Otàn Gbẹzan Tọn

Mí Wleawufo Nado Sẹ̀n Jehovah to Fidepope

DIle e yin didọ gbọn Markus po jJanny Hartlief po dali

Yẹn ṣo ma ko tọ́n na kunnudide pọ́n. Obu nọ dì mi sọmọ bọ afọ ṣie lẹ nọ sisọ to whedepopenu he n’tọ́n nado dekunnu. Nuhe sọ ylan wẹ yindọ gbẹtọ lẹ ma nọ dotoai to aigba-denamẹ lọ ji. Mẹdelẹ nọ gblehomẹ taun bo nọ sìn-adán dọ emi na hò mi. Alọnuwe dopo gee wẹ n’dogbonu to osun tintan he n’do basi gbehosọnalitọ mẹ!—Markus.

ONÚ enẹlẹ jọ to 1949, yèdọ nuhe hugan owhe 60 todin, ṣigba otàn ṣie ko bẹjẹeji to owhe delẹ jẹnukọn. Otọ́ ṣie Hendrik nọ jla afọpa do bosọ nọ penukundo jipa lẹ go to Donderen, yèdọ gbétatò pẹvi de to agewaji Drenthe tọn to Pays-Bas. N’yin jiji to 1927, podọ yẹn wẹ ovi ẹnẹtọ to ovi ṣinawe he mẹjitọ ṣie lẹ tindo mẹ. Owhé mítọn tin to aliho yẹnkẹn tọn de tó to gbétatò de mẹ. Suhugan kọmẹnu mítọn lẹ tọn yin glesi, podọ n’yiwanna gbẹzan glesi tọn. To 1947, to whenue n’tindo owhe 19 wẹ Theunis Been, kọmẹnu mítọn de dọhona mi gando nugbo lọ go. N’flindọ tintan he n’dukosọ hẹ Theunis, onú etọn ma jẹ ṣie ji, ṣigba ojlẹ vude to Wẹkẹ-Whàn II godo, ewọ lẹzun dopo to Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mẹ bọ n’doayi e go dọ e wá yọ́n dọnsẹpọ. Diọdo he e basi lẹ dọ̀n ayidonugo ṣie taun, enẹwutu n’dotoaina ẹn to whenue e dọhona mi gando opagbe paladisi aigba ji tọn he Jiwheyẹwhe do lọ go. E ma dẹn bọ n’kẹalọyi nugbo lọ, podọ mí lẹzun họntọn sọn ojlẹ enẹ mẹ. a

N’jẹ kunnude ji to mai 1948, podọ to 20 juin, n’yí baptẹm to plidopọ agbegbe tọn de ji to Utrecht. To 1^er janvier 1949, n’bẹ azọ́n gbehosọnalitọ tọn jẹeji bo yin azọ́ndena nado yì sẹ̀n to Borculo to whèzẹtẹn-waji Pays-Bas tọn, fie agun pẹvi de tin te. Filọ dẹn na nudi kilomẹtlu 130, enẹwutu n’basi dide nado kùn kẹkẹ afọ tọn ṣie sọyi. Nudi gànhiho 6 wẹ n’lẹndọ n’na basi, ṣigba na jikun po jẹhọn sinsinyẹn po wutu, n’basi gànhiho 12, dile etlẹ yindọ  n’wá do pinpán na kilomẹtlu 90 godo tọn lẹ! Whèjai pete wẹ n’wá jẹ fie n’jei, yèdọ owhé whẹndo Kunnudetọ de tọn gbè, podọ finẹ wẹ n’nọ nado basi gbehosọnalitọ to lẹdo enẹ mẹ.

To owhe he bọdo awhàn lọ go enẹlẹ mẹ, gbẹtọ lẹ ma tindo nude sọmọ. N’tindo vẹsi dopo po ṣokoto gaa dopo po, vẹsi lọ klo taun, ṣigba ṣokoto lọ whete hugan! Dile n’dọ to bẹjẹeji do, osun tintan he n’yizan to Borculo ma bọawuna mi, ṣigba Jehovah dona mi bọ n’tindo plọnmẹ Biblu susu. To osun ṣinẹnẹ godo, n’yin azọ́ndena nado yì sẹ̀n to Amsterdam.

