1, 2. (a) Nawẹ Islaeli taidi lẹngbọ he to edeṣo to ohla lẹ ṣẹnṣẹn gbọn? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.) (b) Etẹwẹ Islaelivi lẹ po ahọlu yetọn lẹ po na dotẹnmẹ?

NA OWHE kanweko susu, Islaeli ko taidi lẹngbọ he to edeṣo de he ohla lẹ pli lẹdo. Amọninu lẹ, Moabinu lẹ po Edominu lẹ po nọ tọ̀pọwu na Islaeli do dogbó whèzẹtẹn-waji tọn etọn ji. Filistinu lẹ, yèdọ kẹntọ he ma nọ na agbọ́ Islaeli gbede ko pavava do whèyihọ-waji. Tòdaho Tile tọn he yin ahọnkan ahọluigba adọkunnọ ajọwiwa tọn de tọn he dohuhlọn taun ko hẹnai gligli to agewaji. Podọ akọta Egipti hohowhenu tọn he tin to anademẹ Falo, yèdọ ahọlu he nọ yin pinpọnhlan di yẹwhe de tọn glọ ko yí hùwaji bo dọnú-denù.

² Whenue Islaelivi lẹ ganjẹ Jehovah go, e basi hihọ́na yé sọn alọ kẹntọ yetọn lẹ tọn mẹ. Amọ́, whlasusu wẹ omẹ Jehovah tọn lẹ po ahọlu yetọn lẹ po na dotẹnmẹ akọta he lẹdo yé lẹ nado hẹn yé flu. Dopo to ahọlu nuvọ́nọ enẹlẹ mẹ wẹ Ahọlu Ahabi. E nọgbẹ̀ to ojlẹ dopolọ mẹ hẹ Ahọlu Jehoṣafati Juda tọn bo dugán do ahọluduta hẹnnu ao tọn Islaeli tọn ji. E dà viyọnnu ahọlu Sidoninu de tọn, mẹhe paṣẹ do tòdaho adọkunnọ Tile tọn ji. Yọnnu enẹ he nọ yin Jezebẹli yí zohunhun agọ̀ do nọgodona sinsẹ̀n-bibasi Baali tọn to Islaeli bo sisẹ́ asu etọn nado hẹn  sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke flu jẹ obá he nkọ ma ko yin mimọ pọ́n de mẹ.—1 Ahọ. 16:30-33; 18:4, 19.

3, 4. (a) Mẹnu lẹ wẹ Ezekiẹli lilẹ́ ayidonugo etọn hlan todin? (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna?

³ Jehovah ko na avase omẹ etọn lẹ dai gando kọdetọn he nugbonọ-mayin na ẹn na hẹnwa lẹ go. Todin, fihe e fahomẹ hẹ yé jẹ ko pé. (Jel. 21:7, 10; Ezek. 5:7-9) To 609 J.W.M., awhànpa Babilọni tọn lẹkọwa Aigba Pagbe tọn lọ ji whla atọ̀ntọ. Nudi owhe ao ko juwayi sọn mẹgbeyinyan yetọn godo tọn whenu. Todin, yé wá nado họ́ adó Jelusalẹm tọn lẹ liai bo sayana mẹhe to atẹṣi sọta Nẹbukadnẹzali lẹ. Dile osladido lọ bẹjẹeji bọ dọdai gbọdo Ezekiẹli tọn lẹ jẹ hẹndi mọ ji to gigọ́ mẹ, yẹwhegán lọ lilẹ́ ayidonugo etọn hlan akọta he lẹdo Aigba Pagbe tọn lọ pé lẹ.

⁴ Jehovah dehia Ezekiẹli dọ kẹntọ Juda tọn lẹ na jaya do vasudo Jelusalẹm tọn ji bo na gbidikọna mẹhe họ̀ngán lẹ. Ṣigba, akọta he hẹn oyín Jehovah tọn gble bo dohomẹkẹn omẹ etọn lẹ kavi hẹn yé flu lẹ ma na nọma gbẹ̀n kọdetọn nuyiwa yetọn lẹ tọn. Nuplọnmẹ yọ́n-na-yizan tẹlẹ wẹ mí sọgan mọyi sọn nuyiwa Islaeli tọn hẹ akọta enẹlẹ mẹ? Podọ nawẹ dọdai he Ezekiẹli dọ gando akọta enẹlẹ go na mí todido to egbehe gbọn?

