” jẹ Jehovah pà ji dọmọ: “Gigo to oji aga hlan Jiwheyẹwhe, podọ jijọho hlan gbẹtọ ojlo dagbenọ lẹ to aigba ji.”—Luku 2:8-14.
2. Etẹwẹ hogbe lọ “Mẹsia” zẹẹmẹdo, podọ nawẹ ewọ sọgan yin yinyọnẹn gbọn?
2 Na nugbo tọn, lẹngbọhọtọ Juvi lọ lẹ yọnẹn dọ hogbe lọ “Mẹsia” kavi “Klisti,” dlẹnalọdo “Mẹyiamisisadode” Jiwheyẹwhe tọn. (Eks. 29:5-7) Ṣigba, nawẹ yé sọgan plọn nususu dogọ bo dohia mẹdevo lẹ dọ viyẹyẹ he go angẹli lọ donù wẹ na yin Mẹsia he Jehovah de lọ gbọn? Yé sọgan tindo nujikudo ehe eyin yé gbadopọnna dọdai he tin to Owe-wiwe Heblu tọn mẹ lẹ bo yí yé jlẹdo nuwiwa po gbẹzan ovi ehe tọn po go.
Naegbọn Gbẹtọ lẹ to Nukundo Mẹsia Lọ?
3, 4. Nawẹ mí mọnukunnujẹ Daniẹli 9:24, 25 mẹ gbọn?
3 To whenue Johanu Baptizitọ lọ wá sọawuhia to owhe lẹ godo, ohó po nuyiwa etọn lẹ po hẹn mẹdelẹ nado kanse yede eyin Mẹsia lọ ko wá. (Hia Luku 3:15.) E yọnbasi dọ mẹdelẹ mọnukunnujẹemẹ to aliho he sọgbe mẹ dọ dọdai he gando Mẹsia lọ go de bẹ “osẹ kandegbàn” hẹn. Eyin mọ wẹ, yé sọgan yọ́n whenue Mẹsia lọ na sọawuhia. Apadewhe dọdai lọ tọn dọmọ: “Sọn gbonujẹ yì gbedide lọ tọn nado gọ̀jó podọ nado do Jelusalẹm hlan mẹyiamisisadode de, ahọvi lọ, na yin osẹ ṣinawe: po osẹ kandeko-nukunawe po.” (Dan. 9:24, 25) Weyọnẹntọ Biblu tọn susu kẹalọyi dọ osẹ ehelẹ dopodopo nọtena owhe ṣinawe. Di apajlẹ Biblu Revised Standard Version dọmọ: “Osẹ kandegbàn owhe lẹ tọn yin dide.”
4 To egbehe, devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ yọnẹn dọ osẹ 69 kavi owhe 483 Daniẹli 9:25 tọn lọ lẹ bẹjẹeji to 455 J.W.M. to whenue ahọlu Pẹlsia tọn Altakẹlikesi nagbè Nẹhemia nado vọ́ Jelusalẹm jlado. (Nẹh. 2:1-8) Osẹ enẹlẹ wá vivọnu to owhe 483 godo, to 29 W.M., to whenue Jesu Nazalẹti tọn yí baptẹm bo yin amisisadode gbọn gbigbọ wiwe gblamẹ, bosọ gbọnmọ dali lẹzun Mẹsia lọ.—Mat. 3:13-17. a
5. Dọdai tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna todin?
5 Todin, mì gbọ mí ni gbadopọnna delẹ to dọdai susu devo he gando Mẹsia lọ go bosọ mọ hẹndi to jiji, ovu whenu, po lizọnyizọn Jesu tọn po whenu lẹ mẹ. Matin ayihaawe, ehe na hẹn yise mítọn lodo to dọdai Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ. E nasọ na kunnudenu he họnwun dọ Jesu wẹ Mẹsia he gbẹtọ lẹ donukun na owhe susu lọ nugbonugbo.
