E sọgan vẹawuna asu po asi po lẹ nado pehẹ vogbingbọn to nujlomẹ, walọ po gbẹtọ-yinyin ode awetọ tọn po mẹ. Amọ́ whẹho delẹ, taidi dehe bọdego lẹ tlẹ sọgan kàn dẹpẹ biọ:

•   Whenu nẹmu he mì na yizan hẹ hẹnnumẹ lẹ

•   Lehe mì na nọ zan akuẹ do

•   Eyin mì na jivi

 Etẹwẹ a gán wà, eyin linlẹn towe jẹagọdo alọwlemẹ towe tọn?

•  Nuhe a dona yọnẹn

•  Nuhe a sọgan wà

 Nado sọgbe hẹ ode awetọ ma zẹẹmẹdo nado yin mẹdopolọ. Asu po asi po he tlẹ sọgbe hẹ ode awetọ taun ma nọ saba tindo linlẹn dopolọ, etlẹ yin do whẹho sinsinyẹn lẹ ji.

 “N’whẹ́n to whẹndo he nọ yí whenu zan dopọ taun de mẹ. To sẹfifo lẹ, mí nọ yí whenu zan hẹ mẹjitọ daho, tavẹ, tanyin, ylọnẹn, nafẹ lẹ, gọna ovi yetọn lẹ. Whẹndo asu e tọn ma nọ zan whenu dopọ sọmọ. Enẹwutu, linlẹn mítọn gbọnvo gando whenu nẹmu he mí na nọ yizan hẹ hagbẹ whẹndo tọn kavi yizan nado dọho hẹ hẹnnumẹ he to fidindẹn lẹ go.”—Tamara.

 “Na aliho he mẹ mí yin pinplọn whẹ́n te wutu, yẹn po asi e po tindo linlẹn voovo gando lehe mí na nọ zan akuẹ do go. Osun kleun delẹ to alọwle mítọn godo, mí dọnnu pẹẹde gandego. Whlasusu wẹ mí dọho gandego whẹpo do wá gbèta dopo kọ̀n.”—Tyler.

 Nado johodo poun ma sọgan didẹ nuhahun delẹ. Di apajlẹ, eyin yọnwẹn de to azọ̀njẹ bọ e biọ dọ yè ni penukundego lo? Kavi etẹwẹ lo eyin alọwlemẹ de jlo na jivi bọ omẹ awetọ ma jlo? a

 “Yẹn po asi ṣie po dọho susu gando vijiji go. E nọ to nulẹnpọndeji mapote, ehe zọ́n bọ linlẹn mítọn lẹ gbọnvona ode awetọ tọn taun. E vẹawuna mi nado johodo.”—Alex.

 Linlẹn voovo tintindo ma dohia dọ alọwle towe ma gán yì ganji. Weyọnẹntọ delẹ dọ dọ eyin hiẹ po alọwlemẹ towe po ma gán kọngbedopọ do whẹho sinsinyẹn de ji, a dona wà nue go a pé lẹpo nado mọ nue dín a te—eyin e tlẹ biọ dọ mì ni gbẹ́ mìde. Amọ́, pọngbọ enẹ na dohia dọ a ylọ numọtolanmẹ towe dọ nujọnu hugan opà he a do to Jiwheyẹwhe nukọn nado tẹdo alọwlemẹ towe go, mahopọnna nudepope he na jọ.

 Magbe nado yin nugbonọ na opà alọwle tọn towe. Eyin mì hẹn ehe do ayiha mẹ, mì na penugo nado didẹ whẹho lọ taidi azọ́nwatọgbẹ́ lẹ, e ma yin agbàwhlẹntọ lẹ.

 Nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn: “Nuhe Jiwheyẹwhe ko kọndopọ, mì dike mẹde klan ẹn blo.”—Matiu 19:6.

 Lẹn akuẹ etọn. Mí ni dọ dọ alọwlemẹ dopo jlo na jivi bọ omẹ awetọ ma ka jlo. Nususu ji wẹ yé gán lẹnnupọndo, kakajẹ ehelẹ ji:

•   Obá he mẹ mì yiwanna mìde jẹ.

   Be mì na penugo nado pehẹ nuhahun he ovi de pinplọn whẹ́n na hẹnwa lẹ ya?

•   Azọ́n he e biọ nado yin mẹjitọ.

   E ma ko pé nado nọ dín núdùdù, avọ̀ po adọtẹn po.

•   Ninọmẹ akuẹzinzan tọn mìtọn.

   Be e na pà mì nado dọ azọ́n, whẹndo po nudevo lẹ po tọn to ojlẹ dopolọ mẹ ya?

 Nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn: “Mẹnu to mì mẹ wẹ na jlo nado gbá atọ̀họ̀ de he ma na sinai bo lẹn akuẹ etọn whẹ́.”—Luku 14:28.

 Lẹnnupọndo nuhe whẹho lọ bẹhẹn lẹpo ji. Mì gán penugo nado didẹ delẹ to gbemanọpọ mìtọn lẹ mẹ. Di apajlẹ, eyin whẹho lọ wẹ nado jivi kavi lala, mẹhe ma jlo na ji lọ sọgan kanse ede dọ:

•   ‘Whenue n’dọ dọ n’ma jlo na jivi, be didọ n’te dọ n’ma jlo na ji gbede ya, kavi n’ma jlo todin whẹ́?’

•   ‘Be n’to budi dọ vlavo n’ma na yin mẹjitọ dagbe wẹ ya?’

•   ‘Be n’to budi dọ alọwlemẹ ṣie na dovọ́na mi wẹ ya?’

 To alọ devo mẹ, alọwlemẹ he jlo na jivi lọ sọgan lẹnnupọndo kanbiọ ehelẹ nkọ ji:

•   ‘Be mí ko wleawufo nado wà azọ́n mẹjitọ tọn lẹ ya?’

•   ‘Be mí tindo akuẹ he mí sọgan do pọ́n ovi de go whẹ́n ya?’

 Nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn: “Nuyọnẹn he wá sọn aga . . . yin lẹnpọn dagbenọ.”—Jakọbu 3:17.

 Tẹnpọn nado yọ́n ale he linlẹn alọwlemẹ towe tọn na hẹnwa lẹ. Omẹ awe sọgan pọ́n nudopolọ, ṣogan bo tindo linlẹn voovo gandego. To aliho dopolọ mẹ, asu po asi po de gán lẹnnupọndo whẹho de ji bo tindo linlẹn voovo gandego—di apajlẹ gando lehe yé sọgan nọ zan akuẹ do go. Eyin mì jlo na dọhodo whẹho he ji linlẹn mìtọn lẹ gbọnvo te de ji, mì bẹjẹeji sọn nue ji mì tindo linlẹn dopolọ do lẹ ji.

•   Etẹlẹ ji wẹ mì kọngbedopọ do?

•   Ale tẹwẹ linlẹn alọwlemẹ dopodopo tọn gán hẹnwa?

•   Na dagbe alọwle mìtọn tọn, be dopo to mì mẹ kavi mìmẹ awe lẹ sọgan johodo nado kẹalọyi linlẹn omẹ awetọ tọn ya?

 Nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn: “Mì gbọ mẹdopodopo ni nọ dín, e ma yin ale edetiti tọn gba, ṣigba dehe yin mẹdevo tọn.”—1 Kọlintinu lẹ 10:24.