Mun ˈe dhɩ nɩan ˈe ɛ ˈdhi bho

Mun ˈe dhɩ nɩan ˈe ɛ ˈdhi bho

ˈˈCƖAANDHƐ- -BUE- ˈJHƆ -MƐOˈˈ-

-ˈˈƝɩn ɲɔnsoa -kajɔɔnka

-ˈˈƝɩn ɲɔnsoa -kajɔɔnka

1, 2. Dɩ -wɛ -ˈye -manˈ ˈˈjɛ idee- -ɛ, ˈˈdhe dhɛɛdɩ- ideedɩ- -ˈnɩn anˈ dɩ -kman -an?

ˈDHE -manˈ Biiblʋ aˈ ˈcɩaan an, -ˈjheɛˈ -ka ɲʋn anˈ -da -duuˈˈ -ʋʋ -ˈnaan ʋa ˈˈɲɩɛn Ɲɔnsoa a, ʋaˈ dhɩ ʋa tɔɔan ɲʋn -e ʋaˈ dhɩ ʋa nʋan an, ɩan ɲaan Ɲɔnsoa i ɛ. (2 Kolɛntɩ 6:17) Ɛɛˈ dɩ -wɛeˈ ˈˈɲɩnsʋn- -saʋn-, Biiblʋ a ˈdhaa “Babilɔnɩ klaaˈˈ” a, Zoova ˈnaan -a -ˈghlʋ ˈe ʋn ˈdhi. (Gbɔˈwlʋdhɩ- 18:2, 4) Ka -man mun nʋn- -ɛn? Ɲɔn ˈˈoo ɲɔn ˈye ˈo dhɛ dhueˈ -za ɔ ˈye nʋn ˈˈdhe ɔ ˈye ɔɔˈ ˈˈjɛ dɩ nɩn idee- -ke: ‘-Ka ˈman nʋan see ˈka ˈye nʋn -ae, -aeˈˈ -ka Ɲɔnsoa a ˈbɔan ˈkamɔn- ˈyeɔ ˈˈɲɩn?’

2 -Bho -nɩn ˈe ˈˈɲɩnsʋn -saʋn- ˈdhi tɛnˈˈ -dhe -wɛeˈ -ˈghlʋ ˈe ɛˈ, ɛ dhɛ ˈdhɔɛe nʋn. ˈKlaa ˈˈɲɩnsʋn- -saʋn anˈ nʋʋndhɩ- -ˈnɩɩn anˈ ˈtʋn ˈbhɛɛˈ ʋn ˈye ˈbho- -gwlɩˈˈ nɩn- ke. Nʋʋndhɩ- -ˈnɩn-e dhɛ nɩan ˈo -wɛe -ka Zoova a ˈjhɩɩ -a -ˈyɩ ˈjhe kaˈ -ke ɛ, -a -ˈtmʋn ɩanˈ dɩ.

-BAADHƖ -E ˈˈNAN -E BHAˈ Aˈ ˈˈƝƖAN -E

3. (a) Dhɛɛdɩ- -baadhɩ aˈ kwa i -zaa -kman ˈˈɩn ˈdhe ɲʋn -ˈnʋʋn bho -ɛ? (b) Ka Biiblʋ a ˈdha ɩanˈ dɩ -ɛ?

3 Ɲʋn -ˈnʋʋn ˈbhleɛ -baadhɩ -e ɲʋn anˈ -zii ˈˈgbu -gwliˈi, ɩmɩn -e -zrɔjhɔ- -e dhɩ -dhee -ˈnɩɩn ʋa bhae Ɲɔnsoa ˈbho ˈˈjhibhaˈ. ˈKa ʋʋ nʋn ˈdhe -zɩn -duuˈˈ ˈdhi. -Bho -man sa ɩanˈ dhɩ tu nʋn -ke ɛˈ, -ˈmɛn ɛgwɛ ˈbho mɔn -gwlɩˈˈ ɩmɩn- ɲɔn ɔn jhii i -wɛeˈ Ɲɔnsoa a kpʋn ɲɔn ɔn bhaeghlu i. ˈKlaa -naan tɔˈ i, -ka ɲʋn ˈyea Zoova ˈˈɲɩnsʋn nʋn ɛn, ɔɔ tɔɔɛn -aʋ ˈmɛn. Biiblʋ ˈnaan -baadhɩ ˈˈɲɩɛn- se ˈˈjhrii -nmɔn ˈbho Zoova ˈˈjhibhaˈ.Zro ˈZɔnˈˈSiɛɛ- ˈSɛɛ- 20:4, 5; Psaume 115:4-8; Isaïe 42:8; 1 Zan 5:21.

