To owhe agọe tọn lẹ mẹ, sọha jọja aflanmẹ he nọ hù yede lẹ tọn to agayi taun to otò delẹ mẹ. Etẹwẹ to jijọ taun? Be ovi towe lọsu to owù mẹ wẹ ya?

To hosọ ehe mẹ, mí na dọhodo nuhe bọdego lẹ ji:

•  Ovi lẹ po whẹho yede hùhù tọn po—nuhewutu ehe dona nọ duahunmẹna mẹjitọ lẹ?

•  Nawẹ a na yọnẹn gbọn eyin ovi towe to owù mẹ?

•  Etẹwẹ lo eyin ovi towe lọsu to linlẹn nado hù ede?

 Bẹsọn 2009 jẹ 2019, sọha wehọmẹvi he to wehọmẹ daho bo nọ jẹ apọṣimẹ-zọ̀n lẹ tọn jideji whla 40 to kanweko ji to États-Unis. Podọ mẹsusu wẹ sọ hù yede to ojlẹ enẹ dopolọ mẹ. a

 “Nuhahun dopolọ wẹ jọja lẹ lọsu to pipehẹ to egbehe ga. . . Nuhahun ehelẹ ko hẹn awugble wá na yé to apọ̀nmẹ-liho taun.”—Vivek H. Murthy, Ahọluzọnwatọ He Nọ penukundo agbasalilo Go to Amérique.

 Ayinamẹ Biblu tọn: “Ayiha he jẹflumẹ nọ hẹnmẹ gbọjọ.”—Howhinwhẹn lẹ 17:22.

 Lẹnnupọndo nuhe bọdego lẹ ji:

•   Nujijọ lẹ. Be ovi towe ko pehẹ nujijọ delẹ taidi: kọgbigbẹmẹgo, ewọ po họntọn mọdo-aliji etọn po doalọtena họntọnmẹninọ yetọn, e pehẹ flumẹjijẹ delẹ, kavi okú mẹyiwanna de tọn pọn ya? Eyin mọ wẹ, be onú ehelẹ gán to tuklado e hugan lehe a lẹn do ya?

•   Walọ. Be ovi towe ko doalọtena gbẹdido hẹ họntọn lẹ, hagbẹ whẹndo tọn, kavi masọ nọ tindo ojlo sọmọ ba to nuhe e yiwanna bo nọ wà dai lẹ mẹ wẹ ya? Be e ko namẹ delẹ to nutindo etọn he e yiwanna taun lẹ wẹ ya?

•   Ohó he ovi lẹ nọ dọ. Be ovi towe nọ dọho gando okú go kavi nọ dọ nudelẹ taidi, “Eyin n’gbọ bo kú e na pọnte na mi” hugan wẹ ya? Be e nọ mọdọ emi yin agbàn to kọ̀ji na mì wẹ ya?

   Na nugbo tọn, hodidọ ovi towe tọn delẹ gán taidi ohó he e “ma lẹnnupọn whẹpo do dọ.” (Jobu 6:3) Etomọṣo hodidọ etọn delẹ gán dohia dọ e do hudo alọgọ tọn. Enẹwutu ma dovọ́na nudepope he ovi towe dọ gando okú go blo.

 Eyin ovi towe dọ dọ emi to linlẹn nado hù emide, a gán kanse dọ “Be a ko lẹnnupọndo whenue gọna lehe a na wamọ do ji ya?” Gblọndo etọn wẹ na dohia lehe a na yawu penukundo whẹho lọ go to niyaniya mẹ do.

 “Taidi mẹjitọ lẹ, mí gán nọma jlo na kàn kanbiọ delẹ sè ovi lẹ na ehe gán hẹn homẹgble yé wutu. Amọ́ eyin numọtolanmẹ yetọn lẹ dọ tọ́n wẹ yé te, naegbọn a ma na yí sọwhiwhe do dotoai na yé?”—Sandra

 Ayinamẹ Biblu tọn: “Linlẹn he to ahun gbẹtọ tọn mẹ lẹ taidi otọ̀ he siso lẹ, ṣigba mẹhe tindo wuntuntun wẹ na dọ̀n yé tọ́n.”—Howhinwhẹn lẹ 20:5.

