1, 2. (a) Ninọmẹ tẹlẹ mẹ wẹ Paulu mọ ede te? (b) Kanbiọ tẹwẹ fọndote gando owhẹ̀ he Paulu vọ́ ylọ to Sesali nukọn go?

 PONỌ lẹ to Paulu ṣọ́ to okle po ozán po to Sesalea. Owhe awe die wayi to whenue e lẹkọyi Jude, e whè gbau, whla atọ̀n wẹ Ju lẹ ko tẹnpọn nado hù i to azán kleun de gblamẹ. (Owalọ 21:27-36; 23:10, 12-15, 27) Kakajẹ din, e ma ko pà kẹntọ etọn lẹ, ṣigba agbọ́ ma ko pé yé. Whenue Paulu mọdọ alọ yetọn sọgan gbẹ́ jẹ emi go, e dọna Festu he yin ayimatẹn-gán Jude tọn dọmọ: “Yẹn vọ́ owhẹ̀ ṣie ylọ to Sesali dè!”—Owalọ 25:11.

² Be Jehovah nọgodona nudide Paulu tọn nado vọ́ owhẹ̀ ylọ to ahọluigba-gán Lomu tọn nukọn ya? Gblọndo kanbiọ ehe tọn yin nujọnu na mí mẹhe to kunnude mlẹnmlẹn gando Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn go lẹ to ojlẹ opodo tọn ehe mẹ. Mí dona yọnẹn eyin e sọgbe nado hodo apajlẹ he Paulu zedai, na nuhe dù “avùnlọyiyi po wẹndagbe lọ hinhẹn lodo to osẹ́n-liho po.”—Flp. 1:7.

3, 4. (a) Naegbọn Ju lẹ do biọ dọ Paulu ni yin pinplan wá Jelusalẹm, podọ nawẹ Paulu gán sọn alọ yetọn mẹ gbọn? (b) Nawẹ Jehovah nọ gọalọna devizọnwatọ etọn egbezangbe tọn lẹ, dile e wà na Paulu do gbọn?

³ Azán atọ̀n to whenue Festu he yin ayimatẹn-gán yọyọ Jude tọn jẹ gánzinpo ji, e yì Jelusalẹm. a To finẹ, e dotoaina yẹwhenọgán lẹ po sunnu nukundeji Ju lẹ tọn po dile yé to owhẹ̀ sinsinyẹn lẹ sadokọna Paulu. Yé yọnẹn dọ ayimatẹn-gán yọyọ ehe tin to dandannu glọ nado dín jijọho hẹ emi po Ju he pò lẹ po. Enẹwutu, yé biọ to Festu si nado plan Paulu wá Jelusalẹm na owhẹ̀ etọn nido yin didọ to finẹ. Ṣigba, ayiha ylankan de kàn wẹ yé te. Kẹntọ enẹlẹ to ayiha kàn nado hù Paulu eyin yè plan ẹn sọn Sesalea ja Jelusalẹm. Festu gbẹ́ obiọ yetọn bo dọmọ: “Mì dike mẹhe yin nukọntọ to ṣẹnṣẹn mìtọn lẹ ni jẹte hẹ mi yì [Sesalea] bo sawhẹdokọna ẹn eyin nugbonugbo, dawe ehe ko wà nude jẹagọ.” (Owalọ 25:5) Whladopo dogọ, yé ma penugo nado hù Paulu.

 ⁴ To ojlẹ he mẹ Paulu sọawuhia to owhẹ̀ nukọn lẹpo, Jehovah gọalọna ẹn gbọn Oklunọ Jesu Klisti gblamẹ. Flindọ to numimọ de mẹ, Jesu dọna apọsteli etọn ehe dọmọ: “Gboadọ!” (Owalọ 23:11) To egbehe, devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ lọsu nọ pehẹ avùnnukundiọsọmẹnu lẹ po nukunvandomẹ po. Jehovah ma nọ basi hihọ́na mí sọn nuhahun lẹpo si, ṣigba e nọ na mí nuyọnẹn po huhlọn po nado doakọnnanu. Mí sọgan ganjẹ “huhlọn he hú jọwamọ tọn” he Jiwheyẹwhe owanyinọ mítọn nọ na mí go to whepoponu.—2 Kọl. 4:7.

