1, 2. Naegbọn mí dona nọ yí sọwhiwhe do de ayidedai mítọn lẹ?

MÍ NI dọ dọ a jlo na kán atin-sinsẹ́n de dù bo wá doayi e go dọ e ko yọ̀n sọn fide. Etẹwẹ a na wà? Be a na dù i domọ wẹ ya? Be a na ze e dlan wẹ ya? Kavi a na sán fihe yọ̀n lọ sẹ̀ bo dù adà dagbe lọ?

² To aliho delẹ mẹ, ayidedai sọgan yin yiyijlẹdo atin-sinsẹ́n mọnkọ go. Mí sọgan duvivi adà etọn delẹ tọn, ṣigba suhugan nuhe e bẹhẹn lẹ tọn wẹ ko yọ̀n bo gọ́ na fẹnnuwiwa, danuwiwa kavi aovinuwiwa. Enẹwutu, to  whenue a jlo na de ayidedai lẹ, be a nọ dọ dọ: “Nudide ṣie wẹ. N’sọgan de ayidedai depope he jlo mi” wẹ ya? Kavi a nọ dọ dọ: “Ayidedai lẹpo wẹ ylan”? Kavi a nọ yí sọwhiwhe do de ayidedai towe lẹ bo nọ dapana dehe ma sọgbe lẹ dile a to vivi dehe sọgbe lẹ tọn dù?

3. Etẹ ji wẹ mí dona nọ lẹnnupọndo to whenue mí jlo na de ayidedai mítọn lẹ?

³ Mímẹpo wẹ tindo nuhudo aihundida po ayidedai po tọn, podọ ojlo mítọn wẹ nado de dehe sọgbe lẹ. Enẹwutu, mí dona kanse míde dọ, ‘Nawẹ ayidedai he n’nọ de lẹ sọgan yinuwado sinsẹ̀n-bibasi ṣie hlan Jehovah ji gbọn?’

4. Nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn tẹwẹ sọgan gọalọna mí nado de ayidedai mítọn lẹ?

⁴ To whenue mí klan míde do wiwe na Jehovah, mí dopà dọ mí na yí gbẹzan mítọn lẹpo do sẹ̀n ẹn. (Hia Yẹwhehodọtọ 5:4.) Mí dopà dọ mí na “nọ wà nulẹpo na gigo Jiwheyẹwhe tọn.” (1 Kọlintinu lẹ 10:31) Ehe zẹẹmẹdo dọ devizọnwatọ klandowiwe Jiwheyẹwhe tọn wẹ mí yin, e ma yin to whenue mí to opli ji kavi to kunnudegbe kẹdẹ gba, ṣigba etlẹ yin to whenue mí to gbigbọjẹ kavi to ayidedai.

5. Aliho tẹ mẹ wẹ mí dona nọ basi sinsẹ̀n hlan Jehovah te?

⁵ Nuhe mí nọ wà to gbẹ̀mẹ lẹpo wẹ gando sinsẹ̀n-bibasi mítọn hlan Jehovah go. Paulu basi zẹẹmẹ ehe tọn dọmọ: “Mì . . . yí agbasa mìtọn do basi avọ́sinsan he togbẹ̀, wiwe, he yin alọkẹyi na Jiwheyẹwhe.” (Lomunu lẹ 12:1) Jesu dọmọ: “Hiẹ dona yí ahun towe lẹpo, alindọn towe lẹpo, ayiha towe lẹpo, podọ huhlọn towe lẹpo do yiwanna Jehovah Jiwheyẹwhe towe.” (Malku  12:30) Nudagbe hugan mítọn lẹ wẹ mí nọ jlo na na Jehovah to whelẹponu. To Islaeli hohowhenu tọn mẹ, eyin mẹde jlo na yí kanlin de do sanvọ́ hlan Jehovah, e dona yin kanlin he to gángán de. Eyin avọ́sinsan lọ tindo oblọ, Jiwheyẹwhe ma nọ kẹalọyi i. (Levitiku 22:18-20) Mọdopolọ, sinsẹ̀n-bibasi mítọn gán nọma yin alọkẹyi gbọn Jehovah dali. Gbọnna?

