A yiwanna omẹ vijinu awetọnọ ehe taun bọ a kudeji dọ mọjanwẹ e te na ewọ lọsu. To popolẹpo mẹ, mì nọ to wekanhlan ode awetọ whelẹponu, mì omẹ awe lẹ wẹ nọ saba nọpọ́ to ayidedai pọmẹ tọn lẹ whenu . . . , podọ delẹ to nuhe e nọ kàn hlan we lẹ mẹ nọ bẹ hogbe owanyi tọn lẹ hẹn.

 Enẹwutu, a magbe nado kanhose e gando haṣinṣan mìtọn go nado kudeji dọ numọtolanmẹ dopolọ wẹ mì tindo. Bọ e gblọn dọ: “Họntọn wẹ mí yin poun sin​—e ma humọ.”

•  Numọtolanmẹ he yè nọ tindo

•  Nuhewutu e do nọ jọ

•  Nuhe a sọgan wà

 “Homẹgble mi taun​—n’gblehomẹ dego podọ do dee go! Azán lẹpo gbè wẹ mí nọ to wekanhlan míde, bọ onú ṣie sọ nọ jẹ etọn ji taun. E ma yin tata bọ n’do jẹ wanyina ẹn ji.”​—Jasmine.

 “Yẹn po viyọnnu lọ po nọ saba hodo hagbẹ mítọn he to họntọn mẹ delẹ tọ́n. To whedelẹnu, e nọ taidi dọ họntọn mẹ wẹ mílọsu te nkọ. Mí omẹ awe lẹ nọ dọhodopọ taun, podọ mí wá jẹ wekanhlan míde ji whẹwhẹ. N’ma gán yise to whenue e dọna mi dọ họntọn poun wẹ mí yin podọ to whenue n’wá mọdọ e ko to họntọn mẹ hẹ mẹdevo hoho.”​—Richard.

 “Dẹpẹ de nọ kanwehlan mi egbesọegbesọ, bọ to whedelẹnu owanyi-hó nọ biọ wekanhlanmẹ mítọn lẹ mẹ. Amọ́, to whenue n’dọ numọtolanmẹ ṣie lẹ na ẹn, e bẹ nukiko bo dọ, ‘N’ma ko jlo na biọ họntọn mẹ hẹ mẹde todin!’ N’viavi taun.”​—Tamara.

 Nuagokun lọ die: Eyin a lẹndọ haṣinṣan vonọtaun de tin to hiẹ po mẹde po ṣẹnṣẹn bo wá mọdọ hiẹ kẹdẹ wẹ to numọtolanmẹ mọnkọ tindo, jọwamọnu wẹ e yin dọ a ni gblehomẹ bo jẹflumẹ, kavi tlẹ mọdọ mẹlọ zan we. Dẹpẹ de he nọ yin Steven dọmọ: “N’jẹflumẹ pete to whenue e jọ do go e wayi, n’sè vivẹ́ to ahun ṣie mẹ. E ma fá whẹpo n’sọ wá gọjẹ jidedo mẹde go ji.”

 Wekanhlanmẹ alokan ji tọn po Intẹnẹt ji tọn po ko zọ́n todin bọ e bọawu taun nado jẹ numọtolanmẹ owanyi tọn tindo na mẹde ji to whenue e ma to mọ na mẹlọ. Lẹnnupọndo nuhe jọja delẹ dọ ji.

 “Mẹde gán nọ kanwehlan we na e ma mọ nude na wà wutu bọ hiẹ na to vivẹdó dọ onú emitọn wẹ jẹeji na ẹn sin. Podọ, eyin e nọ kanwehlan we egbesọegbesọ, a gán gbọn nuṣiwa dali lẹndọ a họakuẹ to nukun etọn mẹ.”​—Jennifer.

 “Mẹde gán jlo na wleawuna haṣinṣan owanyi tọn, to whenue omẹ awetọ uwọ to mẹhe e na nọ dọho hẹ dín poun, enẹ wẹ mẹde he na vọ́ jide na ẹn gando ede go.”​—James.

 “Eyin yè tlẹ kàn ‘dọ́ dagbe’ poun hlan mẹde to alokan ji, e gán yí i do mọ dohia owanyi tọn to whenue mẹhe kanwe lọ ma tlẹ lẹnnupọn yì finẹ paali.”​—Hailey.

