Gọalọna Sunnu lẹ Nado Kẹalọyi Nugbo Lọ
Gọalọna Sunnu lẹ Nado Kẹalọyi Nugbo Lọ
“Sọn din sọyi, hiẹ na nọ wle gbẹtọ lẹ gbẹ̀te.”—LUKU 5:10.
1, 2. (a) Nawẹ sunnu lẹ yinuwa gbọn to whenue yé sè yẹwhehodidọ Jesu tọn? (b) Etẹwẹ mí na gbadopọnna to hosọ ehe mẹ?
TO WHENUE Jesu po devi etọn lẹ po to yẹwhehodọ to agbegbe Galili tọn mẹ, yé do tọjihun nado yì gbọjẹ to nọtẹn he to olá de. Ṣigba, gbẹtọ susu zọ̀n afọ hodo yé. Mẹhe wá to gbenẹgbe lẹ “diblayi sunnu degbade-fọtọ́n, mahia yọnnu lẹ po yọpọvu lẹ po.” (Mat. 14:21) To ojlẹ devo mẹ, gbẹtọgun de dọnsẹpọ Jesu nado yin azọ̀nhẹngbọna podọ nado dotoaina ẹn. Gbẹtọgun lọ bẹ “sunnu degbade [hẹn], mahia yọnnu lẹ po yọpọvu lẹ po.” (Mat. 15:38) E họnwun dọ sunnu susu tin to mẹhe wá Jesu dè bo do ojlo hia to nuplọnmẹ etọn mẹ lẹ mẹ. Na nugbo tọn, Jesu donukun dọ gbẹtọ susu devo lẹ na kẹalọyi owẹ̀n lọ, na to whenue e ko wà azọ́njiawu de bọ whèvi susu yin wiwle godo, e dọna devi etọn Simọni dọmọ: “Sọn din sọyi, hiẹ na nọ wle gbẹtọ lẹ gbẹ̀te.” (Luku 5:10) Jesu yí azọ́n yẹwhehodidọ tọn jlẹdo whèhuhu go bo dohia dọ emi sọgan gọalọna devi emitọn lẹ nado mọ gbẹtọ susu he na kẹalọyi nugbo lọ. Omẹ mọnkọtọn lẹ na bẹ sunnu susu hẹn.
2 Mọdopolọ to egbehe, sunnu lẹ nọ do ojlo hia to owẹ̀n Biblu tọn he mí nọ lá lọ mẹ bo nọ kẹalọyi i. (Mat. 5:3) Etomọṣo, sunnu susu wẹ nọ bẹ nupinplọn jẹeji bo ma nọ yinukọn to gbigbọ-liho. Nawẹ mí sọgan gọalọna yé gbọn? Dile etlẹ yindọ owẹ̀n dopolọ wẹ Jesu lá na mẹlẹpo, ayihaawe ma tin dọ e dọho gando whẹho he duahunmẹna sunnu azán etọn gbè tọn lẹ go. Gbọn apajlẹ Jesu tọn hihodo dali, mì gbọ mí ni gbadopọnna lehe mí sọgan gọalọna sunnu lẹ nado duto onú atọ̀n he nọ saba duahunmẹna yé to egbehe lẹ ji do: (1) dùdù po nùnù po, (2) obu gando nuhe mẹdevo lẹ na lẹn go, podọ (3) numọtolanmẹ nugomape tọn.
Dùdù po Nùnù Po
3, 4. (a) Etẹwẹ yin dopo to nuhe nọ duahunmẹna suhugan sunnu lẹ tọn lẹ mẹ? (b) Naegbọn sunnu delẹ nọ mọdọ dùdù po nùnù po dindin yin nujọnu hugan afọdidona gbigbọnu lẹ?
3 Wekantọ de dọna Jesu dọmọ: “Mẹplọntọ, yẹn na hodo we yì fidepope he hiẹ jlo na yì.” Ṣigba, to whenue Jesu gblọnna ẹn dọ “Visunnu gbẹtọ tọn ma tindo fidepope he e na ze ota etọn bọdai do,” wekantọ lọ jẹ linlẹn diọ ji. E taidi dọ adọtẹn po núdùdù po to ahunmẹduna dawe lọ taun, na nudepope ma dohia dọ e wá lẹzun hodotọ Klisti tọn de gba.—Mat. 8:19, 20.
