Mun ˈe dhɩ nɩan ˈe ɛ ˈdhi bho

Mun ˈe dhɩ nɩan ˈe ɛ ˈdhi bho

CƖAANDHƐ- DHUEˈ

-Ɔ -nɩn Ɲɔnsoa -a?

-Ɔ -nɩn Ɲɔnsoa -a?

1, 2. Dɩ -wɛ ɲʋn an dee i -zɔn -dhee -ˈnɔɔn -ɔn?

ˈˈƝNUN mɩɩnˈˈ an deeɛ dɩ -duuˈˈ i. -Bho ʋʋ dee- mʋn dɩ aˈ kpɔ dhueˈ i -wɛeˈ zɩ ˈe ɛˈ, ʋʋ ˈbhɛɛˈ ʋʋ ˈye -ʋn idee- dheeˈka: ‘Dhɛɛdɩ- -ˈdha kaˈ -a?’ ˈˈDhe -bho glɩɛn -ˈnɛn ɛnˈ, ʋʋ ˈbhɛɛˈ ʋʋ ˈye -ʋn idee- -kenɛnˈ ʋʋ ˈye ka nʋn: ‘-ˈMɛn dhɛɛdɩ- -ɛ?’

2 Mɩɩnˈˈ o klaeˈˈ o, -aaˈ klɛɛ ˈbhleɛ ideedɩ-. Dɩ -aa deea -aaˈ ˈˈjɛ i ɛ, ɩanˈ -ˈnɩɩn ka: Dhɛ ˈye dhi -ɛ? Dhɛ ˈye ˈmʋn -paa -a? Dhɛ ˈye dɩn -ɛn? Dɩ -dhee -ˈnɩɩn -kɔn dɩ -a -ˈbhɛɛ- -a -ˈye idee- ˈdhe ˈkmʋn -e ˈkmʋn anˈ ɲan anˈ dɩ ˈdhi -ke. ˈKlaa -ˈbhɛɛˈ dɩ deea i ɛ, -ˈsɩ iˈŋwɔn in ˈsʋ -ˈye ɩanˈ ideeɛ- bho ˈbhɔ.

3. Dɩ ˈjɛɩn- ɲʋn anˈ -da -duuˈˈ a deea ʋaˈ ˈˈjɛ i ɛ, dhɛɛdɩ- ʋaˈ ˈjhe ɩanˈ ˈdhe -zaaˈ -a?

3 Dɩ ˈjɛɩn- -aa deea i ɛ, ɩanˈ ˈdhe -zaaˈ nɩn- ˈe Biiblʋ ˈdhi ˈmɛn? Ɲʋn -ˈnʋʋn ˈnaan ɩn nɩn- ˈe ˈmɛn ˈklaa ɩanˈ iˈŋwɔɛn- mɛn- -nɩn ˈkle. ˈ-Nʋʋn ˈnaan ɲʋn -an poa ɲɔnsoagbi je bho ʋaˈ ˈsʋ jhibho- ɩanˈ ˈdhe -zaaˈ. Dɩ ideeɛ- ˈbhleɛ -da -duuˈˈ aˈ dɩn. ˈˈDhe mɔn ˈdhe? Ka -man -ˈjheɛ -ɛ?

4, 5. Dɩ ˈjɛɩn -wɛ ɲiɔn ɔn dee ɔɔˈ ˈˈjɛ i -ɛ? Dhɛɛdɩ- -ˈye dɩ ideeɛ- ɲan kpa -a?

4 Ɛgwɛ -man ˈbɔn -ˈye ideedɩ- nɩn anˈ ˈdhe -zaaˈ ˈjhe: Dhɛ ɲiɔn jhi bho da ˈbhlʋa ˈˈkpe -ɛ? -Bho ɲiɔn ˈmɛn ɛnˈ, dɔɔ mun -ɛn? Ka Ɲɔnsoa nɩn- -ɛn? Zezi, -ɔ nɩan Ɲʋndhɛtɔɔin- klaaˈˈ a, ɔ ˈnaan: “[Aʋ] ˈjba dhɛ, nyɔɔ mu ɛ [aʋ] ˈˈnyi-. [Aʋ] ˈbɔn dhɛ, [aʋa] mu ɛ ˈje-. [Aʋ] bhla kwlu, ʋa mu [aʋ] wɛinˈˈ bɛin-.” (Matie 7:7) Kpa -manˈ dɩ ideeɛ- ɲan ˈsʋ ɩanˈ ˈdhe -zaaˈ nɩan tɔˈdɩ ɛ, -ˈyɩ ˈjhe.

