1-3. (a) Naegbọn onọ̀ de do nọ hẹn ẹn diun dọ visunnu etọn tin to wiweji? (b) Naegbọn Jehovah jlo dọ omẹ etọn lẹ ni nọ nọ̀ wiweji?

YÍ NUKUN homẹ tọn do pọ́n onọ̀ owanyinọ de he to núsọ na visunnu pẹvi etọn he jei wehọmẹ. E hẹn ẹn diun dọ ovi lọ lawu bọ awù he e do lẹ wé bo mẹ́. Gbọnmọ dali, ovi lọ na tindo agbasalilo dagbe bọ mẹlẹ na mọdọ mẹjitọ etọn lẹ to nukunpedego ganji.

² Otọ́ mítọn, Jehovah, jlo dọ mí ni nọ nọ̀ wiweji. (Salmu lẹ 18:26) E yọnẹn dọ wiwejininọ nọ hẹn ale wá  na mí. Podọ wiwejininọ mítọn nọ pagigona ẹn.​—Ezekiẹli 36:22; hia 1 Pita 2:12.

³ Etẹwẹ e zẹẹmẹdo nado nọ wiweji? Podọ naegbọn e yọ́n dọ mí ni nọ nọ̀ wiweji? Dile mí na to dogbapọnna kanbiọ ehelẹ, mí gán mọdọ mí dona basi vọjlado delẹ.

4, 5. (a) Naegbọn mí dona nọ nọ̀ wiweji? (b) Etẹwẹ nudida lẹ plọn mí gando nukun he Jehovah nọ yí do pọ́n wiwejininọ go?

⁴ Mí sọgan plọn nususu gando wiwejininọ go sọn Jehovah lọsu dè. (Levitiku 11:44, 45) Enẹwutu, whẹwhinwhẹ́n tangan he wutu mí dona nọ wiweji wẹ yindọ mí jlo na “hodo apajlẹ Jiwheyẹwhe tọn.”​—Efesunu lẹ 5:1.

⁵ Nudida lẹ plọn mí nususu gando nukun he Jehovah nọ yí do pọ́n wiwejininọ go. Jehovah dá onú jọwamọ tọn delẹ he nọ hẹn jẹhọn he mí nọ gbọ́n po osin he mí nọ nù po do wiweji. (Jelemia 10:12) Lẹnnupọndo aliho voovo he mẹ aigba lọsu nọ klọ́ ede wé te ji, etlẹ yin to whenue gbẹtọ lẹ ko hẹn ẹn flu godo. Di apajlẹ, Jehovah wleawuna nuvikun tiuntiun delẹ he nukun tata ma gán mọ. Nuvikun enẹlẹ sọgan diọ adínu lẹ zun nuhe ma do owù. Aliho he mẹ yé nọ wàmọ te jiawu taun. Lẹnunnuyọnẹntọ lẹ tlẹ nọ yí delẹ to nuvikun ehelẹ mẹ zan nado klọ́ nuhe ko yin hinhẹnflu lẹ wé.​—Lomunu lẹ 1:20.

6, 7. Nawẹ Osẹ́n Mose tọn dohia dọ mẹhe nọ sẹ̀n Jehovah lẹ dona nọ nọ̀ wiweji gbọn?

⁶ Osẹ́n he Jehovah na Islaelivi lẹ gbọn Mose gblamẹ sọ do lehe wiwejininọ yin nujọnu sọ hia mí. Di apajlẹ, akọta lọ dona nọ wiweji to agbasa-liho, na Jehovah  nido kẹalọyi sinsẹ̀n-bibasi yetọn. To Azán Ovẹsè tọn gbè, yẹwhenọ daho dona nọ lawu whla awe. (Levitiku 16:4, 23, 24) Podọ whẹpo yẹwhenọ he pò lẹ nado basi avọ́sinsan depope, yé dona klọ́ alọ po afọ yetọn lẹ po. (Eksọdusi 30:17-21; 2 Otànnugbo lẹ 4:6) To whedelẹnu, tolivivẹ na osẹ́n he gando wiwejininọ go lẹ nọ dekọtọn do okú mẹ.​—Levitiku 15:31; Sọha lẹ 19:17-20.

⁷ Egbehe lo? Mí sọgan plọn nususu sọn Osẹ́n lọ mẹ gando nujinọtedo Jehovah tọn lẹ go. (Malaki 3:6) Osẹ́n lọ dohia hezeheze dọ sinsẹ̀n-basitọ Jehovah tọn lẹ dona nọ nọ̀ wiweji. Nujinọtedo Jehovah tọn lẹ ma ko diọ. To egbehe, e gbẹ́ nọ donukun sọn sinsẹ̀n-basitọ etọn lẹ si nado nọ wiweji.​—Jakọbu 1:27.