4. (a) Dhɛɛdɩ- -wɛeˈ -aaˈ ˈˈnan -e bhaˈ aˈ ˈˈɲɩan se dhɛ ˈjɛɛn nɩn- -ɛn? (b) Dhɛɛdɩ- Zoova ˈnaan Israɛcɛ ɛˈ ghlu ˈe ɲʋn -ˈmɛan bho ˈdhe- -ɛ?

4 Ɲʋn -ˈnʋʋn an ˈˈdhuɛ ʋaˈ nɔnˈˈ ˈmʋn, ʋa poɛ ˈe ˈkpɩ -wɛeˈ ʋa nʋn dhɩ -ɩn -ˈyea ʋaˈ ˈˈnan -e bhaˈ -ˈmɛan anˈ -pɛɛ -bhlua- a. Ʋa za ˈsrae- ʋaˈ dɩ. ˈKlaa -ka ɲʋn -ˈmɛan sea ˈbhɛɛ- ʋʋ ˈyea ɲʋn sʋn bho po ˈˈdhe ʋʋ sea ˈbhɛɛ- ʋʋ ˈyea ɲʋn dhɛsaʋn- ˈˈjhrii nʋn ɛn, -a -ˈcɩɛnˈ. Ʋʋ se ˈkmʋn nɩn- -da -dhee -ˈnɔɔn. ˈDhe ʋbʋ bho -ghluɛ- se ˈˈjhrii -nmɔn-. -Ziisaɩn- -an ghlu ˈbho ʋaˈ ˈgɔ ˈˈɩ. Ɛɛˈ dɩ Zoova ˈnaan Israɛcɛ ɛˈ ghlu ˈe ɲʋn -ˈmɛan bho ˈdhe-, ˈˈdhe ʋaˈ ˈkpa ˈe -ziisaɩn- anˈ nʋʋndhɩ ˈdhi -dhe.—Deutéronome 18:10-12; zro Dhebhɔɔjhibhodhɩ- 26 -e 31.

5. Dhɛwɛ- -ˈbhɛɛ- -ɛ -ˈye -ʋn sʋn bho po -wɛeˈ -ˈye -baadhɩ -e ˈˈnan -e bhaˈ aˈ ˈsrae bho -zaa iˈˈtai- -ɛ?

5 Dhɛwɛ- -ˈbhɛɛ- -ɛ -ˈye -ʋn sʋn bho po -wɛeˈ -ˈye -baadhɩ -e ˈˈnan -e bhaˈ aˈ ˈsrae bho -zaa iˈˈtai- -ɛ? -ˈYe Biiblʋ zro ˈˈdhe -ka Zoova a ˈjhea dhɩ -ˈnɩn ɛn, -nɛɛn tɔˈ ˈˈkpe i -kajɔɔnka. Ɩan “ɲɔɔn in”. (Deutéronome 27:15) Bhae- Zoova zɔn ˈˈoo zɔn ˈˈdhe ɔ ˈye -ʋn sʋn bho po -wɛeˈ -ka ɔɔ ˈjhea dhɩ ɛ, -ˈyɩ kaˈ ˈjhe ˈˈdhe -ˈye ɔɔˈ ˈˈɲɩnka jhibho-. (Isaïe 55:9) -Ka Zoova a muan -ʋn ˈkpɩ ˈˈɲɩn- -wɛeˈ -ˈyea ɩanˈ dhɩ tu ˈdhe -manˈ ˈkmʋn ˈdhi -za a, deɛ -gwlɩˈˈ.

KLETIƐN ˈBHƐƐˈ Ɔ ˈYE NOƐ POO?