Dọdai He Gando Ovu Whenu Etọn Go Lẹ
6. Basi zẹẹmẹ lehe Gẹnẹsisi 49:10 mọ hẹndi do tọn.
6 Mẹsia lọ dona wá sọn whẹndo Juda tọn mẹ to Islaeli. To whenuena tọgbo Jakọbu tin to kúdonu bo to didona visunnu etọn lẹ, e dọ dọdai dọmọ: “Ogánpò ma na tọ́nyi sọn Juda, kavi opò ogán tọn sọn afọ etọn lẹ ṣẹnṣẹn, whẹpo Ṣilo do wá gba; hlan e dali wẹ tonusise gbẹtọ lẹ tọn na te.” (Gẹn. 49:10) Weyọnẹntọ Juvi hohowhenu tọn susu wẹ dohia dọ hogbe ehelẹ gando Mẹsia lọ go. Bẹsọn gandudu Ahọlu Davidi he wá sọn Juda tọn ji, ogánpò lọ (aṣẹpipa ahọlu tọn) po opò ogán tọn lọ (huhlọn nado degbe) po gbọṣi whẹndo Juda tọn mẹ. “Ṣilo” zẹẹmẹdo “Ewọ Mẹhe Tọn E Yin.” Hukan gandudu tọn lọ na wá vivọnu do “Ṣilo” he na dugu taidi ahọlu kakadoi lọ ji, na Jiwheyẹwhe dọna Zedekia ahọlu he gbọngodo to Juda dọ gandudu lọ na yin zize na mẹhe tindo jlọjẹ etọn. (Ezek. 21:26, 27) To Zedekia godo, Jesu kẹdẹ wẹ kúnkan Davidi tọn he opagbe ahọludu tọn yin didona. Jẹnukọnna jiji Jesu tọn, angẹli Gabliẹli dọna Malia dọmọ: “Jehovah Jiwheyẹwhe na yí ofìn Davidi otọ́ etọn tọn na ẹn, ewọ nasọ duahọlu do owhé Jakọbu tọn ji kakadoi, podọ ahọluduta etọn ma na wá opodo.” (Luku 1:32, 33) Jesu Klisti wẹ yin Ṣilo lọ, na e wá sọn kúnkan Juda po Davidi po tọn mẹ wutu.—Mat. 1:1-3, 6; Luku 3:23, 31-34.
7. Fie wẹ Mẹsia lọ yin jiji te, podọ naegbọn ehe do jẹna ayidego?
7 Mẹsia lọ na yin jiji to Bẹtlẹhẹm. Yẹwhegán Mika wlan dọmọ: “Hiẹ, [Bẹtlẹhẹm] Eflata, he yin pẹvi nado tin to whédo Juda tọn lẹ ṣẹnṣẹn, hiẹ mẹ wẹ mẹde na jẹgbonu sọn wá jẹ dè e he tin nado yin ogán to Islaeli mẹ; gbonujẹ yì mẹhe tọn lẹ tin sọn hoho tọn mẹ, sọn azán hohotọ lẹ mẹ.” (Mika 5:2) Mẹsia lọ dona yin jiji to Bẹtlẹhẹm he yin tòpẹvi Juda tọn de, ehe nọ yin yiylọdọ Eflata to ojlẹ de mẹ. Dile etlẹ yindọ Nazalẹti wẹ Malia, onọ̀ Jesu tọn po Josẹfu, otọ́ mẹgopọntọ etọn po nọ nọ̀, gbedide he aṣẹpipa Lomu tọn detọ́n dọ mẹlẹpo ni ze yinkọ dai hẹn yé nado yì Bẹtlẹhẹm, fihe Jesu yin jiji te to owhe 2 J.W.M. (Mat. 2:1, 5, 6) Lehe hẹndi dọdai lọ tọn jiawu do sọ!
8, 9. Etẹwẹ yin didọdai gando jiji Mẹsia lọ tọn po nujijọ he na bọdego lẹ po go?
8 Yọnnu alọji kavi awhli de wẹ na ji Mẹsia lọ. (Hia Isaia 7:14.) Wefọ ehe dohia dọ awhli de na ji visunnu de. Hogbe Heblu tọn na mẹhe to alọji wẹ bethulah. Wefọ ehe yí almah zan, yèdọ hogbe Heblu tọn de he zẹẹmẹdo “awhli.” Ṣigba, mí yọnẹn dọ hogbe lọ almah sọ zẹẹmẹdo “mẹhe to alọji” na Biblu ylọ Lebeka dọ awhli (almah) jẹnukọnna alọwle etọn. (Gẹn. 24:16, 43) Gbigbọ wiwe Jiwheyẹwhe tọn deanana Matiu nado wlan dọ Isaia 7:14 mọ hẹndi to whenue Jesu yin jiji. To wefọ ehe mẹ, e ma yí hogbe Glẹki tọn he zẹẹmẹdo “awhli” zan gba. E yí hogbe Glẹki tọn parthenos he zẹẹmẹdo “mẹhe to alọji” zan. Wẹndagbe-kantọ Matiu po Luku po dọ dọ Malia to alọji whẹpo do mọhò gbọn nuyiwa gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn gblamẹ.—Mat. 1:18-25; Luku 1:26-35.