5, 6. Haṣinṣan tẹwẹ tin to Amọninu lẹ po Islaelivi lẹ po ṣẹnṣẹn?

⁵ To linlẹn de mẹ, hẹnnumẹ jọnun Islaeli tọn wẹ Amọni, Moabi po Edomi po yin. Ṣigba, mahopọnna kanṣiṣa whẹndo tọn po nuhe ko kọ̀n yé dopọ to whenuho gblamẹ lẹ po, akọta enẹlẹ wá diọ yede zun kẹntọ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn na ojlẹ dindẹn bo nọ “ṣàn [yé] kò.”—Ezek. 25:6.

⁶ Pọ́n apajlẹ Amọninu lẹ tọn. Yé wá sọn kúnkan tavẹ-ylọvi Ablaham tọn Lọti tọn mẹ gbọn viyọnnu etọn pẹvi gblamẹ. (Jen. 19:38) Ogbè yetọn sẹpọ Heblugbe sọmọ bọ e yọnbasi dọ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ na ko nọ mọnukunnujẹemẹ. Na kanṣiṣa whẹndo tọn ehe wutu, Jehovah gbẹna Islaelivi lẹ ma nado tọ́nawhàn Amọni. (Deut. 2:19) Etomọṣo, to azán Whẹdatọ lẹ tọn gbè, Amọninu lẹ kọnawudopọ hẹ Ahọlu Eglọni Moabi tọn nado gbidikọna Islaeli. (Whẹ. 3:12-15, 27-30) To nukọn mẹ, whenue Sauli lẹzun ahọlu, Amọninu lẹ tọ́navùn Islaeli. (1 Sam. 11:1-4) Podọ to azán Ahọlu Jehoṣafati tọn gbè, yé sọ vọ́ kọnawudopọ hẹ awhànpa Moabi tọn lẹ nado tọ́nawhàn Aigba Pagbe tọn lọ.—2 Otàn. 20:1, 2.

7. Nawẹ Moabinu lẹ yinuwa hẹ hẹnnumẹ yetọn he yin kúnkan Islaeli tọn lẹ gbọn?

⁷ Moabinu lẹ lọsu yin kúnkan Lọti tọn, ṣigba gbọn viyọnnu etọn mẹho gblamẹ. (Jen. 19:36, 37) Jehovah gbẹna Islaelivi lẹ ma nado tọ́nawhàn Moabi. (Deut. 2:9) Amọ́, Moabinu lẹ ma flin homẹdagbe enẹ he yin didohia yé. Kakati nado gọalọna hẹnnumẹ yetọn he tọ́n sọn kanlinmọgbenu Egipti tọn wá jei lẹ, yé tẹnpọn nado glọnalina yé ma nado yì Aigba Pagbe tọn lọ ji.  Ahọlu Balaki Moabi tọn haya Balaami nado wá hodẹ̀do Islaelivi lẹ bọ Balaami plọn Balaki lehe e gán doyẹklọ sunnu Islaelivi lẹ nado doalọ to fẹnnuwiwa po boṣiọ-sinsẹ̀n po mẹ do. (Sọh. 22:1-8; 25:1-9; Osọ. 2:14) Na owhe kanweko lẹ, Moabinu lẹ zindonukọn nado to kọgbidina hẹnnumẹ yetọn lẹ, yèdọ kakajẹ azán Ezekiẹli tọn gbè.—2 Ahọ. 24:1, 2.

8. Naegbọn Jehovah do nọ ylọ Edomi dọ nọvisunnu Islaeli tọn, ṣigba nawẹ Edominu lẹ yinuwa gbọn?

⁸ Edominu lẹ yin kúnkan Esau tọn lẹ, yèdọ ahoho Jakọbu tọn. Yewlẹ po Islaelivi lẹ po yin nọvi-nọvi sọmọ bọ Jehovah nọ dlẹnalọdo Edominu lẹ po Islaelivi lẹ po taidi nọvisunnu lẹ. (Deut. 2:1-5; 23:7, 8) Etomọṣo, Edominu lẹ diọnukunsọ Islaelivi lẹ sọn ojlẹ he mẹ yé tọ́n sọn Egipti kakajẹ vasudo Jelusalẹm tọn whenu to 607 J.W.M. (Sọh. 20:14, 18; Ezek. 25:12) To ojlẹ enẹ mẹ, gbọnvona dọ Edominu lẹ jaya na oyà he ji Islaeli te wutu bo na tuli Babilọninu lẹ nado hẹn Jelusalẹm jẹvọ́, yé sọ nọ gbòalina Islaelivi depope he to tintẹnpọn nado họ̀ngán bo nọ jo yé do alọmẹ na kẹntọ lẹ.—Salm. 137:7; Obad. 11, 14.