SỌN GBÉTATÒ MẸ YÌ TÒDAHO MẸ

Yẹn mẹhe whẹ́n to glètoho de mẹ wá tin to Amsterdam, yèdọ tòdaho he klo hugan to Pays-Bas. To finẹ, n’tindo kọdetọn dagbe to lizọnyizọn lọ mẹ. To osun tintan mẹ, n’do owe susu gbonu hugan lehe n’wà do to osun ṣinẹnẹ he wayi lẹ mẹ. E ma dẹn bọ n’jẹ anadena plọnmẹ Biblu ṣinatọ̀n ji. To whenue n’yin pipà taidi anadenanutọ to pipli mẹho lẹ tọn mẹ godo, n’mọ azọ́ndenamẹ yí nado na togunmẹho ṣie tintan. Azọ́n lọ dobuna mi taun, enẹwutu homẹ ṣie hùn to whenue n’yin azọ́ndena nado yì agun devo mẹ whẹpo azán hodidọ lọ tọn nado pé. Ṣigba, n’ma lẹndọ n’na wá dọ togunmẹho hugan whla 5 000!

To mai 1950, n’yin azọ́ndena nado yì sẹ̀n to Haarlem. To enẹgodo, n’yin oylọ basina nado sẹ̀n taidi nugopọntọ lẹdo tọn. Enẹ do amlọnmadọ́ na mi na azán atọ̀n. N’dọna Robert Winkler, dopo to mẹmẹsunnu he to sinsẹ̀n to alahọ mẹ lẹ mẹ dọ n’ma lẹndọ n’pegan, ṣigba e dọna mi dọmọ: “Saa kanwe gọ́ owe lọ poun. Hiẹ na mọ azọ́nplọnmẹ yí.” To ojlẹ vude godo, n’mọ azọ́nplọnmẹ yí na osun dopo bo jẹ sinsẹ̀n ji taidi nugopọntọ lẹdo tọn. To whenue n’to agun de dlapọn, n’dukosọ hẹ Janny Taatgen, yèdọ gbehosọnalitọ jọja de he jọmẹ bo yiwanna Jehovah taun bosọ tindo gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ tọn. Mí wlealọ to 1955. Ṣigba, whẹpo n’nado dọ otàn ṣie yinukọn, Janny na dọ lehe e lẹzun gbehosọnalitọ do.

SINSẸ̀NZỌNWIWA TAIDI ASU PO ASI PO

Janny: Onọ̀ ṣie lẹzun Kunnudetọ to 1945 to whenue n’tindo owhe 11. E mọdọ nujọnu wẹ e yin nado nọ plọn Biblu hẹ ovi etọn atọ̀n lẹ, ṣigba otọ́ ṣie jẹagọdo nugbo lọ, enẹwutu to whenue e ma tin to whégbè wẹ onọ̀ mítọn nọ plọnnu hẹ mí.

Opli tintan he n’yì wẹ plidopọ agbegbe tọn de to La Haye to 1950. To osẹ dopo godo, n’yì opli whla tintan to Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mẹ to Assen (Drenthe). Homẹgble otọ́ ṣie taun bọ e yàn mi sọn whégbè. Onọ̀ ṣie dọna mi dọmọ: “A yọ́n fie a sọgan yì be.” N’yọnẹn dọ mẹmẹsunnu lẹ hodọ wẹ e te. Enẹwutu, n’yì owhé whẹndo Kunnudetọ he tin to yakẹ de tọn gbè, ṣigba na otọ́ ṣie gbẹ́ to homẹkẹndo mi wutu, n’sẹtẹn yì agun Deventer (Overijssel) tọn mẹ, ehe dẹn do whégbè na nudi kilomẹtlu 95. Ṣigba, na n’gbẹ́ yin yọpọvu wutu, ahọluzọnwatọ  lẹ gblewhẹdo otọ́ ṣie to whenue ewọ yàn mi sọn whégbè. Enẹwutu, ewọ dọna mi dọ n’sọgan lẹkọwa whégbè. Dile etlẹ yindọ otọ́ ṣie ma kẹalọyi nugbo lọ gbede, e wá na mi dotẹnmẹ nado nọ yì opli lẹpo podọ nado nọ tọ́n na kunnudegbe.

