Malia Magdaleni jlọ̀kọ̀ pọ́n aga dile e to dasin he to nukun etọn ji lẹ súnsún. Oklunọ vivẹ́ etọn he e yiwanna wẹ yin whiwhè do pòtin de ji. Nudi ogàn wiawe mẹ nkọ wẹ to amakikọ whenu, “ṣogan zinvlu ṣinyọ́n aigba lọ lẹpo ji”! (Luku 23:44, 45) E bẹ avọ̀ etọn do abọ́ etọn lẹ ji bo hósó ede sẹpọ yọnnu he to finẹ lẹ. E ma yin osun-wle-owhè he nọ dẹn na ojlẹ kleun de wẹ na ko hẹn zinvlu he dẹn-to-aimẹ na gànhiho atọ̀n ehe wá. Vlavo Malia po mẹhe ṣite sẹpọ Jesu lẹ po na ko to ogbè kanlin he nọ dawhá to zánmẹ lẹ tọn sè. Mẹdelẹ to nupọntọ lẹ mẹ “dibu tlala bo dọmọ: “Matin ayihaawe, ‘Visunnu Jiwheyẹwhe tọn wẹ ehe.’” (Matiu 27:54) Hodotọ Jesu tọn lẹ po mẹdevo lẹ po sọgan ko lẹndọ Jehovah to awubla po homẹgble etọn po dohia gando aliho ylankan he mẹ yè yinuwa hẹ Visunnu etọn te go.

E ma na ko bọawuna Malia Magdaleni nado jlọ̀kọ̀ bo pọ́n Jesu dile e to awufiẹsa mẹ, amọ́ e ma jlo na tọ́n sọn finẹ. (Johanu 19:25, 26) Jesu na ko to awufiẹsa mẹ badabada. Onọ̀ Jesu tọn lọsu do hudo homẹmiọnnamẹ po godonọnamẹ po tọn sisosiso.

Na onú planplan he Jesu ko wà na Malia wutu, e mọdọ emi dona wà nue go emi pé lẹpo nado sú dagbe-họ́ Jesu. Mẹhe jẹflumẹ bọ onú etọn nọ wàlẹblanuna mẹlẹ wẹ e yin dai, amọ́ Jesu diọ gbẹzan etọn do dagbe ji. E ko zọ́n bọ gbẹzan etọn gọ́ na zẹẹmẹ bosọ jẹ nado yin yẹyidogona. E ko lẹzun yọnnu he tindo yise he dolido de. Gbọnna? Podọ to egbehe, etẹwẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ yise etọn tọn mẹ?

To kandai Biblu tọn mẹ, otàn Malia Magdaleni tọn bẹjẹeji taidi mẹhe mọ nunina de yí. Jesu na ẹn mẹdekannujẹ, enẹ wẹ yindọ Jesu tún in dote sọn nuyiwadomẹji aovi lẹ tọn glọ. To ojlẹ enẹlẹ mẹ, nuyiwadomẹji aovi lẹ tọn gbayipe taun, podọ gbigbọ ylankan enẹlẹ nọ yinuwado mẹsusu ji bo tlẹ nọ biọ mẹdelẹ mẹ bosọ nọ deanana gbẹzan yetọn pete. Mí ma yọ́n obá he mẹ aovi lẹ yinuwado Malia Magdaleni he ma do mẹbọtọ de ji jẹ; nue mí yọnẹn poun wẹ yindọ ṣinawe to aovi ylankan enẹlẹ mẹ ko yinuwado e ji bosọ nọ vannukundo e. Podọ mí dopẹ́ dọ Jesu Klisti yàn yemẹpo jẹgbonu!—Luku 8:2.

Kọgbọ mayọnjlẹ nankọ die Malia na ko mọyi. E na bẹ gbẹzan yọyọ devo pete jẹeji. Nawẹ e sọgan do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn etọn hia gbọn? E lẹzun hodotọ nugbonọ Jesu tọn de. E sọ nọ yawu gọalọ eyin e mọdọ nuhudo tin. Jesu po apọsteli etọn lẹ po do hudo núdùdù, avọ̀ po adọtẹn po tọn. Yé ma yin adọkunnọ podọ yé masọ to agbasazọ́n depope wà to ojlẹ lọ mẹ. Na yé nido penugo bo ze ayidonugo do yẹwhehodidọ po mẹpinplọn po ji, yé do hudo mẹhe na penukundo nuhudo agbasa tọn yetọn lẹ go tọn.