9, 10. (a) Etẹwẹ jọ do Amọni, Moabi po Edomi po go? (b) Apajlẹ tẹlẹ wẹ dohia dọ e ma yin tòvi akọta enẹlẹ tọn lẹpo wẹ gbẹwanna Islaelivi lẹ?

⁹ Jehovah hẹn hẹnnumẹ Islaeli tọn enẹ lẹpo nado dogbè, na aliho he mẹ yé yinuwa hẹ omẹ Etọn lẹ te wutu. E dọmọ: “Yẹn na ze . . . Amọninu lẹ [jo] taidi nutindo de na omẹ Whèzẹtẹn tọn lẹ, bọ Amọninu lẹ ma nasọ yin finflin to akọta lẹ mẹ ba.” E sọ yidogọ dọ: “Yẹn nasọ hẹn whẹdida ṣẹ to Moabi mẹ, yé nasọ yọnẹn dọ yẹn wẹ Jehovah.” (Ezek. 25:10, 11) Nudi owhe atọ́n to aijijẹ Jelusalẹm tọn godo, dọdai enẹlẹ jẹ hẹndi mọ ji to whenue Babilọninu lẹ gbawhàn Amọni po Moabi po tọn. Na nuhe dù Edomi, Jehovah dọ dọ emi na “sán gbẹtọ po kanlin whégbè tọn po sẹ̀” sọn ṣẹnṣẹn etọn bo “nasọ hẹn ẹn jẹvọ́.” (Ezek. 25:13) Dile e yin didọdai do, Amọni, Moabi po Edomi po wá busẹ sọn aimẹ to godo mẹ.—Jel. 9:25, 26; 48:42; 49:17, 18.

¹⁰ Ṣigba, e ma yin tòvi akọta enẹlẹ tọn lẹpo wẹ gbẹwanna omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Di apajlẹ, Zelẹki Amọninu lọ po Itma Moabinu lọ po yin sislẹ dopọ hẹ awhànfuntọ huhlọnnọ Ahọlu Davidi tọn lẹ. (1 Otàn. 11:26, 39, 46; 12:1) Podọ Luti Moabinu lọ lẹzun sinsẹ̀n-basitọ nugbonọ Jehovah tọn.—Luti 1:4, 16, 17.

11. Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn nuyiwa Islaeli tọn hẹ akọta Amọni, Moabi po Edomi po tọn lẹ mẹ?

¹¹ Nuplọnmẹ tẹlẹ wẹ mí sọgan mọyi sọn nuyiwa Islaeli tọn hẹ akọta enẹlẹ mẹ? Jẹnukọn whẹ́, whenue aṣejininọ Islaeli tọn depò, aṣa gblezọn sinsẹ̀n lalo tọn hẹnnumẹ etọn lẹ tọn lìn biọ ṣẹnṣẹn etọn, yèdọ aṣa delẹ taidi sinsẹ̀n-bibasi hlan Baali Peọli Moabinu lẹ tọn podọ hlan yẹwhe Molẹki Amọninu lẹ tọn. (Sọh. 25:1-3; 1 Ahọ. 11:7) Nudopolọ sọgan jọ do mí go. Hẹnnumẹ mayisenọ mítọn lẹ sọgan nọ gbidikọna mí bo nọ tẹnpọn nado de aṣejininọ mítọn pò. Di apajlẹ, yé gán nọma yọ́n nuhewutu mí ma nọ dù Paaki, namẹ nunina lẹ to Noẹli whenu kavi doalọ to aṣa devo he gbayipe bo tindo kanṣiṣa hẹ nuyise  sinsẹ̀n lalo tọn lẹ mẹ. Po mẹwhinwhàn dagbe po, yé gán tẹnpọn nado hẹn mí jogbe, etlẹ yin jẹ obá kleun de mẹ poun. Ṣigba, lehe e yin nujọnu do sọ dọ mí ni ma joawuna kọgbidinamẹ mọnkọtọn lẹ gbede blo! Dile whẹho Islaeli tọn dohia do, afọdide gbejijo tọn dopo tata sọgan dekọtọn do nugbajẹmẹji daho lẹ mẹ.

