OWHE delẹ jẹnukọnna okú Nikolai Dubovinsky tọn, yèdọ ylọnẹn otọ́ ṣie tọn, e basi kandai numimọ ayajẹ po awubla po tọn he e tindo lẹ tọn ehe suhugan yetọn wá aimẹ to whenue e to sinsẹ̀nzọn ahundopo tọn wà na Jehovah to ojlẹ he mẹ alọhẹndotenamẹ tin to Union Soviétique hohowhenu tọn. Mahopọnna avùnnukundiọsọmẹnu lẹ, e hẹn tenọgligo bo tindo ayajẹ mayọnjlẹ to gbẹzan etọn mẹ. Ylọnẹn otọ́ ṣie tọn Nikolai nọ saba dọ dọ emi jlo dọ jọja lẹ ni sè otàn emitọn, enẹ wẹ zọ́n bọ n’jlo na dọ delẹ to numimọ etọn lẹ mẹ na mẹdevo lẹ. E yin jiji to 1926 to whẹndo wamọnọ tọn de mẹ to Podvirivka, yèdọ gbétatò de he to Chernivtsi Oblast, to Ukraine.

Nikolai dọmọ: “To gbèdopo to 1941, mẹdaho ṣie Ivan hẹn owe La Harpe de Dieu po Le divin Plan des Âges po gọna Atọ̀họ̀-Nuhihọ lọ Tọn delẹ po alọnuwe apòmẹ tọn lẹ po wá whégbè. N’hia yemẹpo. E paṣa mi to whenue n’plọn dọ Lẹgba wẹ yin adọ̀ nuhahun he to aihọn mẹ lẹpo tọn, bọ e ma yin Jiwheyẹwhe. To whenue n’hia owe lọ lẹ po owe Wẹndagbe tọn lẹ po, n’mọdọ n’ko mọ nugbo lọ. N’nọ yí zohunhun do dọhona mẹdevo lẹ do todido he n’tindo to Ahọluduta lọ mẹ ji. Dile n’to owe ehelẹ plọn, nukunnumọjẹnumẹ ṣie gando nugbo lọ go jideji bọ n’tindo ojlo nujọnu tọn nado lẹzun devizọnwatọ Jehovah tọn.

“N’yọnẹn dọ n’na jiya na nuyise ṣie lẹ wutu. Ojlẹ awhàn tọn wẹ, podọ n’ma jlo na doalọ to okú mẹdepope tọn mẹ. Nado wleawudaina whlepọn he n’na wá pehẹ lẹ, n’jẹ wefọ Biblu tọn delẹ plọn do tamẹ ji taidi Matiu 10:28 po 26:52 po. N’magbe sinsinyẹn nado gbọṣi nugbonọ-yinyin mẹ na Jehovah, eyin etlẹ biọ dọ ma kú!

“To 1944 he n’tindo owhe 18, n’yin oylọ-basina nado funawhàn. Whla tintan die he n’mọ dee to yisenọ hatọ lẹ ṣẹnṣẹn, yèdọ mẹmẹsunnu jọja devo lẹ he pli do fie mẹhe yè jlo na dohlan awhàngbenu lẹ tin te. Mí dọna aṣẹpatọ lọ lẹ po nujikudo po dọ mí ma na funawhàn. Ponọ lọ lẹ gblehomẹ bo sin-adán dọ emi na do huvẹ na mí, hẹn mí nado wazọ́n sinsinyẹn, kavi desòdo mí. Mí yí adọgbigbo do dọna yé dọ: ‘Mí to alọ mìtọn mẹ. Amọ́, mahopọnna nudepope he mì na wà na mí, mí ma na gbàsẹ́n Jiwheyẹwhe tọn he dọmọ, “Hiẹ ma na yọ́n gbẹtọ kú de.”’—Eks. 20:13.

“To godo mẹ, yẹn po mẹmẹsunnu awe devo lẹ po yin didohlan Belarus nado wazọ́n to ogle lẹ mẹ, podọ nado vọ́ ohọ̀ he gble lẹ jlado. N’gbẹ́ flindọ n’mọ nuhe awhàn hẹngble lẹ to lẹdo Minsk tọn mẹ. Atin fifiọ lẹ họ́ do ali lẹ ji. Oṣiọ he ma yin dìdì lẹ po osọ́ kúkú he ko jí lẹ po tin to osinwhín lẹ mẹ podọ to zungbo mẹ. N’mọ awhàn-kẹkẹ he yin jijodo lẹ po awhànfunnu lẹ po, gọna agahun he gbà de. N’mọ  kọdetọn ylankan he osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn gbigbà nọ hẹnwa lẹ po nukun po.

