Mun ˈe dhɩ nɩan ˈe ɛ ˈdhi bho

Mun ˈe dhɩ nɩan ˈe ɛ ˈdhi bho

ˈCƖAANDHƐ- ˈSƆƆN

Biiblʋ -nɩɛn- ˈsɛɛ- -ɛ -ˈghlʋ ˈe Ɲɔnsoa bho

Biiblʋ -nɩɛn- ˈsɛɛ- -ɛ -ˈghlʋ ˈe Ɲɔnsoa bho

1, 2. Dhɛɛdɩ- Biiblʋ- nɩn- -baanˈ- klaaˈˈ -a?

-BHO -manˈ ɲɔn nɩn- ˈe ˈˈkwi ˈˈbhli -wɛeˈ ɔ ˈye -ʋn ˈgbɛ -jha aˈ, dhɛ nɩan ˈe ˈgbɛ ˈdhi ɛ, -man ˈbɔn -ˈye ˈˈdoo- -ˈyeɛ ˈjhe. Dhɛ ɲɔn -ˈnɔn -naan -manˈ dɩ tɔˈ i ɛ, ɛ ˈbhleɛ -manˈ ˈmʋnan-. -Man poɔ ˈsɛ-.

2 Biiblʋ -nɩɛn- Ɲɔnsoa aˈ -baanˈ-. Dɩ -duuˈˈ ʋan ˈtmʋʋan -abʋ ɛ, -a seɛ ˈbhɛɛ- -a -ˈyɩ ˈjhe -da -dhee -ˈnɔɔn. -Ka Ɲɔnsoa nʋan ˈbhlʋa -e jhaʋn -e ˈɲnɔnkpao -e ɲmau a-ʋʋ jhia ˈnɔn ˈkmʋn tɛnˈˈ ɛn, ʋmʋn- -an bhla ɩanˈ bo. -Bho -a -nɩn ˈe ˈkledɩ ˈdhi ɛˈ, ˈsrɩn -nɩn ˈe ʋn ˈdhi -ɩn -ˈbhɛɛ- -ɩn -ˈye -aʋ- sʋn bho po. -Ka Ɲɔnsoa ˈyea nʋn -wɛeˈ ˈbhlʋa ˈyea -bɔyaˈˈ -deɩn- ˈkpa a, Biiblʋ- -a -ˈtmʋɩn. Biiblʋ -nɩɛn- -baanˈ- klaaˈˈ -ɔɔ po ɲʋn ˈmʋnan ˈdhi!

3. -Bho -man sea ˈBiiblʋ ˈcɩan an, dhɛ -man mun jhibho- -ɛ?

3 -Bho -man sea ˈBiiblʋ ˈcɩan anˈ, -man muɩn jhibho- -ka Ɲɔnsoa a ˈbɔan ɔ ˈyea -manˈ -jhbhɛɛi nɩn- ɛn. Dhɩ -man -ˈcɩaan ˈdhe ɔɔˈ dɩ ˈdhi ɛ, ɩan nʋɛnˈ aʋaˈ -jhbhɛɛ ɛ yea iku.

4. -Ɛɛ -ˈˈmaan- mʋn tɔˈ ˈdhe Biiblʋ aˈ dɩ ˈdhi -ɛ?

4 Ɲʋn -jhaa Biiblʋ ˈdhe ghlu aˈ 2.600 ˈdhi, -wɛeˈ ʋʋ bhla ɩanˈ ˈˈghluu -ghluu ˈdhe -maaziin ˈŋwɔn. ˈDhe ɲʋn anˈ kmɛnˈ dhueˈ ˈˈklun da ˈbhlʋa ˈˈkpe ɛ, 90 -ʋʋ -ˈbhle Biiblʋ ˈdhe ʋaˈ ˈˈjɛ ɛˈ ˈˈbhlighlu ˈdhi. ˈDhɔɔ ˈˈoo ˈdhɔɔ ɔ, ɲʋn -duuˈˈ -duu ɲʋn an ˈˈɲɩn Biiblʋ!