12, 13. Nukundiọsọmẹ tẹwẹ mí sọgan pehẹ, ṣigba etẹwẹ gán jọ eyin mí yin nugbonọ?

¹² Mí sọ sọgan plọn nudevo sọn nuyiwa Islaeli tọn hẹ Amọni, Moabi po Edomi po mẹ. Mí gán wá pehẹ homẹkẹn sinsinyẹn sọn hagbẹ whẹndo tọn mayisenọ lẹ dè. Jesu na avase dọ to whedelẹnu, owẹ̀n he lá mí te gán “hẹn kinklan wá, yèdọ visunnu sọta otọ́ etọn, viyọnnu sọta onọ̀ etọn.” (Mat. 10:35, 36) Jehovah na anademẹ Islaelivi lẹ ma nado dinho hẹnnumẹ yetọn lẹ, mọdopolọ mí ma nọ tẹnpọn nado biọ nudindọn mẹ hẹ hẹnnumẹ mítọn he yin mayisenọ lẹ. Amọ́, e ma dona paṣa mí eyin nukundiọsọmẹ fọ́n.—2 Tim. 3:12.

¹³ Eyin hẹnnumẹ mítọn lẹ ma tlẹ nọ diọnukunsọ sinsẹ̀n-bibasi mítọn hlan Jehovah tlọlọ, mí ma dona joawuna nuyiwadomẹji yetọn hú Jehovah tọn. Etẹwutu? Na Jehovah wẹ jẹ nado tin to otẹn tintan mẹ to ahun mítọn mẹ. (Hia Matiu 10:37.) Humọ, eyin mí yin nugbonọ na Jehovah, delẹ to hẹnnumẹ mítọn lẹ mẹ sọgan wá yinuwa taidi Zelẹki, Itma po Luti po bo kọnawudopọ hẹ mí to sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke mẹ. (1 Tim. 4:16) To whenẹnu, homẹ yelọsu tọn na hùn nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe nugbo dopo kẹdẹ lọ bo duvivi owanyi po hihọ́-basinamẹ etọn po tọn.

14, 15. Nawẹ Filistinu lẹ yinuwa hẹ Islaelivi lẹ gbọn?

¹⁴ Lopo Klete tọn ji wẹ Filistinu lẹ sẹtẹn sọn wá aigba he Jehovah wá dopà etọn na Ablaham po kúnkan etọn lẹ po lọ ji. Ablaham po Isaki po ko wà nudelẹ dopọ hẹ omẹ enẹlẹ. (Jen. 21:29-32; 26:1) To ojlẹ he mẹ Islaelivi lẹ wá Aigba Pagbe tọn lọ ji te, Filistinu lẹ ko lẹzun akọta huhlọnnọ he tindo awhànpa he dobu taun de. Yé nọ sẹ̀n yẹwhe lalo lẹ taidi Baali-zebuli po Dagọni po. (1 Sam. 5:1-4; 2 Ahọ. 1:2, 3) To whedelẹnu, Islaelivi lẹ nọ kọnawudopọ hẹ yé to yẹwhe enẹlẹ sinsẹ̀n mẹ.—Whẹ. 10:6.

¹⁵ Na nugbonọ-mayin Islaeli tọn wutu, Jehovah dike bọ Filistinu lẹ paṣẹ do yé ji na owhe susu. (Whẹ. 10:7, 8; Ezek. 25:15) Yé dosẹ́n sinsinyẹn delẹ na Islaelivi lẹ * bosọ hù susu to yé mẹ. (1 Sam. 4:10) Ṣigba, eyin Islaelivi lẹ lẹnvọjọ bo lẹkọwa Jehovah dè, e nọ whlẹn yé. E de sunnu delẹ taidi Samsọni, Sauli po Davidi po nado whlẹn omẹ Etọn lẹ. (Whẹ. 13:5, 24; 1 Sam. 9:15-17; 18:6, 7) Podọ dile Ezekiẹli dọ dọdai etọn do, Filistinu lẹ yin ‘yasana sinsinyẹn’ to whenue Babilọninu podọ to enẹgodo Glẹkinu lẹ wá tọ́nawhàn yé.—Ezek. 25:15-17.