9 Yọpọvu lẹ na yin hùhù to jiji Mẹsia lọ tọn godo. Onú mọnkọtọn ko jọ to owhe kanweko lẹ jẹnukọn, to whenue Falo Egipti tọn degbe dọ yọpọ sunnu Heblu lẹ ni yin zizedlan Tọ̀sisa Nile mẹ. (Eks. 1:22) Ṣigba nuhe jẹna ayidego taun wẹ yindọ, Jelemia 31:15, 16 do Laheli hia taidi mẹhe to avivi na visunnu etọn lẹ he yin wiwle yì “aigba kẹntọ lọ tọn” ji. Avigbè etọn yin sisè to Lama, he yin fidindẹn de to aigba Bẹnjamini tọn ji to agewaji Jelusalẹm tọn. Matiu dohia dọ hogbe Jelemia tọn lẹ mọ hẹndi to whenue Ahọlu Hẹlọdi degbe dọ yè ni hù yọpọ sunnu he tin to Bẹtlẹhẹm podọ to agbegbe etọn ji lẹpo. (Hia Matiu 2:16-18.) Yí nukun homẹ tọn do pọ́n lehe awubla lọ na sù to lẹdo enẹ mẹ do sọ!
10. Basi zẹẹmẹ lehe Hosea 11:1 mọ hẹndi to whẹho Jesu tọn mẹ do tọn.
10 Taidi Islaelivi lẹ, Mẹsia lọ na yin yiylọ jẹgbonu sọn Egipti. (Hos. 11:1) Whẹpo Hẹlọdi do na gbedide enẹ, angẹli de deanana Josẹfu, Malia, po Jesu po nado yì Egipti. Yé gbọṣi finẹ “kakajẹ whenue Hẹlọdi lẹzun matintọ, na enẹ he Jehovah dọ gbọn yẹwhegán etọn [Hosea] gblamẹ nido yin hinhẹndi, dọmọ: ‘Egipti wẹ yẹn ylọ visunnu ṣie jẹgbonu sọn.’” (Mat. 2:13-15) Na nugbo tọn, Jesu ma sọgan ko basi tito nujijọ he yin didọdai gando jiji po ovu whenu etọn po go lẹ tọn na ede gba.
Mẹsia lọ Jẹ Nuyiwa Ji!
11. Nawẹ aliho yin jijlado jẹnukọnna wiwá Mẹyiamisisadode Jehovah tọn gbọn?
11 Yè dona jla aliho do whẹpo Mẹyiamisisadode Jiwheyẹwhe tọn nado wá. Malaki dọ dọdai dọ “Elija yẹwhegán lọ” wẹ na wazọ́n ehe, gbọn awuwiwlena ahun gbẹtọ lẹ tọn dai na wiwá Mẹsia lọ tọn dali. (Hia Malaki 4:5, 6.) Jesu lọsu do “Elija” ehe hia taidi Johanu Baptizitọ. (Mat. 11:12-14) Podọ Malku dohia dọ lizọnyizọn Johanu tọn hẹn dọdai Isaia tọn lọ di. (Isa. 40:3; Malku 1:1-4) Jesu ma dọna Johanu nado wazọ́n Elija tọn nkọ taidi alijladotọ Etọn gba. Enẹwutu, Jiwheyẹwhe wẹ de Johanu nado wazọ́n mọnkọtọn bo wleawuna gbẹtọ lẹ na wiwá Mẹsia lọ tọn.
12. Azọ́ndenamẹ tẹwẹ gọalọ nado yọ́n Mẹsia lọ?
12 Azọ́ndenamẹ Jiwheyẹwhe tọn de gọalọ nado yọ́n Mẹsia lọ. To sinagọgu mẹ to Nazalẹti, yèdọ tòpẹvi he mẹ Jesu yin pinplọn whẹ́n te, e hianu sọn owe-hihá Isaia tọn mẹ bo yí hogbe lọ lẹ zan gando ede go dọmọ: “Gbigbọ Jehovah tọn tin to oji e, na e ko yiamisisadode mi nado lá wẹndagbe na wamọnọ lẹ, ewọ do mi hlan nado dọyẹwheho tundote tọn hlan kanlinmọ lẹ podọ nukunnumimọ tọn hlan nukuntọ́nnọ lẹ, nado tún mẹhe yin kọgbidina lẹ dote, nado dọyẹwheho owhe alọkẹyi Jehovah tọn.” Na Jesu wẹ yin Mẹsia lọ wutu, e sọgan dọ po gbesisọ po dọmọ: “Egbehe wẹ adà Owe-wiwe tọn he mì ṣẹṣẹ sè ehe yin hinhẹndi.”—Luku 4:16-21.