 “Yẹdide émoticone de didohlan mẹde to alokan ji gán zẹẹmẹdo dọ ‘n’nọ hò towe pọ́n’ kavi ‘n’yiwanna we.’ To whedelẹnu, mẹhe mọ wekanhlanmẹ lọ yí nọ pọ́n ẹn hlan taidi dohia owanyi tọn.”​—Alicia.

 Nuagokun lọ die: Ma yí awuyadomẹ do mọ dohia owanyi tọn blo.

 E bọawu nado dọ hugan nado wà, kavi? Mọwẹ! Biblu dọmọ: “Ahun nọ klọmẹ hú nulẹpo bosọ yin owùnu.” (Jelemia 17:9) E gán sisẹ́ we nado to odlọ kléwhète tọn kú gando haṣinṣan towe hẹ mẹde go bọ a na wá fọ́n sọn amlọn mẹ to whenue a na wá mọdọ dewe klọ wẹ a te.

•   Nọ yin lẹnpọn dagbenọ. Lẹnnupọn yì godo pẹẹde bo vọ́ haṣinṣan lọ gbeje pọ́n. Kanse dewe dọ, ‘Be n’tindo whẹwhinwhẹ́n nujọnu tọn lẹ nado lẹndọ omẹ ehe to nuyiwa hẹ mi to aliho vonọtaun de mẹ hú mẹdevo lẹ ya?’ Ma dike numọtolanmẹ towe lẹ ni ṣinyọnyẹ “huhlọn nulẹnpọn tọn” towe ji blo.​—Lomunu lẹ 12:1.

•   Nọ doayinugo. To ohia he nọ hẹn we lẹndọ a vẹna mẹde hú họntọn de poun lẹpo mẹ, na ayidonugo vonọtaun dehe gán dohia dọ e ma yinmọ lẹ. Ma nọ wá tadona kọ̀n gbede blo dọ na a tindo numọtolanmẹ wunmẹ de na mẹde wutu, mọjanwẹ e na ko te na mẹlọ lọsu.

•   Nọ fahomẹ. Eyin mẹlọ ma ko yí onù etọn do dọna we dọ emi jlo dọ mì ni biọ họntọn mẹ, ma sanvọ́ do haṣinṣan lọ tamẹ sọmọ bọ e na wá vẹna we dọ e ma yinukọn blo.

•   Nọ dọ nugbo. Biblu dọ dọ “ojlẹ de [tin] nado dọho.” (Yẹwhehodọtọ 3:7) Nado yọnẹn eyin a vẹna mẹde hú họntọn de poun, dọhodeji hẹ mẹlọ. Jọja yọnnu de he nọ yin Valerie dọmọ: “Eyin mẹlọ ma do numọtolanmẹ dopolọ hẹ we, e pọnte nado mọ awufiẹsa na ojlẹ kleun de todin hú nado jo nulẹ domọ na osun susu whẹpo do wá mọdọ mẹlọ ma kudlọ yì finẹ pọ́n.”

 Nuagokun lọ die: Howhinwhẹn lẹ 4:23 dọmọ: “Nọ họ́ ahun towe.” Eyin a mọdọ onú mẹde tọn nọ jẹeji na we, yawu dindona eyin onú towe nọ jẹeji na mẹlọ lọsu. Eyin a ma wàmọ bo dike bọ numọtolanmẹ owanyi tọn lẹ doadọ̀do to ahun towe mẹ, be vivẹnudo a te nado do atin do osé gángán de ji niyẹn.

 Eyin a ka mọdọ numọtolanmẹ dopolọ wẹ mẹlọ tindo na we​—podọ eyin a ko whẹ́n bo wleawufo nado biọ họntọn mẹ​—e pò to asi we nado de eyin a na doafọna haṣinṣan lọ. Flindọ, eyin alọwle de na lodo, asu po asi po dona tindo yanwle gbigbọmẹ tọn dopolọ lẹ bo nọ dọ hójọhó na ode awetọ. (1 Kọlintinu lẹ 7:39) Na nugbo tọn, sọn odò gbọ́n wẹ yé ko nọ yin họntọn vivẹ́ bosọ nọ zindonukọn domọ.​—Howhinwhẹn lẹ 5:18.