16, 17. Nuplọnmẹ tẹlẹ wẹ mí sọgan mọyi sọn nuyiwa Islaeli tọn hẹ Filistinu lẹ mẹ?

 ¹⁶ Nuplọnmẹ tẹlẹ wẹ mí sọgan mọyi sọn nuyiwa Islaeli tọn hẹ Filistinu lẹ mẹ? Omẹ Jehovah tọn egbezangbe tọn lẹ ko pehẹ nukundiọsọmẹ sọn delẹ to akọta huhlọnnọ hugan he ko paṣẹ do gbẹtọvi lẹ ji pọ́n lẹ dè. To vogbingbọn mẹ na Islaeli, mí ko hẹn nugbonọ-yinyin mítọn na Jehovah go gligli. Etomọṣo, to whedelẹnu e sọgan nọ taidi dọ kẹntọ sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke tọn lẹ to dududeji. Di apajlẹ, to bẹjẹeji owhe kanweko 20tọ tọn, gandudu États-Unis tọn tẹnpọn nado hẹnalọdotena azọ́n omẹ Jehovah tọn lẹ tọn bo dawhẹna mẹhe to anadenanu to titobasinanu lọ mẹ to whenẹnu lẹ nado sẹ̀ngàn na owhe ao ao lẹ. To wẹkẹ-whàn awetọ whenu, tonudọgbẹ́ Nazi tọn to Allemagne tẹnpọn nado sukúndona omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ bo bẹ fọtọ́n susu yetọn lẹ do gànmẹ bosọ hù kanweko susu lẹ sọn yé mẹ. To awhàn enẹ godo, Union soviétique bẹ nukundiọsọmẹ owhe susu tọn de jẹeji sọta Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ bo do mẹmẹsunnu mítọn lẹ hlan osla yasanamẹ tọn lẹ mẹ, kavi yàn yé dogbé hlan awà otò lọ tọn he to olá pete lẹ mẹ.

¹⁷ Tohọluduta lẹ gán zindonukọn nado to alọhẹndotena azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ bo to omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ wle sú bo tlẹ sọ to delẹ to mí mẹ hù. Be nujijọ ehelẹ dona dobuna mí kavi hẹn mí nado mọ́n yise mítọn wẹ ya? Lala! Jehovah na basi hihọ́na nugbonọ etọn lẹ. (Hia Matiu 10:28-31.) Mí ko mọ bọ gandudu huhlọnnọ, aṣẹglanglan-panamẹtọ lẹ busẹ sọn aimẹ to whenuena omẹ Jehovah tọn lẹ zindonukọn nado to jijideji. To madẹnmẹ, nuhe jọ do Filistinu lẹ go nkọ wẹ na jọ do gandudu gbẹtọvi tọn lẹpo go—yé na yin hinhẹn po huhlọn po nado yọ́n Jehovah. Podọ taidi Filistinu lẹ, yé na busẹ sọn aimẹ!

18. Ahọluigba wunmẹ tẹ ji wẹ Tile paṣẹ do?

¹⁸ Tòdaho Tile hohowhenu tọn * yin ahọnkan dopo to ahọluigba ajọwiwa tọn he gbloada hugan lẹ mẹ to aihọn whenẹnu  tọn mẹ. To whèyihọ-waji, tọjihun etọn lẹ nọ to yigọyigọ basi mapote gbọn aliho ajọwiwa tọn susugege he ko yin dide gbọn Ohù Meditelane tọn mẹ lẹ ji. To whèzẹtẹn-waji, Tile sọ tindo ali agé ji tọn susu lẹ kaka yì ahọluigba he to olá lẹ mẹ. Na owhe kanweko susu, e ko yidogọna adọkunnu susugege etọn lẹ gbọn núzinzan akuẹgegenu tọn lẹ kùnkùn wá sọn awà voovo enẹlẹ ji dali. Ajọwatọ po alọnuzọ́nwatọ etọn lẹ po wá jẹ adọkun sọmọ bọ yé nọ mọ yede di ahọvi lẹ.—Isa. 23:8.

19, 20. Vogbingbọn tẹwẹ tin to tòmẹnu Tile tọn lẹ po Gibeọninu lẹ po ṣẹnṣẹn?

