Nuyizan nuyọnẹn wintinwintin tọn lẹ sọgan hẹn alọwle towe lodo kavi hẹnnugble to alọwle towe mẹ. Nawẹ nuyizan mọnkọ lẹ to nuyiwa do alọwle towe ji do?

•  Nuhe a dona yọnẹn

•  Nuhe a gán wà

•  Nuhe asu po asi po delẹ dọ

•  Anademẹ hodọdopọ tọn

•   Nuhe azọ́n nuyọnẹn wintinwintin tọn nọ detọ́n lẹ yiyizan po nuyọnẹn po sọgan wà dagbe na alọwle de. Di apajlẹ, asu po asi po delẹ nọ yí onú ehelẹ zan nado kàn jijọho ode awetọ tọn sè to azán lọ gblamẹ to whenue yé ma topọ.

   “Hogbe kleunkleun delẹ didohlan gbọn alokan ji taidi ‘N’yiwanna we’ kavi ‘Nú t’we wẹ wá ayiha mẹ na mi’ sọgan wà dagbe taun.”—Jonathan.

•   Nuhe azọ́n nuyọnẹn wintinwintin tọn nọ detọ́n lẹ yiyizan matin nuyọnẹn sọgan hẹnnugble to alọwle de mẹ. Di apajlẹ, mẹdelẹ nọ to fẹ̀n whè do alokan kavi tablẹti yetọn mẹ mapote, ehe nọ zọ́n bọ yé ma nọ yí whenu susu zan hẹ alọwlemẹ yetọn kavi tlẹ pọ́n e dè sọmọ.

   “N’kudeji dọ ojlẹ delẹ tin he mẹ asu ṣie na ko jlo taun nado dọho hẹ mi, eyin n’ma ko kìta do alokan ṣie mẹ dai wẹ.”—Julissa.

•   Mẹdelẹ dọ dọ emi sọgan to hodọdopọ nujọnu tọn de tindo hẹ alọwlemẹ emitọn, bo nasọ to alokan kavi nuyizan lẹtliki tọn de yizan to ojlẹ dopolọ mẹ. Weyọnẹntọ Sherry Turkle he nọ bayi dodinnanu do jijọ gbẹtọ lẹ tọn ji dọ “otàngblo de poun wẹ nado lẹndọ emi sọgan wà azọ́n awe kavi humọ dopọ to ojlẹ dopolọ mẹ po kọdetọn dagbe po.” E họnwun dọ, e ma yin jijọ dagbe de nado nọ lẹndọ yè gán wà azọ́n susu to ojlẹ dopolọ mẹ. Weyọnẹntọ lọ yidogọ dọ, na nugbo tọn, “nugopipe mítọn nado wazọ́n mimẹ́n nọ depò eyin mí kẹalọyi nado wazọ́n devo lẹ to ojlẹ dopolọ mẹ gọna dehe ko to aimẹ na mí.” a

   “Hodọdopọ hẹ asu ṣie nọ hẹn ale wá taun, titengbe eyin e ma tẹdo nudevo lẹ go to ojlẹ dopolọ mẹ. Eyin e to nususu wà to ojlẹ dopolọ mẹ, n’nọ mọdọ didohia mi e te dọ n’ma na ẹn agbọ́, na ni pò ewọ kẹdẹ po alokan etọn po.”—Sarah.

 Nuagokun lọ die: Aliho he mẹ a nọ yí nue azọ́n nuyọnẹn wintinwintin tọn detọ́n lẹ zan te sọgan wà dagbe na alọwle towe kavi hẹn nuhahun wá e mẹ.

 Yọ́n nue dona tin to otẹn tintan mẹ lẹ. Biblu dọmọ: “Mọdona nuhe yin nujọnu hugan lẹ.” (Filipinu lẹ 1:10) Kanse dewe dọ, ‘Be lehe yẹn po alọwlemẹ ṣie po nọ na ayidonugo alokan kavi nuyizan lẹtliki tọn mítọn lẹ do to aliglọnna mí nado nọ na ayidonugo ode awetọ bo yí whenu susu zan dopọ dile e jẹ do wẹ ya?

