1. Basi zẹẹmẹ ninọmẹ he sọawuhia to Hùnwhẹ Pẹntikọsti tọn whenu tọn.

 GBẸTỌ lẹ gọ́ alihogbó Jelusalẹm tọn lẹ ji bo to aglinjẹ. a Azọ̀ to titi sọn agbà tẹmpli lọ tọn mẹ podọ Levinu lẹ to ohàn pipà tọn ji (Salmu lẹ 113 jẹ 118), vlavo yé nọ ké ohàn lọ bọ gbẹtọgun lọ lẹ nọ yí hẹ yé. Jonọ lẹ gọ́ filẹpo. Yé wá sọn fidindẹn lẹ taidi Elami, Mẹsopotamia, Kapadokia, Pọntu, Egipti, po Lomu po. b Etẹwẹ to jijọ? Hùnwhẹ Pẹntikọsti tọn he sọ nọ yin yiylọdọ “azán sinsẹ́n bibia tintan lẹ tọn gbè,” wẹ yé wá na. (Sọh. 28:26) Hùnwhẹ whemẹwhemẹ tọn enẹ nọ dohiagona vivọnu jibẹwawhé balle tọn po bẹjẹeji ojijẹ likun tọn po. Azán ayajẹ tọn de wẹ.

2. Nujiawu tẹlẹ wẹ jọ to Hùnwhẹ Pẹntikọsti 33 W.M. whenu?

² To owhe 33 W.M., to nudi ogàn 9 afọnnu ojlẹ amakikọ tọn ehe, nude jọ he na gbẹ́ to pipaṣa gbẹtọ lẹ na owhe kanweko susu. To ajiji mẹ, “nudidọ de he taidi jẹhọn sinsinyẹn de tọn wá sọn olọn mẹ.” (Owalọ 2:2) Nudidọ sinsinyẹn lọ gọ́ ohọ̀ he mẹ devi 120 Jesu tọn lẹ pli do. Todin, nujiawu de jọ. Yè mọ bọ odẹ́ lẹ taidi miyọ́n jẹ do dopodopo devi lọ lẹ tọn ji. c Enẹgodo, devi lẹ “gọ́ na gbigbọ wiwe” bo jẹ jonọgbè voovo do ji! To whenue devi lẹ tọ́n sọn ohọ̀ lọ mẹ, e paṣa jonọ he yé mọ to alihogbó Jelusalẹm tọn ji lẹ nado mọdọ devi ehelẹ sọgan dọhona yé to jonọgbè yetọn lẹ mẹ! Na nugbo tọn, dopodopo yetọn “sè bọ yé to hodọ do ogbè etọn titi mẹ.”—Owalọ 2:1-6.

3. (a) Naegbọn mí sọgan ylọ Hùnwhẹ Pẹntikọsti 33 W.M. dọ nujijọ ayidego tọn de to whenuho sinsẹ̀n-bibasi nugbo tọn mẹ? (b) Kanṣiṣa tẹwẹ hodidọ Pita tọn tindo hẹ yizan “họnhungan Ahọluduta” tọn lẹ tọn?

³ Kandai ojlofọndotenamẹ tọn ehe dohiagona nujijọ ayidego tọn de to sinsẹ̀n-bibasi nugbo mẹ—yèdọ bẹjẹeji akọta Islaeli gbigbọmẹ tọn he yin agun Klistiani yiamisisadode lẹ tọn tọn. (Gal. 6:16) Ṣigba nudevo lẹ gbẹ́ pò ja. To whenue Pita dọhona gbẹtọgun lọ to gbenẹgbe, e yí dopo to “họnhungan Ahọluduta” tọn atọ̀n lẹ mẹ zan, he dopodopo yetọn na hùn  dotẹnmẹ vonọtaun lẹ dotena gbẹtọ wunmẹ voovo lẹ. (Mat. 16:18, 19) Họnhungan tintan lọ hùn dotẹnmẹ dotena Ju lẹ po mẹdiọzun Juvi lẹ po nado kẹalọyi wẹndagbe lọ bo yin dide gbọn gbigbọ wiwe Jiwheyẹwhe tọn dali. d Gbọnmọ dali, yé na lẹzun apadewhe Islaeli gbigbọmẹ tọn tọn, podọ enẹ na hẹn ẹn yọnbasi na yé nado dugán taidi ahọlu po yẹwhenọ lẹ po to Ahọluduta Mẹsia tọn mẹ. (Osọ. 5:9, 10) To nukọn mẹ, dotẹnmẹ enẹ na hundote na Samalianu lẹ po gbẹtọ akọta lẹ tọn po. Etẹwẹ Klistiani egbehe tọn lẹ sọgan plọn sọn nujijọ ayidego tọn he wá aimẹ to Pẹntikọsti 33 W.M. lọ mẹ?