¹⁹ To gandudu Ahọlu Davidi po Sọlomọni po tọn whenu, Islaeli wà nususu dopọ hẹ tòmẹnu Tile tọn lẹ, he nọ hẹn azọ́nwanu po alọnuzọ́nwatọ lẹ po wá nado gọalọ to họ̀nmẹ Davidi tọn gbigbá mẹ podọ to enẹgodo nado gbá tẹmpli Sọlomọni tọn. (2 Otàn. 2:1, 3, 7-16) Ogàn dagbe mẹ wẹ Tilenu lẹ wanu dopọ hẹ Islaeli te. (1 Ahọ. 3:10-12; 10:4-9) Yí nukun homẹ do pọ́n dotẹnmẹ he Tilenu fọtọ́n susu lẹ tindo to whenẹnu nado plọnnu gando sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke go, nado wá yọ́n Jehovah bosọ yí nukun yetọn titi lẹ do mọ ale he nọ wá sọn Jiwheyẹwhe nugbo lọ sinsẹ̀n mẹ!

²⁰ Ṣigba, mahopọnna dotẹnmẹ hundote enẹ, Tilenu lẹ tẹdo yanwle agbasa tọn yetọn lẹ go majomajo. Yé ma hodo apajlẹ tòdaho huhlọnnọ Kenaninu lẹ tọn he nọ yin Gibeọni tọn, he tòmẹnu etọn lẹ yin whinwhàn nado lẹzun devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ to whenue yé sè dogbọn azọ́n huhlọnnọ Jehovah tọn lẹ dali poun. (Jọṣ. 9:2, 3, 22–10:2) Wagbọ-wagbọ etọn, nukun wẹ Tilenu lẹ wá diọ sọ́ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ bo tlẹ sà delẹ to yé mẹ do kanlinmọgbenu.—Salm. 83:2, 7; Joẹ. 3:4, 6; Amọ. 1:9.

21, 22. Etẹwẹ jọ do Tile go, podọ etẹwutu?

²¹ Gbọn Ezekiẹli gblamẹ, Jehovah dọna nukundiọsọmẹtọ enẹlẹ dọmọ: “Hiẹ Tile E, yẹn na diọnukunsọ we bo na fọ́n akọta susu do ji we, kẹdẹdile ohù nọ mlin agbówhẹn etọn lẹ wá aga do. Yé na và adó Tile tọn lẹ sudo bo na họ́ atọ̀họ̀ etọn lẹ liai,  podọ yẹn na whlẹ́ aigba etọn bo nasọ hẹn ẹn zun osé he to gbangba bo to sisẹ́ de.” (Ezek. 26:1-5) Tòmẹnu Tile tọn lẹ nọ ganjẹ adọkunnu yetọn lẹ go nado whlẹn yé bo nọ yí adọkunnu enẹlẹ do mọ hihọ́ daho kẹdẹdi adó gángán lopo tòdaho lọ tọn lẹ he yiaga sọ mẹtlu 46. E na ko pọnte na yé nado payi avase Sọlomọni tọn go dọmọ: “Adọkun wẹ yin tòdaho gángán adọkunnọ tọn; e sọ nọ taidi adó hihọ́-basinamẹ tọn de to linlẹn etọn mẹ.”—Howh. 18:11.

²² Whenue Babilọninu lẹ podọ to enẹgodo Glẹkinu lẹ hẹn dọdai Ezekiẹli tọn di, Tilenu lẹ wá mọdọ hihọ́ oklọ tọn de poun wẹ adọkun tòdaho lọ tọn lẹ po adó gángán etọn lẹ po yin. To vasudo Jelusalẹm tọn godo, Babilọninu lẹ bẹ mẹgbeyinyan de jẹeji sọta Tile, ehe nọ aimẹ na owhe 13. (Ezek. 29:17, 18) Enẹgodo, to 332 J.W.M., Alẹkzandle Daho lọ hẹn adà ayidego tọn dọdai Ezekiẹli tọn lẹ tọn dopo di. * Awhànpa etọn bẹ gbakija adà tòdaho Tile tọn he to agé ji lọ tọn lẹ pli bo yí zannu, atin po kọ́gudu he to yé mẹ lẹ po do tẹ̀ ali gbọn osin mẹ kaka yì lopo tòdaho lọ tọn ji. (Ezek. 26:4, 12) Alẹkzandle gbà adó biọ tòdaho lọ mẹ, bẹ ogblànnu susu, bo hù awhànfuntọ po tòvi fọtọ́n susu po bosọ sà fọtọ́n susu devo lẹ do kanlinmọgbenu. Tilenu lẹ yin hinhẹn po huhlọn po nado yọ́n Jehovah to whenue yé wá plọn to aliho sinsinyẹn mẹ dọ hihọ́ dẹn-to-aimẹ ma nọ wá sọn “adọkun susugege” mẹ.—Ezek. 27:33, 34.