4 Sunnu lẹ nọ saba mọdọ agbasanu lẹ dindin yin nujọnu hugan afọdidona gbigbọnu lẹ. Nuhe nọ tin to otẹn tintan mẹ na suhugan yetọn wẹ afọdidona wepinplọn dahodaho lẹ po agbasazọ́n he pekuẹ de po. Yé nọ lẹndọ akuẹ bibẹpli yin nujọnu taun bo doale hugan Biblu pinplọn po haṣinṣan pẹkipẹki de tintindo hẹ Jiwheyẹwhe po. Yé sọgan yiwanna nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ, ṣigba “magbọjẹ titonu ehe tọn lẹ po huhlọn mẹkiklọ adọkunnu lẹ tọn po” nọ gbidikọna ojlo depope he yé sọgan tindo. (Malku 4:18, 19) Mì gbọ mí ni gbadopọnna lehe Jesu gọalọna devi etọn lẹ nado vọ́ nuhe tin to otẹn tintan mẹ na yé lẹ gbeje pọ́n do.
5, 6. Etẹwẹ gọalọna Andle, Pita, Jakọbu po Johanu po nado jla pọndohlan yetọn do gando nuhe dona tin to otẹn tintan mẹ na yé go?
5 Andle po nọvisunnu etọn Simọni Pita po yin whèhutọ. Azọ́n dopolọ wẹ Johanu, nọvisunnu etọn Jakọbu, po otọ́ yetọn Zebede po nọ wà. Ajọ́ yetọn disa sọmọ bọ yé nọ haya azọ́nwatọ lẹ. (Malku 1:16-20) Whla tintan he Johanu Baptizitọ dọhona Andle po Johanu po gando Jesu go, yé kudeji dọ yé ko mọ Mẹsia lọ. Andle lá owẹ̀n lọ na nọvisunnu etọn Simọni Pita, podọ Johanu lọsu sọgan ko wà nudopolọ na nọvisunnu etọn Jakọbu. (Joh. 1:29, 35-41) To osun he bọdego lẹ mẹ, yé omẹ ẹnẹ lẹpo wẹ zọnhẹ Jesu dile e to yẹwhehodọ to agbegbe Galili, Jude po Samalia po tọn mẹ. Enẹgodo, devi ẹnẹ lọ lẹ lẹkọyi azọ́n whèhuhu tọn yetọn kọ̀n. Yé tindo ojlo to gbigbọnu lẹ mẹ, ṣigba lizọnyizọn lọ ma yin ahunmẹdunamẹnu tintan yetọn.
6 To ojlẹ delẹ godo, Jesu basi oylọna Pita po Andle po nado hodo e bo lẹzun “whèhutọ gbẹtọ lẹ tọn.” Etẹwẹ yé omẹ awe lẹ wà? “To afọdopolọji, yé jo odọ̀ yetọn lẹ do bo hodo e.” Nudopolọ wẹ Jakọbu po Johanu po wà. “To afọdopolọji, yé jo tọjihun lọ po otọ́ yetọn po do, bo hodo e.” (Mat. 4:18-22) Etẹwẹ gọalọna sunnu ehelẹ nado ze lizọnyizọn lọ do otẹn tintan mẹ? Be nudide he wá tamẹ na yé bọ yé basi to plaplaji wẹ ya? Paali! To osun he jẹnukọn lẹ mẹ, yé ko dotoaina Jesu, mọ azọ́njiawu he e wà lẹ bo doayi aliho he mẹ e nọgodona dodowiwa te go bosọ mọ lehe yẹwhehodidọ etọn tindo kọdetọn dagbe do. Ehelẹ hẹn yise yetọn to Jehovah mẹ lodo bo yidogọna jidide he yé tindo to ewọ mẹ.