5 Ɛɛn, -bho kpa -manˈ dhɛ iˈbɔɛn- ɲan anˈ, -man ye -manˈ dɩ aˈ ˈdhezaaˈ ˈjhe- ˈdhe Biiblʋ ˈdhi. (Iiˈˈbhlaadhɩ- 2:1-5) -Ka Biiblʋ a nʋan ɩanˈ ˈdhe -za sʋn ɛn, ɛɛˈ iˈŋwɔɛn- se ˈkle nɩn-. Dhɛ -man muan iˈŋwɔn- ɔn, ɛɛ muɛn -ʋn ˈmʋnan -e -pɛɛ ˈˈɩ-tbhadhɛ ˈˈɲɩn-. Ideedɩ aˈ kpɔ dhueˈ ɲʋn anˈ -da -duuˈˈ aˈ ˈŋwɔan in ɛn, -a -ˈtmʋn ɩanˈ dɩ.

ƝƆNSOA A NAAN -AAˈ DƖ TƆˈ I ˈMƐN, -AEˈˈ ƆƆˈ DHEINˈˈ SE ˈE -A BHO NƖN-?

6. Dhɛɛdɩ- ɲʋn -ˈnʋʋn ˈnaan Ɲɔnsoa aˈ -naan -aaˈ dɩ tɔˈ i -ɛ?

6 ˈBho ɲʋn anˈ -da -duuˈˈ -gwlɩˈˈ ɛ, Ɲɔnsoa aˈ -naan -aaˈ dɩ tɔˈ i. Ʋʋ ˈnaan bhɔɔ seɛ nʋn ˈdhe- ɛˈ, -ˈmɛn ˈkmʋn ˈse dhɛ nɛn ˈmʋn nɩn- in. Tʋ -e ɲʋn ˈmʋn ˈɲɩɛn- -e ˈˈkwie- siiɛ- i. Ɲʋn an ˈkpa ˈghwɛ, ʋa seaˈ, ʋa ˈmɛɛnˈ. Ɛɛˈ dɩ ɲʋn -ˈnʋʋn ˈnaan: ‘-Bho Ɲɔnsoa a sa -aaˈ dɩ tɔˈ inaan ˈdhe- ɛˈ, dhɛɛdɩ- ɔɔˈ -za ˈkledɩ- -ˈnɩn in -ɛn?’

7. (a) Ka ɲɔnsoagbi aˈ jebhopoʋn- an nʋn -wɛeˈ ɲʋn anˈ -da -duuˈˈ ˈnaan Ɲɔnsoa -a jha ɲʋn dɩ bho -ɛ? (b) Dhɛɛdɩ- dhɩsaɩn- -an jhiia -abʋ i ɛ, -a -ˈsɩ ˈo Ɲɔnsoa ˈˈdhru -po i -ɛ?

7 Ɲɔnsoagbi aˈ jebhopoʋn- -an nʋɛn -wɛeˈ ˈdhe ɲʋn anˈ -da -duuˈˈ ˈˈjhri ˈdhe ɛ, Ɲɔnsoa -a jha ɲʋn dɩ bho. -Bho ɲɔn ˈjhe dɩ ɛˈ, ʋʋ ˈnaan Ɲɔnsoa -ˈdhan ˈan. Ɲɔnsoa aˈ ˈˈjɛˈkpa ʋa bhla dɩ ˈˈkpe. ˈKlaa Biiblʋ ˈnaan Ɲɔnsoa se ˈbhɛɛ- ɔ ˈye ˈe dhɛsaʋn- ˈzɔn nɩn-. Zakɩ 1:13 ˈnaan Ɲɔnsoa se ˈbhɛɛ- ɔ ˈye dhɩsaɩn- nʋn -wɛeˈ ɔ ˈye ɲɔn ˈdɩn. Dhɛ -ˈcrea ɛ ka: ‘-Bho ɲɔn ˈdɩɛn in ɛnˈ, ɔ se ˈbhɛɛ- ɔ ˈye ka nʋn: Ɛ Ɲɔnsoa -ɔɔ ˈdɩʋn dhi. Dhɛsaʋn- se ˈbhɛɛ- ɛ ˈye Ɲɔnsoa iˈdɩn ˈˈdhe Ɲɔnsoa se ˈbhɛɛ- ɔ ˈye ɲʋn iˈdɩn ˈdhe dhɛsaʋn- ˈdhi.’ Dhɛ -a -ˈyea iˈŋwɔn ɔn, ɛmɛn- -nɩn Ɲɔnsoa aˈ nɩn- ˈe dhɩsaɩn- ˈzɔn. -Ka ɔɔˈ nɩan ˈe ɩn ˈzɔn, ˈkamɔn- -bho ɩan sea jhi -ke ɛ, ɔɔˈ -kaan ɩn jeˈ nɔnˈˈ ˈˈoo nɔnˈˈ. (Zro Job 34:10-12.) -A poo- dɩ nɩn ˈˈɩn.