23. Nuplọnmẹ tẹwẹ mí sọgan mọyi sọn nuhe jọ do tòmẹnu Tile tọn lẹ go mẹ?

²³ Nuplọnmẹ tẹwẹ mí sọgan mọyi sọn nuhe jọ do tòmẹnu Tile tọn lẹ go mẹ? Mí ma na jlo gbede nado dike “huhlọn mẹkiklọ adọkunnu lẹ tọn” ni hẹn mí nado dejido nutindo agbasa tọn lẹ go bo nọ pọ́n yé hlan taidi adó hihọ́-basinamẹ tọn de. (Mat. 13:22) Mí ma gán “yin afanumẹ na Jiwheyẹwhe podọ na Adọkunnu lẹ.” (Hia Matiu 6:24.) Mẹhe nọ yí alindọn lẹpo do sẹ̀n Jehovah lẹ kẹdẹ wẹ nọ duvivi hihọ́ nujọnu tọn. (Mat. 6:31-33; Joh. 10:27-29) Dọdai he gando opodo titonu ylankan ehe tọn go lẹ na mọ hẹndi to gigọ́ mẹ kẹdẹdile dọdai he gando Tile go lẹ mọ hẹndi do. To whenẹnu, mẹhe nọ dejido adọkun go lẹ na yin hinhẹn po huhlọn po nado yọ́n Jehovah to whenue ewọ na và tito ajọwiwa tọn aihọn ehe tọn he gọ́ na nukunkẹn po ṣejannabi po sudo.

24-26. (a) Naegbọn Jehovah do ylọ Egipti dọ “núyọ de poun”? (b) Nawẹ Ahọlu Zedekia gbẹkọ anademẹ Jehovah tọn go gbọn, podọ etẹwẹ yin kọdetọn lọ?

²⁴ Jẹnukọnna azán Josẹfu tọn lẹ kakajẹ whenue Babilọninu lẹ tọ́navùn Jelusalẹm, Egipti tindo huhlọn tonudidọ tọn taun to lẹdo Aigba Pagbe tọn lọ tọn mẹ. Na e ko hẹnai sọn ojlẹ dindẹn die wutu, e gán nọ sọawuhia taidi atin hoho he doadọ̀do gligli de. Ṣigba, yijlẹdo Jehovah go, huhlọn etọn ma sọtẹ́n, “núyọ de poun” wẹ.—Ezek. 29:6.

 ²⁵ Ahọlu Zedekia atẹṣitọ lọ ma nọ yí nukun enẹ do pọ́n Egipti. Jehovah ko na tuli Zedekia gbọn yẹwhegán Jelemia gblamẹ dọ ni jo ede do alọ ahọlu Babilọni tọn mẹ. (Jel. 27:12) Zedekia tlẹ whlé to oyín Jehovah tọn mẹ dọ emi ma na ṣiatẹ sọta Nẹbukadnẹzali. Ṣigba to enẹgodo, e gbẹkọ anademẹ Jehovah tọn go, bo dovọ́na whiwhle he e ko basi hlan Nẹbukadnẹzali bosọ biọ alọgọ Egipti tọn nado funawhàn hẹ Babilọni. (2 Otàn. 36:13; Ezek. 17:12-20) Etomọṣo, awugble daho wẹ Islaelivi he ganjẹ huhlọn tonudidọ Egipti tọn go lẹ hẹnwa yede ji. (Ezek. 29:7) Na nuhe dù Egipti, nugbo wẹ dọ e gán sọawuhia di “nudazi hùmẹ tọn” he dobu de. (Ezek. 29:3, 4) Ṣigba, Jehovah dọ dọ emi na yinuwa hẹ ẹ kẹdẹdile gbéyantọ lẹ nọ wle oló Nile tọn lẹ do—e na yí omlẹn lẹ do aglàn etọn mẹ bo na dọ̀n ẹn yì vasudo mẹ. E wàmọ nugbo to whenue e do Babilọninu lẹ hlan nado gbawhàn ahọluigba hohowhenu tọn enẹ tọn.—Ezek. 29:9-12, 19.

