Etẹwẹ Yin Zẹẹmẹ Oyín de Tọn?

Yọnnu Ethiopie-nu de jì visunnu de. Ṣigba ayajẹ etọn lẹzun awubla to whenuena e mọdọ ovi etọn ma whàngo. Whenue onọ̀-daho viyẹyẹ lọ tọn ze e nado yì lawu na ẹn, ovi lọ jẹ gòwhàn ji bo jẹ gbigbọ ji bosọ bẹ awhá! Zẹẹmẹ oyín otọ́ etọn tọn wẹ “Azọ́njiawu.” Enẹwutu, mẹjitọ etọn lẹ kọ̀n yinkọ enẹ dopọ hẹ hogbe Amharique tọn devo bo ylọ ovi lọ dọ “Azọ́njiawu de Wá Aimẹ.”

To Burundi, dẹpẹ de to hinhọ̀nna awhànfuntọ he jlo na hù i lẹ. Dile e họ̀n whlá do ogle de mẹ, e dopà dọ eyin Jiwheyẹwhe whlẹn ẹn, e na ylọ viplọnji etọn dọ Manirakiza, he zẹẹmẹdo “Jiwheyẹwhe Wẹ Whlẹngántọ.” To owhe atọ́n godo, homẹhun dawe lọ nado pò to ogbẹ̀ bọ e do oyín enẹ na viplọnji etọn.

MẸDELẸ sọgan nọma jẹakọ hẹ oyín he tindo zẹẹmẹ tangan lẹ didona ovi, ṣigba aṣa ehe ko tin sọn hohowhenu gbọ́n. Na nugbo tọn, oyín mọnkọtọn lẹ sù to Biblu mẹ taun. Nukunnumimọjẹ zẹẹmẹ oyín mẹdelẹ tọn mẹ na gọalọna we to Biblu hihia towe whenu. Lẹnnupọndo apajlẹ delẹ ji.

Oyín He Tindo Zẹẹmẹ to Owe Wiwe Heblu Tọn mẹ Delẹ

Dopo to oyín tintan he yin nùdego to Biblu mẹ lẹ mẹ wẹ oyín Ṣẹti tọn, he zẹẹmẹdo “Dide.” Evi, onọ̀ Ṣẹti tọn basi zẹẹmẹ nuhewutu e do na oyín enẹ ovi etọn dọmọ: “Jiwheyẹwhe ko de okún devo na mi do otẹn Abẹli tọn mẹ; na Kaini ko hù i.” (Gẹnẹsisi 4:25) Lẹmẹki, he wá sọn kúnkan Ṣẹti tọn mẹ, do Noa na visunnu etọn, ehe zẹẹmẹdo “Gbọjẹ” kavi “Homẹmimiọn.” Lẹmẹki dọ nuhewutu e na oyín enẹ visunnu etọn, to whenuena e dọmọ: “Ehe lọ wẹ na miọnhomẹna mí gbọn azọ́n mítọn podọ na tẹ́nkúnkún alọ mítọn lẹ tọn he sọn aigba mẹ wá he OKLUNỌ ko hodẹ̀do wutu.”—Gẹnẹsisi 5:29.

Jiwheyẹwhe lọsu diọ oyín mẹhe tlẹ ko whẹ́n delẹ tọn nado dọ dọdai delẹ. Di apajlẹ, e diọ oyín Ablam tọn, he zẹẹmẹdo “Otọ́ Yin Zize Sù,” do Ablaham, he zẹẹmẹdo “Otọ́ Agundaho de Tọn.” Sọgbe hẹ oyín etọn, Ablaham lẹzun otọ́ akọta susu tọn. (Gẹnẹsisi 17:5, 6) Sọ lẹnnupọndo oyín asi Ablaham tọn Salai ji, he sọgan ko zẹẹmẹdo “Jlẹwàtọ.” Lehe homẹ etọn na ko hùn do sọ to whenuena Jiwheyẹwhe diọ oyín etọn do “Sala,” he zẹẹmẹdo “Ahọvi-Yọnnu,” na e na wá lẹzun onọ̀-daho ahọlu lẹ tọn.—Gẹnẹsisi 17:15, 16.