8, 9. Dhɛɛdɩ- dɩ -aa -ˈjhea a, -a -ˈsɩ ˈo Ɲɔnsoa ˈˈdhru -po i -ɛ?

8 -Goaˈˈi- ˈˈzaan- dhueˈ nɩa ˈo ɛ, ɔɔˈ ˈˈbho -e ˈdhou nɩn- ɔ -nɩɛn- ˈo ŋmɛinˈˈ. Ɔɔˈ ˈˈbho -kman ɔɔˈ dɩ ˈjɛɛn-, ɔɔ ˈˈduɔ ˈsrɩn ˈmɛn -ke. Nɔnˈˈ dhueˈ ɲnian ˈsʋ -goaˈˈi- ˈˈzaan- -ˈnɔn ɔnˈ ˈjhe ɔɔˈ ˈcɛ ŋwɔn, ɔ jra ˈo ŋmɛinˈˈ ˈmɛn. ˈDhe ˈzɔn ɔ muan an, ɔ nʋɛn dhɩsaɩn-, -ɩn jhɔ dɩ bho. -ˈBhɛɛˈ -ˈye ka nʋn-, dhɛ ˈˈbho ˈsea ˈˈjhu ikpʋn ˈbho ŋmɛinˈˈ ɛn, -ˈmɛn ɔmɔn- nʋɛn -wɛeˈ ɔɔˈ ˈˈjhu ˈjhe dɩ? ˈˈƖɩn-, -ˈse ˈan ˈdha iˈ! (Lukɩ 15:11-13) -Ka ˈˈbho nɔn nʋan an, ˈkamɔn- Ɲɔnsoa ˈse ɲʋn -ʋa- muan dhɛsaʋn- nʋanˈ ikpʋn -ke. -ˈMɛn -bho dhɛsaʋn- -nʋɛn- ɛnˈ, -a -ˈbhɔ ˈˈmaeɛˈ, ɛ se Ɲɔnsoa nɩn-. -Bho -aa sɔ dɩ ˈˈkpe bhla aˈ, ɛ se ˈˈɩˈsrɛ.

9 -Bho Ɲɔnsoa se dhɩsaɩn- jeˈ -kaan ke ɛˈ, -ˈmɛn dɩ -nɩn ˈo. ˈDhe ˈcɩaandhɛ ɛˈ 11 nɛn ˈdhi ɛ, dhɛ Biiblʋ- ˈtmʋan ˈbho ɛɛˈ dɩ ˈˈbhli ɛ, -man muɛn iˈŋwɔn-. Dhɛ -ˈyea -gwlɩˈˈ de ɛ, ɛmɛn- -nɩn Ɲɔnsoa -kman -aaˈ dɩ. Ɔ se ˈbhɛɛ- ɔ ˈye -aʋ- dɩ ˈjhee-. ˈKlaa ɔɔˈ ˈsʋ -ˈbhɛɛ- -Ɔ ˈye -aʋ- ˈdhe dɩ ˈdhi -za.—Isaïe 33:2.

10. -Ka Ɲɔnsoa a muan dhɩ aˈ klɛɛ ɲʋnsaɩn- ˈkɔɔa ˈkpa -po ɛ, dhɛɛdɩ- -a -ˈyeɛ -gwlɩˈˈ de -ɛ?

10 Ɲɔnsoa -nɩɛn- ˈpepe. (Isaïe 6:3) Dhɛ ˈˈoo dhɛ ɔɔ nʋan an, ɛ -nɩɛn- ˈˈɩpuu, ɛ se -vlɛnˈˈ ˈˈbun -nɩn. Ɛ -nmɔn ˈˈjhri i. -A -ˈbhɛɛˈ -a -ˈyeɔ -gwlɩˈˈ de. -Kɔ nɩan, -glɔɲiɔn- se ˈan nɩn-. -Aa nʋɛn dhɩsaɩn-. -Ka ɲʋnbhlei ˈjhe ɔ ˈsrɛ ˈˈɩ mɔn ˈdhe- ɛˈ, ɔ se ˈbhɛɛ-, dhɩ ɲʋnsaɩn- an ˈkɔɔa a, ɔ ˈye ɩanˈ klɛɛ ˈkpa po. ˈˈƖ-kmaan Ɲɔnsoa ˈbhlea a, ɲiɔn seɛ ˈbhle. Ɲɔnsoa ˈbhɛɛˈ ɔ ˈye dhɩ ɲʋnsaɩn- ˈkɔɔa ˈkpa po. Ɔɔ muɛn dhɛsaʋn- iza- -gba, ɲʋn ˈseɛ ˈjhe i ˈbhodhe.—Zro Psaume 37:9-11.