6. Dhɛɛdɩ- ɲʋn ˈˈdhuo- Druncʋ aˈ ˈghwɩ a 25 ˈmʋn -wɛeˈ ʋa ˈˈdu Zezi ɔˈ ˈghlʋ zɔn ɔnˈ gɔ -ɔ?

6 Da ˈbhlʋa aˈ klɛɛ ˈˈkpe ɛ, Noɛ -nɩɛn- ˈgɔ klaaˈˈ ɲʋn an ˈˈdu. ˈBho ʋbʋ -gwlɩˈˈ ɛ, ɛ nɩn Zezi ɔˈ ˈghlʋ -zɔn. ˈKlaa Noɛ -poɛ- se dhɛ ˈjɛɛn nɩn-. ˈDhe ˈsɛɛ- dhueˈ ˈdhi ɲʋn ˈnaan, ˈdhe tɛnˈˈ kmʋn ˈdhi ɛ, Wlɔmkɔʋn- an ˈˈduɛ ˈjhrʋ aˈ ˈghlʋ zɔn ɔnˈ gɔ ˈbho Druncʋ aˈ ˈghwɩ aˈ 25 ˈˈkpe. ˈDhe ɛɛˈ nɔnˈˈ tu ˈdhi -dhe ɛ, ɲʋn -an poa pliegbi je bho ɛ, ʋa ˈbɔn ɲʋn -duuˈˈ ˈye kletiɛn ˈkpa. Ɛɛˈ dɩ Zezi ˈse ˈghlʋ Druncʋ aˈ ˈghwɩ aˈ 25 ˈˈkpe ˈsʋ ʋʋ ˈnaan ɲʋn ˈye ɔɔˈ ˈghlʋ zɔn ɔnˈ gɔ ˈˈdu ˈbho ɛɛˈ -zɔn tu ˈˈkpe. (Lukɩ 2:8-12) ˈKlaa Zezi ɔˈ dhɛcɩaʋn- nɩan tɛnˈˈ ˈse Noɛ po dhueˈ. ˈSɛɛ -dhee -ˈnɛɛn ˈnaan Zezi ˈghlʋa da ˈbhlʋa ˈˈkpe, zɩn anˈ 200 -ziia ˈbho ɛ, “ɲɔn dhueˈ ka se nɔnˈˈ Zezi ˈghlʋa jhibho-, ɲʋn -an naan ɛɛˈ dɩ tɔˈ i ʋʋ se ˈˈɩ-die-.” Zezi nɩan da ˈbhlʋa ˈˈkpe ɛ, ɲʋn ˈse Noɛ po dhueˈ. Ɲʋn ˈyea ɛɛˈ poaˈ -dee ɛ, -ˈmɛn ɔ ˈghlʋ da ˈbhlʋa ˈˈkpe ˈmɛn ɛ nʋɛn zɩn -duuˈˈ.—Les origines sacrées de choses profondes (angl.).

7. Dhɛɛdɩ- kletiɛn ˈjɛʋn anˈ po Noɛ -ɛ?

7 Noɛ -e dhɩ -ɩan- nʋʋan ˈbho ɛɛˈ nɔnˈˈ -ɩn nɩan gɔ ˈˈduɛ- -e bha -baanˈ- ˈjhrii -nʋɛn- -e ɛ, ɲʋn anˈ -da -duuˈˈ jhibhiˈ, ɲʋn sea kletiɛn nɩn- ɛn, ɩn ˈghlʋɛ ˈe ʋbʋ ˈˈbhli. Dɩ aˈ kpɔ dhueˈ -ɩan- toɛ ɛ, ɩn ka: ˈDhe Glee -bhlʋa- -e Meikɩ -bhlʋa- aˈ ˈfɛ -ˈnɩɩn ˈdhi ɛ, nɔnˈˈ dhueˈ nɩa ˈo ɛ, ʋʋ ˈnaan ɲɔn ɔnˈ po Noɛ -dhe. Dhɛbhleɛ ɛ, ɛ se ɲɔnsoaɲʋn anˈ gɔ nɩn-. Ɲɔn ˈˈoo -ɲɔn nʋɛn ˈsʋ, lamain ˈyeɔ bhla. ˈKlaa nɔnˈˈ -ziia- ˈbho ɲʋn ˈˈmaea i ɛ, ɲʋn -deeˈ -kenɛnˈ ʋa yea Noɛ po. Dhɛɛdɩ- Kletiɛn ˈjɛʋn anˈ po Noɛ -ɛ? Dhɛ nɩan ˈo mɛn- -nɩn ʋa ˈbɔn ʋaˈ nʋʋndhɩ aˈ klɛɛ ˈye ˈe Ɲɔnsoa ˈˈjhri ˈdhe i-nmɔn.