5. Nawẹ Festu yinuwa hẹ Paulu gbọn?

⁵ To azán delẹ godo, Festu “sinai to whẹdaján ji” to Sesalea. b Paulu po whẹsadokọnamẹtọ etọn lẹ po tin to nukọn etọn. Nado dohia dọ whẹsadokọnamẹ agọjẹdomẹtọ etọn lẹ tọn ma tindo dodonu depope, Paulu dọmọ: “Yẹn ma waylando depope sọta Osẹ́n Ju lẹ tọn kavi sọta tẹmpli lọ kavi sọta Sesali.” Homẹvọnọ wẹ apọsteli lọ, podọ e jẹ dọ ni yin tuntundote. Nudide tẹwẹ Festu na basi? Na e jlo nado mọ nukundagbe Ju lẹ tọn wutu, e kanse Paulu dọmọ: “Be hiẹ jlo nado hẹji yì Jelusalẹm nado yin whẹdana to dọ́n to nukọn ṣie gando onú ehelẹ go wẹ?” (Owalọ 25:6-9) Lehe nuzedonukọnnamẹ enẹ jẹagọ do sọ! Eyin Paulu yin kọlẹna yì Jelusalẹm nado yin whẹdana, whẹsadokọnamẹtọ etọn lẹ wẹ na dawhẹna ẹn, podọ ayihaawe ma tin dọ okú-whẹ̀ wẹ yé na dá na ẹn. To nujijọ ehe mẹ, Festu de nado miọnnukundo whẹdida dodo nado sọgan hẹn homẹ gbẹtọ lẹ tọn hùn. Ayimatẹn-gán hoho de he  nọ yin Pọntiu Pilati tlẹ ko wà onú mọnkọtọn to whẹho Jesu tọn mẹ. (Joh. 19:12-16) Mọdopolọ to egbehe, whẹdatọ lẹ sọgan miọnnukundo whẹdida dodo nado sọgan mọ nukundagbe gbẹtọ lẹ tọn yí. Enẹwutu, e ma dona paṣa mí eyin whẹdatẹn lẹ slokọna whẹdida dodo to whẹho he gando omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ go lẹ mẹ.

6, 7. Naegbọn Paulu vọ́ owhẹ̀ ylọ to Sesali nukọn, podọ apajlẹ tẹwẹ e gbọnmọ dali zedai na Klistiani nugbo lẹ to egbehe?

⁶ Ojlo Festu tọn nado mọ nukundagbe Ju lẹ tọn sọgan ko ze ogbẹ̀ Paulu tọn do owù mẹ. Enẹwutu, Paulu yí jlọjẹ he e tindo taidi tòvi Lomu tọn de zan. E dọna Festu dọmọ: “Yẹn ko to ote to whẹdaján Sesali tọn nukọn, fihe yẹn dona yin whẹdana te. Yẹn ma wà oylan depope do Ju lẹ, dile hiẹ lọsu to mimọ do hezeheze. . . . Yẹn vọ́ owhẹ̀ ṣie ylọ to Sesali dè!” To paa mẹ, dotẹnmẹ ma nọ yin nina mẹhe vọ́ owhẹ̀ ylọ nado diọ linlẹn. Festu do ehe hia to whenuena e dọmọ: “Hiẹ ko vọ́ owhẹ̀ ylọ to Sesali dè; Sesali dè wẹ hiẹ nasọ yì.” (Owalọ 25:10-12) Gbọn owhẹ̀ vivọ́ ylọ to whẹdatẹn daho hugan dali, Paulu ze apajlẹ dagbe de dai na Klistiani nugbo lẹ to egbehe. Eyin agọjẹdomẹtọ lẹ jlo na ‘ze osẹ́n donukọn do kàn ayiha nado hẹn tukla wá,’ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ yí dotẹnmẹ he hundote to osẹ́n-liho lẹ zan nado yiavùnlọna wẹndagbe lọ. c—Salm. 94:20.

⁷ Enẹwutu, dotẹnmẹ yin nina Paulu nado yiavùnlọna ede to Lomu to whenue e ko nọ gànmẹ na owhe awe godo na owhẹ̀ he e ma hù wutu. Ṣigba whẹpo e nado yì, aṣẹpatọ devo jlo na sèhó sọn onù etọn mẹ.

8, 9. Naegbọn Ahọlu Aglipa do dla Sesalea pọ́n?

⁸ Azán vude to whenue Paulu dọna Festu dọ emi vọ́ owhẹ̀ ylọ to Sesali nukọn godo, Ahọlu Aglipa po nọviyọnnu etọn Belnike po “basi dlapọn wá Sesalea nado wá dọnudo” ayimatẹn-gán yọyọ lọ. d To whenẹnu, aṣa Lomunu lẹ tọn wẹ e yin dọ omẹ nukundeji lẹ ni dla ayimatẹn-gán yọyọ lẹ pọ́n. Ayihaawe ma tin dọ Aglipa yì dọnudo Festu to whenue e jẹ gánzinpo ji na e to tintẹnpọn nado jihọntọn hẹ ẹ bo wleawuna gbekọndopọ tonudidọ tọn he na yọ́n-na-yizan to sọgodo.—Owalọ 25:13.

