Mun ˈe dhɩ nɩan ˈe ɛ ˈdhi bho

Mun ˈe dhɩ nɩan ˈe ɛ ˈdhi bho

ˈCƖAANDHƐ- -MMˈˈ

Zeieghlwiɛ- -nɩɛn- Ɲɔnsoa aˈ -baanˈ- klaaˈˈ

Zeieghlwiɛ- -nɩɛn- Ɲɔnsoa aˈ -baanˈ- klaaˈˈ

1, 2. (a) -Bho -baanˈ ˈye dhɛ ˈdha ˈdhe- -ˈˈjhri ˈdhe ɛˈ, kɔ ˈye nɩn- -ɛn? (b) Dhɛɛdɩ- zeieghwliɛ- nɩn- Ɲɔnsoa aˈ -baanˈ- klaaˈˈ -a?

ƝƆN nʋn -ʋn -baanˈ- ˈˈjhrii ˈmɛn kpɔ dhueˈ? -Bho -baanˈ- ˈbhle -manˈ ˈmʋnan ˈˈdhe dhɛ -man ˈbɔan see ˈdhe- ɛ, ɔ ˈyeɛ nɩn- ɛnˈ, -man ˈbɔn ɲɔn -ɔ -ˈˈɲɩɔn -ʋn ɛn, -ˈyeɔ ˈsɛ po ˈjɛɛn-.

2 ˈDhe -baanˈ- anˈ klɛɛ Ɲɔnsoa ˈˈɲɩn -aʋ ˈˈklun ɛn, dhueˈ -nɩn ˈo -ɔ -ˈdha dhɛ -ɔ -zii ɩanˈ klɛɛ. Ɛ nɩn -baanˈ- klaaˈˈ Ɲɔnsoa nʋn -glɔɲiɔn- ˈˈjhrii. ˈNɔn ˈcɩaandhɛ- nɛn ˈdhi ɛ, -ka Zoova jha ɔɔˈ ˈˈJhu Zezi -wɛeˈ -a -ˈyea ˈkmʋn sea ˈˈtian ˈbhle ˈjhe mɛn- -aa mun ˈjhe-. (Zro Matie 20:28.) Dhɛ ɔ dhbhoa Zezi da ˈbhlʋa ˈˈkpe -wɛeˈ ɔ ˈyea zeieghwliɛ- nɩn- ɛn, ɛɛ toɛˈ -ka Zoova kman -aaˈ dɩ ˈjɛɛn- ɛn.

-Ɛ -NƖN ZEIEGHWLIƐ- -Ɛ?

3. Dhɛɛdɩ- -glɔɲiɔn ɔn ˈmɛn -ɛn?

3 Dhɛ Zoova -jhiia i -wɛeˈ ɔ zeia -glɔɲiɔn ˈdhe dhɛsaʋn- -e ˈmɛan ˈkwa a, ɛmɛn- ɲɔn ɔn ˈdhaa zeieghwliɛ. (Ɛfɛzɩ 1:7) Dhɛ nɩan ˈo -wɛeˈ zeieghwliɛ- -ˈnɛn ɛnˈ ˈbho -toɛ- ˈdha dhɛ ɛ, -bho -a -ˈyeɛ jhibho- ɛˈ, -ˈmɛn dhɛ -nʋʋan ˈdhe Edɛnɩn gleˈ, ɛɛ nʋan zɩn anˈ ˈˈghwlu ˈsɔɔn ˈzɩan an, -a -ˈyeɛ jhibho- ke tɛnˈˈ. -Aaˈ ˈˈnan -e bhaˈ Adan -e Ɛvʋ nʋɛn dhɛsaʋn-. Dhɛsaʋn- ʋʋ nʋan an, ɛɛˈ dɩ ʋʋ ˈmɛn. Ɛɛˈ dɩ -aa -ˈmɛn -ke. Dhɛnʋɛn ɛn, -a -ˈghlʋʋɛ ˈdhe dhɛsaʋn- ˈdhi.—Zro Dhebhɔɔjhibhodhɛ- 9.

4.-Ɔ -nɩn Adan -an, ˈˈdhe ˈdhɛ ɔ ˈbhle -dhe -ɛ?