6, 7. Nawẹ ayidedai mítọn lẹ sọgan yinuwado haṣinṣan mítọn hẹ Jehovah ji gbọn?

⁶ Jehovah dọna mí dọ: “Mì dona yin wiwe, na wiwe wẹ yẹn.” (1 Pita 1:14-16; 2 Pita 3:11) Jehovah ma na kẹalọyi sinsẹ̀n-bibasi mítọn, adavo e yin wiwe. (Deutelonomi 15:21) Sinsẹ̀n-bibasi mítọn ma sọgan yin wiwe eyin mí nọ wà nuhe Jehovah gbẹwanna lẹ, taidi fẹnnuwiwa, danuwiwa kavi nuhe tindo kanṣiṣa hẹ aovinuwiwa lẹ. (Lomunu lẹ 6:12-14; 8:13) Podọ homẹ Jehovah tọn ma na hùn eyin ayidedai mítọn lẹ nọ bẹ onú mọnkọ lẹ hẹn. Ehe gán hẹn sinsẹ̀n-bibasi mítọn flu bọ Jehovah ma na kẹalọyi i, podọ e sọgan hẹn haṣinṣan he mí tindo hẹ ẹ gble.

⁷ Eyin mọ wẹ, nawẹ mí sọgan yí nuyọnẹn do de ayidedai mítọn lẹ gbọn? Nunọwhinnusẹ́n tẹlẹ wẹ na gọalọna mí nado yọnẹn eyin ayidedai de sọgbe kavi lala?

8, 9. Ayidedai wunmẹ tẹlẹ wẹ mí dona dapana? Etẹwutu?

⁸ Ayidedai wunmẹ voovo wẹ tin-to-aimẹ to egbehe. Delẹ to yé mẹ ma ylan na Klistiani lẹ, amọ́ susu yetọn ma sọgan yin alọkẹyi. Jẹnukọn whẹ́, gbọ mí ni pọ́n ayidedai wunmẹ he mí dona dapana lẹ.

⁹ Sinima, nọtẹn Intẹnẹt tọn, nupinpọn televiziọn ji tọn, aihundida video ji tọn po ohàn susu po wẹ nọ  bẹ fẹnnuwiwa, danuwiwa po aovinuwiwa po hẹn. Nuylankan lẹ nọ saba yin didohia taidi nuhe sọgbe bo tlẹ whẹ́n kikò. Ṣigba, Klistiani lẹ nọ nọ̀ aṣeji nado gbẹ́ ayidedai he ma sọgbe hẹ nujinọtedo wiwe Jehovah tọn lẹ dai. (Owalọ lẹ 15:28, 29; 1 Kọlintinu lẹ 6:9, 10) Gbọn ayidedai mọnkọ lẹ gbigbẹdai dali, mí nọ dohia Jehovah dọ mí gbẹwanna oylan.​—Salmu lẹ 34:14; Lomunu lẹ 12:9.

10. Etẹwẹ gán yin kọdetọn lọ eyin mí nọ de ayidedai he ma sọgbe lẹ?

¹⁰ Amọ́, mẹdelẹ nọ mọdọ nude ma ylan to ayidedai he bẹ danuwiwa, fẹnnuwiwa po aovinuwiwa po hẹn lẹ mẹ. Yé nọ lẹndọ: ‘Etẹwẹ ylan to e mẹ? N’ma kúkú gán wà onú mọnkọ lẹ pọ́n gbede.’ Eyin mí nọ lẹnnupọn to aliho enẹ mẹ, be míde klọ wẹ mí te. Biblu dọmọ: “Ahun nọ klọmẹ hú nulẹpo bosọ yin owùnu.” (Jelemia 17:9) Eyin mí nọ yí nuhe Jehovah ma kẹalọyi lẹ do deayidai, nawẹ mí gán dọ dọ mí gbẹwanna onú enẹlẹ gbọn? Lehe mí na to onú enẹlẹ yí do deayidai sọ, mọ wẹ mí na jẹ awujona yé ji taidi nuhe sọgbe do niyẹn. To nukọn mẹ, ayihadawhẹnamẹnu mítọn na tliji bo ma nasọ nọ na mí avase to whenue mí jlo na basi nudide ylankan lẹ ba.​—Salmu lẹ 119:70; 1 Timoti 4:1, 2.

