1. Dotẹnmẹ hundote dagbe tẹlẹ wẹ jọja Klistiani susu to vivi etọn dù?

 MÍ TO gbẹnọ to ojlẹ ayidego tọn de mẹ. Hugan gbede pọ́n to whenuho mẹ, gbẹtọ livi susu sọn akọta lẹpo mẹ to alọkẹyi sinsẹ̀n-bibasi nugbo. (Osọ. 7:9, 10) Jọja susu to vivi numimọ dagbe lẹ tọn dù dile yé to alọgọna mẹdevo lẹ nado mọnukunnujẹ nugbo gbẹwhlẹngán tọn Biblu tọn lẹ mẹ. (Osọ. 22:17) Jọja delẹ nọ deanana plọnmẹ Biblu lẹ bo nọ gọalọna mẹdevo lẹ nado hẹn gbẹzan yetọn pọnte dogọ. Jọja devo lẹ nọ hẹn wẹndagbe lọ yì aigba-denamẹ jonọgbè tọn lẹ ji po zohunhun po. (Ps. 110:3; Isa. 52:7) Nawẹ hiẹ sọgan tindo mahẹ gigọ́ to nuhe omẹ Jehovah tọn lẹ to wiwà mẹ bo duvivi ayajẹ he mọwiwà nọ hẹnwa tọn gbọn?

2. Nawẹ apajlẹ Timoti tọn dohia dọ Jehovah tindo ojlo nado ze azọngban lẹ do alọmẹ na jọja lẹ gbọn? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ lọ tọn.)

² Taidi jọja de, hiẹ sọgan basi nudide he sọgan wá hùn dotẹnmẹ dagbe lẹ dote na we to sinsẹ̀nzọn Jiwheyẹwhe tọn mẹ. Di apajlẹ, e họnwun dọ Timoti he wá sọn Listla basi nudide nuyọnẹn tọn lẹ he wá hùn dotẹnmẹ dote na ẹn nado mọ azọ́ndenamẹ mẹdehlan tọn yí, vlavo to whenue e tindo nudi owhe 20. (Owalọ 16:1-3) E taidi dọ to osun vude poun godo, to whenue nukundiọsọmẹ sinsinyẹn zọ́n bọ apọsteli Paulu dona jo agun he ṣẹṣẹ yin didoai to Tẹsalonika lọ do, Paulu ze azọngban lọ nado lẹkọyi Tẹsalonika bo hẹn mẹmẹsunnu lẹ lodo do alọmẹ na jọja Timoti. (Owalọ 17:5-15; 1 Tẹs. 3:1, 2, 6) Yí nukun homẹ tọn do pọ́n nuhe na ko yin numọtolanmẹ  Timoti tọn to whenue e mọ azọ́ndenamẹ ehe yí!

3. Nudide tẹwẹ yin titengbe hugan he hiẹ sọgan basi to gbẹ̀mẹ, podọ whetẹnu wẹ hiẹ sọgan basi i?

³ Jọja whenu wẹ nudide titengbe hugan lẹ nọ yin bibasi te. Ṣigba, dopo to nudide enẹlẹ mẹ yin titengbe hugan dehe pò lẹpo—enẹ wẹ nudide towe nado sẹ̀n Jehovah. Whetẹnu wẹ yọ́n hugan nado basi nudide enẹ? Jehovah dọmọ: “Flin Mẹdatọ towe to azán ovu whenu towe tọn.” (Yẹwh. 12:1) Aliho dopo gee he mẹ hiẹ sọgan “flin” Jehovah te wẹ nado sẹ̀n ẹn to gigọ́ mẹ. (Deut. 10:12) Nudide towe nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe po ahun lẹpo po wẹ yin nudide titengbe hugan he hiẹ sọgan basi to gbẹ̀mẹ. Ehe na yinuwado sọgodo towe blebu ji.—Ps. 71:5.

4. Gbọnvona nudide lọ nado sẹ̀n Jehovah, nudide titengbe gbẹ̀mẹ tọn devo tẹlẹ wẹ na yinuwado sinsẹ̀nzọn towe hlan Jiwheyẹwhe ji?