8. Adà tẹlẹ mẹ wẹ mí dona nọ nọ̀ wiweji te?

⁸ To nukun Jehovah tọn mẹ, wiwejininọ bẹ nususu hẹn hú agbasa, avọ̀ gọna owhé mítọn hinhẹn do wiweji. Gbẹzan mítọn blebu mẹ wẹ mí dona nọ nọ̀ wiweji te. Ehe bẹ sinsẹ̀n-bibasi, walọ po linlẹn mítọn lẹ po hẹn. Mọwẹ, nado yin wiwe to nukun Jehovah tọn mẹ, mí dona nọ nọ̀ wiweji to adà gbẹzan mítọn tọn lẹpo mẹ.

9, 10. Etẹwẹ e zẹẹmẹdo nado nọ wiweji to sinsẹ̀n-bibasi mẹ?

⁹ Sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke. Mí ma dona doalọ to sinsẹ̀n lalo mẹ to aliho depope mẹ. Whenue Islaelivi lẹ to kanlinmọgbenu to Babilọni, mẹhe nọ doalọ to sinsẹ̀n mawé kosi tọn mẹ lẹ kẹdẹ wẹ lẹdo yé. Isaia dọ dọdai dọ Islaelivi lẹ na wá lẹkọyi whé nado hẹn sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke gọwá. Jehovah dọna yé dọ: “Mì tọ́n sọn finẹ, mì doalọ onú mawé depope go blo! Mì tọ́n sọn ṣẹnṣẹn etọn, mì hẹn mìde do wiweji.” Sinsẹ̀n-bibasi  yetọn ma dona yin hinhẹnflu po nuplọnmẹ, walọ kavi aṣa sinsẹ̀n lalo tọn he gbayipe to Babilọni lẹ po.​—Isaia 52:11.

¹⁰ To egbehe, Klistiani nugbo lẹ lọsu nọ dapana sinsẹ̀n lalo. (Hia 1 Kọlintinu lẹ 10:21.) Lẹdo aihọn pé, susu aṣa, nuyiwa po nuyise he gbayipe lẹ tọn po wẹ sinai do nuplọnmẹ sinsẹ̀n lalo tọn lẹ ji. Di apajlẹ to otò susu mẹ, mẹlẹ yise dọ nude nọ tọ́n sọn gbẹtọ mẹ bo nọ nọgbẹ̀ to okú godo, podọ aṣa susu nọ yin zize sinai do nuyise enẹ ji. (Yẹwhehodọtọ 9:5, 6, 10) Klistiani lẹ dona dapana aṣa mọnkọ lẹ. Hagbẹ whẹndo tọn lẹ sọgan gbidikọna mí nado doalọ to delẹ to aṣa enẹlẹ mẹ. Ṣigba, na mí jlo na yin wiwe to nukun Jehovah tọn mẹ wutu, mí ma nọ joawuna kọgbidinamẹ yetọn.​—Owalọ lẹ 5:29.

11. Etẹwẹ e zẹẹmẹdo nado nọ nọ̀ wiweji to walọyizan mítọn mẹ?

¹¹ Walọ wiwe. Nado yin wiwe to nukun Jehovah tọn mẹ, mí dona dapana fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn wunmẹ lẹpo. (Hia Efesunu lẹ 5:5.) To Biblu mẹ, Jehovah dọ dọ mí dona “họ̀nna fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn.” E zinnudeji tlọlọ dọ fẹnnuwatọ he ma lẹnvọjọ lẹ “ma na dugu Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn.”​—1 Kọlintinu lẹ 6:9, 10, 18; pọ́n Nudọnamẹ Dogọ 22.

12, 13. Naegbọn mí dona nọ hẹn linlẹn mítọn lẹ do wiweji?