Malia po yọnnu delẹ po gọalọ nado súdo nuhudo enẹlẹ tọn. Yọnnu lọ lẹ nọ “yí nutindo yetọn lẹ zan nado yilizọn na yé.” (Luku 8:1, 3) Mẹdelẹ to yọnnu ehelẹ mẹ sọgan ko do alọnu pẹẹde. Biblu ma dọ eyin vlavo yọnnu ehelẹ nọ dànú, yàn avọ̀ kavi nọ doagban na yé sọn gbétatò de mẹ jẹ devo mẹ. Amọ́, po ahun lẹpo po wẹ yé do nọ wazọ́n nado nọgodona gbejizọnlinzintọ he dibla yì gbẹtọ 20 nkọ enẹlẹ. E họnwun dọ vivẹnudido vẹkuvẹku yọnnu lọ lẹ tọn gọalọna Jesu po apọsteli etọn lẹ po nado ze yede jo pete na azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ. Na nugbo tọn, Malia yọnẹn dọ emi ma gán suahọ Jesu na dagbe he e wà na emi pọ́n gbede—amọ́ e na ko vivi na ẹn taun nado wà nue go e pé!

Mẹsusu to egbehe wẹ nọ yí nukunpẹvi do pọ́n mẹhe nọ wazọ́n he demẹpò lẹ nado gọalọna mẹdevo lẹ. Amọ́, e ma yin nukun enẹ wẹ Jiwheyẹwhe nọ yí do pọ́n. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n lehe e na ko vivi na ẹn do sọ nado mọdọ Malia to ede zejo, bo to nue go e pé lẹpo wà nado nọgodona Jesu po apọsteli etọn lẹ po! To egbehe ga, Klistiani nugbonọ susu nọ yí homẹhunhun do wazọ́n he demẹpò lẹ do mẹdevo lẹ tamẹ. To whedelẹnu, nuyiwa nukundagbe didohia tọn lẹ kavi etlẹ yin hodidọ he jọmẹ lẹ didọ gán wà dagbe namẹ taun. Jehovah nọ yọ́n pinpẹn godonọnamẹ mọnkọ lẹ tọn.—Howhinwhẹn lẹ 19:17; Heblu lẹ 13:16.

Malia Magdaleni lọsu yin dopo to yọnnu susu devo lẹ mẹ he hodo Jesu yì Jelusalẹm na Juwayi 33 W.M. (Matiu 27:55, 56) Whenue e sè dọ yè ko wle Jesu bo ko sọ hẹn ẹn yì owhẹ̀ nukọn to zánmẹ, e họnwun dọ e na ko vẹna ẹn taun. Podọ ninọmẹ lọ tlẹ sọ wá vantan dogọ. Ayimatẹn-gán Pọntiu Pilati joawuna nukọntọ sinsẹ̀n Juvi lẹ tọn lẹ podọ gbẹtọgun he to nuyiwadomẹji yetọn glọ lẹ ko biọ dọ Jesu ni kú okú kanyinylan tọn to pòtin ji. Malia sọgan ko mọdọ ohùn gbọn agbasa Oklunọ etọn tọn go bọ agbọ́ ko pé e, dile e to vivẹnudo gbọn tòhomẹ-liho ji nado to pòtin he ji e na yin hùhù do lọ dọ̀n.—Johanu 19:6, 12, 15-17.

To fie Jesu na yin hùhù te lọ, whenue zinvlu ko ṣinyọ́n aimẹ to nudi owhè ṣádada mẹ godo, Malia Magdaleni po yọnnu devo lẹ po tin “to ote to yatin etọn kọ̀n.” (Johanu 19:25) Malia, nọ finẹ kakajẹ vivọnu, e yí nukun do mọ bosọ sè whenue Jesu ze onọ̀ etọn do alọmẹ na apọsteli yiwanna etọn Johanu. E sè awhágbe awufiẹsa tọn he Jesu do hlan Otọ́ etọn. Podọ e sọ sè hodidọ awhàngbigba tọn godo tọn etọn lẹ, he dọ, “E ko yin wiwadotana,” whẹpo e do kú. Awufiẹsa sinsinyẹn mẹ wẹ Malia te. Etomọṣo, to okú Jesu tọn godo, ayihaawe ma tin dọ e gbẹ́ gbọṣi finẹ. To nukọn mẹ, e gbọṣi yọdò yọyọ he mẹ dawe adọkunnọ de he nọ yin Josẹfu Alimate tọn ze oṣiọ Jesu tọn do lọ kọ̀n.—Johanu 19:30; Matiu 27:45, 46, 57-61.