⁴ E họnwun dọ, e ma yin nudide towe nado sẹ̀n Jehovah kẹdẹ wẹ na yinuwado sọgodo towe ji. Di apajlẹ, hiẹ sọ sọgan to nulẹnpọn eyin vlavo a na wlealọ, mẹhe a na wlealọ hẹ, gọna agbasazọ́n he a na de. Nudide titengbe wẹ ehelẹ, ṣigba nuyọnẹnnu wẹ e na yin dọ hiẹ ni de jẹnukọn eyin vlavo a jlo na sẹ̀n Jehovah to gigọ́ mẹ dile e sọgan yọnbasi do. (Deut. 30:19, 20) Etẹwutu? Na kanṣiṣa pẹkipẹki de tin to nudide enẹlẹ ṣẹnṣẹn. Nudide he a basi gando alọwle po agbasazọ́n po go na yinuwado sinsẹ̀nzọn towe hlan Jiwheyẹwhe ji. (Yijlẹdo Luku 14:16-20 go.) Mọdopolọ, ojlo towe nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe na yinuwado nudide he a basi gando alọwle po agbasazọ́n po go ji. Enẹwutu, de nuhe yin nujọnu hugan lẹ jẹnukọn.—Flp. 1:10.

5, 6. Dọ lehe nudide he sọgbe lẹ bibasi sọgan hẹn dona lẹ wá to nukọn mẹ do. (Sọ pọ́n hosọ lọ “Nudide He N’Basi to Ovu Whenu” to zinjẹgbonu ehe mẹ.)

⁵ To whenue hiẹ ko de nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe godo, a sọgan lẹnnupọndo nuhe ewọ jlo dọ hiẹ ni wà ji, podọ a sọgan de lehe hiẹ na sẹ̀n ẹn do. Mẹmẹsunnu Japon-nu de wlan dọmọ: “To whenue n’tindo owhe 14, n’yì kunnudegbe hẹ mẹho agun tọn de he doayi e go dọ n’ma tindo ayajẹ to lizọnyizọn lọ mẹ. Po homẹdagbe po, e dọna mi dọmọ: ‘Yuichiro, yì whégbè. Sinai to tafo towe kọ̀n bo yí sọwhiwhe do lẹnnupọndo nuhe Jehovah ko wà na we lẹ ji.’ N’wàmọ nugbo. N’sọ lẹnnupọn bo hodẹ̀ na azán susu. Vudevude, pọndohlan ṣie diọ. E ma dẹn bọ n’mọdọ n’jẹ ayajẹ tindo ji to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ. N’nọ duvivi otàn mẹdehlan lẹ tọn hihia tọn bosọ jẹ nulẹnpọn do lehe n’sọgan sẹ̀n Jiwheyẹwhe to gigọ́ mẹ do ji.”

⁶ Yuichiro yidogọ dọmọ: “N’magbe nado jẹ nudide he na gọalọna mi nado wá sẹ̀n Jehovah to tògodo lẹ basi ji. Di apajlẹ, n’jẹ Glẹnsigbe plọn ji. Na yẹn nido penugo nado yin gbehosọnalitọ, to whenue n’tọ́n sọn wehọmẹ, n’de agbasazọ́n whenu-gli tọn de, enẹ wẹ nado nọ plọnmẹ Glẹnsigbe. To whenue n’tindo owhe 20, n’jẹ Mongolie-gbè plọn ji podọ dotẹnmẹ lọ hundote na mi nado dla kándo Mongolie-gbè tọn de pọ́n. To owhe awe godo to 2007, n’disa yì Mongolie. To whenue n’yì kunnudegbe hẹ gbehosọnalitọ delẹ bo mọdọ mẹsusu wẹ to nugbo lọ dín, e jlo mi nado sẹtẹn yì finẹ bo gọalọ. N’lẹkọyi Japon bo wleawu. N’ko to gbehosọnalitọ basi to Mongolie sọn avril 2008 gbọ́n. Gbẹninọ tofi ma bọawu. Ṣigba, gbẹtọ lẹ nọ kẹalọyi wẹndagbe lọ, podọ n’sọgan gọalọna yé nado dọnsẹpọ Jehovah. N’mọdọ nudide dagbe hugan lọ wẹ n’basi to gbẹ̀mẹ.”