5. Dhɛɛdɩ- -a -ˈbhɛɛ- -a -ˈye ka nʋn Ɲɔnsoa aˈ ‘tɔˈ i-naandhɩ-’ -nɩn ˈe Biiblʋ ˈdhi -ɛ?

5 “Nyɔsoaa fɔwlu-” -nɩn ˈe Biiblʋ ˈdhi. (Zro 2 Timotee 3:16.) Ɲʋn -ˈnʋʋn ˈnaan: ‘-Glɔɲiɔn ˈcrea Biiblʋ ˈdhee, -ˈmɛn kʋn nʋn ˈe Ɲɔnsoa bho ˈghlʋ sʋn -ɛn?’ Biiblʋ aˈ ˈˈjɛ ˈnaan: “Zreeˈˈzreeˈ -zuu ˈˈtun -wɛˈ fɔˈˈi-denyʋ -za Nyɔsoa wluˈ i.” (2 Piɛɛ 1:21) Ɛ -ka ɲɔn ɔnˈ ˈdha klainˈˈ -jhu ˈˈzaan -wɛeˈ ɔɔˈ ˈcrea ɔɔˈ ˈsɛɛ ɛ. ˈBho klainˈˈ -jhu ˈˈzaan -e ɲɔn -ˈdhɔɔ ˈɲnɩn ɛn, -ɔ -ˈbhle ˈsɛɛ- -ˈnɛn -ɛn? Ɛ ɲɔn -ˈdha klainˈˈ -jhu ˈˈzaan an. Ɛ -mɛndɩ Ɲɔnsoa nɩn- Biiblʋ aˈ -jhei, ɛ se ɲʋn -ʋʋ -ˈcrʋʋ nɩn-. Ɲɔnsoa pʋbʋ je bho ʋʋ ye ɔɔˈ tɔˈ i-naandhɩ ˈcre. ˈSʋ Biiblʋ -nɩɛn- “Nyɔsoaa wlu.”—1 Tesalɔsɩ 2:13; zro Dhebhɔɔjhibhodhɛ- 2.

Les Saintes Ecritures. Traduction du monde nouveau dhe ghlu aˈ kpɛ -duuˈˈ ˈdhi

BIIBLƲ A ˈTMƲƐN TƆˈDƖ-

6, 7. Dhɛɛdɩ- -a -ˈbhɛɛ- -a -ˈye ka nʋn Biiblʋ aˈ ˈtmʋʋndɩ aˈ klɛɛ ɛ kpa -je dhueˈ -ɛ?

6 Biiblʋ aˈ ˈcrea poɛ ˈo zɩn anˈ 1.600 ˈjhɔ. Ɲʋn -ˈcrʋʋ ɛ, -da ʋaˈ -ˈnʋʋn nɩan ˈkmʋn ɛn, -ˈmɛn -ˈnʋʋn ˈse ˈghlʋ ke ˈdhe-. -ˈNʋʋn jhibhɛ ˈsɛɛ- ʋʋ ye -ˈnʋʋn -zii. Dhueˈ -nɩn -dɔsrɔi. -ˈNʋʋn an nʋɛn ˈkwlaidhbho-, -ˈnʋʋn -nɩn ˈbhlae ˈdhe i-deʋn, -ˈnʋʋn -nɩn kwɛnˈˈ -poʋn, -ˈnʋʋn -nɩn Ɲɔnsoa aˈ ghlukwajhaaʋn -ˈnʋʋn -nɩn zae ˈˈjhibha ˈˈɩ -ziʋn- ˈˈdhe -ˈnʋʋn nɩn- ˈbheɔ. Ɲɔn dhueˈ ˈse Biiblʋ ˈcre ˈˈdhe dhɛ ʋan ˈtmʋan an, ɛɛ kpa -je dhueˈ. Ʋanˈ ˈtmʋn dhɛ ˈdhe ˈfɔ dhueˈ bho -wɛeˈ ɛɛˈ zian ˈˈɩn ˈdhe ˈfɔ -ˈnɔɔn bho. *