¹² Linlẹn he wé lẹ. Nuhe mí lẹn to ayiha mẹ wẹ nọ saba hẹn mí nado yinuwa. (Matiu 5:28; 15:18, 19) Eyin linlẹn mítọn lẹ wé, walọ mítọn lọsu na wé. Na nugbo tọn, mapenọ wẹ mí yin, enẹwutu mí na nọ tindo linlẹn agọ̀ lẹ sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ. Eyin e wá jọ domọ, mí dona nọ gbẹ́ linlẹn mọnkọ lẹ dai hadopo. E ma yinmọ, mí na wá mọ to nukọn mẹ dọ ahun mítọn  masọ wé ba. Mí sọgan jẹ jijlo ji nado wà nuhe ji mí ko to nulẹnpọn do lẹ. Kakati nido yinmọ, mí dona nọ ze ayiha do nuhe wé lẹ ji. (Hia Filipinu lẹ 4:8.) Enẹwutu, mí nọ dapana nudelẹ taidi ayidedai he bẹ fẹnnuwiwa kavi danuwiwa hẹn lẹ. Mí nọ yí sọwhiwhe do de nuhe mí nọ hia, pọ́n kavi dọhodeji lẹ.​—Salmu lẹ 19:8, 9.

¹³ Nado hẹn míde do owanyi Jiwheyẹwhe tọn mẹ, mí dona nọ nọ̀ wiweji to sinsẹ̀n-bibasi, walọ po linlẹn mítọn lẹ po mẹ. Amọ́, e sọ yin nujọnu to nukun Jehovah tọn mẹ dọ mí ni nọ wiweji to agbasa-liho.

14. Naegbọn e do yin nujọnu nado nọ nọ̀ wiweji to agbasa-liho?

¹⁴ Eyin mí hẹn agbasa po lẹdo mítọn po do wiweji, mí na hẹn ale wá na míde podọ na mẹhe lẹdo mí lẹ. Mí na nọ ganji bọ mẹdevo lẹ na nọ jlo nado nọpọ́ hẹ mí. Amọ́, whẹwhinwhẹ́n titengbe devo tin he wutu mí dona nọ nọ̀ wiweji to agbasa-liho. Wiwejininọ mítọn nọ pagigona Jehovah. Lẹnnupọndo ehe ji: Eyin a mọ ovi de he nọ to dihó mẹ to whelẹponu, a sọgan tindo linlẹn agọ̀ gando mẹjitọ etọn lẹ go. Mọdopolọ, eyin mí ma nọ penukundo míde go bo nọ hẹn míde do wiweji, mẹlẹ gán tindo linlẹn agọ̀ gando Jehovah go. Paulu dọmọ: “Mí ma to ahlidanu depope hẹnwa to aliho depope mẹ, na lizọnyizọn mítọn ma nado yin homọdọdego; ṣigba míwlẹ nọ do mídelẹ hia taidi lizọnyizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to aliho lẹpo mẹ.”​—2 Kọlintinu lẹ 6:3, 4.

15, 16. Etẹlẹ wẹ mí sọgan wà nado hẹn míde do wiweji?

¹⁵ Agbasa po nusisọ́ mítọn po. Míde hinhẹn do wiweji dona lẹzun aṣa egbesọ tọn de na mí. Di apajlẹ, mí  nọ lawu whẹwhẹ, yèdọ to azán lẹpo ji eyin e yọnbasi. Mí nọ yí adí po osin po do klọ́ alọ mítọn lẹ, titengbe whẹpo do dà núdùdù kavi dùnú, podọ to whenue mí lẹkọ sọn afọdaitẹn kavi doalọ nuhe kudiho de go. Alọ kiklọ́ gán taidi nutata, amọ́ dandannu de wẹ e yin ma nado hẹn wánvú kavi azọ̀n bẹplamẹ lẹ gbayipe. E tlẹ sọgan whlẹn ogbẹ̀ gán. Eyin mí ma tindo adàdo yovo tọn, mí gán gbẹ́ kàn ayiha dagbe devo lẹ. Islaelivi hohowhenu tọn lẹ ma tindo adàdo yovo tọn, enẹwutu yé nọ dì afọdai yetọn lẹ do dòmẹ to fie dẹn do ohọ̀ yetọn lẹ po asisa osin tọn lẹ po.​—Deutelonomi 23:12, 13.

¹⁶ E ma yin dandan dọ awù mítọn lẹ ni yọnwhanpẹ vonọtaun, vẹahi kavi tin to zoji. Amọ́, yé dona wé bo mẹ́. (Hia 1 Timoti 2:9, 10.) Ojlo mítọn wẹ yindọ  awusọhia mítọn ni nọ pagigona Jehovah to whepoponu.​—Titu 2:10.