11. Nawẹ Galatianu lẹ 6:7 sọgan gọalọna mí nado de ayidedai mítọn lẹ gbọn?

¹¹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn dọna mí dọ: “Nudepope he mẹde to dido, enẹ wẹ e na gbẹ̀n ga.” (Galatianu lẹ 6:7) E họnwun dọ eyin mí nọ yí nuylankan lẹ do deayidai, mí sọgan wá jẹ nuylankan wà ji. Di apajlẹ, mẹdelẹ ko joawuna ayidedai mawé lẹ sọmọ bọ yelọsu wá jai jẹ fẹnnuwiwa mẹ. Amọ́, Jehovah nọ na mí alọgọ he sin hudo mí tindo nado yí nuyọnẹn do de ayidedai mítọn lẹ.

12. Etẹwẹ na gọalọna mí nado basi nudide he sọgbe lẹ to whenue mí jlo na de ayidedai mítọn lẹ?

¹² Ayidedai delẹ nọ họnwun na mí taidi nuhe Jehovah ma gán kẹalọyi bọ mí nọ yọnẹn dọ mí dona dapana yé. Amọ́, eyin e ma ka họnwun sọmọ lo? Jehovah ma slẹ osẹ́n lẹ dai na mí gando nuhe mí sọgan pọ́n, dotoaina kavi hia lẹ go. Kakatimọ, e jlo dọ mí ni yí ayihadawhẹnamẹnu mítọn he ko yin pinplọn gbọn Biblu dali zan. (Hia Galatianu lẹ 6:5.) Jehovah nọ na mí nunọwhinnusẹ́n lẹ, enẹ wẹ nugbo dodonu tọn lẹ he nọ do nukun he ewọ nọ yí do pọ́n whẹho lẹ hia. Nunọwhinnusẹ́n enẹlẹ nọ gọalọna mí nado plọn ayihadawhẹnamẹnu mítọn. Yé nọ gọalọna mí nado yọ́n “nuhe ojlo Jehovah tọn yin” bọ mí nọ penugo nado basi nudide he na hẹn homẹ etọn hùn lẹ.​—Efesunu lẹ 5:17.

13. Naegbọn Klistiani lẹpo ma nọ basi nudide dopolọ gando ayidedai go? Ṣigba, etẹwẹ yin nujọnu bọ Klistiani lẹpo dona nọ wà?

¹³ Nudide Klistiani de tọn gando ayidedai go nọ saba gbọnvona Klistiani devo tọn. Etẹwutu? Nulọ wẹ yindọ, e ma yin nudopolọ wẹ mímẹpo nọ yiwanna. Podọ mẹde sọgan nọma kẹalọyi nuhe mẹdevo pọnhlan di nuhe yè gán kẹalọyi. Etomọṣo, Klistiani lẹpo wẹ dona nọ yí nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ zan nado basi nudide dagbe lẹ. (Filipinu lẹ 1:9) Nunọwhinnusẹ́n ehelẹ wẹ na gọalọna mí nado de ayidedai he Jiwheyẹwhe kẹalọyi lẹ.​—Salmu lẹ 119:11, 129; 1 Pita 2:16.

14. (a) Etẹ ji wẹ mí dona nọ lẹnnupọndo gando lehe mí nọ yí whenu mítọn zan do go? (b) Ayinamẹ tẹwẹ Paulu na Klistiani lẹ?