Ojlẹ vude to whenue n’lẹkọwa whégbè godo, onọ̀ ṣie jẹazọ̀n sinsinyẹn bọ n’dona nọ wà whégbè-zọ́n lẹpo. Mahopọnna enẹ, n’zindonukọn bo yí baptẹm to 1951 to whenue n’tindo owhe 17. To 1952, to whenue Mama jẹgangan godo, n’sẹ̀n taidi gbehosọnalitọ alọgọtọ tọn na osun awe to pọmẹ hẹ mẹmẹyọnnu gbehosọnalitọ atọ̀n. Bato kleun de mẹ wẹ mí nọ nọ̀ bo nọ dọyẹwheho to tòpẹvi awe mẹ to lẹdo Drenthe tọn mẹ. N’lẹzun gbehosọnalitọ whepoponu tọn to 1953. To owhe dopo godo, nugopọntọ lẹdo tọn jọja de dla agun mítọn pọ́n. Enẹ wẹ Markus. Mí wlealọ to mai 1955, na mí mọdọ mí sọgan wà nususu dogọ to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ taidi asu po asi po.—Yẹwh. 4:9-12.

Markus: To alọwle mítọn godo, mí yin azọ́ndena nado yì sẹ̀n taidi gbehosọnalitọ to Veendam (Groningen). Ohọ̀ pẹvi de mẹ wẹ mí nọ nọ̀, ehe gblo na nudi mẹtlu 2 bo dite na nudi mẹtlu 3. Etomọṣo, Janny nọ tẹnpọn nado hẹn ohọ̀ lọ mẹ yọnwhanpẹ bo dọnmẹdogo. To zánmẹ lẹ, mí nọ sẹtẹnna tafo po oján pẹvi awe mítọn lẹ po nado tẹ́ akanma mítọn.

To osun ṣidopo godo, mí yin oylọ basina nado yì sẹ̀n taidi nugopọntọ lẹdo tọn to Belgique. To 1955, nudi wẹnlatọ 4 000 poun wẹ tin to otò lọ mẹ. Ṣigba todin, yé ko hugan 24 000! Ogbè Pays-Bas tọn wẹ nọ yin dido to Flandres he tin to agewaji Belgique tọn. Ṣigba, kọnugbè Belgique-nu lẹ tọn gbọnvo taun, enẹwutu to tintan whenu mí dona duto nuhahun ogbè tọn ji.

Janny: Azọ́n nugopọntọ lẹdo tọn wiwà nọ biọ gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ tọn. Kẹkẹ afọ tọn wẹ mí nọ yizan nado dla agun lẹ pọ́n bo nọ nọ̀ owhé mẹmẹsunnu lẹ tọn gbè. Na mí ma tindo owhé mítọn titi wutu, mí nọ gbọṣi agun lọ mẹ kakajẹ lundi, bo nọ yì agun devo mẹ to mardi afọnnu. Etomọṣo, mí nọ pọ́n sinsẹ̀nzọn mítọn taidi dona de sọn Jehovah dè to whelẹponu.

Markus: To tintan whenu, mí ma yọ́n mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu depope po to agun lẹ mẹ, ṣigba yé jọmẹ bosọ nọ hẹjómẹ. (Heb. 13:2) To owhe lẹ gblamẹ, whlasusu wẹ mí dla agun he nọ do ogbè Pays-Bas tọn lẹ pọ́n to Belgique. Ehe hẹn dona susu lẹ wá na mí. Di apajlẹ, diblayin mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu he tin to agbegbe he nọ do ogbè Pays-Bas tọn mẹ lẹpo wẹ mí wá yọnẹn, podọ yé lẹzun mẹvivẹ na mí. Mí ko mọ bọ yọpọvu susu lẹ wá whẹ́n mẹho bosọ whèwhín to gbigbọ-liho podọ yé klan yede do wiwe na Jehovah bosọ ze Ahọluduta lọ do otẹn tintan mẹ to gbẹzan yetọn mẹ. Ayajẹ daho wẹ e yin na mí nado mọdọ susu yetọn wẹ to Jehovah sẹ̀n po nugbonọ-yinyin po to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ. (3 Joh. 4) “Tulinina ode awetọ” ehe gọalọna mí nado zindonukọn po ahundopo po to azọ́ndenamẹ mítọn mẹ.—Lom. 1:12.

 NINỌMẸ HE MA BỌAWU DE PO DONA DE PO

Markus: Sọn azán he gbè mí wlealọ, ojlo mítọn wẹ nado yì Wehọmẹ Giliadi tọn. Azán lẹpo gbè wẹ mí nọ plọn Glẹnsigbe e whè gbau na gànhiho dopo. Etomọṣo, e ma bọawu nado plọn Glẹnsigbe to owe lẹ mẹ, enẹwutu mí basi dide nado yì Angleterre to gbọjẹ whenu mítọn nado sọgan yí ogbè lọ do dọyẹwheho to finẹ. To 1963, mí mọ wepò de yí sọn tatọ́-tẹnnọ mítọn to Brooklyn. Wekanhlanmẹ awe wẹ to wepò lọ mẹ, dopo yin ṣie podọ awetọ yin Janny tọn. Wekanhlanmẹ ṣie yin oylọ basinamẹ nado yì klasi Giliadi tọn vonọtaun de he na dẹn na osun ao. Na taun tọn, mẹmẹsunnu lẹ wẹ azọ́nplọnmẹ lọ tin na podọ yé na mọ nudọnamẹ lẹ yí gando titobasinanu lọ go. Enẹwutu, to wehọmẹvi 100 he yin oylọ basina lẹ mẹ, mẹmẹsunnu 82 wẹ tin to yé mẹ.