“Awhàn lọ wá vivọnu to 1945, etomọṣo mí yin whẹdana nado sẹ̀ngàn na owhe ao na mí gbẹ́ nado funawhàn wutu. To owhe atọ̀n tintan lẹ mẹ, mí ma penugo nado basi opli lẹ, mọdopolọ mí ma nọ mọ owe mítọn lẹ yí. Mí penugo nado kanwehlan mẹmẹyọnnu delẹ, ṣigba yelọsu wá yin wiwle bo yin whẹdana nado nọ osla yasanamẹ tọn de mẹ na owhe 25.

“To nukọn mẹ, mí yin tuntundote to 1950 jẹnukọnna ojlẹ dide lọ bo lẹkọyi whégbè. To whenue n’to gànpamẹ, onọ̀ ṣie po nọviyọnnu ṣie Maria po ko lẹzun Kunnudetọ Jehovah tọn! Mẹdaho ṣie sunnu lẹ ma ko yin Kunnudetọ, ṣigba yé ko to Biblu plọn. Na n’nọ lá wẹndagbe lọ po zohunhun po wutu, ponọ Soviétique tọn lẹ jlo na wle mi do gànpamẹ whladopo dogọ. Enẹwutu, mẹmẹsunnu he to anadena azọ́n mítọn lẹ biọ to asi e nado wá gọalọ to fie owe lẹ nọ yin zinzinjẹgbonu te to dòglọ. Owhe 24 wẹ n’tindo to ojlẹ lọ mẹ.”

“To ojlẹ lọ mẹ, Kunnudetọ lẹ nọ saba dọ dọ, ‘Eyin azọ́n Ahọluduta lọ tọn yin alọhẹndotena to gbangba, e na zindonukọn to dòglọ.’ (Howh. 28:28) Susu owe mítọn lẹ tọn wẹ yin zinzinjẹgbonu to ohọ̀ dòglọ tọn lẹ mẹ. ‘Azọ́nwatẹn’ ṣie tintan tin to dòglọ owhé he gbé mẹdaho ṣie Dmitry nọ nọ̀ tọn. To whedelẹnu, n’nọ nọma tọ́n sọn dòglọ na osẹ awe plipli. Eyin jẹhọn dagbe (oxygène) ma tin to ohọ̀ lọ mẹ bọ gomiyọngban ṣie ṣí, n’nọ mlọnai bo nọ nọte kakajẹ whenue jẹhọn dagbe gọ́ ohọ̀ lọ mẹ.

“To gbèdopo, mẹmẹsunnu de he po yẹn po nọ wazọ́n kanse mi dọ, ‘Nikolai, be a ko yí  baptẹm ya?’ Mahopọnna dọ n’ko to Jehovah sẹ̀n na owhe 11, n’ma ko yí baptẹm. Enẹwutu, e dọho hẹ mi do whẹho lọ ji bọ to ozán enẹ mẹ, n’yí baptẹm to tándo de mẹ to whenue n’tindo owhe 26. To owhe atọ̀n godo, n’mọ azọ́ndenamẹ devo, enẹ wẹ nado lẹzun dopo to hagbẹ Wedegbẹ́ Otò tọn mẹ. To ojlẹ lọ mẹ, mẹmẹsunnu he ma yin wiwle lẹ nọ diọtẹnna mẹhe yin wiwle lẹ bọ azọ́n Ahọluduta lọ tọn nọ zindonukọn.”

“Azọ́n wezinzin tọn to dòglọ vẹawu taun hú gànpamẹninọ! Nado dapana tukla KGB lẹ tọn, yèdọ ponọ nuglọ tọn lẹ, n’ma penugo nado yì opli agun tọn lẹ na owhe ṣinawe, bọ e biọ dọ ma penukundo dee go to gbigbọ-liho. N’ma nọ mọ hagbẹ whẹndo ṣie tọn lẹ adavo to whenue n’yì dla yé pọ́n, podọ ehe ma nọ yin whẹwhẹ. Ṣigba, yé mọnukunnujẹ ninọmẹ ṣie mẹ bọ ehe na mi tuli. Nuhiha whẹwhẹ po aṣejininọ to whelẹponu po zọ́n bọ agbọ́ nọ pé mi taun. Mí dona tin to gbesisọ mẹ na nulẹpo. Di apajlẹ, to whèjai dopo, ponọ awe wá owhe he gbè n’nọ nọ̀. N’lọ́n gbọn fleṣenu jẹ họ̀godo bo họ̀n dedo zunmẹ. Dile n’to wezunhọ̀n biọ ogle de mẹ, n’sè whékúnkún sinsinyẹn de. To whenue n’wá sè osò-gbè wẹ n’mọdọ sòpẹ́n wẹ to núdọ taidi whékúnkún! Dopo to mẹhe to yinyan mi lẹ mẹ lọ́n hẹ osọ́ ji bo jẹ sòdedo mi ji kakajẹ whenue sòpẹ́n etọn vọ̀. Sòpẹ́n dopo jẹ awà go na mi. Enẹgodo, n’họ̀nwezun na kilomẹtlu atọ́n bo họnbẹ do zungbo lọ mẹ. To whenue n’wá jẹ owhẹ̀ nukọn wẹ n’sè dọ whla 32 wẹ yé desòdo mi.