-ZƆN ƝƆN ˈGHLƲƲA ˈE ˈDHI Ɛ, ƝƲN ˈBHƐƐˈ ƝƲN ˈYE ƆƆˈ GƆ ˈˈDU?

8, 9. Dhɛɛdɩ- Kletiɛn -ˈˈwe kɔan ɲan ˈse ɲɔn ɔnˈ ˈghlʋzɔn ɔnˈ gɔ ˈˈdu -ɛ?

8 Gɔ -dhee -ˈnɔɔn ɲʋn -duuˈˈ a ˈˈdua a, ɔmɔn- -nɩn ʋaˈ ˈghlʋ -zɔn. Ɲɔn nɩan kletiɛn ɛn, ɔ ˈbhɛɛˈ ɔ ˈyeɛ nʋn -ke? Ɲʋn anˈ kpɛ ˈsɔɔn -ʋʋ ˈˈdua ʋaˈ ˈghlʋ zɔn ɔnˈ gɔ -wɛeˈ -ʋaˈ dɩ ˈtmʋʋan ˈdhe Biiblʋ ˈdhi ɛ, ɛ se Zoova aˈ dhbhonʋʋn- nɩn-. (Gbɔ I Deˈan 40:20; Makɩ 6:21) Ɲʋn an nʋn ˈan ˈmɛn -dhe -wɛeˈ ʋʋ ˈye ˈˈɲɩɩndhɩ- -saɩn- ˈˈɩˈbhɛɛ-. Ɛɛˈ dhɛ tu ɛˈ dɩ -wɛeˈ ˈbho kletiɛn -ˈˈwe kɔan ɲan “-gwlɩˈˈ -dhe ɛ, ɛ nɩn ˈkmʋn ˈˈkpe ɲʋn -an ˈˈdu ɲɔn ɔnˈ ˈghlʋzɔn ɔnˈ gɔ.”—The World Book Encyclopedia.

9 Wlɔmcɛ -e Glɛsɩcɛ- nɩan tɛnˈˈ ˈnaan, -bho ˈɲnɔnkpao a sa ŋmaan anˈ, -zuu dhueˈ -ʋan- -ˈjhe ɛɛˈ da. -Zuu -ˈnʋn ɛn, ʋmʋn- -an fuo ˈˈjhu ˈˈzaan ˈdhe i ˈsʋ ɔɔ yea gelaˈˈ ˈkpa. Ɛmɛn- -ˈcreɛ- ˈdhe ˈsɛɛ dhueˈ ˈdhi. -Ka ˈsɛɛ- -ˈnɛn ˈdhaa ˈka ka: “ˈˈƝɩɩndhɛ- -ˈbhlea ˈghlʋzɔn- -ɔ ˈdhe ˈdhi ɲɔn -ˈnɔn ˈghlʋa -ke ɛ, ɛmɛn- -e -zuu -ʋan- fuɔ ˈdhe i ɛ, ɩan nʋɛn dhbho -da dhueˈ ˈdhe gu -zɔn.”—Les traditions des anniversaires (angl.).

10. Dhɛɛdɩ- kletiɛn ˈse ɲɔn ɔnˈ ˈghlʋzɔn ɔnˈ gɔ ˈˈdu i- ˈzɩan -an?

10 Gɔ ɲʋn an ˈˈdua -ɩn -nɩn ˈˈɲɩnsʋn -saʋn an kpa -je dhueˈ ɛ, Zoova ˈbhɛɛˈ ɔ ˈye ɩanˈ dɩ ˈŋwɔɔn-? (Isaïe 65:11, 12) ˈˈƖɩn-, ɔɔˈ ˈŋwɔɔn- ɩanˈ dɩ. Ɛɛˈ dɩ -aaˈ ˈˈdu gɔ nɩan kaˈ.