Janny: To wekanhlanmẹ ṣie mẹ, eyin bibiọ to asi e nado hodẹ̀ bo lẹnnupọn eyin n’na jlo nado gbọṣi Belgique to whenue Markus na yì Wehọmẹ Giliadi tọn. Nado dọ hójọhó, n’jẹflumẹ taun to tintan whenu. E taidi dọ Jehovah ma dona vivẹnu he n’do nado pegan lẹ. Etomọṣo, n’flin lẹndai Wehọmẹ Giliadi tọn, enẹ wẹ nado gọalọna mẹhe na yì wehọmẹ lọ lẹ nado hẹn azọ́n yẹwhehodidọ lọ tọn di lẹdo aihọn pé. Enẹwutu, n’yigbe nado gbọṣi ai, bo yin azọ́ndena nado yì sẹ̀n to tòdaho Ghent tọn mẹ to Belgique to pọmẹ hẹ Anna po Maria Colpaert po, yèdọ gbehosọnalitọ titengbe numimọnọ lẹ.

Markus: Na n’dona hẹn Glẹnsigbe ṣie pọnte dogọ wutu, n’yin oylọ-basina nado yì Brooklyn osun atọ́n jẹnukọnna bẹjẹeji wehọmẹ lọ tọn. To finẹ, n’wazọ́n to Azọ́nwatẹn Agbànbẹdohlan tọn podọ to Azọ́nwatẹn Sinsẹ̀nzọn tọn. Sinsẹ̀nzọnwiwa to tatọ́-tẹnnọ mítọn po alọgigọ nado do owe lẹ hlan Asie, Europe po Amérique du Sud po zọ́n bọ n’mọnukunnujẹemẹ dogọ dọ pipli mẹmẹsunnu lẹ tọn de wẹ mí yin lẹdo aihọn pé. Na taun tọn, n’flin Mẹmẹsunnu A. H. Macmillan he sẹ̀n taidi nugopọntọ tomẹyitọ to ojlẹ Mẹmẹsunnu Russell tọn mẹ. E ko poyọnho bo masọ nọ sènu ganji ba, etomọṣo e nọ yì opli agun tọn lẹpo. Enẹ yinuwado ji e taun bo plọn mi dọ mí ma dona nọ yí nukunpẹvi do pọ́n gbẹdido Klistiani tọn mítọn.—Heb. 10:24, 25.

Janny: Yẹn po Markus po nọ kanwehlan míde whlasusu to osẹ dopo mẹ. Mí jẹdò míde tọn taun! Etomọṣo, Markus duvivi azọ́nplọnmẹ he mọyi e te to Giliadi tọn, podọ yẹnlọsu mọ ayajẹ nujọnu tọn to lizọnyizọn lọ mẹ. Plọnmẹ Biblu 17 wẹ n’to anadena to whenue Markus lẹkọwa whé! E ma bọawu nado nọla na míde na osun 15, ṣigba n’mọdọ Jehovah dona mí na avọ́sinsan he mí basi lẹ. To azán he gbè e lẹkọwa whé, agahun lọ gbọwhenu na gànhiho susu, enẹwutu to whenue e wá, mí gbò míde fán bo viavi. Sọn whenẹnu, mí masọ nọla na míde gbede ba.