-BHO ƝƲN AN SA ˈKLE ˈJHE Ɛˈ, KƐ NƖN- ˈBHO ƝƆNSOA -GWLƖˈˈ -Ɛ?

11. -Bho -aa sa ˈkle ˈjhe ɛˈ, kɛ nɩn- ˈbho Ɲɔnsoa -gwlɩˈˈ -ɛ?

11 Dhɩ -ɩan- nʋʋan ˈnɔn ˈkmʋn -e ˈdhe -aaˈ ˈˈjɛ ɛˈ ˈkmʋn ˈdhi ɛ, -bho Ɲɔnsoa a sɩ ˈjhe ˈdhee, kɩn nɩn- ˈbho ɔ -gwlɩˈˈ -ɛ? Biiblʋ ˈnaan Ɲɔnsoa “-kman ˈˈɩˈsrɛɛ- ɛˈ dɩ.” (Psaume 37:28) Ɲɔnsoa a ˈbɔn ɲʋn ˈye dhɛ -ˈsrɛa ˈˈɩ nʋn. Ɛɛˈ dhɛ tu ɛˈ dɩ kmɔn ˈˈbhli. Dhɩ aˈ klɛɛ sea ˈˈɩˈsrɛ ɲʋn an nʋan an, ɩanˈ nʋɔn ˈtʋn. Biiblʋ ˈnaan -da dhɛsaʋn- ˈˈjhia da ˈbhlʋa ˈˈkpe ˈdhe tɛnˈˈ kmʋn ˈdhi -dhe ɛ, ‘ɔɔˈ -glʋˈ ˈˈghweeˈ.’ (Gbɔ I Deˈan 6:5, 6) Ɲɔnsoa ˈse ˈˈɩzian-. (Malaki 3:6) Biiblʋ ˈnaan ɔɔ ˈˈdu -manˈ dɩ ˈmɛn.—Zro 1 Piɛɛ 5:7.

Dhɛ Biiblʋa tɔn nɩn -mɛn nɩn- Zoova nʋndɩkmaɩn- -mɔn nun bhlʋ aˈ klɛɛ

12, 13. (a) Dhɛɛdɩ- -a -kman ɲʋn anˈ dɩ ˈˈdhe -aa naan ʋaˈ dɩ tɔˈ i -ɛ? (b) ˈKledɩ- ɲʋn an ˈjhea ˈnɔn ˈkmʋn nʋn ˈdhi ɛ, ka ɩanˈ dɩ nɩn- ˈbho -a -gwlɩˈˈ -ɛ? (c) -Ka Ɲɔnsoa a muan ˈklejheɛ ɛˈ klɛɛ -e dhɛsaʋn- iza- a, dhɛɛdɩ- -a -ˈyeɛ -gwlɩˈˈ de -ɛ?

12 -Kenɛnˈ ɛn, Biiblʋ ˈnaan Ɲɔnsoa nʋn -aʋ- ˈmɛn ˈdhe ɔɔˈ goɛ ˈmʋn. (Gbɔ I Deˈan 1:26) Dhɛ -ˈmɛn ˈdhaa mɛn- -nɩn kplɩn ˈdhɔɛe nɩan ˈe Ɲɔnsoa ˈmʋn ɛn, ɩmɩn- ɔ po ˈe -a ˈmʋn. -ˈMɛn -bho ɲɔn se dhɛ nʋn -wɛeˈ ɔɔ sa ˈkle ˈjhe, ˈˈdhe ɛɛˈ dhɛ tu ɛ sa -ʋn -glʋˈ kpʋn ɛnˈ, ɛɛ kpʋɛn Ɲɔnsoa -glʋˈ ɛ ye ˈo dhi zi! -Ɛɛ toɛ -ɛ?