7 ˈDhe Biiblʋ aˈ ˈfɔ kɔan ɲan ˈdhi ɛ, -ka ˈkledɩ nʋan ˈnɔn ˈkmʋn -jhi sʋn mɛn- -ɛnˈ ˈ dɩ ˈtmʋɛn-. ˈDhe ʋanˈ ˈfɔ -ˈbhɔa dhe ˈdhi ɛ, -ka Ɲɔnsoa ˈyea nʋn -wɛeˈ ˈkledɩ -ˈnɩn ˈyea igwɛ- ˈˈdhe ˈbhlʋa ˈyea -bɔyaˈˈ -deɩn- ˈkpa dheeˈka a, ɛmɛn- -ɛnˈ dɩ ˈtmʋɛn-. Dhɩ ɲiɔn nʋan ˈdhe zɩn anˈ ˈˈghluu -ghluu ˈdhi -e -ka -bho Ɲɔnsoa ˈtmʋn dhɛ -wɛeˈ ɛɛ nʋʋan an, ɛmɛn- Biiblʋ a to.

8. -Bho Biiblʋ a sa ˈbhlʋa- -e dhɩ jhiɔ ˈdhe i ɩanˈ dɩ ˈtmʋn ɛnˈ, ʋanˈ ˈtmʋʋndɩ -nɩɛn- ˈkleinˈˈ. -To ˈo dɩ aˈ kpɛ -ɩan- toɛ ɛ.

8 Biiblʋ se klainˈˈ -sɛɛ nɩn-. ˈKlaa dhɩ jhia -aʋ- ˈdhe i -gba, -ka ˈbhlʋa nɩan an, -bho ʋan sa ɩanˈ dɩ ˈtmʋn ɛnˈ, ʋanˈ ˈtmʋʋndɩ aˈ klɛɛ ˈsrɛ ˈˈɩ. ˈSɛɛ- -ˈghlʋa Ɲɔnsoa ˈˈɩ ɛ, ɛɛˈ dhɛ tu mɛn- ɲʋn -deeɛ -gwlɩˈˈ. Dɩ aˈ kpɔ dhueˈ -ɩan- toɛ ɩn ka: -Ka Israɛ cɛ ˈyea nʋn -wɛeˈ ˈghwɛ ˈsea i-gbaa i ˈbho ʋaˈ ˈbhlʋa ˈdhi ɛ, ɛmɛn- -ɛnˈ ˈsrɩn Ɲɔnsoa -to ˈo ˈdhe Lévitique ɛˈ ˈsɛɛ ˈdhi. -Ka ˈghwɛɛ ɛ nʋan i-gbaa sʋn ɛn, ɲʋn an jhibhi -ˈmɛn ɩanˈ dɩ tu ˈcreɛˈ see. -Ka ˈbhlʋa beea ˈˈdhe ˈdhɛ ˈˈoo dhɛ ˈseɔ ikpʋn ɛn, Biiblʋ ˈtmʋɩnˈ. (Job 26:7) ˈBho tɛnˈˈɲʋn anˈ -da -duuˈˈ -gwlɩˈˈ ɛ, ˈbhlʋa bhla paoˈ. ˈKlaa -ka ˈbhlʋa- ˈtra ˈˈbhuo ɛ, Biiblʋ ˈtmʋɩnˈ see.—Isaïe 40:22.

9. Ɲʋn -ˈcrea Biiblʋ ɛ, ʋʋ ˈtmʋɛn tɔˈdɩ-. Dhɛ -ˈmɛn ɛn po -aʋ- sʋn bho -aa -ˈŋwɔn in -ɛn?