4. Kanṣiṣa tẹwẹ tin to agun Klistiani egbezangbe tọn po agun he yin didoai to owhe 33 W.M. po ṣẹnṣẹn?

⁴ Agun Klistiani tọn bẹjẹeji po nudi devi 120 po he “yemẹpo tin to fidopo lọ”—to abò aga tọn de mẹ—bo yin dide gbọn gbigbọ wiwe dali. (Owalọ 2:1) To vivọnu azán enẹ tọn, hagbẹ agun lọ tọn he yin bibaptizi lẹ yì fọtọ́n lẹ. Fie jideji titobasinanu he zindonukọn kakajẹ azán mítọn gbè tọn bẹjẹeji sọn niyẹn! Mọwẹ, pipli sunnu po yọnnu po budisi Jiwheyẹwhe tọ́ lẹ tọn de—yèdọ agun Klistiani egbezangbe tọn—wẹ Jehovah to yiyizan nado lá “wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn” to “aigba fininọ lẹpo ji taidi okunnu de na akọta lẹpo” whẹpo opodo aihọn ylankan ehe tọn nido wá.—Mat. 24:14.

5. Dona tẹwẹ mẹhe dogbẹ́ hẹ agun Klistiani tọn lẹ mọyi, to owhe kanweko tintan whenu podọ to egbehe?

⁵ Agun Klistiani tọn nasọ yin asisa tulinamẹ gbigbọmẹ tọn de na hagbẹ etọn lẹ, yèdọ na mẹyiamisisadode lẹ jẹnukọn podọ to enẹgodo na “lẹngbọ devo lẹ.” (Joh. 10:16) Paulu do lehe e yọ́n pinpẹn godonọnamẹ he hagbẹ agun lọ tọn lẹ nọ na yedelẹ tọn do hia to whenuena e kanwe hlan Klistiani Lomu tọn lẹ dọmọ:  “Na yẹn to jijlo vẹkuvẹku nado mọ mì, na yẹn nido sọgan na nunina gbigbọ tọn de mì, na mìwlẹ nido yin hinhẹn lodo; kavi, to alọ devo mẹ, na tulinina ode awetọ nido tin to ṣẹnṣẹn mítọn gbọn yise mẹdopodopo tọn dali, yèdọ mìtọn po ṣie po.”—Lom. 1:11, 12.

6, 7. Nawẹ agun Klistiani tọn to azọ́ndenamẹ Jesu tọn nado dọyẹwheho na akọta lẹpo hẹndi to egbehe gbọn?

⁶ Yanwle dopolọ lẹ wẹ agun Klistiani tọn tindo to egbehe dile e yin do to owhe kanweko tintan whenu. Jesu deazọ́n de na devi etọn lẹ he na hẹn awuvivi wá na yé mahopọnna nuhahun he yé na pehẹ lẹ. E dọna yé dọmọ: “Mì . . . hẹn gbẹtọ lẹ sọn akọta lẹpo mẹ zun devi lẹ, bosọ nọ baptizi yé to oyín Otọ́ tọn, Visunnu tọn, po gbigbọ wiwe tọn po mẹ, bo nọ plọn yé nado payi nuhe yẹn ko degbe etọn na mì lẹpo go.”—Mat. 28:19, 20.

⁷ Agun Klistiani Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn wẹ Jehovah nọ yizan nado hẹn azọ́ndenamẹ enẹ di to egbehe. Nugbo wẹ dọ e sọgan vẹawu nado dekunnuna gbẹtọ he nọ do ogbè voovo lẹ. Etomọṣo, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ko de owe, hoyidokanji, gọna video sinai do Biblu ji lẹ tọ́n to ogbè 1000 linlán mẹ. Eyin hiẹ nọ kọnawudopọ hẹ agun Klistiani tọn to gbesisọ mẹ bo nọ tindo mahẹ to azọ́n yẹwhehodidọ Ahọluduta tọn po mẹhẹnzun devi tọn lọ po mẹ, be hiẹ dona jaya. Hiẹ yin dopo to omẹ vude he tin to aigba ji to egbehe bo tindo lẹblanulọkẹyi lọ nado dekunnu mlẹnmlẹn gando oyín Jehovah tọn go lẹ mẹ!