13 Dhɛ Biiblʋ a tɔɔan ɲʋn ɛn, ɛmɛn- -nɩn ‘Ɲɔnsoa -nɩɛn- ɲʋndɩkmaan-.’ (1 Zan 4:8) Ɲɔnsoa aˈ nʋʋndhɩ aˈ klɛɛ -nɩɛn- ɲʋndɩkmaan ˈzɔn. Ɲɔnsoa -kman ɲʋn anˈ dɩ ɛ -kɔndɩ -a -kman ɲʋn anˈ dɩ -ke. -Naan dɩ nɩn tɔˈ i: -Bho -ˈbheɛ -dhe ɛˈ, ɛ se -ˈye ˈklejheɛ- -e dhɩsaɩn- anˈ klɛɛ nɩan ˈnɔn ˈkmʋn iza-? -Bho -ˈnaan ɛɛn ɛnˈ, -ˈmɛn ɛ nɩn ɲʋn anˈ dɩ -kmaan -ˈwo. ˈˈDhe Ɲɔnsoa -ˈmɔn ˈdhe? Ɔ -kman ˈˈɩn. Ɔ -kman -aaˈ dɩ. Ɔɔ muɛn ˈklejheɛ- -e dhɩsaɩn- anˈ klɛɛ iza-. Dhɩ aˈ klɛɛ -ɩanˈ ghlu Ɲɔnsoa cɛan, -ɩanˈ dɩ ˈtmʋan ˈdhe ˈsɛɛ nɛn ɛnˈ -deenanˈ an, ɩan muɛn ˈo -ɲnin. Deɛ -gwlɩˈˈ! ˈKlaa -bho -ˈye dɩ nɩn -gwlɩˈˈ de ˈjɛɛn- ɛnˈ, -ˈmɛn -ˈye Ɲɔnsoa jhibho- -kajɔɔnka ke tɛnˈˈ.

ƝƆNSOA A ˈBƆN -ˈYEƆ JHIBHO-

-Bho -man sa ˈbɔn -ˈye ɲɔn ɔnˈ -jhɛbhɛi- nɩn- ɛnˈ, -man ˈtɔɔn -manˈ ˈɲnɩn. Ɲɔnsoa ˈtɔɔn aʋ ɔɔˈ ˈɲnɩn ˈmɛn ˈdhe Biiblʋ ˈdhi

14. Ɲɔnsoa aˈ ˈɲnɩn anˈ ˈɲɩmɛn- -ɛn, dhɛɛdɩ- -a -ˈye ɔɔˈ ˈɲnɩn ˈdha -a?

14 -Bho -man sa ˈbɔn -nɩn ɲɔn ˈye -jhbhɛɛ- ɛˈ, dhɛwɛ- -ˈye ɲan -kɔn ɔ ˈye jhibho- ˈbho- ˈˈbun -ɛn? -Manˈ ˈɲnɩn. Ɲɔnsoa aˈ ˈɲnɩn anˈ ˈɲɩmɛn-? Ɲɔnsoagbi- -duuˈˈ ˈnaan ɔɔˈ ˈɲnɩn -nɩn Ɲɔnsoa. ˈKlaa ɩanˈ dhɩ tu se ɔɔˈ ˈɲnɩn nɩn-. Ɛ ˈˈɩˈbhɛɛ- -ɲnɩn, -ka ɲɔɔnˈ nʋan “ˈbheɔ” -e “ˈbhlʋajhei-” ɛ. Ɲɔnsoa ˈnaan ɔɔˈ ˈɲnɩn -nɩn Zoova. Psaume 83:18 ˈnaan: “Ɲʋn ˈyɩ jhibho- -ka -mɔn -ɔ ˈɲnɩn nɩan Zoova a, -manˈ ˈsʋ -nɩn Ɲɔn -ɔ nɩan ˈo dhɩ aˈ klɛɛ ˈˈdhru da ˈbhlʋa aˈ klɛɛ ˈˈkpe ɛ.” Ɲɔnsoa aˈ ˈɲnɩn ˈcreɛˈ kpɛ ɛˈ ˈˈghlu ˈdhe Biiblʋ ˈdhi. Zoova a ˈbɔn -ˈye ɔɔˈ ˈɲnɩn jhibho-, ɔɔ ˈbɔn -ˈyɩ ˈdha -ke. Ɔɔ ˈbɔn -ˈye ɔɔˈ -jhbhɛɛi- nɩn- ɛmɛn- dɩ ɔ -tɔɔn mʋn ɔɔˈ ˈɲnɩn.

15. Dhɛ Zoova ɲnɩn ˈdha -a?

15 Ɲɔnsoa aˈ ˈɲnɩn nɩan Zoova a, ɩn ˈdha dhɛ klaaˈˈ. Dhɛ ɩn ˈdhaa mɛn- -nɩn Ɲɔnsoa ˈbhɛɛˈ ɔ ˈye ɔɔˈ -glʋˈdɩ aˈ klɛɛ nʋn. Dhɛ se ˈbhɛɛ- ɛ ˈyeɔ i-ɲnaan. Zoova aˈ ˈsʋ -ˈbhɛɛ- -ɔ -ˈye ˈɲnɩn -ˈnɩn ˈbhle. *

16, 17. Dhɛ ɲɔn ɔn ˈdhaa(a) “ˈKpɩklɛɛkpɛkɔin-”? (b) “ˈBheɔ -ɔ sea ˈˈti.anˈ kɔn”? (c) Dhɩ aˈ klɛɛ ɛˈ Nʋin-?