•   Dovivẹnu nado yọ́n nuhe to ahun ovi towe tọn mẹ. Jẹnnukọn whẹ́, pà ẹ na nugbonọ-yinyin etọn. Enẹgodo a gán dọ dọ “N’jlo na yọ́n adán he to gbigbò we. Dọna mi, etẹwẹ to jijọ taun” kavi “Be a gán basi zẹẹmẹ nuhe mẹ jugbọn a te lẹ tọn na mi ya?”

   Dotoaina ẹn po homẹfa po. Ma yí nukunpẹvi do pọ́n numọtolanmẹ etọn lẹ blo kavi gbòhódonùna ẹn blo eyin a tlẹ yọn “pọngbọ” lọ.

   Ayinamẹ Biblu tọn: “Nọ yawu nado dotoai, whleawu nado dọho bo whleawu nado gblehomẹ”—Jakọbu 1:19.

•   Ze afọdide he na basi hihọ́ na ovi towe lẹ. Gọalọna ovi towe nado yọ́n nuhe bọdego ehelẹ bosọ basi kandai yetọn:

   Ohia avase tọn lẹ. Etẹlẹ wẹ e nọ wà kavi lẹn whẹpo linlẹn lọ nado hù ede do jẹ ayiha mẹ wá na ẹn ji?

   Nuhe e gán wà lẹ. Etẹlẹ wiwà wẹ nọ gọalọna ẹn taun nado de nuhiha etọn lẹ pò podọ ma nado ze ayiha do linlẹn agọ̀ lẹ ji?

   Mẹhe gán gọalọna ẹn lẹ. Be ovi towe do omẹ taun-taun delẹ he dè e gán lẹhlan whenue e do hudo alọgọ tọn ya? Ehe gán bẹ hiẹ lọsu, mẹhomẹ dejidego devo, doto mẹgopọntọ de, kavi pipli he nọ penukundo mẹhe to linlẹn nado hù yedelẹ go hẹn.

   Ayinamẹ Biblu tọn: “Tito mẹhe nọ dovivẹnu tọn lẹ nọ tindo kọdetọn dagbe dandan”—Howhinwhẹn lẹ 21:5.

•   Nọ to aṣeji. Nọ na ayidonugo nujọnu tọn ovi towe, eyin etlẹ taidi dọ ovi towe ma to linlẹn nado hù ede ba.

   “Whenue visunnu ṣie dọna mi dọ emi masọ to linlẹn nado hù emide ba, n’lẹndọ nuhahun etọn lẹ ko fó wẹ sin. Amọ́ de e blẹ wẹ n’te. Mẹde gán pehẹ nuhahun de to ajiji mẹ ehe gán zọ́n bọ e na jẹ linlẹn ji nado hù ede.”—Daniel.

   Gọalọna jọja aflanmẹ towe lẹ nado mọnukunnunjẹ nugbo titẹngbe de mẹ: nuhahun lẹ ma nọ nọ̀ aimẹ kakadoi. Owe lọ The Whole-Brain Child dọmọ “Yé nọ taidi jẹhọn wẹ.” Di apajlẹ, “eyin jikun to jijà, nulunu wẹ e na yin dọ mẹde ni to jikun lọ mẹ bo yinuwa taidi dọ jikun de ma to jijà wẹ n’kọ. Mọdopọlọ, e ma na yin nuyọnẹnnu dọ mẹde ni to linlẹn dọ owhè ma nasọ tọ́n ba.”

•   Vọ́ jide na ẹn: Dọna ovi towe dọ a yiwanna ẹn bosọ hẹn deji dọ emi na gọalọna ẹn whedepopenu he e do hudo alọgọ towe tọn. A gán sọ dọna ẹn dọ, “A na wà nuhe go a pé lẹpo nado gọalọna ẹn na e nido duto nuhahun etọn lẹ ji.”

   Ayinamẹ Biblu tọn: “Họntọn nugbo nọ yiwannamẹ to whelẹponu, podọ nọvisunnu he go yè sọgan dejido to ojlẹ ayimajai tọn lẹ mẹ wẹ ewọ.”—Howhinwhẹn lẹ 17:17.