Apajlẹ Malia tọn flinnu mí gando nue mí gán wà go to whenue yisenọ hatọ de to pipehẹ ninọmẹ sinsinyẹn lẹ. Mí sọgan nọma penugo nado glọnalina adán he to gbigbó e lọ kavi nado de awufiẹsa mẹlọ tọn sẹ̀. Amọ́, mí sọgan do awuvẹmẹ po mẹtọnhopọn po hia. Godonọnamẹ họntọn de tọn nado wá gbọṣi mí dè to nuhahun de whenu nọ wà dagbe taun. Godoninọna họntọn mítọn he to hudo mẹ lẹ nọ dohia dọ mí yin nugbonọ na Jiwheyẹwhe po mẹmẹsunnu mítọn lẹ po bo sọgan miọnhomẹna yé taun.—Howhinwhẹn lẹ 17:17.

To whenue oṣiọ Jesu tọn ko yin zizedo yọdò mẹ godo, Malia tin to yọnnu he yì dín nuwhẹ́nkun wá dogọ lẹ mẹ na yè nido sá na agbasa etọn to nukọn mẹ. (Malku 16:1, 2; Luku 23:54-56) Enẹgodo, e fọ́n to afọnnu fuu to Gbọjẹzan lọ godo. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n ẹn dile e to zọnlinzin to aliji to zinvlu mẹ po yọnnu devo lẹ po dedo yọdò Jesu tọn kọ̀n. Dile yé to yìyì yé to kinkanse yede lee yé gán bli zannu pinpẹn he yè yí do sú ohọ̀n yọdò lọ tọn nù sẹ̀ do. (Matiu 28:1; Malku 16:1-3) Etomọṣo, yé ma gọ̀ do godo. E họnwun dọ yise yetọn whàn yé nado wà nue go yé pé bo jo dee pò do alọ Jehovah tọn mẹ.

Malia sọgan ko jẹnukọnna yọnnu he pò lẹ jẹ yọdò lọ kọ̀n. E ṣite suu po nupaṣamẹ po. Zannu lọ ko yin bibli sẹ̀—podọ yọdò lọ ko jẹvọ́! Yọnnu he nọ yawu yinuwa de wẹ, enẹwutu e họ̀nwezun lẹkọ nado yì na linlin nuhe e mọ tọn Pita po Johanu po. Pọ́n lee agbọ́ na ko to whiwhè do e do dile e to hodọ po avi po dọmọ: “Yé ko ze Oklunọ sẹ̀ sọn yọdò lọ mẹ, podọ mí ma yọ́n fihe yé tẹ́ ẹ do”! Pita po Johanu po họ̀nwezun dedo yọdò lọ kọ̀n bosọ mọdọ e ko jẹvọ́, enẹgodo yé lẹkọ do owhé yetọn lẹ gbè. *—Johanu 20:1-10.

Whenue Malia lẹkọyi yọdò lọ kọ̀n, ewọ kẹdẹ wẹ gbọṣi finẹ. Afọnnu fuu wẹ, podọ yọdò lọ he jẹvọ́ gbẹ́ to nuyiwa do e ji bọ e to avivi mapote. E sẹyì nukọn nado pọ́n yọdò lọ mẹ, ṣogan e ma gán yise dọ Oklunọ etọn ko yì, podọ e mọ nupaṣamẹ de bọdego. Angẹli awe delẹ he do avọ̀ wewe sinai to finẹ! Yé sọ kanse e dọ, “Naegbọn hiẹ do to avivi?” E biọ bẹwlu mẹ, bo vọ́ nuhe e ko dọna apọsteli lẹ dọ, dọmọ: “Yé ko ze Oklunọ ṣie sẹ̀ bọ n’ma yọ́n fihe yé tẹ́ ẹ do.”—Johanu 20:11-13.