13. Nawẹ lizọnyizọn gbangba tọn Jesu tọn to Galili yin didọdai gbọn?
13 Lizọnyizọn gbangba tọn Mẹsia lọ tọn to Galili yin didọdai. Isaia dọ dọdai gando ‘Zebuluni’ gọna ‘Naftali’ po “Galili akọta lẹ tọn” po go dọmọ: “Yé he to zọnlinzin to zinvlu mẹ [lẹ] mọ hinhọ́n daho: yé he nọ nọ̀ aigba oyẹ̀ okú tọn mẹ lẹ ji wẹ hinhọ́n họnwun do.” (Isa. 9:1, 2) Jesu bẹ lizọnyizọn gbangba tọn etọn jẹeji to Galili, to tòpẹvi Kapẹlnaumi tọn mẹ, fie mẹhe nọ nọ̀ Zebuluni po Naftali po lẹ mọaleyi sọn hinhọ́n gbigbọmẹ tọn he e na yé lọ mẹ te. (Mat. 4:12-16) To Galili, Jesu dọ Yẹwhehodidọ Osó ji tọn ayidego tọn etọn, de apọsteli lẹ, wà azọ́njiawu etọn tintan, podọ vlavo finẹ wẹ e do ede hia devi 500 delẹ to fọnsọnku etọn godo te. (Mat. 5:1–7:27; 28:16-20; Malku 3:13, 14; Joh. 2:8-11; 1 Kọl. 15:6) Gbọnmọ dali, e hẹn dọdai Isaia tọn di gbọn yẹwhehodidọ to ‘aigba Zebuluni tọn po aigba Naftali tọn po’ ji dali. Humọ, Jesu dọyẹwheho wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn to fidevo lẹ to Islaeli.
Nuwiwa Mẹsia lọ Tọn Devo lẹ He Yin Didọdai
14. Aliho tẹ mẹ wẹ Psalm 78:2 mọ hẹndi gando Jesu go te?
14 Mẹsia lọ na nọ yí apajlẹ lẹ zan to hodidọ etọn mẹ. Psalm-kantọ Asafu jihàn dọmọ: “Yẹn na kẹnù ṣie to oló de mẹ.” (Ps. 78:2) Nawẹ mí wagbọn do yọnẹn dọ dọdai ehe gando Jesu go? Matiu wẹ dọna mí. To whenue Matiu dọhodo apajlẹ Jesu tọn he mẹ e yí Ahọluduta lọ jlẹdo okún mutaldi tọn he to wúwú po otọ́n po go ji godo, e dọmọ: “[Jesu] ma nọ dọho de na yé matin apajlẹ; na nuhe yin didọ gbọn yẹwhegán lọ gblamẹ nido sọgan yin hinhẹndi, mẹhe dọmọ: ‘Yẹn na yí apajlẹ lẹ do dọho, yẹn na lá nuhe ko yin whiwhla sọn whenue gbọ́n aihọn ko yin didoai.’” (Mat. 13:31-35) Apajlẹ lẹ yiyizan yin dopo to aliho mẹpinplọn tọn kọdetọn dagbenọ Jesu tọn lẹ mẹ.
15. Dọ lehe Isaia 53:4 mọ hẹndi do.
15 Mẹsia lọ na ze madogán mítọn lẹ yì. Isaia dọ dọdai dọmọ: “Nugbo, ewọ ko hẹn awubla mítọn, e ko ze nukunbia mítọn yì.” (Isa. 53:4) Matiu dohia dọ to whenue Jesu hẹnazọ̀ngbọna asi-nọ̀ Pita tọn godo, e hẹnazọ̀ngbọna mẹdevo lẹ na “nuhe ko yin didọ gbọn yẹwhegán Isaia gblamẹ nido sọgan yin hinhẹndi, dọmọ: ‘Ewọ lọsu yí awutu mítọn lẹ bo bẹ azọ̀n mítọn lẹ hẹn.’” (Mat. 8:14-17) Ehe yin dopo poun to nujijọ susu he mẹ Jesu hẹnazọ̀ngbọna mẹhe to azọ̀njẹ lẹ te lẹ mẹ.