Jiwheyẹwhe sọ na oyín ovi delẹ. Di apajlẹ, e dọna Ablaham po Sala po nado do Isaki, he zẹẹmẹdo “Nukiko,” na visunnu yetọn. Oyín enẹ na nọ flinnu asu po asi po nugbonọ ehe gando nuyiwa yetọn go to whenuena yé sè dọ yé na jì visunnu de to yọnhowhe yetọn mẹ. Ayihaawe ma tin dọ whenue Isaki whẹ́n bo  lẹzun devizọnwatọ nugbonọ Jiwheyẹwhe tọn, oyín etọn na ko nọ hẹn Ablaham po Sala po konu yẹsẹ dile yé to vivi haṣinṣan pẹkipẹki de tọn dù hẹ ovi yiwanna yetọn.—Gẹnẹsisi 17:17, 19; 18:12, 15; 21:6.

Laheli he yin ovi-si Isaki tọn do oyín de na visunnu etọn godo tọn na whẹwhinwhẹ́n devo pete de wutu. To whenue Laheli tin to kúdonu, e ylọ ovi lọ dọ Bẹn-oni, he zẹẹmẹdo “Visunnu Awubla Ṣie Tọn.” Ṣigba asu etọn Jakobu diọ yinkọ lọ yẹẹ de do Bẹnjamini, he zẹẹmẹdo “Visunnu Adusilọ Tọn.” E ma yin otẹn nukundagbe tọn kẹdẹ wẹ oyín ehe nọtena gba, ṣigba e sọ do godonọnamẹ hia.—Gẹnẹsisi 35:16-19; 44:20.

To whedelẹnu, yinkọ lẹ nọ yin ninamẹ kavi mẹde nọ do oyín na ede to kọndopọ mẹ hẹ awusọhia agbasa tọn etọn. Di apajlẹ, Isaki po Lebeka po jì visunnu de he oda etọn bia bo tli taidi avọ̀ he yè yí sekan do lọ̀n, enẹwutu yé do Esau na ẹn. Etẹwutu? To Heblugbe mẹ, yinkọ enẹ zẹẹmẹdo “Ofúnnọ.” (Gẹnẹsisi 25:25) Dile owe Luti tọn dọ do, Naomi tindo visunnu awe. Dopo nọ yin yiylọdọ Malọni, he zẹẹmẹdo “Awutunọ,” podọ awetọ nọ yin Kiliọni, he zẹẹmẹdo “Madogánnọ.” Biblu ma dọ e yindọ jiji whenu wẹ oyín ehelẹ yin didona yé te kavi to godo mẹ, ṣigba e taidi dọ oyín lọ lẹ sọgbe na ovi ehelẹ, na yé yawu kú wutu.—Luti 1:5.

Aṣa he gbayipe devo wẹ nado diọ yinkọ. To whenuena Naomi he hẹn asu po visunnu etọn lẹ po bu lẹkọwa Bẹtlẹhẹm asigbá-alọgbá, e masọ jlo dọ mẹde ni ylọ ẹ dọ Naomi he zẹẹmẹdo “Homẹvivi Ṣie” ba. Kakatimọ, e dọ po nujikudo po dọ: “Mì sọ ylọ mi dọ Naomi blo, mì nọ ylọ mi dọ Mala [he zẹẹmẹdo “Vivẹ́”]: na Ganhunupo ko yí vivẹ susu do [yinuwa] hẹ mi.”—Luti 1:20, 21.