16 -Ka -a zroɛ ˈdhi i tɛnˈˈ ɛn, ˈdhe Zoova aˈ dɩ ˈdhi ɛ, Psaume 83:18 ˈnaan: “-Manˈ ˈsʋ -nɩn Ɲɔn -ɔ nɩan ˈo dhɩ aˈ klɛɛ ˈˈdhru.” ˈDhe Gbɔˈwlʋdhɩ- 15:3 ˈdhi -ke ɛ, ɲʋn ˈnaan: “-Anˈ nʋʋdhɩ ˈbhɛ ˈˈdhru -wɛˈ ɩ nɩ nyʋ ˈdhii-kpeedhɛ. Juei, Nyɔsoa, ˈKpɩklɛɛkpɛkɔin-, -anˈ -yeɩˈ ˈsrɛ ˈˈi, -wɛˈ ɩ nɩ -yeɩ ˈdjɛ, fɔˈˈidenyʋa ˈBheɔ.” Dhɛ “ˈKpɩklɛɛkpɛkɔin-” -ˈmɛn ˈdha -a? Dhɛ -ˈmɛn ˈdhaa mɛn- -nɩn ɔɔˈ ˈˈɩ-kmaan -zii dhɛ ˈˈoo dhɛ nɩan ˈnɔn ˈkmʋn ɛnˈ ˈˈɩ-kmaan ˈmɛn. ˈDhe 1 Timotee 1:17 ˈdhi ɛ, ɲʋn ˈdhaa- Zoova “ˈBheɔ -ɔ sea ˈˈti.anˈ kɔn.” Dhɛ “ˈBheɔ -ɔ sea ˈˈti.anˈ kɔn” ˈdhaa ɛmɛn- -nɩn ɔ -nɩɛn- ˈkmʋn nɔnˈˈ ˈˈoo nɔnˈˈ. Psaume 90:2 ˈnaan ɔ se -deenanˈ ˈbhle, ɔ se ˈˈtian ˈbhle. Ɛɛˈ dhɛ tu ɛ ˈˈmaan ɲʋn taiˈ ˈjɛɛn-!

17 Zoova nʋn dhɩ aˈ klɛɛ. Gbɔˈwlʋdhɩ- 4:11 ˈnaan: “-Nɩe ɛɛ kaˈ, -aaˈ Juei e Nyɔsoa, -ˈye ˈnynɩˈˈiˈbhɛɛ- e jadeɛ e ˈkpɩ na kɔn-, dhɛbhleɛ -nʋe dhɛ klɛɛkpɛ dhɛ. Ɛ ˈdho -anˈ wwlʋaˈ ˈbɔɔndhɛ we -wɛˈ ɩ nɩ-, ɩ nʋʋɛ dhɛ.” Ɛɛn, -ɛ -ˈghlʋa ˈe dhbhoo -zii nɩan ˈe jhaʋn ˈdhi -e ˈca-zɩɩn nɩan ˈe ˈˈjha -e ti -e ɩanˈ ˈˈbhi bho, -ɛ -jhɛɛa zmiin nɩan ˈo ˈtɔnin ŋwɔn -e dhɛ oˈˈ dhɛ -ɛɛˈ dɩ ˈbhɛɛa ɛ ˈyea ˈo- -gwlɩˈˈ ˈkpa a, Zoova nʋn ɩanˈ klɛɛ!

-ˈBHƐƐˈ -ˈYE ZOOVA Aˈ -JHBHƐƐI- NƖN-?

18. Dhɛɛdɩ- ɲʋn -ˈnʋʋn ˈnaan ʋʋ se ˈbhɛɛ- ʋʋ ˈye Zoova aˈ -jhbhɛʋn- nɩn- -ɛn? ˈˈDhe ka Biiblʋ a ˈdha -a?

18 -Bho ɲʋn -ˈnʋʋn an sa Zoova aˈ ˈˈɩˈbhɛɛ- ˈɲnɩn -ˈnɩn ˈŋwɔn ɔnˈ, -faʋn- -an nʋbʋ. ˈBho ʋbʋ -gwlɩˈˈ ɛ, ka ʋa ˈdha ka: ‘Ɲɔnsoa, -ɔ -kman ˈˈɩn, -ɔ ˈbhɛa ˈˈɩ, -ɔ -tɛan bho kaˈ, ɔ ˈbhɛɛˈ ɔ ˈye ˈman dɩ -ŋmʋn?’ ˈKamɔn- Ɲɔnsoa a ˈbɔn -a -ˈyeɔ ˈjhe? ˈˈƖɩn ˈdhe, ɛ se ˈan nɩn-! Zoova a ˈbɔn ɔ -nɩn -a -ˈye -jhbhɛɛ-. Biiblʋ ˈnaan Ɲɔnsoa “se -a we i tɛɛn dhueˈˈ e dhueˈˈ.” (Nʋʋdhɩ- 17:27) Ɔɔ ˈbɔn -ˈyeɔ iˈˈkwaan- ˈˈdhe ɔ cɛn ghlu -ke ɔ ˈnaan, ‘ɔɔ muɛn -ʋn iˈˈkwaan-.’—Zakɩ 4:8.