16. Nawẹ apọsteli Johanu dohia dọ Jesu hẹn Isaia 53:1 di gbọn?
16 Mahopọnna dagbe he Mẹsia lọ na wà lẹpo, mẹsusu ma na yí i sè. (Hia Isaia 53:1.) Apọsteli Johanu dohia dọ dọdai ehe mọ hẹndi yí to whenue e wlan dọmọ: “Dile etlẹ yindọ [Jesu] ko basi ohia susu to nukọn yetọn, yé ma to yise tindo to ewọ mẹ, bọ ohó yẹwhegán Isaia tọn lẹ do yin hinhẹndi ehe e dọ dọmọ: ‘Jehovah, mẹnu wẹ ko tindo yise to onú he mí sè lẹ mẹ? Podọ na nuhe dù awà Jehovah tọn, mẹnu wẹ e ko yin didehia?’” (Joh. 12:37, 38) Mọdopolọ, omẹ vude wẹ do yise hia to wẹndagbe he gando Jesu, yèdọ Mẹsia lọ go mẹ, to lizọnyizọn apọsteli Paulu tọn whenu.—Lom. 10:16, 17.
17. Nawẹ dọdai he tin to Psalm 69:4 mẹ mọ hẹndi gbọn?
17 Mẹsia lọ na yin wangbẹna matin whẹwhinwhẹ́n. (Ps. 69:4) Apọsteli Johanu yihodọ sọn Jesu dè dọmọ: “Eyin yẹn ma ko wà azọ́n he mẹdevo depope ma ko wà lẹ to ṣẹnṣẹn [gbẹtọ lẹ tọn] wẹ, yé ma na ko tindo ylando de; ṣigba, todin, yé ko mọ bosọ gbẹwanna yẹn po Otọ́ ṣie po ga. Ṣigba, na ohó he yin kinkandai to Osẹ́n yetọn mẹ nido sọgan yin hinhẹndi wutu wẹ dọ, ‘Yé gbẹwanna mi matin whẹwhinwhẹ́n de.’” (Joh. 15:24, 25) “Osẹ́n” lọ nọ saba zẹẹmẹdo Owe-wiwe lẹ blebu. (Joh. 10:34; 12:34) Owe Wẹndagbe tọn lẹ dohia dọ Jesu yin wangbẹna titengbe gbọn sinsẹ̀ngán Ju lẹ dali. Humọ, Klisti dọmọ: “Aihọn lọ ma tindo whẹwhinwhẹ́n de nado gbẹwanna mìwlẹ gba, ṣigba yẹn wẹ e gbẹwanna, na yẹn dekunnu gando e go dọ azọ́n etọn lẹ yin ylankan wutu.”—Joh. 7:7.
18. Dogbigbapọnna dọdai devo tẹlẹ wẹ na yidogọna nujikudo mítọn dọ Jesu wẹ Mẹsia lọ?
18 Hodotọ Jesu tọn owhe kanweko tintan tọn lẹ kudeji dọ Jesu wẹ Mẹsia lọ, na ewọ hẹn dọdai he yin mimọ to Owe-wiwe Heblu tọn lẹ mẹ gando Mẹsia lọ go lẹ di na taun tọn. (Mat. 16:16) Dile mí ko mọ do, delẹ to dọdai ehelẹ mẹ ko mọ hẹndi to ovu whenu Jesu Nazalẹti tọn po lizọnyizọn etọn po whenu. Mí na gbadopọnna dọdai devo lẹ he gando Mẹsia lọ go to hosọ he bọdego mẹ. Eyin mí lẹnayihamẹpọn sisosiso do dọdai ehelẹ ji, mí ma na tindo ayihaawe gbede dọ Jesu wẹ mẹhe Jehovah de nado yin Mẹsia lọ.
[Nudọnamẹ odò tọn]
a Na nudọnamẹ gigọ́ do “osẹ kandegbàn” lọ lẹ ji, pọ́n weta 11 owe Payi Dọdai Daniẹli Tọn Go! tọn.
Nawẹ Hiẹ Na Na Gblọndo Gbọn?
• Dọdai tẹlẹ wẹ mọ hẹndi gando jiji Jesu tọn go?
• Nawẹ aliho yin jijlado jẹnukọnna wiwá Mẹsia lọ tọn gbọn?
• Hogbe dọdai Isaia weta 53 tọn tẹlẹ wẹ mọ hẹndi gando Jesu go?
[Kanbiọ Oplọn tọn lẹ]