8. Alọgọ tẹwẹ mí nọ mọyi gbọn agun Klistiani tọn gblamẹ?

⁸ Jehovah Jiwheyẹwhe ko wleawuna pipli mẹmẹsunnu lẹdo aihọn pé tọn de he na gọalọna we nado doakọnnanu bo hẹn ayajẹ towe go to ojlẹ awusinyẹn tọn ehelẹ mẹ. Paulu wlanwe hlan Klistiani Heblu lẹ dọmọ: “Mì gbọ mí ni nọ na ayidonugo ode awetọ nado nọ whàn mídelẹ hlan owanyi po azọ́n dagbe lẹ po kọ̀n, e ma yin nado nọ gbẹkọ pipli dopọ mítọn lẹ go, dile mẹdelẹ tindo aṣa lọ do gba, ṣigba nado nọ na tuli ode awetọ, podọ humọ dile mì mọdọ azán lọ to dindọnsẹpọ.” (Heb. 10:24, 25)  Agun Klistiani tọn yin awuwledainanu de sọn Jehovah dè na hiẹ nido sọgan na tuli mẹdevo lẹ bosọ mọ tuli yí. Enẹwutu, tẹdo mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu towe lẹ po go. Ma nọ gọ̀n opli Klistiani tọn lẹ gbede blo!

9, 10. Nawẹ mẹdelẹ ze yede jo nado sọgan dekunnuna mẹhe nọ do jonọgbè lẹ gbọn?

⁹ Yí nukun homẹ tọn do pọ́n lehe ayajẹ Ju po mẹdiọzun Juvi he wá sọn otò voovo mẹ lẹ po tọn na ko sù sọ to Pẹntikọsti 33 W.M. Suhugan mẹhe wá finẹ lẹ tọn na ko sè Glẹkigbe kavi Heblugbe. Ṣigba todin, “mẹdopodopo sè bọ [devi lẹ] to hodọ to ogbè etọn titi mẹ.” (Owalọ 2:6) Matin ayihaawe, homẹ na ko hùn gbẹtọgun lọ lẹ nado sè wẹndagbe lọ to ogbè yetọn titi mẹ. Nugbo wẹ dọ Klistiani egbezangbe tọn lẹ ma tindo nunina lọ nado nọ do jonọgbè voovo lẹ. Ṣigba, mẹsusu ko ze yede jo nado hẹn owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn yì gbẹtọ akọta lẹpo tọn dè. Gbọnna? Mẹdelẹ ko plọn ogbè yọyọ de nado sọgan yì wadevizọn to agun he nọ do jonọgbè de mẹ kavi tlẹ ko sẹtẹn yì tògodo. Vivẹnudido yetọn nọ saba paṣa mẹhe to ohó yetọn sè lẹ taun.

¹⁰ Lẹnnupọndo apajlẹ Christine tọn ji, mẹhe to Gujarati-gbè plọn to pọmẹ hẹ Kunnudetọ ṣinawe devo lẹ. To whenue e dukosọ hẹ azọ́nwatọgbẹ́ etọn he nọ do Gujarati-gbè de, e dọnudo e to ogbè lọ mẹ. E paṣa yọnnu Gujarat-nu lọ bọ e jlo na yọ́n nuhewutu Christine to vivẹnudo nado plọn Gujarati-gbè, yèdọ ogbè de he vẹawu taun. Ehe hùn dotẹnmẹ dotena Christine nado dekunnuna ẹn. Yọnnu lọ dọna Christine dọmọ: “Ayihaawe ma tin dọ owẹ̀n nujọnu tọn de wẹ a jlo na do.”

11. Nawẹ mí sọgan wleawu nado lá owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn na mẹhe nọ do ogbè devo lẹ gbọn?

¹¹ Na nugbo tọn, e ma yin mímẹpo wẹ sọgan plọn ogbè devo gba. Etomọṣo, mí sọgan wleawu nado dọyẹwheho Ahọluduta lọ tọn na mẹhe nọ do jonọgbè  lẹ. Gbọnna? Aliho dopo wẹ nado yí aplikasiọn JW Language^® zan nado plọn lehe yè nọ dọnudomẹ do to kleun mẹ to ogbè he mẹsusu nọ do to lẹdo towe mẹ de mẹ. A gán sọ plọn hodidọ kleunkleun delẹ to ogbè lọ mẹ he gán fọnjlodotena mẹhe nọ do ogbè enẹ lẹ. Nọ do jw.org hia yé podọ vlavo owe po video voovo he tin to ogbè yetọn mẹ to nọtẹn enẹ ji lẹ po. Eyin mí nọ yí azọ́nwanu mọnkọ lẹ zan to lizọnyizọn mítọn mẹ, mí gán tindo ayajẹ dopolọ he mẹmẹsunnu mítọn owhe kanweko tintan whenu tọn lẹ tindo whenue e jiawu na jonọ he wá sọn otò voovo mẹ lẹ nado sè wẹndagbe lọ, yèdọ “mẹdopodopo . . . to ogbè etọn titi mẹ.”