9 Dhɩ zia tɛnˈˈ ɛn, -bho Biiblʋ a sa ɩanˈ dɩ ˈtmʋn ɛnˈ, ʋan ˈtmʋɛn ɩanˈ tɔˈdɩ-. ˈKlaa ˈsɛɩ- -ɩan- ˈtmʋan dhɩ -nʋʋan tɛnˈˈ ɛnˈ dɩ ɛ, ɩanˈ ˈtmʋn tɔˈdɩ aˈ klɛɛ, dhɛnʋɛn ɲʋn -ˈcrɩɩ ɛ, ʋʋ se ˈˈɩˈsrɛ. Dɩ aˈ kpɔ dhueˈ -ɩan- toɛ ɩn ka: -zɔn -ˈnɔɔn -bho ʋaˈ ˈcɛ vɔn tʋ ˈˈdhe ʋʋ se ʋanˈ ˈˈdhru kpa a, ʋaˈ ˈcreɛ. Ɲʋn -ˈcrea Biiblʋ ɛ, ʋa ˈtmʋɛn tɔˈdɩ-. -Bho Israɛ cɛ se tʋ aˈ ˈˈdhru kpa, ʋaˈ ˈˈzilɛ. -Kenɛnˈ ɛn, ʋʋ ˈse ʋaˈ ˈˈjɛ ɛˈ dhɩsaɩn- ˈˈzile-. -Bo ɔˈ kpɔ dhueˈ -ɔɔ toɛ ka: ˈDhe Nombres ɛˈ ˈsɛɛ- ˈdhi, dhɛsaʋn- Moizɩ nʋan -e -ka Ɲɔnsoa nʋan ɔɔˈ ˈsrɩn ˈˈdu sʋn ɛn, ɔ ˈtmʋʋn- -aʋ ɩanˈ dɩ ˈmɛn. (Nombres 20:2-12) Tɔˈdɩ- ɲʋn -ˈcrea Biiblʋ ʋa ˈtmʋan anˈ, ɛɛ toɛˈ -ka Biiblʋ ˈghlʋa ˈe Ɲɔnsoa bho ɛ. ˈKɛ nɩn- ˈjɛɛn- ʋn ˈghlʋɛ ˈe Ɲɔnsoa bho.

Ɛ ˈSƐƐ- ˈSRƖN ˈDHƆƐE -DUUˈˈ NƖN- ˈE ˈDHI

10. -Ɛ -nɩn ˈo -wɛeˈ Biiblʋ aˈ ˈsrɩn nɩn- ˈsrɩn ˈjɛɩn -ɛn?

10 ˈCreedhɩ- nɩan ˈe Biiblʋ ˈdhi -nɩɛn- -“Nyɔsoaa fɔwlu-, -wɛˈ ɩ po dhɛ ɩ ˈye nyʋ dhɛ tɔɔn- ɩ ˈye ˈe nyʋ [kplɩn kwa i] -za, ɩ ˈye nyʋ ye we po.” (2 Timotee 3:16) Ɛɛn ˈzɩan an, Biiblʋ aˈ ˈsrɩn an poɛ -aʋ- sʋn bho ˈjɛɛn-. Dhɛbhleɛ ɛ, Zoova nʋn -aʋ, ɔ jhibho- -aaˈ tɔˈinaansʋn- -e dhɩ nɩan ˈo -a -gwlɩˈˈ ˈmɛn. Ɔ jhibho- -aʋ- ˈmɛn ɛ ye -aaˈ ˈˈjɛ -zii. Ɔɔ ˈbɔn -aaˈ -bɔyaˈˈ. Dhɛ -ˈyea -aaˈ dhɛ ˈjɛɛn- -e dhɛ -saʋn nɩn- ɛn, ɔ jhibhɛˈ.

11, 12. (a) ˈSrɩn ˈdhɔɛe -wɛ Zezi -to ˈo ˈdhe Matie ɔˈ ˈsɛɛ- ɛˈ ˈˈjhri klaeˈˈ 5, 6 -e 7 ˈdhi -ɛ? (b) ˈSrɩn -ˈnɩɩn -wɛ -a -ˈbhɛɛ- -a -ˈye ˈjhe ˈdhe Biiblʋ ˈdhi -ɛ?