7. Nawẹ mí sọgan gọalọna plọnmẹ Biblu mítọn lẹ nado plọn nado nọ dotudo Jehovah go gbọn?
7 Nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ Jesu tọn bo gọalọna plọnmẹ Biblu mítọn lẹ nado plọn nado nọ dotudo Jehovah go gbọn? (Howh. 3:5, 6) Aliho he mẹ mí nọ plọnnumẹ te nọ yí adà daho de wà to whẹho ehe mẹ. To whenue mí to mẹplọn, mí sọgan zinnudo opagbe Jiwheyẹwhe tọn nado dona mí susugege eyin mí ze Ahọluduta lọ do otẹn tintan mẹ ji. (Hia Malaki 3:10; Matiu 6:33.) Dile etlẹ yindọ mí sọgan yí wefọ voovo lẹ zan nado zinnudo lehe Jehovah nọ penukundo omẹ etọn lẹ go do ji, mí dona flindọ apajlẹ he mílọsu lẹ nọ zedai do huhlọn taun. Eyin mí nọ dọho hẹ plọnmẹ Biblu mítọn lẹ gando lehe Jehovah ko gọalọna mí do go, enẹ sọgan whàn yelọsu nado nọ ganjẹ ewọ go. Mí sọ sọgan nọ dọ numimọ mẹjlọdote tọn he mí hia to owe mítọn lẹ mẹ na yé. a
8. (a) Naegbọn e do yin nujọnu dọ plọnmẹ Biblu de ni ‘dọ́pọ́n, bosọ mọdọ yinyọ́n wẹ Jehovah’? (b) Nawẹ mí sọgan gọalọna nuplọntọ mítọn nado mọ na ede dọ Jehovah yọ́n gbọn?
8 Eyin plọnmẹ Biblu de na wleawuna yise he lodo, e dona nọ wà nususu hugan nado nọ hia kavi sèhó gando lehe mẹdevo lẹ tindo numimọ dona Jehovah tọn do go. E dona mọ na ede dọ Jehovah yọ́n. Psalm-kantọ lọ jihàn dọmọ: “Dọ́ ẹ pọ́n, bosọ mọdọ yinyọ́n wẹ OKLUNỌ: donanọ wẹ sunnu nẹ he dín fibẹtado to ewọ mẹ.” (Ps. 34:8) Nawẹ mí sọgan gọalọna nuplọntọ lọ nado mọdọ Jehovah yọ́n gbọn? Mí ni dọ dọ nuplọntọ he tindo nuhahun akuẹzinzan tọn de sọ to tintẹnpọn nado duto aṣa ylankan de ji, taidi azọ̀-nùnù, akọhiho, kavi ahànnunu zẹjlẹgo. (Howh. 23:20, 21; 2 Kọl. 7:1; 1 Tim. 6:10) Be nuplọntọ lọ ma na mọ na ede dọ Jehovah yọ́n eyin mí plọn ẹn nado nọ biọ alọgọ Jiwheyẹwhe tọn to odẹ̀ mẹ nado sọgan duto aṣa ylankan mọnkọtọn ji ya? Sọ lẹnnupọndo ale he e na hẹnwa na nuplọntọ lọ ji eyin mí na ẹn tuli nado nọ ze gbigbọnu lẹ do otẹn tintan mẹ gbọn whenu didedovo nado nọ plọn Biblu to sẹmẹsẹmẹ podọ nado nọ wleawuna opli agun tọn lẹ bo nọ yì yé dali. Na nugbo tọn, yise etọn na lodo dogọ dile e to mimọ aliho he mẹ Jehovah to didona vivẹnudido etọn lẹ te.
Obu Gando Nuhe Mẹdevo lẹ Na Lẹn Go
9, 10. (a) Naegbọn Nikodẹmi po Josẹfu Alimate tọn po ma de ojlo he yé tindo to Jesu mẹ hia to gbangba? (b) Naegbọn sunnu delẹ nọ whleawu nado lẹzun hodotọ Klisti tọn to egbehe?
9 Na kọgbidinamẹ hagbẹ lẹ tọn wutu, sunnu delẹ sọgan whleawu nado lẹzun hodotọ Klisti tọn. Nikodẹmi po Josẹfu Alimate tọn po ma de ojlo he yé tindo to Jesu mẹ hia to gbangba, na yé to budina nuhe Ju lẹ sọgan dọ kavi wà. (Joh. 3:1, 2; 19:38) E ma yin tata wẹ yé do to budi. Sinsẹ̀ngán lẹ gbẹwanna Jesu sọmọ bọ mẹdepope he do yise hia to ewọ mẹ nọ yin yinyan sọn sinagọgu mẹ.—Joh. 9:22.