7. Nudide tẹlẹ wẹ mí dona basi na míde, podọ apajlẹ tẹwẹ Mose zedai na mí to whẹho enẹ mẹ?

⁷ Mẹdopodopo wẹ dona basi nudide na ede gando lehe e na zan gbẹzan etọn taidi Kunnudetọ Jehovah tọn de do go. (Jọṣ. 24:15) Mí ma sọgan dọna we nado wlealọ kavi lala, dọ mẹhe a na wlealọ hẹ na we, kavi agbasazọ́n he a na de. Be agbasazọ́n he hiẹ na de na biọ dọ a ni yí whenu susu do plọnazọ́n wẹ ya? Delẹ to mì jọja Klistiani lẹ mẹ nọ nọ̀ otò wamọnọ lẹ mẹ; mẹdevo lẹ nọ nọ̀ tòdaho adọkunnọ lẹ mẹ. Lẹdo aihọn pé, mì jọja lẹ  gbọnvona mìde taun na nuhe dù gbẹtọ-yinyin, nugopipe, numimọ, nujlomẹ po yise he mì tindo po. Ninọmẹ mìtọn lẹ sọgan gbọnvo taun kẹdẹdile ninọmẹ jọja Heblu lẹ tọn gbọnvo na Mose tọn do to Egipti hohowhenu tọn mẹ. To ojlẹ enẹ mẹ, dotẹnmẹ susu wẹ hundote na ẹn to họ̀nmẹ, to whenuena jọja Heblu he pò lẹ yin afanumẹ. (Eks. 1:13, 14; Owalọ 7:21, 22) Taidi mìwlẹ, yé nọgbẹ̀ to ojlẹ ayidego tọn de mẹ. (Eks. 19:4-6) Dopodopo yetọn wẹ dona de nuhe e na yí gbẹzan etọn do wà. Mose basi nudide he sọgbe lọ.—Hia Heblu lẹ 11:24-27.

8. Alọgọ tẹwẹ tin-to-aimẹ na jọja he to nulẹnpọn do nudide he yé na basi to gbẹ̀mẹ lẹ ji?

⁸ Jehovah sọgan gọalọna we nado basi nudide nuyọnẹn tọn lẹ to jọja whenu towe. Ayinamẹ etọn lẹ tin-to-aimẹ taidi nunọwhinnusẹ́n lẹ he hiẹ sọgan yizan to ninọmẹ tangan he mẹ a tin te lẹ. (Ps. 32:8) Humọ, mẹjitọ towe he yin Klistiani lẹ po mẹho agun tọn lẹ po sọgan gọalọna we nado lẹnnupọndo lehe a na yí nunọwhinnusẹ́n enẹlẹ do yizan mẹ do ji. (Howh. 1:8, 9) Mí ni gbadopọnna nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn tangan atọ̀n he sọgan gọalọna we nado basi nudide nuyọnẹn tọn he na yinuwado sọgodo towe ji to aliho dagbe mẹ lẹ.

9. (a) Nawẹ Jehovah doyẹyigona mí gbọn mẹdekannujẹ nudide bibasi tọn nina mí dali gbọn? (b) Dotẹnmẹ tẹlẹ wẹ ‘ahọluduta lọ dindin whẹ́’ nọ hundote?

⁹ Dín Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn po dodowiwa etọn po whẹ́. (Hia Matiu 6:19-21, 24-26, 31-34.) Jehovah doyẹyigona mí gbọn mẹdekannujẹ nudide bibasi tọn nina mí dali. E ma dọ obá he mẹ hiẹ dona yí jọja whenu towe zan nado dọyẹwheho gando Ahọluduta lọ go jẹ. Ṣigba, Jesu na mí nunọwhinnusẹ́n dagbe ehe, enẹ wẹ nado nọ dín Ahọluduta lọ whẹ́. Aliho he mẹ hiẹ nọ yí nuhe e dọ do yizan mẹ te na na we dotẹnmẹ lẹ nado do owanyi he a tindo na Jiwheyẹwhe, lehe onú kọmẹnu towe lẹ tọn nọ duahunmẹna we do, po pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn towe na todido ogbẹ̀ madopodo tọn po hia. Eyin a to nulẹnpọn do alọwle po agbasazọ́n po ji, pọ́n eyin nudide towe lẹ na do magbọjẹ na we gando nuhudo agbasa tọn lẹ go kavi na do zohunhun towe na Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn po dodowiwa etọn po hia.