DHƐƐDƖ- ƐƐˈ DHƐ TU Ɛˈ DƖ -KMAN -AN?

11. Dhɛɛdɩ- ɲʋn -ˈnʋʋn an ˈˈdu gɔ -ɩn sea kletiɛn ɛnˈ gɔ nɩn- -ɛn? Dhɛwɛ- -ɛˈ dɩ ˈye -kman ˈdhe- -ˈˈjhri ˈdhe -ɛ?

11 -Ka Noɛ -e gɔ ɔˈ kpɛ -ˈnɩɩn sea kletiɛn ɛnˈ gɔ nɩn- ɛn, ɲʋn -duuˈˈ jhibhiˈ, ˈˈdhe ʋa pʋɩˈ. Ʋʋ ˈnaan -bho ɩanˈ nɔnˈˈ ɲnin -wɛeˈ ˈˈgbuzɔncɛ ɛ ˈŋmʋʋn. ˈKɛ nɩn- ˈbho- -gwlɩˈˈ -ke? -Bho -nɩn -manˈ ˈˈgbuzɔncɛ ɛ sa -da dhueˈ ˈkpa aˈ, ɛ se dhɛsaʋn- nɩn-. Zoova aˈ ˈˈjɛ po ɲʋn anˈ ˈbho ˈˈgbu dhueˈ ˈzɔn -nɩɛn- ˈnɔn ˈkmʋn, ɔɔ ˈbɔn ɲʋn ˈye ˈmʋnan nʋn -da dhueˈ. (Ɛfɛzɩ 3:14, 15) ˈKlaa -bho -nɩn Zoova -jhbhɛɛ ɛˈ, ɛ ˈˈpaaˈ ɛ ˈye ˈˈdu ɲɔnsoagbi -saɩn- anˈ gɔ -wɛeˈ -nmɔn ˈe -manˈ ˈcɛ ˈˈjhri ˈdhe i -zii. Ɛɛˈ dɩ dhbhoi- Pɔʋ ˈnaan: “Dhɛ -nmɔa Juei ˈwwlii- ɛ, ɩn ˈgmɩ ɛ ja.”—Ɛfɛzɩ 5:10.

12. Dhɛwɛ- -ˈbhɛɛ- -ɛ -ˈyeɛ nʋn -wɛeˈ Zoova ˈse gɔ ɔˈ dɩ ˈŋwɔɔn- dhi -ɛ?

12 Ɲʋn -duuˈˈ ˈnaan, -da gɔ -ˈnɔn ɔnˈ dɩ ˈghlʋa a, ˈbho se dhɛ ˈdha. ˈKlaa ɩn se ˈan ˈpɛn ˈdhe Zoova ˈˈjhri ˈdhe. Gɔ ɲʋn an ˈˈdua ˈbho ʋaˈ ˈbhlʋa ˈdhi -e gɔ ʋa ˈˈdua -glɔɲiɔn ɔnˈ ˈɲnɩn ˈmʋn ɛn, Zoova aˈ ˈŋwɔɔn- ɔɔˈ dɩ. Dɩ aˈ kpɔ dhueˈ -ɩan- toɛ ɛ, ɩn ka: Tɛnˈˈ -dhe ɛ, Ezipʋkɔʋn- ˈbhleɛ gɔ ʋa ˈˈdu ʋaˈ ˈˈɲɩɩndhɩ aˈ dɩ. Israɛcɛ ˈghlʋa ˈe Ezipʋ ɛ, ʋʋ -sraan cɛ -ˈnʋn anˈ gɔ ʋa ˈˈdua ˈmɛn ˈsʋ ʋʋ ˈdhɛɛ “[Zoova] aˈ gɔ.” ˈKlaa dhɛ ʋʋ nʋan -ˈnɛn ˈse Zoova ˈtʋn nʋn. (ˈZɔnˈˈSiɛɛ- ˈSɛɛ- 32:2-10) ˈSrɩn Ɲɔnsoa aˈ ghlukwajhaai- Izai toa ˈo ɛ, ɩn ka: “Aʋaˈ ˈtʋn dhɛ sea igwɛ- i ˈdhe-!”—Zro Isaïe 52:11.