10 To fidelẹ to egbehe, eyin sunnu de jẹ ojlo susu dohia ji to Jiwheyẹwhe, Biblu, kavi sinsẹ̀n mẹ, azọ́nwatọgbẹ́, họntọn kavi hagbẹ whẹndo tọn etọn lẹ sọgan nọ mọhodọdego. To fidevo lẹ, etlẹ sọgan yin owùnu eyin mẹde dọ dọ emi jlo na diọ sinsẹ̀n. Kọgbidinamẹ hagbẹ lẹ tọn sọgan sinyẹn titengbe eyin sunnu de to awhànzọ́n mẹ, yin tonudọtọ kavi tin to otẹn he yiaga de mẹ to lẹdo etọn mẹ. Di apajlẹ, dawe de dọ gando Kunnudetọ lẹ go to Allemagne dọmọ: “Nugbo wẹ nuhe mì . . . nọ lá gando Biblu go lẹ. Amọ́ eyin n’lẹzun Kunnudetọ to egbé, mẹlẹpo wẹ na ko yọnẹn whẹpo ai na họ́n. Etẹwẹ azọ́nwatọgbẹ́ ṣie lẹ, kọmẹnu ṣie lẹ podọ mẹhe yọ́n mi bo yọ́n whẹndo ṣie lẹ na lẹn? E na vẹawuna mi taun.”
11. Nawẹ Jesu gọalọna devi etọn lẹ nado duto obu gbẹtọ tọn ji gbọn?
11 Dile etlẹ yindọ depope to apọsteli Jesu tọn lẹ mẹ ma yin butọnọ, yemẹpo wẹ diahi hẹ obu gbẹtọ tọn. (Malku 14:50, 66-72) Nawẹ Jesu gọalọna yé nado yinukọn mahopọnna kọgbidinamẹ sinsinyẹn hagbẹ yetọn lẹ tọn gbọn? Jesu ze afọdide delẹ he na hẹn devi etọn lẹ penugo nado duto nukundiọsọmẹ he yé na wá pehẹ lẹ ji. E dọmọ: “Ayajẹnọ wẹ mìwlẹ to whedepopenu he gbẹtọ lẹ gbẹwanna mì, podọ whedepopenu he yé de mì sọn ogbẹ́ yetọn mẹ bo vlẹ mì kò bosọ kọnmasin do oyín mìtọn go taidi mẹylankan na Visunnu gbẹtọ tọn wutu.” (Luku 6:22) Jesu na avase hodotọ etọn lẹ dọ yé na pehẹ nukundiọsọmẹ. Ehe na yin hinhẹnwa yé ji “na Visunnu gbẹtọ tọn wutu.” Jesu sọ na yé jide dọ Jiwheyẹwhe na nọgodona yé dile e na dẹnsọ bọ yé ganjẹ Ewọ go na alọgọ po huhlọn po. (Luku 12:4-12) Humọ, Jesu basi oylọna mẹhe ṣẹṣẹ jẹ hihodo e ji lẹ nado kọnawudopọ hẹ devi etọn lẹ bo jihọntọn hẹ yé.—Malku 10:29, 30.
12. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ mí sọgan gọalọna mẹyọyọ lẹ nado duto obu gbẹtọ tọn ji te?
12 Mílọsu lẹ dona gọalọna plọnmẹ Biblu mítọn lẹ nado duto obu gbẹtọ tọn ji. E nọ saba bọawu hugan nado pehẹ nuhahun he yè to nukundo de. (Joh. 15:19) Di apajlẹ, mí sọgan gọalọna nuplọntọ lọ nado wleawuna gblọndo kleun, he bọawu bo sinai do Biblu ji de na kanbiọ kavi linlẹn agọjẹdonu tọn he azọ́nwatọgbẹ́ etọn lẹ kavi mẹdevo lẹ sọgan fọndote lẹ. Gbọnvona dọ mí dona yin họntọn vivẹ́ etọn, mí sọgan do e hia hagbẹ agun lọ tọn devo lẹ, titengbe mẹhe po ewọ po tindo nude to kọndopọ mẹ lẹ. Hú popolẹpo, mí dona plọn ẹn nado nọ hodẹ̀ whẹwhẹ sọn ahun mẹ wá. Mọwiwà sọgan gọalọna ẹn nado dọnsẹpọ Jiwheyẹwhe bo yí Jehovah do basi Fibẹtado po Awinyan etọn po.—Hia Psalm 94:21-23; Jakọbu 4:8.