11 ˈDhe Matie ɔˈ ˈsɛɛ- ɛˈ ˈˈjhri klaeˈˈ 5, 6 -e 7 ˈdhi ɛ, Zezi -toɛ- ˈo ˈsrɩn ˈdhɔɛe. -Ka -a -ˈyea nʋn -wɛeˈ -a -ˈyea -bɔyaˈˈ ˈjhe -e -a -nɩn ɲʋn ˈyea ghluˈ iˈŋwɔɔn- sʋn nʋn -e -a -ˈyea bhae- sʋn nʋn -e -ka ˈghwɛi aˈ dɩ ˈyea nɩn- ˈdhe -a ˈˈjhri ˈdhe ɛ, ɩmɩn- -anˈ dɩ ɔ ˈtmʋn. Ɛ tɔˈdɩ-, ɔ toa ˈo ˈsrɩn -ˈnɩn ɛn, ɛɛ nʋɛn zɩn anˈ 2.000 ˈzɩan. ˈKlaa ɩn ˈdha dhɛ ˈzɩan -ke ɩan yea -aʋ sʋn bho po.

12 Zoova ˈˈɲɩɛn -aʋ- ˈsrɩn -ke ˈdhe Biiblʋ ˈdhi. -Bho -aa sɩ ˈˈjhriɛ ˈˈdu ɛˈ, ɩn ˈbhɛɛˈ ɩn ˈye ˈe -aaˈ ˈˈgbu ˈzɔn ˈkpa po, ɩn ˈyeɛ nʋn -a -ˈye dhbhonʋʋn- ˈdhɔɛe nɩn-, ˈˈdhe -a -nɩn ɲʋn ˈye ghluˈ iˈŋwɔɔn- -ke. -Ka -a -ˈjhe -a -nɩn, -da ˈˈoo -da -a -nɩn, -ka -aaˈ dɩ ˈjhe ɩn nɩn- ɛnˈ, Biiblʋ aˈ ˈsrɩn ˈbhɛɛˈ ɩn ˈye -aʋ- sʋn bho po.—Zro Isaïe 48:17; zro Dhebhɔɔjhibhodhɛ- 3.

DHƖ BIIBLƲ -ZAA ƝAN ƲN -ˈTMƲAN AN, ƖN -NƖƐN- -GWLƖˈˈ -DE -KA

-Ka Babilɔnɩn glɔ ˈyea -kpʋɛn- ɛn, Izai, -ɔ -ˈcrea Biiblʋ aˈ ˈfɔ dhueˈ ɛ, ɔ -zaaɩ ɲan ˈmɛn ɔ yɩ ˈtmʋn.

13. Dhɛ Izai ˈtmʋn -ɛ -ˈye Babilɔnɩn glɔ ˈˈjhri i -nʋɛn- -ɛn?

13 Dɩ -duuˈˈ Biiblʋ -zaa ɲan ɲʋn ˈjhe -ɩn -nʋɛn-. Ɩanˈ kpɔ dhueˈ ka: Babilɔnɩn -glɔ bhloeˈ klaeˈˈ -jhiia ˈdhe i ɛ, -ka tʋ ˈyeɔ -za a, Izai -zaaɩ ɲan ɔ yɩ ˈtmʋn. (Isaïe 13:19) -Ka ɲʋn ˈyea ɔɔˈ kpʋn sʋn nʋn -ke ɛ, ɔ ˈtmʋɛnˈ -gba. -Klui klaeˈˈ klaeˈˈ -nɩn ˈo -glɔ -ˈnɔn ˈˈŋwɛn, ɲɔn ɔn cɛn ˈˈnin -wɛeˈ ɲɔɔn pa ˈo. ˈKlaa Izai ˈnaan ˈˈnin -ˈnɛn ɛn muɛn -maan, glɔ ɔ muɛn ŋwɔn -flɔn -ke. Ʋʋ ˈse tʋ -vɔn in ʋʋ ˈye ˈo kpʋn. ˈˈJhu dhueˈ -ɔɔˈ ˈɲnɩn nɩan Sirisɩ ɛ, ɔmɔn- -ˈye ˈe ɲʋn anˈ ɲan -kɔn -wɛeˈ ʋʋ ˈye -glɔ -ˈnɔn kpʋn. ˈKa- Izai ˈdha.—Zro Isaïe 44:27–45:2; zro Dhebhɔɔjhibhodhɛ- 4.