⁹ Festu dọ ohó Paulu tọn na Ahọlu Aglipa, podọ ahọlu lọ jlo na sèhó sọn onù Paulu tọn mẹ. To wunkẹngbe, aṣẹpatọ awe lọ lẹ sinai nado sè whẹho lọ. Ṣigba huhlọn po gigo aṣẹpatọ ehelẹ tọn po ma dọ̀n ayidonugo gbẹtọ lẹ tọn sọ nuhe gàntọ he to nukọn yetọn jlo na dọ.—Owalọ 25:22-27.

10, 11. Nawẹ Paulu do sisi hia Aglipa gbọn, podọ etẹlẹ wẹ e dọna ahọlu lọ gando gbẹzan he e ko zan wayi go?

¹⁰ Po sisi po, Paulu dọnudo Ahọlu Aglipa na dotẹnmẹ hundote he e tindo  nado yiavùnlọna ede to nukọn etọn, bosọ dohia dọ ahọlu lọ jẹakọ hẹ aṣa po nudindọn he tin to Ju lẹ ṣẹnṣẹn po ganji. Enẹgodo, Paulu dọho gando gbẹzan he e ko zan wayi go dọmọ: “Yẹn yin Falesi de bosọ nọgbẹ̀ sọgbe hẹ nuplọnmẹ hẹngogo tọn sinsẹ̀n klandovo mítọn tọn.” (Owalọ 26:5) Taidi Falesi de, Paulu donukun wiwá Mẹsia lọ tọn. Todin he e ko lẹzun Klistiani, e yí adọgbigbo do to Jesu Klisti dohia taidi Mẹsia he yè to nukundo na ojlẹ dindẹn lọ. Paulu po whẹsadokọnamẹtọ etọn lẹ po to nukundo hẹndi opagbe he Jiwheyẹwhe do na tọgbo yetọn lẹ tọn—yèdọ nuyise dopolọ he wutu Paulu do tin to owhẹ̀ nukọn to gbenẹgbe. Zẹẹmẹ Paulu tọn lẹ fọnjlodotena Aglipa dogọ nado dotoaina nuhe apọsteli lọ jlo na dọ. e

¹¹ Paulu flin lehe e yí kanyinylan do yinuwa hẹ Klistiani lẹ gbọn wayi dọmọ: “Na yẹn tọn, n’kudeji dai dọ n’dona wà nuhe go n’pé lẹpo nado jẹagọdo oyín Jesu Nazalẹti tọn . . . Na yẹn jẹma do yé [hodotọ Klisti tọn lẹ] ji tlala wutu, yẹn yì jẹ obá lọ mẹ nado nọ dohomẹkẹn yé, etlẹ yin to tòdaho devo lẹ mẹ.” (Owalọ 26:9-11) Paulu ma to hójlẹ gba. Mẹsusu yọ́n lehe e yinuwa hẹ Klistiani lẹ po kanyinylan po do. (Gal. 1:13, 23) Aglipa sọgan ko kanse ede dọ, ‘Etẹwẹ sọgan ko diọ dawe ehe?’

12, 13. (a) Nawẹ Paulu dọ lehe e lẹzun Klistiani do gbọn? (b) Nawẹ Paulu ko to ‘afọ sọ́ opò tlọ́ntlọ́n’ to yẹhiadonu-liho gbọn?

¹² Hodidọ Paulu tọn he bọdego tá hinhọ́n do nuhe to ahunmẹduna Aglipa ji.  E dọmọ: “Dile yẹn to ehe wà bo to aliji jei Damasku to whenue n’ko mọ aṣẹ po gbedide de po yí sọn yẹwhenọgán lẹ dè godo, Ahọlu E, yẹn mọ to owhè ṣádada mẹ to aliho lọ ji bọ miyọ́n de he hinhọ́n etọn zẹ̀ hinhọ́n owhè tọn go họ́n sọn olọn lẹdo mi pé podọ lẹdo mẹhe to gbejizọnlinzin hẹ mi lẹ. Podọ to whenue mímẹpo ko họ́ jẹ kọmẹ, yẹn sè ogbè de dọna mi to Heblugbe mẹ dọ: ‘Saulu, Saulu, naegbọn hiẹ do to homẹkẹndo mi? E vẹawuna hiẹ nado to owhẹ́-sẹ́ opò tlọ́ntlọ́n.’ Ṣigba, yẹn dọmọ: ‘Hiẹ mẹnu wẹ, Oklunọ?’ Oklunọ sọ dọmọ: ‘Yẹn Jesu wẹ, mẹhe hiẹ to homẹkẹndo.’” f—Owalọ 26:12-15.