E lẹgodo bo mọdọ dawe de ṣite to godo na emi. E ma doayi dawe lọ go, enẹwutu e lẹndọ jipa-họ́tọ he nọ ṣọ́ filọ wẹ. Dawe ehe kanhose e po homẹdagbe po dọ: “Yọnnu, naegbọn hiẹ do to avivi? Mẹnu dín wẹ a te?” Malia gblọn dọmọ: “Mẹdaho, eyin hiẹ ko ze e sẹ̀, dọ fihe hiẹ tẹ́ ẹ do na mi, na yẹn nido ze e.” (Johanu 20:14, 15) Lẹnnupọndo nuhe e dọ ji. Be nawe enẹ ṣo sọgan jlọ oṣiọ Jesu Klisti tọn ṣite bo ze e ya, yèdọ mẹhe ko yin sunnu glegbenu huhlọnnọ de? Malia ma tlẹ whesọ bo lẹnnupọndo enẹlẹ ji. Nuhe e yọnẹn poun wẹ yindọ emi dona wà nuhe go emi pé.

Eyin mí pehẹ nuhahun po aliglọnnamẹnu he taidi nuhe húagbọ́mẹ lẹ po, be mí gán hodo apajlẹ Malia Magdaleni tọn ya? Eyin mí nọ ze ayiha do madogán po dogbó mítọn lẹ kẹdẹ po ji, mí gán gbọ bo hònúpla bo ma na yí nude wà. Amọ́, eyin mí magbe nado wà nue go mí pé lẹpo bo jo dee pò do alọ Jiwheyẹwhe mítọn tọn mẹ, mí gán wà nue mí ma tlẹ kudlọ etọn paali lẹ. (2 Kọlintinu lẹ 12:10; Filipinu lẹ 4:13) Hú popolẹpo, mí na hẹn homẹhun Jehovah. Nuhe e họnwun dọ Malia wà niyẹn bọ Jehovah sọ suahọ ẹ to aliho madonukun mẹ.

Dawe he ṣite to nukọn Malia tọn lọ ma yin jipa-họ́tọ de. E ko yin whlẹpatọ de pọ́n, enẹgodo mẹplọntọ de podọ bọdego Oklunọ yiwanna Malia tọn. Amọ́, e ma doayi e go bo lẹkọ dedo. Malia ma gán yí nugbo he mọ e te lọ sè: Jesu ko yin hinhẹngọwa ogbẹ̀ taidi nudida gbigbọnọ huhlọnnọ de. Po enẹ po, agbasa gbẹtọvi tọn wẹ e zedo, amọ́ e ma yin agbasa dopolọ he mẹ e nọ do yí ede do sanvọ́. To fọnsọnku etọn godo, mẹhe tlẹ yọnẹn ganji dai lẹ ma tlẹ sọ doayi e go ba.—Luku 24:13-16; Johanu 21:4.

Nawẹ Jesu do ede hia Malia gbọn? Lehe e ylọ ẹ to aliho he mẹ e nọ ylọ ẹ te dai do wẹ, e dọ: “Malia!” E sọ lẹkọ pọ́n godo po awhá po bosọ yí hogbe Heblugbe tọn he ayihaawe ma tin dọ e ko nọ yizan whlasusu nado nọ ylọ ẹ lọ zan—enẹ wẹ, “Laboni!” Mẹplọntọ vivẹ́ etọn ko fọnsọnku! Ayajẹ etọn sù taun. E sọ tẹdo e go bo ma jlo dọ ni yì.—Johanu 20:16.

Jesu yọ́n nue lẹn e te, enẹwutu e dọna ẹn dọ: “Gbọ titẹdo go e.” Mí gán yí nukun homẹ tọn do mọ lee e na ko dọ hodidọ enẹlẹ po homẹdagbe po do, bo na ko sọ konu yẹsẹ dile e to tintẹnpọn nado de ede sọn alọmẹ na ẹn bosọ hẹn ẹn deji dọmọ: “N’ma ko hẹji yì Otọ́ dè.” Ojlẹ etọn ma ko sọ̀ nado lẹkọ do olọn mẹ. E gbẹ́ tindo azọ́n delẹ nado wà to aigba ji, podọ e jlo dọ Malia ni gọalọna emi. Malia yí sọwhiwhe do dotó nuhe Jesu dọ lẹpo. E sọ dọna ẹn dọmọ: “Yì mẹmẹsunnu ṣie lẹ dè bo dọna yé dọ, ‘Yẹn hẹji jei Otọ́ ṣie po Otọ́ mìtọn po dè podọ jei Jiwheyẹwhe ṣie po Jiwheyẹwhe mìtọn po dè.’”—Johanu 20:17.