10. Etẹwẹ hẹn ayajẹ wá na Jesu, podọ nudide tẹlẹ wẹ na hẹn ayajẹ wá na hiẹ lọsu?

¹⁰ Mọ ayajẹ to lizọnyiyi na mẹdevo lẹ mẹ. (Hia Owalọ lẹ 20:20, 21, 24, 35.) Jesu gbọn homẹdagbe dali plọn mí nunọwhinnusẹ́n titengbe gbẹ̀mẹ tọn ehe. E tindo ayajẹ taun na e nọ wà ojlo Otọ́ etọn tọn kakati nido yin edetiti tọn. Homẹ Jesu tọn nọ hùn nado mọdọ homẹmimiọnnọ lẹ kẹalọyi wẹndagbe lọ. (Luku 10:21; Joh. 4:34) Hiẹ lọsu sọgan ko duvivi ayajẹ he nọ wá sọn alọgigọna mẹdevo lẹ mẹ tọn. Eyin hiẹ ze nudide tangan gbẹ̀mẹ tọn towe lẹ sinai do nunọwhinnusẹ́n he Jesu plọnmẹ lẹ ji, ayihaawe ma tin dọ hiẹ na tindo ayajẹ bo nasọ hẹn homẹ Jehovah tọn hùn.—Howh. 27:11.

11. Naegbọn Baluki hẹn ayajẹ etọn bu, podọ ayinamẹ tẹwẹ Jehovah na ẹn?

¹¹ Sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn wẹ nọ hẹn ayajẹ daho hugan lọ wá na mí. (Howh. 16:20) E taidi dọ Baluki he yin wekantọ Jelemia tọn wọnji enẹ go. To ojlẹ de mẹ, e masọ tindo ayajẹ to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ ba. Enẹwutu, Jehovah dọna ẹn dọmọ: “Be hiẹ to onú dahodaho lẹ dín na dewe wẹ? A dín yé blo: na, doayi e go, yẹn na hẹn oylan wá agbasalan lẹpo ji, . . . ṣigba ogbẹ̀ towe wẹ yẹn na jo hlan we na wẹnyannu de to otẹn fie dali hiẹ to yìyì lẹpo mẹ.” (Jel. 45:3, 5) Etẹwẹ hiẹ lẹn? Etẹwẹ na ko hẹn Baluki tindo ayajẹ—onú dahodaho lẹ dindin wẹ ya, kavi vasudo Jelusalẹm tọn lunluntọ́n taidi devizọnwatọ nugbonọ Jiwheyẹwhe tọn de?—Jak. 1:12.

12. Nudide tẹwẹ gọalọna Ramiro nado tindo ayajẹ to gbẹ̀mẹ?

¹² Ramiro yin mẹmẹsunnu de he mọ ayajẹ to lizọnyiyi na mẹdevo lẹ mẹ. E dọmọ: “N’wá sọn whẹndo wamọnọ tọn de mẹ to gbétatò de mẹ to lẹdo Osó Andes tọn lẹ mẹ.  Enẹwutu, to whenue mẹdaho ṣie sunnu dọ dọ emi na suahọ na mi nado yì wehọmẹ alavọ tọn, dotẹnmẹ hundote daho de wẹ e yin na mi. Ṣigba, n’ṣẹṣẹ yí baptẹm taidi Kunnudetọ Jehovah tọn de wẹ, podọ dotẹnmẹ devo ko hundote na mi: Gbehosọnalitọ de basi oylọ na mi nado wá dọyẹwheho hẹ ẹ to tòpẹvi de mẹ. N’yì finẹ bo plọn dapipa, bosọ hùn ṣọfu dapipa tọn de nado nọ penukundo dee go. Mẹsusu kẹalọyi nuzedonukọnnamẹ mítọn nado plọn Biblu hẹ yé po pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn po. To nukọn mẹ, n’kọnawudopọ hẹ agun de he ṣẹṣẹ yin didoai bo nọ do ogbè lẹdo lọ tọn. E ko yì owhe ao todin bọ n’to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ. Azọ́n devo depope ma sọgan na mi ayajẹ he n’to vivi etọn dù dile n’to alọgọna mẹdevo lẹ nado plọn wẹndagbe lọ to ogbè yetọn titi mẹ.”