17. Naegbọn mí do nọ hẹn owhé po lẹdo mítọn po do wiweji?

¹⁷ Owhé po lẹdo mítọn po. Mahopọnna fidepope he mí nọ nọ̀, mí nọ hẹn owhé mítọn do wiweji. Mí sọ nọ hẹn ẹn diun dọ mọto, zokẹkẹ, kẹkẹ afọ tọn kavi nuyizan mọnkọ devo depope he mí tindo tin to wiweji, titengbe eyin mí nọ yí yé zan nado yì opli kavi kunnudegbe. To popolẹpo mẹ, whenue mí to yẹwhehodọ, mí nọ dọhona mẹdevo lẹ gando gbẹninọ to paladisi aigba ji tọn he wé de mẹ go. (Luku 23:43; Osọhia 11:18) Ninọmẹ owhé po lẹdo mítọn po tọn sọgan dohia dọ mí ko to awuwle nado nọgbẹ̀ to aihọn yọyọ he wé enẹ mẹ.

18. Etẹwutu mí nọ hẹn nọtẹn sinsẹ̀n-bibasi tọn mítọn do wiweji?

¹⁸ Nọtẹn sinsẹ̀n-bibasi tọn mítọn. Mí nọ dohia dọ wiwejininọ yin nujọnu na mí gbọn nọtẹn sinsẹ̀n-bibasi tọn mítọn lẹ hinhẹn do wiweji dali, vlavo Plitẹnhọ Ahọluduta tọn kavi fie mí nọ basi plidopọ te lẹ. Eyin mẹlẹ wá Plitẹnhọ de mẹ whla tintan, wiwejininọ etọn go wẹ yé nọ saba doayi. Ehe nọ pagigona Jehovah. Mímẹpo wẹ tindo dotẹnmẹ lọ taidi hagbẹ agun lọ tọn lẹ nado hẹn Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mítọn do wiweji podọ do ninọmẹ dagbe mẹ.​—2 Otànnugbo lẹ 34:10.

19. Etẹlẹ wẹ mí dona dapana?

¹⁹ Dile etlẹ yindọ Biblu ma slẹ walọ ylankan he mí dona dapana lẹpo, e na mí nunọwhinnusẹ́n lẹ he nọ gọalọna mí nado yọ́n pọndohlan Jehovah tọn gando onú mọnkọ lẹ go. Jehovah ma jlo dọ mí ni nọ nù azọ̀, nùahàn zẹjlẹgo kavi zan amasin adínọ lẹ. Eyin mí yin họntọn Jiwheyẹwhe tọn nugbo, mí na dapana  onú mọnkọ lẹ. Etẹwutu? Na mí tindo sisi sisosiso na ogbẹ̀ he Jiwheyẹwhe na mí wutu. Walọ enẹlẹ sọgan sán ogbẹ̀ mítọn dogli, yinuwado agbasalilo mítọn ji bo gbleawuna mẹhe lẹdo mí lẹ. Mẹsusu wẹ nọ tẹnpọn nado doalọtena walọ ylankan enẹlẹ na dagbemẹninọ yetọn to agbasa-liho wutu. Amọ́, taidi họntọn Jehovah tọn lẹ, whẹwhinwhẹ́n titengbe devo sọ tin he wutu mí dona wàmọ​—enẹ wẹ owanyi mítọn na Jiwheyẹwhe. Jọja yọnnu de dọmọ: “Po alọgọ Jehovah tọn po, n’klọ́ gbẹzan ṣie wé bo dealọ sọn aṣa ylankan he n’tindo dai lẹ mẹ. . . . N’lẹndọ e ma na ko yọnbasi na mi nado basi diọdo enẹlẹ na dee.” Gbọ mí ni gbadopọnna nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn atọ́n he gán gọalọna mẹde nado dealọ sọn aṣa ylankan lẹ mẹ.

20, 21. Walọ wunmẹ tẹlẹ wẹ Jehovah jlo dọ mí ni nọla na?

²⁰ “Mẹyiwanna lẹ emi, to whenuena e yindọ mí tindo opagbe ehelẹ, mì gbọ mí ni klọ́ míde wé sọn hẹnflu agbasalan tọn podọ gbigbọ tọn lẹpo mẹ, bo nọ to wiwe-yinyin hẹn zun pipé to budisi Jiwheyẹwhe mẹ.” (2 Kọlintinu lẹ 7:1) Jehovah jlo dọ mí ni họ̀nna aṣa ylankan he gán yinuwado agbasa kavi ayiha mítọn ji lẹ.

²¹ Mí mọ whẹwhinwhẹ́n titengbe dopo he wutu mí dona “klọ́ míde wé sọn hẹnflu agbasalan tọn . . . lẹpo mẹ” to 2 Kọlintinu lẹ 6:17, 18 mẹ. Jehovah dọna mí dọ: “Mì sọ doalọ onú mawé go ba blo.” Enẹgodo, e dopà dọ: “Yẹn nasọ kẹalọyi mì. Podọ yẹn na lẹzun otọ́ de na mì bọ mìwlẹ na lẹzun visunnu lẹ po viyọnnu lẹ po na mi.” Mọwẹ, Jehovah na yiwanna mí dile otọ́ de nọ yiwanna ovi etọn lẹ do eyin mí nọ dapana nudepope he sọgan hẹn mí zun mawé to nukun etọn mẹ.