14, 15. Ka dɩ Izai -zaa ɲan ɔ ˈtmʋan -ˈnɩn nʋn ˈo -ɲnin sʋn -ɛn?

14 Dɩ -ˈnɩn ˈtmʋʋan an, zɩn anˈ kmɛnˈ ˈsɔɔn zia ˈsʋ, tʋ -vɔʋn- ɲnin ˈo Babilɔnɩn glɔ ˈˈŋwɛn. -Ɔ -kɔn ˈe ʋaˈ ɲan -an? -Ka Izai ˈtmʋɩn -dhe ɛ, ɛ Sirisɩ, Pɛɛsɩ -bhlʋa- aˈ ˈbheɔ. Dɩ -ˈnɩn -ɩn -zaa ɲan -ɩn ˈtmʋan -dhe ɛ, ɩanˈ ˈbho ɲnianˈ anˈ ˈsʋ -si ˈo bhla.

15 ˈˈMaʋn -da ʋa jhia -glɔ -ˈnɔn kpʋanˈ an, -ˈmɛn Babilɔnɩn -kɔʋn- an ˈˈduɛ gɔ. ˈˈNin -e bhloeˈ klaeˈˈ -jhiia ʋaˈ glɔ ˈdhe i ɛ, ɩmɩn- ʋʋ de -gwlɩˈˈ -wɛeˈ -faʋn- anˈ nʋbʋ. -Jɛn ʋa nuan -ˈmɛn ɛn, -ˈmɛn Sirisɩ -e ɔɔˈ ˈsʋlɩˈˈ -nɩɛn- ˈe ˈzɔn. Ʋa ˈˈbhluuˈ ʋʋ ˈye ˈˈnin jeˈ -zaa. Ɛmɛn- -nʋɛn -wɛeˈ ˈˈnin man. Ɛ jhiɛ jha ˈjɛɛn- ˈsʋ Pɛɛsɩ -sʋlɩˈˈ ye ˈo ɛ ŋwɔn -zii. Bhloeˈ bian glɔ bhla ˈdhee, kʋʋ ˈye nʋn -ɛn? -Ka ɛ ˈtmʋʋan -dhe ɛ, Babilɔnɩnkɔʋn- ˈˈmaeˈ ʋʋ ˈse glɔ ˈˈŋwɛn kan. Ɛmɛn- nʋɛn -wɛeˈ ˈsʋlɩˈˈ ˈse tʋ vɔn ˈsʋ ʋʋ kpʋn -glɔ -ˈnɔn.

16. (a) Dhɛ Izai ˈjhee- ɲan ˈdhe Babilɔnɩ glɔ ɔˈ dɩ ˈdhi -ɛ? (b) Dhɛ Ɲɔnsoa aˈ ghlukwajhaai- Izai ˈtmʋan an, -ka ɛ ɲnian ˈo ɛ, ka -aa nʋn ɛɛˈ jhibho sʋn -ɛn?