13. Naegbọn jọja whenu do yin ojlẹ dagbe nado sẹ̀n Jehovah to gigọ́ mẹ?

¹³ Duvivi Jehovah sinsẹ̀n tọn to jọja whenu towe. (Hia Yẹwhehodọtọ 12:1.) Ma lẹndọ emi dona mọ agbasazọ́n dagbe de whẹpo do wá sẹ̀n Jehovah blo. Jọja whenu yin ojlẹ dagbe de nado jẹ Jehovah sẹ̀n ji to gigọ́ mẹ. Jọja susu ma nọ tindo azọngban whẹndo tọn sọmọ, podọ yé nọ tindo agbasalilo po huhlọn po nado penukundo azọ́ndenamẹ sinsinyẹn lẹ go. Etẹwẹ hiẹ na jlo nado wà na Jehovah to jọja whenu towe? Vlavo yanwle towe wẹ nado yin gbehosọnalitọ. Hiẹ sọgan jlo nado sẹ̀n to aigba-denamẹ jonọgbè tọn de ji. Kavi hiẹ sọgan mọdọ dotẹnmẹ hundote lẹ tin nado sẹ̀n to gigọ́ mẹ to agun towe mẹ. Mahopọnna yanwle depope he a tindo to sinsẹ̀nzọn Jiwheyẹwhe tọn mẹ, hiẹ dona penukundo dewe go to akuẹzinzan-liho. Enẹwutu, kanse dewe dọ: ‘Agbasazọ́n tẹwẹ n’na de, podọ ojlẹ nẹmu wẹ e na biọ to asi e nado plọn azọ́n lọ?’

14. Etẹlẹ go wẹ a dona tin to aṣeji gando to whenue a to azọ́n dín?

¹⁴ Nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn atọ̀n he mí gbadopọnna ehelẹ sọgan gọalọna we nado  lẹnnupọndo agbasazọ́n he a na de ji. Ayihaawe ma tin dọ ayinamẹtọ wehọmẹ tọn towe lẹ yọ́n nususu gando agbasazọ́n he tin-to-aimẹ to lẹdo lọ mẹ lẹ go. Vlavo azọ́nwhé ahọlu tọn de sọgan tin he na dlẹnalọdo azọ́n he yè sọgan yawu mọwà to lẹdo towe mẹ kavi fie a to linlẹn nado yì sẹ̀n te lọ. Ayinamẹ he a na mọyi sọn asisa enẹlẹ mẹ sọgan gọalọna we—ṣigba nọ aṣeji. Mẹhe ma yiwanna Jehovah lẹ sọgan tẹnpọn nado do owanyi na aihọn do ahun towe mẹ. (1 Joh. 2:15-17) To whenue hiẹ to nuzedonukọnnamẹ aihọn tọn lẹ gbeje pọ́n, ahun towe sọgan doyẹklọ we po awubibọ po.—Hia Howhinwhẹn lẹ 14:15; Jel. 17:9.

15, 16. Mẹnu lẹ wẹ sọgan gọalọna we hugan eyin a jlo na de agbasazọ́n de?

¹⁵ To whenue hiẹ ko yọ́n azọ́n he a sọgan wà lẹ godo, a do nuhudo ayinamẹ dagbe tọn. (Howh. 1:5) Mẹnu lẹ wẹ sọgan gọalọna we nado dindona eyin agbasazọ́n he a na wà tin to kọndopọ mẹ hẹ nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ? Nọ dotoaina mẹhe yiwanna Jehovah, yiwanna we bo yọ́n we bosọ yọ́n ninọmẹ towe ganji lẹ. Yé na gọalọna we nado lẹnnupọndo nugopipe po mẹwhinwhàn towe lẹ po ji. Vlavo nuhe yé na dọ lẹ na gọalọna we nado vọ́ nulẹnpọn do yanwle towe lẹ ji. Podọ dona nankọ die eyin mẹjitọ towe lẹ yiwanna Jehovah! Humọ, mẹho he tin to agun towe mẹ lẹ pegan to gbigbọ-liho bo sọgan gọalọna we. To yidogọ mẹ, dọho hẹ gbehosọnalitọ lẹ po nugopọntọ tomẹyitọ lẹ po. Kanse yé dọ: Naegbọn yé do de sinsẹ̀nzọn whenu gigọ́ tọn? Nawẹ yé bẹ gbehosọnalitọ bibasi jẹeji gbọn, podọ nawẹ yé penukundo yede go gbọn? Nawẹ lizọnyizọn yetọn hẹn pekọ wá na yé gbọn?—Howh. 15:22.