-ˈPƐƐN GHLU I ˈDHE ƝƲN BHO

13. -Bho -man sa ˈbɔn -ˈye gɔ -ˈnɩn bho ˈbhɔ ɔˈ, dɩwɛ- -ˈye -manˈ ˈˈjɛ idee- -ɛ?

13 -Bho -man sa ˈbɔn -ˈye gɔ -ˈnɩn anˈ ˈˈdua bho ˈbhɔ ɔˈ, -ˈbhɛɛˈ -ˈye -man ˈˈjɛ dɩ -duuˈˈ idee-. Ɩanˈ -ˈnɩɩn ka: -Bho ɲɔn -nɩn ˈman nʋan dhbho -da dhueˈ dee ˈmiin dhɛɛdɩ- ˈmaan po Noɛ ɛˈ, ka ˈye ˈdha -a? -Bho ɲɔn nʋn -ʋn -baanˈ- ˈˈjhrii ˈbho Noɛ ɛˈ nɔnˈˈ ɔnˈ, ka ˈye nʋn -ɛn? -Bho ɲɔn -nɩn -ˈˈtia ˈˈbhli ɔ sa ˈbɔn gɔ sea kletiɛn ɛnˈ gɔ nɩn- ɛn, -ˈyeɔ ˈˈdu ɛˈ, ka -ˈye nʋn -ɛn? -Bho ˈman ˈˈɲnuun anˈ ˈˈdu gɔ -nɩn ˈdhee, ka -ˈye nʋn -wɛeˈ ʋaˈ -pɛɛ ˈse ˈˈghwee i -ɛ?

14, 15. ˈDhe ɛɛˈ nɔnˈˈ tu ˈdhi -bho ɲɔn ˈˈɲɩn -ʋn dhɛ ˈˈdhe ɲɔn po -ʋn ˈboi ɛˈ, ka -man mun nʋn -ɛn?

14 -Aaˈ ˈklɛɛ ˈye tɔˈinaan -wɛeˈ dhɛ -a -ˈyea ˈtmʋn -e dhɛ -a -ˈyea nʋn ɛn, -a -ˈyeɛ ˈo -za. -Bho ɲɔn po -ʋn gɔ -ˈnɩn anˈ ˈboi ɛˈ, -manˈ ziɔ i ˈdhe-. -ˈBhɛɛˈ -ˈye ka nʋn: “-Ao, -a ˈsɛ-.” -Manˈ po -e ghlu -saʋn- ˈdhe-, jhibho- ɲʋn anˈ ka, -ˈjhe ɲʋn ŋwɔn. Biiblʋ ˈnaan: “ˈDjeɛ ˈye ɩan wlu naa- ʋ ˈye ˈtɔn we nɩ-, -wɛˈ ɩn ˈye nyɔ ˈˈoo nyɔɔ wlua kpa -zaaˈ juo-.” (Kolɔsɩ 4:6) -ˈBhɛɛˈ -ˈyʋbʋ ˈtmʋʋn-, -ˈye ka nʋn sʋn -da dhueˈ -poɛ- oo, bha -baanˈ- ˈˈjhrii -nʋɛn- oo, ɩn se dhɛsaʋn- nɩn-. ˈKlaa -bho ɲʋn an sɩ nʋn gɔ sea gɔ ˈjɔɔn nɩn- ɔnˈ dɩ ɛˈ, -manˈ nʋɩn.