Azọ́ndenamẹ nankọ die Oklunọ etọn de na ẹn! Malia yin dopo to devi tintan he mọ whenue Jesu fọnsọnku lẹ mẹ, podọ e mọ lẹblanulọkẹyi lọ yí nado lá wẹndagbe ehe na mẹdevo lẹ. E na ko gọ́ na ayajẹ taun bo na to jejeji nado dín devi lẹ mọ bo na yé linlin ehe. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n lee agbọ́ na ko to whiwhè do e dile e to ohó ehelẹ dọ po ayajẹ po dọmọ: “N’ko mọ Oklunọ!” E dọ nuhe Jesu dọna ẹn lẹpo, ayajẹ etọn gọfla sọmọ bọ e to hodọ bléblé. (Johanu 20:18) Nuhe e dọ lẹ yidogọna nuhe devi lẹ sè sọn yọnnu devo he yì yọdò Jesu tọn he ko jẹvọ́ lọ kọ̀n lẹ dè.—Luku 24:1-3, 10.

Nawẹ sunnu lọ lẹ yinuwa gbọn? Yé ma kẹalọyi linlin ehe to bẹjẹeji. Mí hia dọmọ: “Ohó ehelẹ taidi nulunu hlan yé bọ yé ma yí yọnnu lọ lẹ sè.” (Luku 24:11) Sunnu he do ahun dagbe ehelẹ whẹ́n to lẹdo he mẹ yè ma nọ dejido yọnnu lẹ go te de; sọgbe hẹ aṣa labi lẹ tọn, yọnnu lẹ ma nọ yin alọkẹyi nado wá dekunnu to whẹdatẹn. E taidi dọ aṣa ehelẹ yinuwado apọsteli lẹ ji to mayọnẹn mẹ. Amọ́, Jesu po Otọ́ etọn po ma do nuvẹun mọnkọ. Lẹblanulọkẹyi daho nankọ die yé na nawe nugbonọ ehe!

E họnwun dọ Malia ma dike nuyiwa sunnu lọ lẹ tọn ni hẹn homẹgble e. E yọnẹn dọ Oklunọ etọn dejidego, podọ enẹ ko pé e. Hodotọ Jesu tọn lẹpo wẹ owẹ̀n mọnkọtọn de ko yin zizedo alọmẹ na nado lá. Biblu ylọ owẹ̀n enẹ dọ “wẹndagbe Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn.” (Luku 8:1) Jesu ma dopà na hodotọ etọn lẹ dọ mẹlẹpo na yí yé sè kavi yọ́n pinpẹn azọ́n yetọn tọn, kakatimọ, adà awetọ pete wẹ nọ jọ. (Johanu 15:20, 21) Enẹwutu, Klistiani lẹ na wà dagbe nado nọ flin Malia Magdaleni. E ma tlẹ dike nuyiwa mẹmẹsunnu gbigbọmẹ tọn etọn lẹ tọn ni yinuwado ayajẹ etọn ji bọ e ma nado lá wẹndagbe lọ gando fọnsọnku Jesu tọn go!

To nukọn mẹ, Jesu sọawuhia apọsteli etọn lẹ podọ e sọ sọawuhia hodotọ etọn lẹ whlasusu. To nujijọ de whenu, e sọawuhia gbẹtọ 500 linlán to ojlẹ dopo mẹ! (1 Kọlintinu lẹ 15:3-8) Ayihaawe ma tin dọ yise Malia tọn nọ jideji eyin e mọ kavi sè linlin etọn dọ Jesu sọawuhia. Vlavo Malia Magdaleni lọsu yin dopo to yọnnu he yin nùdego to mẹplidopọ lẹ mẹ to opli he yin bibasi to Jelusalẹm to azán Pẹntikọsti tọn gbè, to whenue gbigbọ wiwe yin kinkọ̀n jẹgbonu do hodotọ Jesu tọn he pli lẹ ji.—Owalọ lẹ 1:14, 15; 2:1-4.

To popolẹpo mẹ, onú dopo họnwun: Malia Magdaleni hẹn yise etọn go kakajẹ vivọnu. Ojlo mítọn wẹ yindọ mímẹpo ni magbe nado wà nudopolọ! Mí na hodo apajlẹ yise Malia Magdaleni tọn eyin mí nọ do pinpẹn-nutọn hia na dagbe he Jesu ko wà na mí lẹpo bo nọ gbọn whiwhẹ dali wà sinsẹ̀nzọn do ota mẹdevo lẹ tọn mẹ dile mí to jidedo alọgọ Jiwheyẹwhe tọn go.