¹³ Whẹpo Paulu do mọ numimọ jiawu ehe, e ko to “owhẹ́-sẹ́ [kavi to afọ sọ́] opò tlọ́ntlọ́n” to yẹhiadonu-liho. Kẹdẹdile kanlin he nọ bẹ agbàn de na gbleawuna ede eyin e sọ́ afọ opò tlọ́ntlọ́n do, Paulu ko gbleawuna ede to gbigbọ-liho gbọn nuyiwa jẹagọdo ojlo Jiwheyẹwhe tọn dali. Whenue Jesu he yin finfọnsọnku lọ sọawuhia Paulu to ali he yì Damasku ji, e whàn dawe ahunjijlọnọ, he to nuyiwa to mayọnẹn mẹ ehe nado diọ pọndohlan etọn.—Joh. 16:1, 2.

14, 15. Etẹwẹ Paulu dọ gando diọdo he e basi lẹ go?

¹⁴ Na nugbo tọn, Paulu basi diọdo ayidego tọn lẹ to gbẹzan etọn mẹ. E dọna Aglipa dọmọ: “Yẹn ma vẹtolina numimọ olọn tọn lọ, ṣigba na mẹhe tin to Damasku lẹ whẹ́, enẹgodo na mẹhe tin to Jelusalẹm lẹ, podọ gbọn otò Jude tọn lẹpo mẹ, gọna omẹ akọta lẹ tọn wẹ yẹn hẹn owẹ̀n lọ yì na, dọ yé dona lẹnvọjọ bo lẹhlan Jiwheyẹwhe dè gbọn azọ́n he jẹna lẹnvọjọ lẹ wiwà dali.”  (Owalọ 26:19, 20) Na owhe susu todin, Paulu ko to azọngban he Jesu Klisti zedo alọmẹ na ẹn to numimọ enẹ mẹ hẹn di. Etẹwẹ yin kọdetọn lọ? Mẹhe kẹalọyi wẹndagbe he Paulu lá lẹ lẹnvọjọ sọn walọ mawé po nugbomadọ yetọn po mẹ bo lẹhlan Jiwheyẹwhe dè. Omẹ mọnkọtọn lẹ nọ lẹzun tòvi dagbe bo nọ na sisi osẹ́n po gbedide otò tọn lẹ po bosọ nọ nọgodona yé.

¹⁵ Ṣigba, diọdo enẹlẹ ma yin nude to nukun Juvi he jẹagọdo Paulu lẹ tọn mẹ. Paulu dọmọ: “Ehe wutu wẹ Ju lẹ wle mi to tẹmpli mẹ bo tẹnpọn nado hù mi. Ṣigba, na yẹn ko mọ alọgọ he nọ wá sọn Jiwheyẹwhe dè yí wutu, yẹn zindonukọn nado to kunnude na pẹvi po daho po kakajẹ egbé.”—Owalọ 26:21, 22.

16. Nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ Paulu tọn gbọn to whenue mí to hodọna whẹdatọ lẹ po aṣẹpatọ lẹ po gando nuyise mítọn lẹ go?

¹⁶ Taidi Klistiani nugbo lẹ, mí dona “nọ wleawu to whepoponu nado yiavùnlọ” na yise mítọn. (1 Pita 3:15) Eyin e wá jọ bọ mí to hodọna whẹdatọ lẹ po aṣẹpatọ lẹ po gando nuyise mítọn lẹ go, mí sọgan hodo apajlẹ aliho he mẹ Paulu dọhona Aglipa po Festu po te tọn. Eyin mí dọ lehe nugbo Biblu tọn ko hẹn gbẹzan míwlẹ po mẹhe kẹalọyi owẹ̀n he lá mí te tọn lẹ po pọnte dogọ do, ehe sọgan yinuwado aṣẹpatọ ehelẹ ji.