15 ˈDhe ɛɛˈ -zɔn tu ˈdhi -bho ɲɔn ˈˈɲɩn -ʋn dhɛ ɛˈ, ka -man mun nʋn- -ɛn? Dhɩ aˈ klɛɛ -ˈbhɛa -ˈyea nʋn ɛn, Biiblʋ ˈse ɩanˈ ˈɲnɩn ˈˈsi. ˈKlaa ʋn ˈnaan, dhɛ -bho -a nʋn -wɛeˈ -aaˈ -glʋˈ ˈyea ide- ɛ, ɛmɛn- -a -ˈye nʋn. (1 Timotee 1:18, 19) Ɛgwɛ ɲɔn -ɔn ˈˈɲɩan -ʋn dhɛ ɛ, ɔ sɩ jhibho- -ka -manˈ poa gɔ -ˈnɔn ɔn. Ɲɔn -dhee -ˈnɔɔn ˈbhɛɛˈ ɔ ˈye ka nʋn: “ˈƖn jhibhiˈ -manˈ po gɔ nɔn. ˈKlaa dhɛ nɛn mɛn- ˈman ˈbɔn ˈye -ʋn ˈˈɲɩn.” -Bho ɛ nɩn- kaˈ aˈ, -ˈbhɛɛˈ -ˈyeɛ ˈmʋn ˈˈdhuo-, ˈˈdhe -ˈbhɛɛˈ -ˈseɛ ˈmʋn ˈˈdhuo- i -ke. ˈKlaa -naan tɔˈ i -kajɔɔnka -ka -ˈyea nʋn -wɛeˈ -manˈ -glʋˈ ˈsea -ʋn dɩ ˈˈbhli -kpa i ɛ. -A -ˈse ˈbɔn -a -ˈye dhɛ nʋn -wɛeˈ -jhbhɛɛ nɩan ˈo -abʋ -e Zoova ˈɲnɩn ˈye ˈkɔ.

-KA MƆN -E -MANˈ GBUZƆNCƐ ˈYEA NƲN ƐN

Ɲʋn -an -ˈˈɲɩan Zoova a, ʋa ˈjheɛ -bɔyaˈˈ

16. -Bho -manˈ ˈˈgbuzɔncɛ ɛ sa ˈbɔn ʋʋ ˈye gɔ -ˈnɩn anˈ dhueˈ ˈˈdu ɛˈ, ka -ˈye nʋn -ɛn?

16 -Bho -manˈ ˈˈgbuzɔncɛ ɛ sa ˈbɔn ʋʋ ˈye gɔ -ˈnɩn anˈ dhueˈ ˈˈdu ɛˈ, ka -ˈye nʋn -ɛn? -Nɩn ʋbʋ aˈ jɛˈ -dhe. Dhɛ ʋa ˈbɔan ʋʋ ˈye nʋn ɛn, ɛɛˈ dɩ -nɩɛn- ˈe ʋaˈ ˈˈjɛ ˈkwa. -Bho ʋʋ ˈnaan ʋʋ ˈye dhɛ nʋn ɛnˈ, bhɔ ʋbʋ je dhe -kaan an. -Ka -ˈsea ˈbɔn ʋʋ ˈyea -ʋn je dhe -kaan an, ˈkamɔn- -ˈsʋbʋ je dhe -kaan in -ke. (Zro Matie 7:12.) ˈKlaa -bho ʋa sa ˈbɔn -ˈye ˈo nɩn- -ke ɛˈ, ka -ˈye nʋn -ɛn? -Bho -ˈye dhɛ nʋn ɛnˈ, bhae- Zoova ɔ ˈye -ʋn sʋn bho po -wɛeˈ dhɛ nɩan dhɛ ˈjɛɛn- ɛn, -ˈyeɛ nʋn. -Naan tɔˈ i -kajɔɔnka, ˈbɔn ˈsrɩn ˈdhe Biiblʋ ˈdhi. ˈKlaa -manˈ ˈˈmaeˈ -dhe, ˈdhe Zoova aˈ ˈsʋ ˈˈjhri ˈdhe i-nmɔɛn mɛn- -kɔn dɩ.

17. -Bho ɲʋn an sa gɔ -ˈnɩn ˈˈdu ɛˈ, ka -ˈye nʋn -wɛeˈ -manˈ ˈˈɲnuun anˈ -pɛɛ ˈse ˈˈghwee- i -ɛ?