 “E nọ blawu nado mọdọ sunnu de po yọnnu de po na to núdù dopọ to núdùtẹn de, bọ dopodopo yetọn nasọ to fẹ̀n zín do alokan etọn mẹ to ojlẹ dopolọ mẹ. Mí ma jlo nado yin afanumẹ nuyizan enẹlẹ tọn bo wọnji nue yin nujọnu hugan lọ go, enẹ wẹ haṣinṣan mítọn hẹ ode awetọ.”—Matthew.

 Ze dogbó lẹ dai. Biblu dọmọ: “Mì nọ payi tlala dọ lehe mì to zọnlinzin do ni ma yin taidi nulunọ blo ṣigba taidi nuyọnẹntọ lẹ, mì nọ yí whenu mìtọn zan to aliho dagbe hugan mẹ.” (Efesunu lẹ 5:15, 16) Kanse dewe dọ, ‘Be n’sọgan de ojlẹ tangan de dovo, nado nọ hia wekanhlanmẹ he ma yin whẹho niyaniya tọn lẹ bosọ na gblọndo yetọn, kakati nado nọ to gblọndo lẹ na hadopo, tlolo he wekanhlanmẹ depope wá ya?’

 “N’mọdọ alokan ṣie zizedo ninọmẹ abọẹninọ tọn mẹ nọ gọalọna mi taun, bọ to ogàn he jẹ mẹ, n’nọ wá na gblọndo wekanhlanmẹ he wá na mi lẹ tọn. E ma yá bọ mẹde na tẹkan hlan mi kavi kanwehlan mi na whẹho niyaniya tọn sinsinyẹn de, he na biọ dọ n’ma yinuwa to afọdopolọji.”—Jonathan.

 Eyin e yọnbasi, nọ jo azọ́n-hó lẹ do azọ́nmẹ. Biblu dọmọ: “Nulẹpo wẹ ojlẹ dide de tin na.” (Yẹwhehodọtọ 3:1) Kàn kanbiọ ehelẹ sè dewe: ‘Be alokan ṣie yiyizan nado penukundo azọ́n-hó lẹ go to whégbè, to haṣinṣan he n’tindo hẹ whẹndo ṣie hẹngble wẹ ya? Eyin mọ wẹ, nawẹ ehe to yinuwado alọwle ṣie ji gbọn? Eyin yè kàn ehe sè asu ṣie kavi asi ṣie, etẹwẹ e na dọ?’

 “Nuyizan nuyọnẹn wintinwintin tọn lẹ ko zọ́n bọ yè gán wazọ́n to whedepopenu, podọ to ojlẹ lẹpo mẹ. E ko biọ dọ n’ma dovivẹnu taun nado nọ dapana alokan ṣie mẹ pinpọn mapote nado penukundo azọ́n-hó lẹ go to ojlẹ dopolọ mẹ he n’topọ hẹ asi e.”—Matthew.

 Dọhodopọ hẹ alọwlemẹ towe gando nuyizan mọnkọ lẹ zinzan go. Biblu dọmọ: “Mì gbọ mẹdopodopo ni nọ dín, e ma yin ale edetiti tọn gba, ṣigba dehe yin mẹdevo tọn.” (1 Kọlintinu lẹ 10:24) Dọhona alọwlemẹ towe gando aliho he mẹ dopodopo mìtọn to alokan kavi nuyizan lẹtliki tọn mìtọn lẹ yizan te go, gọna vọjlado depope he e biọ dọ mì ni bayi. Mì sọgan yí anademẹ hodọdopọ tọn he to hosọ ehe mẹ zan nado bẹjẹeji.

 “Yẹn po asu ṣie po ma nọ whlá nude do ode awetọ paali, mí nọ dọ hójọhó na míde eyin mí mọdọ ode to mí mẹ to alokan kavi tablẹti etọn yizan zẹjlẹgo. Mímẹ awe lẹ yọnẹn dọ aṣa ehe sọgan yin nuhahun de, enẹwutu mí nọ yí sọwhiwhe do na ayidonugo linlẹn ode awetọ mítọn tọn.”—Danielle.

 Nuagokun lọ die: A dike bo yin alọnugbọvi na alokan kavi nuyizan lẹtliki tọn towe gbede blo, kakatimọ hiẹ wẹ ni nọ deanana nuyizan ehelẹ.