12. (a) Nawẹ yẹwhegán Joẹli dọ dọdai gando nujijọ jiawu he na wá aimẹ to Pẹntikọsti 33 W.M. go gbọn? (b) Naegbọn mí sọgan donukun dọ dọdai Joẹli tọn ni mọ hẹndi yí to owhe kanweko tintan whenu?

¹² “Pita fọnṣite” nado dọhona gbẹtọgun he wá sọn otò voovo mẹ lọ lẹ. (Owalọ 2:14) E basi zẹẹmẹ na mẹhe jlo na dotoai lẹpo dọ Jiwheyẹwhe wẹ na devi lẹ nunina gbigbọ tọn ehe nado do ogbè hunkọhunkọ lẹ na yé nido hẹn dọdai Joẹli tọn di he dọmọ: “Yẹn na kọ̀n gbigbọ ṣie do agbasalan wunmẹ lẹpo ji.” (Joẹ. 2:28) Whẹpo Jesu do yì olọn mẹ, e dọna devi etọn lẹ dọmọ: “Yẹn nasọ biọ Otọ́ bọ ewọ na na mì alọgọtọ devo,” ehe Jesu ylọdọ “gbigbọ nugbo tọn lọ.”—Joh. 14:16, 17.

13, 14. Nawẹ Pita tẹnpọn nado jẹ ahun hosetọ etọn lẹ tọn mẹ gbọn, podọ nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ etọn gbọn?

¹³ Pita dotana hodidọ etọn po nujikudo po dọmọ: “Mì gbọ owhé Islaeli tọn lẹpo ni yọnẹn hezeheze dọ Jiwheyẹwhe ko yí Jesu, mẹhe mì hù do pòtin ji lọ do basi Oklunọ po Klisti po.” (Owalọ 2:36) Nugbo wẹ dọ suhugan mẹhe to ohó Pita tọn sè lẹ tọn ma to finẹ to whenue Jesu yin whiwhè do atin go. Amọ́, na yé wá sọn akọta lọ mẹ wutu, yé nọpọ́ do hùwhẹ nuyiwa enẹ tọn. Ṣigba doayi e go dọ Pita dọhona Juvi hatọ etọn lẹ po sisi po bo tẹnpọn nado jẹ ahun yetọn mẹ. Yanwle Pita tọn wẹ nado whàn  hosetọ etọn lẹ na yé nido lẹnvọjọ, e ma yin nado gblewhẹdo yé. Be nuhe Pita dọ lẹ hẹn gbẹtọgun lọ gblehomẹ wẹ ya? Lala. Kakatimọ, “e yinuwado yé ji yì ahun mẹ.” Yé sọ kanse dọmọ: “Etẹwẹ mí dona wà?” Aliho mẹdọndogo tọn he mẹ Pita dọhona yé te na ko yinuwado susu yetọn ji sọmọ bọ yé yin whinwhàn nado lẹnvọjọ.—Owalọ 2:37.

¹⁴ Mílọsu sọgan tẹnpọn nado nọ jẹ ahun gbẹtọ lẹ tọn mẹ dile Pita wà do. To whenue mí to kunnudena mẹdevo lẹ, mí ma dona nọ mọhodọdo nuhe ma sọgbe hẹ Owe-wiwe he yé sọgan dọ lẹpo go gba. Kakatimọ, mí dona nọ dọhodo nuhe ji mí kọngbedopọ do lẹ. To whenue mí ko mọ nuhe ji míwlẹ po whétọ mítọn lẹ po kọngbedopọ do, mí sọgan yihojlẹdohogo hẹ yé sọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ po zinzin po. To paa mẹ, eyin mí nọ ze nugbo Biblu tọn donukọnnamẹ to aliho dagbe mọnkọtọn mẹ, e yọnbasi dọ ehe ni whàn ahunjijlọnọ lẹ nado kẹalọyi owẹ̀n lọ.

15. (a) Etẹwẹ Pita dọ, podọ nawẹ gbẹtọ lẹ yinuwa gbọn? (b) Naegbọn nudi gbẹtọ 3000 he sè wẹndagbe lọ to azán Pẹntikọsti tọn gbè lẹ do pegan nado yí baptẹm to afọdopolọji?