Aṣa devo sọ wẹ yinkọ nina ovi de nado flin nujijọ tangan de. Di apajlẹ, oyín yẹwhegán Hagai tọn zẹẹmẹdo “Yin Jiji to Hùnwhẹ Whenu.” a

Oyín He Tindo Zẹẹmẹ to Azán Jesu Tọn Gbè Delẹ

Yinkọ Jesu tọn tindo zẹẹmẹ titengbe de to dọdai-liho. Whẹpo e do yin jiji, Jiwheyẹwhe gbọn angẹli de dali degbena mẹjitọ etọn lẹ dọmọ: ‘Jesu wẹ hiẹ na ylọ oyín etọn,’ yèdọ oyín he zẹẹmẹdo “Jehovah Wẹ Whlẹngán.” Etẹwutu? Angẹli lọ dọna Josẹfu dọ, “Ewọ wẹ na whlẹn  omẹ etọn lẹ gán sọn ylando yetọn lẹ mẹ.” (Matiu 1:21) To whenuena Jiwheyẹwhe yí gbigbọ wiwe do de Jesu to baptẹm etọn godo, tẹnmẹ-yinkọ Heblugbe tọn “Mẹssia” yin yiyidogọ oyín etọn. To Glẹkigbe mẹ, tẹnmẹ-yinkọ ehe dopolọ nọ yin yiylọdọ “Klisti.” Hogbe awe lọ lẹ zẹẹmẹdo “Mẹyiamisisadode.”—Matiu 2:4.

Jesu lọsu sù oyín na devi etọn delẹ, he do gbẹtọ-yinyin yetọn hia. Di apajlẹ, e do Kefa, he zẹẹmẹdo “Osé,” na Simọni. Mẹsusu wá yọ́n Kefa taidi “Pita,” to Glẹkigbe mẹ. (Johanu 1:42) Na zohunhun Jakobu po Johanu po tọn wutu, Jesu ylọ nọvisunnu ehelẹ dọ “Boanege,” he zẹẹmẹdo “Visunnu Osò Tọn Lẹ.”—Malku 3:16, 17.

Devi Jesu tọn lẹ lọsu nọ sù oyín namẹ sọgbe hẹ walọ po ninọmẹ mẹlọ tọn po. Apajlẹ dopo wẹ yin Jose tọn, yèdọ devi he apọsteli lẹ nọ ylọdọ Balnaba, he zẹẹmẹdo “Ovi Homẹmimiọn Tọn.” Balnaba nọgbẹ̀ sọgbe hẹ yinkọ etọn, na e hẹn homẹmimiọn wá na mẹsusu to agbasa-liho podọ to gbigbọ-liho.—Owalọ lẹ 4:34-37; 9:27; 15:25, 26.

Lehe Oyín Towe Yin Nujọnu Sọ

E ma yin míwlẹ wẹ nọ dọ oyín he na yin didona mí to whenuena mí yin jiji gba. Ṣigba mílọsu wẹ nọ do nuhe mí yin hia gbọn jijọ mítọn dali. (Howhinwhẹn lẹ 20:11) Naegbọn hiẹ ma nado kanse dewe dọ: ‘Eyin Jesu kavi apọsteli lẹ tin tofi wẹ, oyín tẹwẹ yé na ko na mi? Oyín tẹwẹ na ko sọgbe hẹ jẹhẹnu ṣie he tọ́nta hugan kavi jijọ ṣie?’

Kanbiọ ehe biọ nulẹnpọn sisosiso. Etẹwutu? “Oyín dagbe bọawu dide hú adọkun daho,” wẹ Ahọlu nuyọnẹntọ Sọlọmọni dọ. (Howhinwhẹn lẹ 22:1) Na nugbo tọn, eyin mí tindo oyín kavi jijọ dagbe de to lẹdo mítọn mẹ, be adọkun dagbe de wẹ mí tindo. Humọ, eyin mí tindo oyín dagbe to Jiwheyẹwhe dè, mí na tindo adọkun mavọmavọ. To aliho tẹ mẹ? Jiwheyẹwhe dopagbe dọ emi na wlan oyín mẹhe dibusi emi lẹ tọn do “owe oflin tọn” emitọn mẹ, bo na na yé todido ogbẹ̀ madopodo tọn.—Malaki 3:16; Osọhia 3:5; 20:12-15.

[Nudọnamẹ odò tọn]

[Blurb on page 31]

Oyín tẹwẹ na ko sọgbe hẹ jijọ ṣie?