“Na n’nọ dòglọ na ojlẹ susu wutu, sinmẹ agbasa ṣie tọn diọ. Ehe nọ do nuhe wà n’te hia to afọdopolọji. Enẹwutu, n’yí whenu susu zan nado nọ owhè-nù. Dòglọ ninọ sọ yinuwado agbasalilo ṣie ji taun. To ojlẹ de mẹ, n’ma tlẹ sọgan yì opli vonọtaun de tẹnmẹ hẹ mẹmẹsunnu devo lẹ, na ohùn nọ to tintọ́n sọn awọntin po onù po mẹ na mi wutu.”

“N’yin wiwle to 26 janvier 1957. To osun ṣidopo godo, Whẹdatẹn Daho Hugan Ukraine tọn dawhẹ lọ. N’yin whẹdana nado yin hùhù po osò po, ṣigba na owhẹ̀ okú tọn masọ yin alọkẹyi to otò lọ mẹ ba wutu, yé dọ dọ n’na sẹ̀ngàn na owhe 25. Mí omẹ ṣinatọ̀n yin whẹdana  nado nọ osla yasanamẹ tọn lẹ mẹ, bọ lẹndopọ owhe he mí na zan to finẹ tọn wẹ 130. Mí yin didohlan osla Mordovie tọn mẹ, fie nudi Kunnudetọ 500 te. Mí nọ plọn Atọ̀họ̀-Nuhihọ lọ Tọn to nuglọ to pipli kleunkleun delẹ mẹ. To whenue ponọ de hia delẹ to linlinnamẹwe he yé bẹ sọn mí si lẹ mẹ, e dọmọ: ‘Eyin mì nọ to onú ehelẹ hia, mẹde ma na penugo nado hẹn mì gbọjọ gbede!’ To azán lẹpo gbè, mí nọ yin nugbonọ to azọ́n he yin didena mí lẹ kọ̀n bo tlẹ nọ saba wà hú nuhe yin bibiọ to mí si. Ṣogan, ponọ-gán osla lọ tọn nọ dọ dọ: ‘E ma yin azọ́n he wà mì te tofi wẹ yin nujọnu na mí. Nuhe dín mí te wẹ yindọ mì ni yin nugbonọ na otò lọ bo nọgodona ẹn.’”

To whenue Nikolai yin tuntundote sọn osla yasanamẹ tọn mẹ to 1967, e wazọ́n susu na agun lẹ nido yin didoai to Estonie po Saint-Pétersbourg po to Russie. To bẹjẹeji owhe 1991 tọn, nudide whẹdida tọn he yin bibasi to 1957 lọ yin didiọ, na yè ma mọ kunnudenu de he dohia dọ yé hùwhẹ. To ojlẹ enẹ mẹ, Kunnudetọ susu he aṣẹpatọ lẹ ko sayana lẹ yin tuntundote. To 1996, Nikolai sẹtẹn yì tòdaho Velikiye Luki tọn mẹ to Pskov Oblast, ehe dẹn do Saint-Pétersbourg na nudi kilomẹtlu 500. E họ̀ aigba he ji owhé pẹvi de te, bọ to 2003 Plitẹnhọ Ahọluduta tọn de yin gbigbá do aigba etọn ji. To egbehe, agun awe he to jideji tindo wẹ nọ basi opli to finẹ.

Yẹn po asu ṣie po to sinsẹ̀n to alahọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn mẹ to Russie. To mars 2011, ojlẹ vude jẹnukọnna okú Nikolai tọn, e wá dla mí pọ́n whla godo tọn. Hogbe etọn lẹ yinuwado mí ji taun, na e dọna mí po homẹhunhun po dọmọ: “Na nugbo tọn n’mọdọ to yẹhiadonu-liho, azán ṣinawetọ zọnlinzinzin lẹdo adó Jẹliko tọn ko bẹjẹeji.” (Jọṣ. 6:15) Owhe 85 wẹ e tindo. Dile etlẹ yindọ nulẹ ma bọawuna ẹn to gbẹ̀mẹ, e dọ gando gbẹzan etọn go dọmọ: “Homẹ ṣie hùn dọ n’basi nudide to jọja whenu nado sẹ̀n Jehovah. Nudide he n’basi ma vẹna mi pọ́n gbede!”