19. (a) Ka -ˈye nʋn -wɛeˈ -ˈye Ɲɔnsoa aˈ -jhbhɛɛi ˈkpa -a? (b) Zoova aˈ kplɩn -wɛ -ɛ nmɔɔn mʋn -gwliˈ i -ɛ?

19 Ka -ˈye nʋn -wɛeˈ -ˈye Ɲɔnsoa aˈ -jhbhɛɛi ˈkpa -a? Zezi ˈnaan: “Ka ˈkmʋ sea wwɛɛ.an kɔɛn nɩ ka: Ʋ ˈyɩ juo-, -nɩ dhueˈˈ -nɩ Nyɔsoa ˈdjɛ, -wɛˈ ʋ ˈye Zezi Klisɩ -dhboa juo-.” (Zan 17:3) Kpa -manˈ dhɛ ˈcɩaan- ɲan, ɛɛ muɛn -ʋn sʋn bho -po -ˈye Zoova -e Zezi jhibho-. -Bho -man seɛ nʋn ɛnˈ, -ˈbhɛɛˈ -ˈye ˈkmʋn sea ˈˈtian ˈbhle ˈjhe. Dɩ aˈ kpɔ dhueˈ -a -ˈŋwɔan in ɛn, ɛmɛn- -nɩn Zoova -nɩɛn- ‘ɲʋndɩkmaan.’ (1 Zan 4:16) ˈBho -ˈmɛn ˈdhe ɛ, ɔ ˈbhleɛ kplɩn ˈdhɔɛe -duuˈˈ -ˈnɩɩn -ke. Biiblʋ ˈnaan Zoova a ‘ˈjheɛ ɲʋn anˈ -gwhɛe-, ɔɔ nʋɛn dhɩ ˈjɛɩn-, ɔɔˈ ˈˈdoo- ˈcɛn ˈkpaa, ɔɔ banˈ ˈdhe ˈjɛɛn- -e tɔˈdɩ ˈdhi.’ (ˈZɔnˈˈSiɛɛ- ˈSɛɛ- 34:6) Zoova “-nmɔn ˈdhi ŋwɔn, ɔɔ ˈŋwɔɛn ˈgɩn.” (Psaume 86:5) Ɲɔnsoa a ˈmain, ɔɔˈ -za ɲʋn bhʋ ˈdhe. (2 Piɛɛ 3:9; Gbɔˈwlʋdhɩ- 15:4) -Ka -man muan Biiblʋ ˈdhi i -zro ɛ, ˈkamɔn- -man mun ɔɔˈ kplɩn ˈdhɔɛe aˈ -da -duuˈˈ ˈˈkpe i ˈjhe-.

20-22. (a) -A se ˈbhɛɛ- -a -ˈye Ɲɔnsoa ˈˈjhriɛ ˈjhee-. -ˈMɛn ka -a -ˈye nʋn -wɛeˈ ɔ nɩn- -a -ˈye i ˈˈkwaan- -an? (b) -Bho ɲʋn ˈnaan -ɲnaan Biiblʋ ˈcɩaan in ɛnˈ, ka -ˈye nʋn -ɛn?

20 Se ˈbhɛɛ- -ˈye Ɲɔnsoa ˈˈjhriɛ ˈjhee-. -ˈMɛn ka -ˈye nʋn -wɛeˈ ɔ nɩn- -ˈye i ˈˈkwaan- -an? (Zan 1:18; 4:24; 1 Timotee 1:17) Dhɩ -man zroa ˈdhe Biiblʋ ˈdhi ˈdhe Zoova aˈ dɩ ˈdhi ɛ, ɩan muɛn nʋn- -ˈyɩ jhibho- -ka Zoova nɩan ɲɔn -ɔ -ˈbhɛa -ɔ -nɩn -ˈyea -jhbhɛɛ ɛ. (Psaume 27:4; Wlɔm 1:20) -Ka Zoova aˈ jhibhɛ- ɛ ˈkpa ˈˈkpe ɛ, ˈkamɔn- ɔɔˈ dɩ-kmaan an ˈˈjhi ˈdhe- ˈmʋn -sɔɔn -sɔɔn ˈsʋ ɔ nɩn- -man -ˈˈkwaan dhi.