[Apotin/Yẹdide to weda 30]

Mẹnu Wẹ Emmanuẹl?

Yinkọ delẹ to Biblu mẹ nọ yin nina to dọdai-liho bo nọ basi zẹẹmẹ nuhe mẹlọ na wá wà tọn. Di apajlẹ, yẹwhegán Isaia yin gbigbọdo nado wlan dọmọ: “Doayi e go, awhli de na mọhò, bo nasọ jì visunnu de, bo na ylọ oyín etọn dọ Emmanuẹl.” (Isaia 7:14) Yinkọ ehe zẹẹmẹdo “Jiwheyẹwhe Tin to Mí Dè.” Mẹhe nọ basi zẹẹmẹ do Biblu ji delẹ ko tẹnpọn nado dohia dọ dọdai ehe mọ hẹndi etọn tintan gando dopo to ahọlu Islaeli tọn lẹ kavi visunnu Isaia tọn lẹ mẹ go. Ṣigba, Wẹndagbe-kàntọ Matiu dohia dọ dọdai Isaia tọn mọ hẹndi mlẹnmlẹn to Jesu mẹ.—Matiu 1:22, 23.

Mẹdelẹ ko dọ dọ Biblu plọnmẹ dọ Jesu wẹ Jiwheyẹwhe, na e ylọ Jesu dọ Emmanuẹl wutu. Ṣigba eyin mí hodo linlẹn ehe, be jọja Elihu he miọnhomẹna Job bo jla pọndohlan etọn do lọsu yin Jiwheyẹwhe niyẹn. Gbọnna? Yinkọ etọn zẹẹmẹdo “Ewọ Wẹ Jiwheyẹwhe Ṣie.”

Jesu ma ylọ ede dọ Jiwheyẹwhe pọ́n gbede. (Johanu 14:28; Filippinu lẹ 2:5, 6) Ṣigba e do jẹhẹnu Otọ́ etọn tọn lẹ hia to pipé mẹ, bosọ hẹn opagbe Jiwheyẹwhe tọn he gando Mẹssia go lẹpo di. (Johanu 14:9; 2 Kọlintinu lẹ 1:20) Yinkọ lọ Emmanuẹl do azọngban Jesu tọn taidi Okún Mẹssia he wá sọn kúnkan Davidi tọn mẹ hia, yèdọ mẹhe dohia dọ Jiwheyẹwhe tin to mẹhe nọ sẹ̀n Ẹn lẹ dè.

[Yẹdide]

ABLAHAM “Otọ́ Agundaho de Tọn”

[Apotin/Yẹdide to weda 31]

Oyín He Tindo Zẹẹmẹ Hugan Lọ

Oyín Jiwheyẹwhe tọn sọawuhia nudi whla 7000 to Biblu mẹ. Oyín ehe, he nọ yin kinkàn po wekun Heblugbe tọn ehelẹ יהוה po, nọ yin lilẹdo “Jehovah” to Gungbe mẹ. Etẹwẹ oyín enẹ zẹẹmẹdo? Whenue Mose kàn oyín Jiwheyẹwhe tọn sè E, Jehovah dọna ẹn dọmọ: “Yẹn na lẹzun nudepope he jlo mi.” (Eksọdusi 3:14, The Emphasised Bible, gbọn J. B. Rotherham dali) Enẹwutu, yinkọ Jiwheyẹwhe tọn na mí nujikudo dọ ewọ na lẹzun nudepope he e biọ dọ e ni lẹzun nado hẹn lẹndai etọn lẹ di. (Isaia 55:8-11) Eyin Jiwheyẹwhe dopagbe de, mí sọgan deji mlẹnmlẹn do opagbe enẹ go. Etẹwutu? Na nuhe oyín etọn Jehovah zẹẹmẹdo wutu.

[Yẹdide to weda 29]

SALA “Ahọvi-Yọnnu”

[Yẹdide to weda 30]

EMMANUẸL “Jiwheyẹwhe Tin to Mí Dè”