²⁶ Bọ etẹwẹ wá jọ do Zedekia he ma yin nugbonọ lọ go? Na e ṣiatẹ sọta Jehovah wutu, Ezekiẹli dọ dọdai dọ “ahọvi ylankan” ehe na hẹn jẹgbakun etọn bu bọ gandudu etọn na wá opodo to gbakija mẹ. Ṣigba, Ezekiẹli sọ namẹ todido. (Ezek. 21:25-27) Jehovah biọ to e si nado dọ dọdai dọ ahọlu he wá sọn hukan gandudu tọn lọ mẹ de, yèdọ “mẹhe tindo jlọjẹ sọgbe hẹ osẹ́n lọ,” na wá hẹ ofìn lọ ji to godo mẹ. To weta owe ehe tọn he bọdego mẹ, mí na mọ mẹhe wá do ede hia di jlọjẹnọ lọ.

27. Etẹwẹ mí gán plọn sọn nuyiwa Islaeli tọn hẹ Egipti mẹ?

²⁷ Nuplọnmẹ tẹwẹ mí sọgan mọyi sọn nuyiwa Islaeli tọn hẹ Egipti mẹ? To egbehe, omẹ Jehovah tọn lẹ dona dapana jidide  zizedo huhlọn tonudidọ tọn lẹ mẹ, bo ma na nọ lẹndọ huhlọn mọnkọtọn lẹ sọgan hẹn hihọ́ dẹn-to-aimẹ de wá. Etlẹ yin to linlẹn mítọn lẹ mẹ, mí ma dona “yin apadewhe aihọn tọn.” (Joh. 15:19; Jak. 4:4) Tito tonudidọ tọn sọgan taidi nuhe lodo, ṣigba kẹdẹdi Egipti hohowhenu tọn, núyọ fẹdẹ́fẹdẹ́ de poun wẹ. Lehe e na yin nulunu do sọ nado ze todido mítọn do gbẹtọvi tata lẹ mẹ kakati nido yin do Ganhunupotọ podọ Nupojipetọ wẹkẹ lọ tọn mẹ!—Hia Salmu lẹ 146:3-6.

28-30. Nawẹ aliho he mẹ akọta lẹ ‘na wá yọ́n’ Jehovah te gbọnvona lehe míwlẹ yọ́n Jehovah do gbọn?

²⁸ Whlasusu to owe Ezekiẹli tọn mẹ, Jehovah dọ dọ akọta lẹ “nasọ yọnẹn dọ yẹn wẹ Jehovah.” (Ezek. 25:17) E họnwun dọ hogbe enẹlẹ mọ hẹndi to hohowhenu to whenue Jehovah hẹn whẹdida ṣẹ do kẹntọ omẹ etọn lẹ tọn ji. Ṣigba, yé nasọ mọ hẹndi humọ to azán mítọn gbè. Gbọnna?

²⁹ Kẹdẹdi omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to hohowhenu, akọta he nọ pọ́n mí hlan di lẹngbọ he to edeṣo bo ma tindo hihọ́ lẹ kẹdẹ wẹ lẹdo mí pé. (Ezek. 38:10-13) Dile mí na dọhodeji do to Weta 17 po 18tọ owe ehe tọn po mẹ, akọta lẹ na bẹ mẹgbeyinyan egblemaku tọn ylankan de jẹeji sọta omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to madẹnmẹ. Amọ́, whenue enẹ na jọ wẹ yé na wá yọ́n nuhe yè nọ ylọdọ huhlọn nugbonugbo. Yé na yin hinhẹn po huhlọn po nado yọ́n Jehovah—enẹ wẹ nado kẹalọyi nupojipetọ-yinyin etọn—to whenue ewọ na và yé sudo to awhàn Amagẹdọni tọn mẹ.—Osọ. 16:16; 19:17-21.

³⁰ To vogbingbọn mẹ, Jehovah na basi hihọ́na mí bo na dona mí. Etẹwutu? Na mí ko yí dotẹnmẹ hundote lọ zan todin nado dohia dọ mí yọ́n Jehovah gbọn jidide do e go, tonusisena ẹn po sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke he e jẹna lọ yíyí jo na ẹn po dali.—Hia Ezekiẹli 28:26.