¹⁴ Onú devo he ji mí dona lẹnnupọndo wẹ whenu he  mí nọ yí do deayidai. Ehe gán do obá he mẹ ayidedai yin nujọnu na mí jẹ hia. Taidi Klistiani, sinsẹ̀nzọn mítọn hlan Jehovah wẹ yin nujọnu hugan to gbẹzan mítọn mẹ. (Hia Matiu 6:33.) Amọ́ eyin mí ma yọnbasi, ayidedai sọgan jẹ whenu susu yí ji to mí si bọ mí ma tlẹ na doayi e go. Paulu na ayinamẹ Klistiani lẹ dọmọ: “Mì nọ payi tlala dọ lehe mì to zọnlinzin do ni ma yin taidi nulunọ blo ṣigba taidi nuyọnẹntọ lẹ, mì nọ yí whenu mìtọn zan to aliho dagbe hugan mẹ.” (Efesunu lẹ 5:15, 16) Enẹwutu, mí dona de dogbó de na míde gando whenu nẹmu he mí na nọ yí do deayidai go bo nọ hẹn ẹn diun dọ sinsẹ̀nzọn mítọn hlan Jiwheyẹwhe wẹ tin to otẹn tintan mẹ to gbẹzan mítọn mẹ.​—Filipinu lẹ 1:10.

15. Nawẹ mí nọ basi hihọ́na míde sọta ayidedai he sọgan hẹn haṣinṣan mítọn hẹ Jehovah gble lẹ gbọn?

 ¹⁵ E họnwun dọ mí dona gbẹ́ ayidedai he mí yọnẹn dọ Jehovah ma kẹalọyi lẹ dai. Ṣigba, etẹwẹ dogbọn dehe mí tindo ayihaawe gandego lẹ dali? Be mí dona nọ aṣeji gando enẹlẹ lọsu go wẹ ya? Lẹnnupọndo ehe ji. Eyin a to zọnlinzin gbọn osó de ji, be a na yì kakajẹ bẹbẹnu etọn pete wẹ ya? Lala. Eyin ogbẹ̀ towe vẹna we, a na nọla na bẹbẹnu lọ taun. Nudopolọ wẹ gando ayidedai he mí nọ de lẹ go. Ohó Jiwheyẹwhe tọn dọna mí dọmọ: “De afọ towe lẹ sọn oylan mẹ.” (Howhinwhẹn lẹ 4:25-27) Enẹwutu, e ma yindọ mí nọ dapana ayidedai he mí yọnẹn dọ yé ylan lẹ kẹdẹ wẹ gba, ṣigba mí sọ nọ nọla na ayidedai depope he mí lẹndọ e ma na wà dagbe na mí kavi dọ e gán hẹn haṣinṣan mítọn hẹ Jehovah gble.

16. (a) Etẹwẹ yin delẹ to nuhe Jehovah gbẹwanna lẹ mẹ? (b) Nawẹ mí nọ dohia dọ mí gbẹwanna nuhe Jehovah gbẹwanna lẹ gbọn?