Numọtolanmẹ Nugomape Tọn
13. Nawẹ numọtolanmẹ nugomape tọn sọgan hẹn mẹdelẹ nado whleawu nado tindo mahẹ to gbigbọnu lẹ mẹ gbọn?
13 Sunnu delẹ nọ whleawu nado tindo mahẹ to gbigbọnu lẹ mẹ na yé ma yọ́n wehia ganji kavi na yé ma sọgan dọho po dẹ́didi po kavi na yé nọ kuwinyan wutu. Sunnu devo lẹ ma nọ voawu nado dọ pọndohlan kavi numọtolanmẹ yetọn lẹ to mẹsusu nukọn. E nọ vẹawuna yé taun nado plọnnu, nado na gblọndo to opli agun tọn lẹ ji kavi nado dọhodo nuyise yetọn lẹ ji hẹ mẹdevo lẹ. Mẹmẹsunnu de dọmọ: “To whenuena n’tin to ovu, n’nọ yì ohọ̀n nukọn po awuyiya po, taidi dọ n’na húhúhọ̀n nkọ bosọ nọ tọ́n sọn finẹ whii, po linlẹn lọ po dọ mẹdepope ma na sè kavi mọ mi. . . . Linlẹn lọ nado yì sọn họndekọn-jẹ-họndekọn nọ do mi awutu.”
14. Naegbọn devi Jesu tọn lẹ ma penugo nado yàn aovi de jẹgbonu sọn visunnu de mẹ?
14 Pọ́n lehe devi Jesu tọn lẹ na ko jẹflumẹ do to whenue yé ma penugo nado yàn aovi de jẹgbonu sọn visunnu de mẹ. Otọ́ ovi lọ tọn wá Jesu dè bo dọmọ: “Adingbènọ de wẹ [visunnu ṣie], bọ e sọ to awutu jẹ, na e nọ jai jẹ miyọ́n mẹ whẹwhẹ bosọ nọ jai jẹ osin mẹ whẹwhẹ; podọ yẹn ko hẹn ẹn yì devi towe lẹ dè, ṣigba yé ma sọgan hẹnazọ̀ngbọna ẹn.” Jesu yàn aovi lọ jẹgbonu bo gbọnmọ dali hẹnazọ̀ngbọna visunnu lọ. To godo mẹ, devi lẹ dọnsẹpọ Jesu bo kanse dọmọ: “Naegbọn míwlẹ ma do sọgan yàn ẹn jẹgbonu?” Jesu gblọn dọmọ: “Na yise mìtọn yin pẹvi wutu wẹ. Na nugbo wẹ yẹn dọna mì, eyin mì tindo yise he sọ okún mutaldi tọn de, mì na dọna osó ehe dọ, ‘Sẹtẹn sọn fi yì dọ́n,’ bọ e na sẹtẹn, podọ nudepope ma na glo mì.” (Mat. 17:14-20) Yise tintindo to Jehovah mẹ yin dandannu nado duto aliglọnnamẹnu he taidi osó lẹ ji. Ṣigba, etẹwẹ na jọ eyin mẹde wọnji nugbo ehe go bo jẹ ayidonugo na nugopipe etọn titi lẹ ji? E na gboawupo, podọ ehe na hẹn ẹn tindo numọtolanmẹ lọ dọ emi ma pegan nado sẹ̀n Jehovah.
15, 16. Nawẹ mí sọgan gọalọna plọnmẹ Biblu de nado duto numọtolanmẹ nugomape tọn ji gbọn?
15 Aliho dagbe dopo nado gọalọna mẹhe to ahidi hẹ numọtolanmẹ nugomape tọn wẹ nado na ẹn tuli nado nọ dejido Jehovah go kakati nido yin do edetiti go. Pita wlan dọmọ: “Mì nọ whiwhẹ mìde to alọ hlọnhlọnnọ Jiwheyẹwhe tọn glọ, na ewọ nido ze mì daga to ojlẹ sisọ mẹ; dile mì to magbọjẹ mìtọn lẹpo bẹ dlan ewọ ji.” (1 Pita 5:6, 7) Ehe nọ biọ dọ mí ni gọalọna plọnmẹ Biblu mítọn nado lẹzun gbẹtọ gbigbọnọ de. Gbẹtọ gbigbọnọ de nọ yọ́n pinpẹn gbigbọnu lẹ tọn taun. E nọ yiwanna Ohó Jiwheyẹwhe tọn bo nọ do “sinsẹ́n gbigbọ tọn” hia to gbẹzan etọn mẹ. (Gal. 5:22, 23) E nọ hodẹ̀ to whepoponu. (Flp. 4:6, 7) Humọ, e nọ biọ dọ Jiwheyẹwhe ni na emi adọgbo po huhlọn po nado sọgan pehẹ ninọmẹ depope kavi nado hẹn azọ́ndenamẹ depope he e mọyi di po kọdetọn dagbe po.—Hia 2 Timoti 1:7, 8.