¹⁵ To azán ayajẹ tọn Pẹntikọsti 33 W.M. tọn lọ gbè, Pita dọna Ju po mẹdiọzun Juvi he kẹalọyi owẹ̀n etọn lẹ po dọmọ: “Mì lẹnvọjọ bo dike dopodopo mìtọn ni yin bibaptizi.” (Owalọ 2:38) Taidi kọdetọn de, nudi gbẹtọ 3000 wẹ yin bibaptizi to otọ̀ he to Jelusalẹm kavi lẹdo etọn mẹ lẹ mẹ. e Be nudide he yin bibasi to plaplaji de wẹ ehe yin ya? Be ehe dohia dọ Biblu plọntọ lẹ po ovi mẹjitọ Klistiani tọn lẹ po dona nọ plaplaji do yí baptẹm eyin yé ma tlẹ ko wleawufo wẹ ya? Paali. Flindọ Ju po mẹdiọzun Juvi he yin bibaptizi to azán Pẹntikọsti 33 W.M. tọn gbè lẹ po ko nọ yí sọwhiwhe do plọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn, podọ yé wá sọn akọta  he ko yin kinklandowiwe hlan Jehovah de mẹ. Humọ, yé ko to zohunhun yetọn dohia—to whẹho delẹ mẹ, gbọn gbejizọnlin gaa lẹ bibasi wá hùnwhẹ whemẹwhemẹ tọn ehe tẹnmẹ dali. To whenuena yé wá kẹalọyi nuplọnmẹ tangan he gando azọngban he Jesu Klisti to yiyiwà to hẹndi lẹndai Jiwheyẹwhe tọn mẹ go lẹ, yé zindonukọn to Jiwheyẹwhe sinsẹ̀n mẹ—ṣigba todin taidi hodotọ Klisti tọn he ko yí baptẹm lẹ.

16. Nawẹ Klistiani owhe kanweko tintan tọn lẹ do gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ tọn hia gbọn?

¹⁶ Ayihaawe ma tin dọ dona Jehovah tọn tin to pipli ehe ji. Kandai lọ dọmọ: “Mẹhe lẹzun yisenọ lẹpo tin to kọndopọ mẹ bo tindo nulẹpo to pọmẹ, yé sọ to núzinzan po nutindo yetọn lẹ po sà bo to akuẹ lọ lẹ má na mẹlẹpo, sọgbe hẹ nuhudo mẹdopodopo tọn.” f (Owalọ 2:44, 45) Na nugbo tọn, Klistiani nugbo lẹpo wẹ dona hodo gbigbọ owanyi po mẹde-yido-sanvọ́ tọn enẹ po.

17. Afọdide tẹlẹ wẹ mẹde dona ze dandan whẹpo do pegan na baptẹm?

¹⁷ Whẹpo mẹde nido klan ede do wiwe bo yí baptẹm taidi Klistiani, e dona ze afọdide titengbe he sinai do Owe-wiwe ji delẹ. E dona tindo oyọnẹn Ohó Jiwheyẹwhe tọn tọn. (Joh. 17:3) E dona do yise hia bo lẹnvọjọ sọn nuyiwa etọn hoho lẹ mẹ bosọ dohia dọ nuhe e wà wayi lẹ vẹna ẹn nugbonugbo. (Owalọ 3:19) Enẹgodo, e dona diọ gbẹzan etọn bo jẹ azọ́n dagbe he tin to kọndopọ mẹ hẹ ojlo Jiwheyẹwhe tọn lẹ wà ji. (Lom. 12:2; Efe. 4:23, 24) To afọdide ehelẹ zize godo, e dona klan ede do wiwe na Jiwheyẹwhe to odẹ̀ mẹ podọ to enẹgodo, yí baptẹm.—Mat. 16:24; 1 Pita 3:21.

18. Lẹblanulọkẹyi tẹwẹ devi Klisti tọn he yí baptẹm lẹ tindo?

¹⁸ Be devi Jesu Klisti tọn he ko basi klandowiwe bo yí baptẹm de wẹ hiẹ yin ya? Eyin mọ wẹ, hiẹ dona dopẹ́ na lẹblanulọkẹyi he a tindo. Taidi devi owhe kanweko tintan tọn he gọ́ na gbigbọ wiwe enẹlẹ, hiẹ sọgan yin yiyizan to aliho titengbe de mẹ nado dekunnu mlẹnmlẹn bo wà ojlo Jehovah tọn!