¹⁶ Salmu-kantọ wlan dọmọ: “Mì mẹhe yiwanna Jehovah lẹ emi, mì gbẹwanna oylan.” (Salmu lẹ 97:10) Biblu do linlẹn po numọtolanmẹ he nkọ Jehovah nọ tindo lẹ po hia mí. Kanse dewe dọ, ‘Nawẹ nuhe n’plọn lẹ sọgan gọalọna mi nado nọ pọnnu hlan dile Jehovah nọ wà do gbọn?’ Di apajlẹ, mí plọn dọ Jehovah gbẹwanna “odẹ́ he nọ dolalo, alọ he nọ sọ̀n ohùn homẹvọnọ tọn dai, ahun he nọ kàn ayiha ylankan lẹ, afọ he nọ bikan to ylanwiwa mẹ.” (Howhinwhẹn lẹ 6:16-19) Mí sọ plọn dọ mí dona dapana “fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn, . . . boṣiọ-sinsẹ̀n, afinyọnnuwiwa, . . . awuwhàn, adánjijẹ whẹwhẹ, . . . nuvẹun, ahànnu-zẹjlẹgo, agọ́-gànyìn  po onú mọnkọ lẹ po.” (Galatianu lẹ 5:19-21) Be a mọ lehe nunọwhinnusẹ́n enẹlẹ sọgan gọalọna we nado de ayidedai towe lẹ gbọn ya? Ojlo mítọn wẹ nado hodo nujinọtedo Jehovah tọn lẹ to adà gbẹzan mítọn tọn lẹpo mẹ, vlavo whenue mí topọ hẹ mẹdevo lẹ kavi whenue mí to míde ṣo. (2 Kọlintinu lẹ 3:18) Na nugbo tọn, nudide he mí nọ basi to whenue mí to míde ṣo lẹ nọ saba do mẹhe nkọ mí yin hia.​—Salmu lẹ 11:4; 16:8.

17. Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí dona kanse míde whẹpo do de ayidedai de?

¹⁷ Enẹwutu, whenue a jlo na de ayidedai de, nọ kanse dewe dọ: ‘Nawẹ nudide ṣie na yinuwado haṣinṣan ṣie hẹ Jehovah ji gbọn? Nawẹ e na yinuwado ayihadawhẹnamẹnu ṣie ji gbọn?’ Gbọ mí ni gbadopọnna nunọwhinnusẹ́n devo lẹ he gán gọalọna mí to ayidedai mítọn lẹ dide whenu.

18, 19. (a) Ayinamẹ tẹwẹ Paulu na Klistiani lẹ? (b) Nunọwhinnusẹ́n tẹlẹ wẹ na gọalọna mí nado de ayidedai mítọn lẹ?

¹⁸ Whenue mí to ayidedai mítọn lẹ de, nuhe mí na yí do gọ́ ayiha mítọn mẹ lẹ de wẹ mí te. Paulu wlan dọmọ: “Nudepope he yin nugbo, nudepope he jẹna yẹyi, nudepope he yin dodo, nudepope he yin wiwe, nudepope he jẹna owanyi, nudepope he yè nọ dọho etọn dagbe, nudepope he yin jijọ dagbe, podọ nudepope he jẹna pipà, mì nọ to onú ehelẹ lẹnpọn zọnmii.” (Filipinu lẹ 4:8) Eyin mí yí onú dagbe enẹlẹ nkọ do gọ́ ayiha mítọn mẹ, mí sọgan gboadọ bo dọ dọ: “Na ohó onù ṣie mẹ tọn lẹ po ayihamẹlinlẹnpọn ahun ṣie mẹ tọn po ni hẹn homẹ towe hùn, Jehovah E.”​—Salmu lẹ 19:14.

¹⁹ Kanse dewe dọ: ‘Etẹlẹ wẹ n’nọ yí do gọ́ ayiha ṣie  mẹ? To whenue n’ko pọ́n sinima kavi aihundida tangan de godo, be linlẹn dagbe he jlọmẹdote lẹ wẹ n’nọ tindo ya? Be n’nọ vò to dee mẹ bọ ayihadawhẹnamẹnu ṣie nọ vò ya? (Efesunu lẹ 5:5; 1 Timoti 1:5, 19) Be n’nọ voawu nado hodẹ̀ hlan Jehovah ya? Kavi winyan nọ hù mi? Be ayidedai lọ nọ hẹn mi lẹnnupọndo danuwiwa po onú mawé lẹ po ji wẹ ya? (Matiu 12:33; Malku 7:20-23) Be ayidedai he n’nọ de lẹ nọ whàn mi nado “hodo titonu ehe” wẹ ya?’ (Lomunu lẹ 12:2) Gblọndo ahundopo tọn nina na kanbiọ ehelẹ sọgan gọalọna mí nado yọ́n nuhe mí dona wà nado hẹn haṣinṣan mítọn hẹ Jehovah lodo. Mí jlo na hodẹ̀ dile salmu-kantọ lọ wà do dọmọ: “Lẹ́ nukun ṣie sẹ̀ sọn nuhe yin ovọ́ lẹ pinpọn ji.” *​—Salmu lẹ 119:37.