16 Ɲɔnsoa aˈ ghlukwajhaai- Izai ˈnaan ɲɔn ˈˈoo ɲɔn ˈso ˈo Babilɔnɩn glɔ ˈdhi ˈˈti i dheeˈka. Dhɛ ɔ ˈcrea ɛ ka: ‘-Gba ɲɔn ˈso ˈo ɔ ˈdhi ˈˈti i ˈbhodhe, -ɛ -ˈghlʋa da ˈzɩan an, ɲɔn ˈso ˈo ˈˈgbu -po i.’ (Isaïe 13:20) Ɛɛˈ dhɛ tu ɲnin ˈo ˈmɛn? -Da Babilɔnɩ glɔ nɩan -dhe ɛ, -bho aʋ mun ˈo ˈzɩan an, ˈˈgbi -gbaiˈˈ aˈ ˈsʋ -si ˈo. -Bho aʋa sa ˈbɔn aʋ ˈye ˈo ˈjhe ɛˈ, aʋ mun ˈe Irakɩ -bhlʋaˈ, ˈdhe Bagidadɩ glɔ ɔˈ ˈzɔin fɔ bho. -ˈGhlʋ ˈo -glɔ -ˈnɔn ˈdhi -wɛeˈ ɲnin ˈo ɛ, ɛɛ nʋɛn kilo ɔˈ 50. ˈZɩan an, ɲɔn dhueˈ ka so ˈo ˈˈti. -Ka zoova ˈtmʋɩn ɛn, ˈkɛ nɩn-. Ɔ ˈnaan ɔɔ muɔn “gbee- ɔ ˈyeɔ iza- -ka ˈtrʋn anˈ ghwooa sɩnɩnˈ ɛn”—Isaïe 14:22, 23. *

 

17. Dhɩ Ɲɔnsoa ˈnaan ɔ ˈyea nʋn ɛn, dhɛɛdɩ- -a -ˈye ɩanˈ klɛɛ -gwlɩˈˈ de -ɛ?

17 -Zaaɲantmʋn nɩan ˈe Biiblʋ ˈdhi ɛ, ɩanˈ -duuˈˈ ɲnin ˈo ˈmɛn. Ɛ -kɔndɩ -bho Biiblʋ a sa ˈe ˈkmʋn anˈ ɲan anˈ dɩ ˈtmʋn ɛnˈ, -a -ˈyeɛ -gwlɩˈˈ de. -Ka Zoova a muan ˈbhlʋa -bɔyaˈˈ -deɩn- -po ɛ, -a -ˈbhɛɛˈ -a -ˈyeɛ -gwlɩˈˈ de. (Zro Nombres 23:19.) Ɛɛn, ‘ˈkmʋn sea ˈˈtian ˈbhle -ʋanˈ ghlu, Ɲɔnsoa -ɔ sea ˈbhɛɛ- -ɔ -ˈyea sɩ ˈtmʋn’ cɛan an, ʋmʋn- -a de -gwlɩˈˈ.—Titɩ 1:2. *

BIIBLƲ ˈBHƐƐˈ ƲN ˈYE -MANˈ ˈKMƲN ˈKPA PO

18. Ka Pɔʋ ˈdha “Nyɔsoaa wlu” aˈ dɩ -ɛ?

18 Biiblʋ nɩn- ˈsɛɛ- -ˈnɛɛn se goɔ-. Ɛmɛn- -aa -ˈghlʋ ˈjhea. Ʋanˈ ˈtmʋʋndɩ aˈ klɛɛ ɛ kpa -je dhueˈ. -Bho ʋan sa dhɩ -ɩn jhiia -aʋ- ˈdhe i -e dhɩ -ɩn zia ɩanˈ dɩ ˈtmʋn ɛn, ʋan ˈtmʋɛn tɔˈdɩ. ˈSrɩn ˈjɛɩn- -nɩn ˈe ʋn ˈdhi. Ʋanˈ -zaa ɲan -ˈtmʋn anˈ -da -duuˈˈ ɲnin ˈo ˈmɛn. ˈKlaa Biiblʋ ˈso ˈo -ˈmɩn ˈˈkpe ˈˈtii-. Dhɛ dhbhoi- Pɔʋ ˈcrea ɛ ka: “Nyɔsoaa wlu nɩe ˈkmʋ, ʋa nʋe dhbo”. Dhɛ -ˈmɛn ˈdha -a?—Zro Eble 4:12.