ˈˈBho -kman ɔɔˈ ˈˈɲnuun anˈ dɩ. Klaa -a ˈˈBho nɩan ˈe jhaʋn ˈdhi ɔˈ ɲʋndɩkmaan -zii ˈbho ˈmɛn

21 -Man muɛn ˈjhe- ˈjɛɛn- -ka Zoova nɩan -aaˈ ˈˈBho ɛ. (Matie 6:9) Ɔmɔn- -ˈˈɲɩn -aʋ- feɛˈ, ɔɔ ˈbɔn -ke -aaˈ ˈkmʋn ˈye ˈdhɔɛe ˈmʋn nɩn-. Dhɛ ˈˈbho -kman ˈˈɲnuun anˈ dɩ ɔɔ ˈbɔan an, ɛ -naoˈ. (Psaume 36:9) Ɛɛn, Biiblʋ ˈnaan -ˈbhɛɛˈ -nɩn Zoova ˈye -jhbhɛɛ. (Zakɩ 2:23) -Naan dɩ nɩn tɔˈ i. Zoova, -ɔ nʋan dhɩ aˈ klɛɛ nɩan ˈnɔn ˈkmʋn ɛn, ɔmɔn- -ɔn ˈbɔn -ɔ -nɩn -ˈye -jhbhɛɛ-!

22 Ɲʋn -ˈnʋʋn ˈbhɛɛˈ ʋʋ ˈye ka nʋn -ɲnaan Biiblʋ ˈcɩaan dhi. Ɛgwɛ -saˈ ɲɔnsoagbu- -dhee ˈdhi mun ɛmɛn- -ɛnˈ -faʋn- an nʋbʋ. ˈKlaa -ˈbhɔ ɲɔn ˈˈoo ɲɔn iˈˈtaiɛ- ɔ ˈbhɔ -ʋn ˈkpɩ iˈdhbhaa- ˈbho mɔn -e Zoova -e aʋaˈ -jhbhɛɛnanˈ. -Jhbhɛɛi- -nɩn ɔ ˈyea ˈˈjhrii goɔ- ˈnɔn ˈkmʋn ɛn, ɔ se nɩn-.

23, 24. (a) Dhɛɛdɩ -ˈye dɩ ideeɛ- ɲan kpa -a? (b) Dhɛwɛ- -ɛˈ dɩ -a -ˈye ˈtmʋn ˈdhe ˈcɩaandhɛ- -ɛ jhia ˈdhi -ɛ?

23 -Bho -man sa Biiblʋ ˈcɩan anˈ, dhɩ -ˈnɩɩn -nɩn ˈo -ˈse iˈŋwɔn in -kaan. Dɩ ideeɛ ɛˈ ˈbhlee- -manˈ dɩn -dhe. -Manˈ plee ɲʋn po -ʋn sʋn bho -dhe. Zezi ˈnaan -a -ˈye -aaˈ ˈˈjɛ ˈˈɩ-piee, -ka ˈˈɲnuun mɩɩnˈˈ an nʋan. (Matie 18:2-4) ˈˈƝnuun mɩɩnˈˈ an deeɛ dɩ -duuˈˈ i. Ɲɔnsoa a ˈbɔn -ˈye dhɛ iˈŋwɔn. -ˈCɩan Biiblʋ -kajɔɔnka -wɛeˈ dhɛ -man -ˈcɩan an, -bho ɛ nɩn- tɔˈdɩ ɛˈ, -ˈyɩ jhibho-.—Zro Nʋʋdhɩ- 17:11.

24 -Bho -man sa ˈbɔn -ˈye Zoova jhibho- -kajɔɔnka aˈ, -ˈmɛn -ˈcɩan Biiblʋ. -Ka Biiblʋ -e ˈsɛɩ- aˈ klɛɛ sea goɔ- ɔ, ɛmɛn- -ɛnˈ dɩ -aa jhi ˈtmʋan ˈdhe ˈcɩaandhɛ- -ɛɛ jhia ˈdhi.

^ dhɛ -kpɔ 15 -Bho Zoova ɲnɩn se ˈe -manˈ Biiblʋ ˈdhi nɩn- -wɛeˈ -man sa ˈbɔn dhɛ ɩn ˈdhaa -e -ka ɲʋn ˈyea Ɲɔnsoa aˈ ˈɲnɩn ˈdha sʋn nʋn -ˈyeɛ iˈŋwɔn ɔnˈ, -ˈmɛn -kɔn ˈgɩn zro Dhebhɔɔjhibhodhɛ- 1.