20, 21. Naegbọn mí dona nọ hò numọtolanmẹ mẹdevo lẹ tọn pọ́n to whenue mí jlo na de ayidedai mítọn lẹ?

²⁰ Nunọwhinnusẹ́n titengbe devo he mí dona hẹn do ayiha mẹ wẹ: “Nulẹpo wẹ sọgbe hẹ osẹ́n, ṣigba e ma yin nulẹpo wẹ nọ jlọmẹdote. Mì gbọ mẹdopodopo ni nọ dín, e ma yin ale edetiti tọn gba, ṣigba dehe yin mẹdevo tọn.” (1 Kọlintinu lẹ 10:23, 24) E ma yin na mí tindo jlọjẹ nado wà nude wutu wẹ mí dona wà nulọ dandan gba. Mí dona nọ yí sọwhiwhe do lẹnnupọndo lehe nudide mítọn lẹ nọ yinuwado mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po ji do.

²¹ Mẹlẹpo ma tindo ayihadawhẹnamẹnu dopolọ. Di apajlẹ, ayihadawhẹnamẹnu towe gán kẹalọyi dọ a ni  pọ́n tito-to-whinnu televiziọn ji tọn de. Amọ́, eyin a wá sè dọ tito-to-whinnu enẹ dopolọ nọ dotukla ayihadawhẹnamẹnu mẹmẹsunnu kavi mẹmẹyọnnu towe de tọn, etẹwẹ a na wà? Dile etlẹ yindọ jlọjẹ towe wẹ nado pọ́n tito-to-whinnu lọ, a sọgan de ma nado wàmọ. Etẹwutu? Na a ma jlo na “waylando sọta mẹmẹsunnu” towe​—kavi ‘waylando sọta Klisti’ wutu. (1 Kọlintinu lẹ 8:12) Mí ma jlo na wà nudepope he na hẹn Klistiani hatọ mítọn de dahli.​—Lomunu lẹ 14:1; 15:1; 1 Kọlintinu lẹ 10:32.

22. Nawẹ mí sọgan dohia dọ mí yin lẹnpọn dagbenọ gando ayidedai he Klistiani devo lẹ de go gbọn?

²² To alọ devo mẹ, etẹwẹ lo eyin ayihadawhẹnamẹnu towe ma yigbena we nado pọ́n, hia, kavi wà nude he ma ylan to nukun mẹdevo tọn mẹ? Na a yiwanna mẹmẹsunnu towe bo nọ na ẹn sisi wutu, a ma na gbidikọna ẹn nado basi nudide dopolọ hẹ we. Mọto-kùntọ de nọ yọnẹn dọ mẹdevo lẹ gán họ̀nwezun kavi zọ̀n dẹẹdẹ hú emi ṣo bo yin húnkùntọ dagbe. To aliho dopolọ mẹ, hiẹ po mẹmẹsunnu devo po sọgan to nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ hodo ṣo bo tindo pọndohlan he gbọnvo yẹẹ de gando ayidedai he dona yin alọkẹyi lẹ go.​—Yẹwhehodọtọ 7:16; Filipinu lẹ 4:5.

23. Etẹwẹ na gọalọna mí nado nọ de ayidedai dagbe lẹ?

²³ Enẹwutu, etẹwẹ na gọalọna mí nado nọ de ayidedai dagbe lẹ? Eyin mí yí ayihadawhẹnamẹnu mítọn he ko yin pinplọn gbọn nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ dali zan bo nọ hò mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po tọn pọ́n nugbonugbo, mí na basi nudide dagbe lẹ. Homẹ mítọn nasọ hùn dọ mí to “nulẹpo [wà] na gigo Jiwheyẹwhe tọn.”