19, 20. (a) Ka Biiblʋ ˈbhɛɛ- ʋn ˈye -ʋn sʋn bho -po sʋn nʋn -wɛeˈ -ˈye -manˈ ˈˈjɛ jhibho- -ɛ? (b) -Baanˈ-, -ɔ nɩan Biiblʋ ɛ, -bho ɔ ˈtʋn -manˈ -pɛɛ i ˈjɛɛn- ɛnˈ, ka -ˈyeɛ -to -ɛ?

19 Biiblʋ ˈbhɛɛˈ ʋn ˈye -manˈ ˈkmʋn ˈkpa po. Ʋn ˈbhɛɛˈ ʋn ˈye -ʋn sʋn bho po -ˈye -manˈ ˈˈjɛ jhibho-. Ʋn ˈbhɛɛˈ ʋn ˈyeɛ nʋn -wɛeˈ -ka -manˈ tɔˈ i-naandhɩ -e -manˈ -gwliˈinaandhɩ nɩan an, -ˈyeɛ jhibho-. -A -ˈbhɛɛˈ -a -ˈye ka nʋn -a -kman Ɲɔnsoa aˈ dɩ. ˈKlaa -bho -a -ˈyeɛ -to ɛˈ, -ˈmɛn -a ˈˈdu ɔɔˈ ˈsrɩn nɩan ˈe Biiblʋ ˈdhi ˈˈjhriɛ.

20 Biiblʋ -nɩɛn- Ɲɔnsoa aˈ ˈsɛɛ-. Ɔɔ ˈbɔn -ˈyʋ ˈdhi i zro, -ˈyʋ ˈcɩan, -ˈye ʋanˈ dɩ -kman. -Bho ɔɔˈ -baanˈ- tu ˈtʋn -manˈ -pɛɛ i ˈjɛɛn- ɛnˈ, -ˈmɛn kpa ʋanˈ ˈcɩaan ɲan. -Bho nʋɛn ɛnˈ, dhɛ Ɲɔnsoa a ˈbɔan ɔ ˈyea nʋn ɔ ˈyea -glɔɲiɔn- ˈˈɲɩn ɛn, -man muɛn jhibho-. ˈDhe ˈcɩaandhɛ- -ɛ jhia ˈdhi ɛ, -aa muɛn ɔɔˈ glʋˈdɩ- -ˈnɩn anˈ dɩ iˈŋwɔn- -kajɔɔnka.

^ dhɛ -kpɔ 6 Ɲʋn -ˈnʋʋn ˈnaan Biiblʋ aˈ ˈtmʋʋndɩ aˈ kpa -je dhueˈ. ˈKlaa ɛ se tɔˈdɩ nɩn-. -Ŋmʋn ˈe ˈsɛɛ- ɲɔn ɔn ˈdhaa La Bible : Parole de Dieu ou des hommes ? ɛˈ ˈcɩaandhɛ ɛˈ 7 nɛn ˈdhi. Zoova aˈ -Bobhlaʋn- -ˈcreɛ.

^ dhɛ -kpɔ 16 -Bho -man sa ˈbɔn -ˈye -zaaɲantmʋn nɩan ˈe Biiblʋˈdhi iˈɲwɔn, -ˈmɛn zro ˈmʋnfeesɛɛ- Zoova aˈ -Bobhlaʋn- ˈcrea ɲɔn ɔn ˈdhaa Un livre pour tous, ɛɛˈ ˈˈjhri 27-29.

^ dhɛ -kpɔ 17 Babilɔnɩn glɔ ɔˈ i-zaa -nɩɛn- Biiblʋ aˈ -zaa ɲan -ˈtmʋn anˈ kpɔ dhueˈ -ɩn ɲnin ˈo. Dɩ ɲʋn -zaa ɲan ɲʋn ˈtmʋan ˈdhe Zezi ɔˈ dɩ ˈdhi ɛ, -man muɩn iˈŋwɔn- ˈdhe Dhebhɔɔjhibhodhɛ- 5 ˈdhi.