¹⁶ Mẹhe yọ́n we ganji lẹ sọgan na we ayinamẹ po wuntuntun po. Di apajlẹ, mí ni dọ dọ hiẹ to wehọmẹ daho bo jlo na jo wehọmẹ do nado bẹ azọ́n gbehosọnalitọ tọn jẹeji, na a ma yiwanna azọ́n sinsinyẹn he wehọmẹ yìyì nọ biọ wutu. Mẹhe yiwanna we de sọgan doayi mẹwhinwhàn towe lẹ go bo gọalọna we nado mọdọ wehọmẹ sọgan gọalọna we nado plọn linsinsinyẹn, yèdọ jẹhẹnu de he a na tindo nuhudo etọn eyin a jlo na sẹ̀n Jehovah to gigọ́ mẹ.—Ps. 141:5; Howh. 6:6-10.

17. Nudide tẹlẹ wẹ mí dona nọ dapana?

¹⁷ Mẹdepope he to Jehovah sẹ̀n na pehẹ owù gbigbọmẹ tọn lẹ—yèdọ nuyiwadomẹji he sọgan hẹn haṣinṣan etọn hẹ Jehovah gble lẹ. (1 Kọl. 15:33; Kọl. 2:8) Ṣigba, agbasazọ́n wunmẹ delẹ sọgan bẹ owù gbigbọmẹ tọn hẹn hugan devo lẹ. Be to lẹdo towe mẹ, mẹdelẹ ko de agbasazọ́n wunmẹ de he zọ́n bọ “yise yetọn ko siọ taidi tọjihun de” wẹ ya? (1 Tim. 1:19) Nuyọnẹnnu wẹ e na yin nado dapana nudide he na ze haṣinṣan towe hẹ Jiwheyẹwhe do owù mẹ lẹ.—Howh. 22:3.

18, 19. Eyin mẹde ma ko tindo ojlo nado wà susu dogọ to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ, etẹwẹ e dona wà?

¹⁸ Eyin to ahun towe mẹ, a ko wleawuna ojlo lọ nado sẹ̀n Jehovah, duvivi dotẹnmẹ he hundote na we to jọja whenu lẹ tọn taidi devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn de. Basi nudide he na gọalọna we lẹ nado duvivi Jehovah sinsẹ̀n tọn to ojlẹ ayidego tọn ehe mẹ.—Ps. 148:12, 13.

¹⁹ To alọ devo mẹ, etẹwẹ hiẹ dona wà eyin a ma ko tindo ojlo nado wà susu dogọ to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ? To vivẹnudo zọnmii nado hẹn yise towe lodo. To whenue apọsteli Paulu basi zẹẹmẹ vivẹnu he e ko do nado doafọna aliho gbẹzan tọn he Jiwheyẹwhe sọgan dona de tọn godo, e wlan dọmọ: “Eyin mìwlẹ tindo ayilinlẹn he gbọnvo to aliho depope mẹ, Jiwheyẹwhe na de pọndohlan he sọgbe lọ hia mì. To popolẹpo mẹ, sọgbe hẹ obá he mẹ mí ko yinukọn jẹ, mì gbọ mí ni nọ to zọnlin jijlọ zìn sọgbe hẹ aliho nuyiwa tọn ehe dopolọ.” (Flp. 3:15, 16) To nulẹnpọn do owanyi Jiwheyẹwhe tọn po ayinamẹ nuyọnẹn tọn etọn lẹ po ji zọnmii. Jehovah sọgan gọalọna we nado basi nudide nuyọnẹn tọn lẹ to jọja whenu, hugan mẹdevo depope.