22-25. Nunọwhinnusẹ́n Owe-wiwe tọn tẹlẹ wẹ sọgan gọalọna mí nado dapana aṣa mawé lẹ?

 ²² “Hiẹ dona yí ahun towe lẹpo, alindọn towe lẹpo, podọ ayiha towe lẹpo do yiwanna Jehovah Jiwheyẹwhe towe.” (Matiu 22:37) Gbedide he klohugan lọ niyẹn. (Matiu 22:38) Jehovah jẹna owanyi mítọn to gigọ́ mẹ. Nawẹ mí gán yiwanna ẹn to gigọ́ mẹ gbọn, eyin mí nọ wà nuhe sọgan sán ogbẹ̀ mítọn dogli kavi yinuwado apọ̀n mítọn ji lẹ? Kakatimọ, mí nọ wà nuhe go mí pé lẹpo nado dohia dọ mí tindo sisi na ogbẹ̀ he e na mí.

²³ “[Jehovah] lọsu wẹ nọ na gbẹtọ lẹpo ogbẹ̀, gbọfufu po nulẹpo po.” (Owalọ lẹ 17:24, 25) Eyin họntọn de na we nunina vonọtaun de, be a na ze e dlan kavi hẹn ẹn gble wẹ ya? Nunina jiawu de wẹ ogbẹ̀ yin sọn Jehovah dè. Mí yọ́n pinpẹn etọn taun. Enẹwutu, mí jlo na yí ogbẹ̀ mítọn zan to aliho he na pagigona ẹn mẹ.​—Salmu lẹ 36:9.

²⁴ “Hiẹ dona yiwanna kọmẹnu towe di dewe.” (Matiu 22:39) Aṣa mawé mítọn lẹ ma nọ hẹn awugble wá na míwlẹ kẹdẹ. Yé sọ sọgan hẹn awugble wá mẹhe lẹdo mí lẹ ji, mẹhe nọ saba yin mẹvivẹ mítọn lẹ. Di apajlẹ, mẹhe nọ nọ̀ owhé dopolọ gbè hẹ azọ̀-nùtọ de sọgan wá jẹ nuhahun agbasalilo tọn sinsinyẹn lẹ tindo ji, na owán azọ̀ lọ tọn he e nọ sè poun wutu. Amọ́, eyin mí doalọtena aṣa ylankan lẹ, mí nọ dohia mẹhe lẹdo mí lẹ dọ mí yiwanna yé.​—1 Johanu 4:20, 21.

²⁵ “Zindonukọn nado nọ flinnu yé nado nọ litai bo nọ setonuna gandudu lẹ po aṣẹpipa lẹ po.” (Titu 3:1) To otò susu mẹ, nuhe jẹagọdo osẹ́n wẹ e yin nado tindo kavi yí amasin adínọ wunmẹ delẹ zan. Mí nọ setonuna osẹ́n enẹlẹ na Jehovah degbena mí nado nọ na sisi gandudu lẹ wutu.​—Lomunu lẹ 13:1.

26. (a) Etẹwẹ mí dona wà, na Jehovah nido kẹalọyi sinsẹ̀n-bibasi mítọn? (b) Naegbọn wiwejininọ to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ do yin aliho gbẹninọ tọn dagbe hugan lọ?

 ²⁶ Eyin mí jlo na yin họntọn Jehovah tọn, mí sọgan mọdọ vọjlado delẹ tin he mí dona basi. Eyin mọ wẹ, din wẹ mí dona bẹjẹeji. E ma nọ bọawu to whelẹponu nado jo aṣa mawé de do, amọ́ e gán pà mí! Jehovah dopà dọ emi na gọalọna mí. E dọmọ: “Yẹn Jehovah wẹ Jiwheyẹwhe towe, Mẹhe nọ plọn we nado zan gbẹzan he na hẹn ale wá na we, Mẹhe nọ deanana we to aliho he ji hiẹ dona zinzọnlin gbọn.” (Isaia 48:17) Eyin mí wà nuhe go mí pé lẹpo nado hẹn míde do wiweji, mí sọgan kudeji dọ mí to gigopana Jiwheyẹwhe mítọn.