17 -Bho ɲʋn an sa gɔ -ˈnɩn ˈˈdu ɛˈ, ka -ˈye nʋn -wɛeˈ -manˈ ˈˈɲnuun anˈ -pɛɛ ˈse ˈˈghwee- i -ɛ?-Zɔn -ˈnɔɔn bho ɛ, -ˈbhɛɛˈ -ˈye ˈo nɔnˈˈ -za -ˈye ʋaˈ -nɛn dhɛ ˈˈzaan nʋn. -ˈBhɛɛˈ -ˈyʋbʋ -baanˈ- ˈˈjhrii nʋn -da ʋʋ seɔ -gwlɩˈˈ -dee ɛ. -Ɛ -ˈdha dhɛ ˈjɛɛn- ˈdhe -manˈ ˈˈɲnuun bho ɛ, ɛmɛn- -nɩn -ˈye ʋaˈ dɩ -kman, ʋʋ nɩn- -ˈye -da dhueˈ nɩn-.

-ˈKPA ˈE ˈˈƝƖNSƲN- ˈJƐƲN ˈDHI

18. Dhɛɛdɩ- -a -ˈye ˈŋmɩɛn ˈmʋn mun jheejhee ˈdhe ɲɔnsoagbu ˈdhi -ɛ?

18 -Bho ɲɔn ˈye ˈe Zoova ˈˈjhri ˈdhe i-nmɔn ɔnˈ, -ˈmɛn ɔ ˈye ˈˈɲɩnsʋn -saʋn -e ʋanˈ gɔ -e ʋanˈ nʋʋndhɩ ˈbhɔ. ˈBho ɛ ˈdhe ɛ, ɔ ˈye ˈe ˈˈɲɩnsʋn ˈjɛʋn ˈdhi ˈkpa. -Kawɛ-? Ɛɛˈ dhueˈ mɛn- -nɩn ɔ ˈye ˈŋmɩɛn ˈmʋn mun jheejhee ˈdhe ɲɔnsoagbu ˈdhi. (Zro Eble 10:24, 25.) ˈŊmɩɛn ˈdha dhɛ ˈdhe Ɲɔnsoa aˈ ˈˈɲɩan. (Psaume 22:22; 122:1) -Bho -a ˈgboo ˈˈdhrui ɛˈ, ˈbhomɔn- -a -ˈbhɛɛ -a -ˈye bha ˈkpɩ ˈˈɲɩn.—Wlɔm 1:12.

19. Tɔˈdɩ- -ˈcɩaan ˈdhe Biiblʋ ˈdhi ɛ, dhɛɛdɩ- -ˈye ɩanˈ bo bhla -a?

19 Dhɛ -dhee -ˈnɛɛn -ˈbhɛa -ˈyea nʋn -ɛ -ˈyeɛ -to -ka za ˈo ˈˈɲɩnsʋn- ˈjɛʋn ɛn, ɛmɛn- -nɩn, dhɩ -man -ˈcɩan ˈdhe Biiblʋ ˈdhi ɛ, -ˈye ɩanˈ bo bhla. Dhɩ sea ˈˈɩˈsrɛ -ɩan- nʋan da ˈbhlʋa ˈˈkpe ɛ, ɩan ˈˈduɛ ɲʋn -duuˈˈ aˈ ˈkmʋn ˈkle. (Ézékiel 9:4) Ɛgwɛ jhibhɛ- ɲɔn ˈkledɩ- -ˈnɩn an ˈkpa i. -ˈTmʋʋn- ʋbʋ -ka ˈbhlʋa a muan -bɔyaˈˈ -deɩn- ˈkpa- ˈdhe ˈkmʋn anˈ ɲan an. -Bho -man sa ˈŋmɩɛn ˈmʋn mun ˈˈdhe -man sa Biiblʋ a bo bhla aˈ, ˈˈɲɩnsʋn -saʋn- -e ʋanˈ nʋʋndhɩ aˈ ˈtʋn an muɛn ˈbho- -gwlɩˈˈ igwɛ-. -Bho po ˈe ˈkpɩ -wɛeˈ -man sa Zoova ˈˈɲɩn -kajɔɔnka aˈ, deɔ -gwlɩˈˈ, ɔɔ muɛn -ʋn -bɔyaˈˈ ˈˈɲɩn- ˈdhe -manˈ ˈkmʋn ˈdhi.—Malaki 3:10.