16 Nuplọntọ delẹ sọ sọgan tindo nuhudo alọgọ tọn nado hẹn wehihia po aliho hodọdopọ tọn yetọn po pọnte dogọ. Nuplọntọ devo lẹ sọgan tindo numọtolanmẹ lọ dọ emi ma jẹ nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe na onú ylankan he yé ko wà whẹpo do wá yọ́n Jehovah lẹ wutu. Depope he whẹho lọ na yin, mí sọgan gọalọna yé eyin mí nọ do owanyi po homẹfa po hia yé. Jesu dọmọ: “Mẹhe to gángán lẹ ma nọ tindo nuhudo dotozọ́nwatọ tọn gba, adavo mẹhe to azọ̀njẹ lẹ.”—Mat. 9:12.
Gọalọna Sunnu Susu Dogọ Nado Kẹalọyi Owẹ̀n Lọ
17, 18. (a) Nawẹ mí sọgan mọ sunnu susu dogọ to lizọnyizọn lọ mẹ gbọn? (b) Etẹwẹ mí na gbadopọnna to hosọ he bọdego mẹ?
17 Ojlo mítọn wẹ yindọ sunnu susu dogọ ni kẹalọyi owẹ̀n pekọhẹnwanamẹ tọn he nọ yin mimọ to Biblu kẹdẹ mẹ. (2 Tim. 3:16, 17) Eyin mọ wẹ, nawẹ mí sọgan mọ sunnu susu dogọ to lizọnyizọn lọ mẹ gbọn? Gbọn whenu susu yiyizan nado nọ dekunnu to whèjai lẹ, to whèmẹ sẹfifo lẹ tọn, kavi to whedudu-zan lẹ ji dali, yèdọ whenue sunnu susu nọ nọ̀ whégbè. Eyin e yọnbasi, mí sọgan biọ nado dọho hẹ tatọ́ whẹndo lọ tọn. Mì gbọ mí ni nọ dekunnu mayin aṣa tọn na azọ́nwatọgbẹ́ sunnu lẹ to ojlẹ he sọgbe mẹ bo gọalọna asu mayisenọ mẹmẹyọnnu lẹ tọn nado tindo ojlo to nugbo lọ mẹ.
18 Dile mí to yẹwhehodọ na mẹhe mí nọ dukosọ hẹ lẹpo, mí sọgan deji dọ omẹ ahunjijlọnọ lẹ na kẹalọyi owẹ̀n lọ. Mì gbọ mí ni nọ yí homẹfa do gọalọna mẹhe tindo ojlo nujọnu tọn na nugbo lọ lẹpo. Ṣigba, nawẹ mí sọgan gọalọna sunnu he ko yí baptẹm lẹ nado dovivẹnu bo pegan na azọngban to titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn mẹ gbọn? Hosọ he bọdego na na gblọndo kanbiọ enẹ tọn.
[Nudọnamẹ odò tọn]
a Pọ́n Annuaire des Témoins de Jéhovah lẹ gọna otàn gbẹzan tọn he nọ yin zinzinjẹgbonu to Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn po Réveillez-vous! po mẹ lẹ.
Nawẹ Hiẹ Na Na Gblọndo Gbọn?
• Nawẹ mí sọgan gọalọna sunnu lẹ nado ze gbigbọnu lẹ do otẹn tintan mẹ gbọn?
• Nawẹ mí sọgan gọalọna mẹyọyọ lẹ nado duto kọgbidinamẹ hagbẹ lẹ tọn ji gbọn?
• Etẹwẹ sọgan gọalọna Biblu plọntọ lẹ nado duto numọtolanmẹ nugomape tọn ji?
[Kanbiọ Oplọn tọn lẹ]
[Yẹdide to weda 25]
Be hiẹ nọ dín dotẹnmẹ hundote lẹ nado dekunnuna sunnu lẹ ya?
[Yẹdide to weda 26]
Nawẹ hiẹ sọgan gọalọna plọnmẹ Biblu towe nado pehẹ whlepọn lẹ gbọn?