MÍ YỌ́N PINPẸN LẸBLANULỌKẸYI HE MÍ MỌYI LẸPO TỌN

Markus: To whenue n’lẹkọ sọn Giliadi to décembre 1964, mí yin azọ́ndena nado yì sẹ̀n to Bẹtẹli. Ṣigba, enẹ ma na yin azọ́ndenamẹ mítọn kakadoi dile etlẹ yindọ mí ma yọnẹn to ojlẹ lọ mẹ. To osun atọ̀n poun godo, mí yin azọ́ndena nado yì sẹ̀n taidi nugopọntọ agbegbe tọn to Flandres. To whenue Aalzen po Els Wiegersma po yin didohlan Belgique taidi mẹdehlan, yé yin azọ́ndena nado sẹ̀n taidi nugopọntọ agbegbe  tọn, bọ míwlẹ lẹkọyi Bẹtẹli, fie n’sẹ̀n te to azọ́nwatẹn Sinsẹ̀nzọn tọn. Sọn 1968 jẹ 1980, whlasusu wẹ azọ́ndenamẹ mítọn nọ diọ sọn sinsẹ̀nzọn Bẹtẹli tọn ji bọ mí nọ sẹ̀n taidi nugopọntọ tomẹyitọ. To godo mẹ, sọn 1980 kakajẹ 2005, n’sẹ̀n whladopo dogọ taidi nugopọntọ agbegbe tọn.

Dile etlẹ yindọ azọ́ndenamẹ mítọn nọ diọ whẹwhẹ, mí ma wọn gbede dọ mí klan gbẹzan mítọn do wiwe nado sẹ̀n Jehovah po alindọn lẹpo po. Mí nọ duvivi azọ́ndenamẹ he mí mọyi lẹpo tọn po jide po dọ lẹndai diọdo depope he wá aimẹ to sinsẹ̀nzọn mítọn mẹ tọn wẹ nado nọgodona Ahọluduta lọ.

Janny: N’duvivi lẹblanulọkẹyi lọ tọn nado hodo Markus yì Brooklyn to 1977 podọ yì Patterson to 1997 to whenue ewọ mọ azọ́nplọnmẹ yí dogọ taidi hagbẹ Wedegbẹ́ Alahọ tọn.

JEHOVAH YỌ́N NUHUDO MÍTỌN LẸ

Markus: To 1982, doto lẹ wazọ́n mẹzizẹ tọn na Janny podọ e yawu jẹ gángán. To owhe atọ̀n godo, agun he tin to Louvain gbọn homẹdagbe dali na mí họ̀nù de to aga Plitẹnhọ Ahọluduta tọn yetọn tọn. E ko basi owhe 30 whẹpo mí do wá tindo nọtẹn de na míde. To mardi lẹ, eyin mí ko bẹ agbàn mítọn lẹ pli nado yì dla agun de pọ́n, whlasusu wẹ n’dona nọ jẹte bosọ hẹ aga nado bẹ agbàn mítọn lẹ! Mí dopẹ́ dọ to 2002, agun lọ na mí họ̀nù de to odò Plitẹnhọ lọ tọn. To whenue n’tindo owhe 78, mí yin azọ́ndena taidi gbehosọnalitọ titengbe to tòpẹvi Lokeren tọn mẹ. Homẹ mítọn hùn taun dọ mí penugo nado sẹ̀n to aliho ehe mẹ podọ mí gbẹ́ sọgan nọ tọ́n na sinsẹ̀nzọn lọ egbesọegbesọ.

Janny: To pọmẹ, mí ko yí hugan owhe 120 zan to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ! Mí tindo numimọ etọn dọ nugbo wẹ opagbe Jehovah tọn he dọ dọ ‘emi ma na jo mí do to aliho depope mẹ’ podọ eyin mí sẹ̀n emi po nugbonọ-yinyin po, mí ‘ma na gbọagba nude tọn.’—Heb. 13:5; Deut. 2:7.

Markus: Mí klan míde do wiwe na Jehovah to jọja whenu. Mí ma dín onú dahodaho lẹ na míde pọ́n gbede. Mí nọ kẹalọyi azọ́ndenamẹ depope he yin zizedo nukọnna mí sọn ojlo mẹ wá, na mí kudeji dọ e ma yin fihe mí to sinsẹ̀n te kavi azọngban wẹ yin nujọnu hugan, ṣigba mẹhe sẹ̀n mí te.

[Nudọnamẹ odò tọn]

[Yẹdide to weda 28]

To aga: Markus (to adusi mẹ pete) to kunnude to tòhomẹ-liho ji sẹpọ Amsterdam to 1950

[Yẹdide to weda 28]

To odò: Janny (to adusi mẹ pete) to gbehosọnalitọ alọgọtọ tọn basi to 1952

[Yẹdide to weda 29]

To adusi mẹ: To alọwle-zan mítọn gbè to 1955

[Nudọnamẹ tangan lẹ to weda 31]

“Mí kudeji dọ e ma yin fihe mí to sinsẹ̀n te kavi azọngban wẹ yin nujọnu hugan, ṣigba mẹhe sẹ̀n mí te”