17. Etẹwẹ Festu dọ to whenue Paulu to avùnlọ yí na ede, podọ nawẹ mẹdelẹ nọ do pọndohlan mọnkọtọn hia to egbehe gbọn?

¹⁷ Dile aṣẹpatọ awe ehelẹ to todoaina kunnudenu dutomẹji he na Paulu te, hodidọ lọ yinuwado yé ji tlala. Doayi nuhe jọ bọdego lọ go: “Todin, dile Paulu yí ohó ehelẹ do to avùnlọyina ede, Festu dọ po ogbè lélé po dọmọ: ‘Paulu, hiẹ to tadu hùn! Nususu pinplọn jlo na hẹn we hùn tadu!’” (Owalọ 26:24) Nuhe Festu dọ lọ taidi pọndohlan he mẹdelẹ nọ tindo to egbehe. Mẹsusu nọ pọ́n mẹhe nọ plọnmẹ nugbo Biblu tọn lẹ hlan taidi hẹngogonọ. E nọ saba vẹawuna nuyọnẹntọ aihọn ehe tọn lẹ nado kẹalọyi nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ gando fọnsọnku go.

18. Etẹwẹ Paulu dọna Festu, podọ etẹwẹ ehe whàn Aglipa nado dọ?

¹⁸ Ṣigba Paulu dọna ayimatẹn-gán lọ dọmọ: “Yẹn ma to tadu hùn, Hiẹ Gigonọ Daho Festu, ṣigba ohó nugbo po wunza tọn lẹ po dọ wẹ yẹn te. Na nugbo tọn, ahọlu lọ, mẹhe yẹn to hodọna po awuvivo po yọ́n onú ehelẹ hezeheze . . . Ahọlu Aglipa, be hiẹ yí Yẹwhegán lẹ sè ya? Yẹn yọnẹn dọ hiẹ yise.” Aglipa yigbe dọmọ: “To ojlẹ vude mẹ, hiẹ na diọlinlẹnna mi nado lẹzun Klistiani de.” (Owalọ 26:25-28) Vlavo nuhe Aglipa dọ wá sọn ahun mẹ kavi lala, e dohia dọ kunnudide Paulu tọn yinuwado ahọlu lọ ji taun.

19. Tadona tẹ kọ̀n wẹ Festu po Aglipa po wá gando Paulu go?

¹⁹ Enẹgodo, Aglipa po Festu po ṣite bo dohia dọ mẹhe pli lẹ sọgan gbàdo. “Dile yé to yìyì, yé jẹ hodọ hẹ ode awetọ ji, dọmọ: ‘Dawe ehe ma wà nudepope he hẹn ẹn jẹna okú kavi gànpamẹ.’ Aglipa sọ dọna Festu dọmọ: ‘Dawe ehe sọgan ko yin tuntundote eyin e ma ko vọ́ owhẹ̀ ylọ to Sesali dè.’” (Owalọ 26:31, 32) Yé yọnẹn dọ homẹvọnọ wẹ Paulu yin. Vlavo ehe sọgan zọ́n bọ yé na diọ pọndohlan he yé tindo gando Klistiani lẹ go.

20. Kọdetọn tẹlẹ wẹ kunnudide Paulu tọn to aṣẹpatọ huhlọnnọ lẹ nukọn hẹnwa?

²⁰ E taidi dọ depope to aṣẹpatọ huhlọnnọ awe ehelẹ mẹ ma kẹalọyi wẹndagbe Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn gba. Be nuyọnẹnnu wẹ e tlẹ yin dọ apọsteli Paulu ni sọawuhia to dawe ehelẹ nukọn ya? Mọwẹ. Na Paulu “yin hinhẹn yì ahọlu lẹ po ayimatẹn-gán” Jude tọn lẹ po nukọn wutu, dotẹnmẹ hundote na aṣẹpatọ Lomunu nukundeji he e na ko vẹawu nado hẹn wẹndagbe lọ jẹ yé dè lẹ nado sè owẹ̀n lọ. (Luku 21:12, 13) Humọ, nugbonọ-yinyin etọn to whlepọn glọ po numimọ etọn po na tuli mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu etọn lẹ po.—Flp. 1:12-14.

21. Eyin mí nọ sinyẹnlin to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mẹ, kọdetọn dagbe tẹlẹ wẹ mí sọgan tindo?

²¹ Nudopolọ wẹ nọ jọ to egbehe. Eyin mí nọ sinyẹnlin to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mẹ mahopọnna whlepọn po nukundiọsọmẹ po, mí sọgan tindo kọdetọn dagbe susu. Mí tlẹ sọgan dekunnuna aṣẹpatọ he e na ko vẹawu nado jẹ yé dè lẹ. Eyin mí nọ doakọnnanu po nugbonọ-yinyin po, ehe sọgan na tuli Klistiani hatọ mítọn lẹ, bo nasọ whàn yé nado yí adọgbigbo do dekunnu mlẹnmlẹn gando Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn go.