4 Ɲiɔn- Zoova nʋan dhɛ tɛnˈˈ -ɔɔˈ ˈɲnɩn nɩan Adan an, ɔ ˈˈɲɩɔn dhɛ dhueˈ -ɛɛˈ dɩ -kman ˈjɛɛn-. Ɔ ˈˈɲɩɔn ˈˈɩˈgbaa-. Ɔɔˈ tɔˈ -e ɔɔˈ ɲiɔnku ˈgba ˈˈɩ. Ɔ se ˈbhɛɛˈ -dhe ɔ ˈye ˈghwɛ ˈkpa, ɔ ˈye ˈˈgela ˈkpa, ɔ se ˈbhɛɛ- ɔ ˈye ˈmɛn -ke. -Ka ˈˈbho nɩan ˈka Zoova nɩn- ˈbho Adan ˈˈbun. (Lukɩ 3:38) Zoova a ghluɛ ˈe ɔ bho jheejhee. Dhɛ ɔɔ ˈbɔan Adan ˈyea nʋn ɛn, ɔ zelɛ ˈˈkpei ˈmɛn -kajɔɔnka ˈdhe ɔ bho. Ɔ ˈˈɲɩɔn dhbho ˈdhɔɛe -ke ɔ ˈye nʋn.—Gbɔ I Deˈan 1:28-30; 2:16, 17.

5. Biiblʋ ˈnaan Adan -nʋʋɛnˈ ˈdhe ‘Ɲɔnsoa aˈ goɛ ˈmʋn.’ Dhɛ -ˈmɛn ˈdha -a?

5 Adan -nʋʋɛnˈ ˈdhe ‘Ɲɔnsoa aˈ goɛ ˈmʋn’. (Gbɔ I Deˈan 1:27) Kplɩn Zoova aˈ ˈˈjɛ ˈbhlea a, ɩmɩn- ɔ po ˈe ɔ ˈmʋn. Ɩanˈ -ˈnɩɩn ka: ɲʋndɩkmaan- -e tɔˈ -e ˈˈɩˈsrɛɛ- -e ˈˈɩ-kmaan -e. Ɔ ˈˈɲɩɔn ˈˈkpeiflɔɛn- -ke. Ɛ tɔˈdɩ-, Ɲɔnsoa nʋɔn. ˈKlaa dhɛjɛɛn- -e dhɛsaʋn- ɛnˈ ˈbho -zaa -nɩɛn- ˈe Adan anˈ ˈˈjɛ ˈkwa. -Bho Adan ˈˈdu Ɲɔnsoa aˈ ghlu ˈˈjhriɛ -dhe ɛˈ, ɔɔˈ ˈkmʋn ˈse ˈˈtian ˈbhleiˈ.

6. Adan ˈsea Ɲɔnsoa ŋwɔn ˈjhe ɛ, -ɛ -ˈghlʋɔ ˈkwa -a? Dhɛ -a -ˈjhee- ˈbho -ɛ?

6 Adan ˈse Ɲɔnsoa aˈ ghlu ŋwɔn ˈjhe. Ɛɛˈ dɩ Ɲɔnsoa ˈnaan ɔɔ muɛn ˈmɛn-. Ɛ nɩn dhɛsaʋn- ɔ nʋan an, ɛɛˈ geiˈˈ. -Jhbhɛɛ- nɩan ˈo ɔmɔn -e Zoova ˈɲnɩn ɛn, ɛ ˈkɔɔˈ. Ɔɔˈ ˈˈɩˈgbaa -e -bɔyaˈˈ -deɩn- ˈghlʋɔ ˈkwa. (Gbɔ I Deˈan 3:17-19) Adan -e Ɛvʋ -za ˈo Zoova aˈ ghlu aˈ ŋwɔn -bhlaa, ɛmɛn- dɩ ɲʋn ˈsʋbʋ ˈjheiˈ dheeˈka. Dhɛ Adan nʋan an, ɛɛˈ dɩ ‘dhɛsaʋn- jhi da ˈbhlʋa ˈˈkpe -wɛeˈ ˈdhe dhɛsaʋn- ˈmʋn ˈmɛan jhi, ˈkamɔn- ˈmɛan nʋn ˈo ɲʋn anˈ klɛɛ ˈˈkpe -jhi sʋn, dhɛ nɩan ˈo ɛ, ɲʋn anˈ klɛɛkpɛ nʋɛn dhɛsaʋn-.’ (Wlɔm 5:12) Adan nʋan dhɛsaʋn- ɛn, ɔ ‘ple’ ɔɔˈ ˈˈjɛˈkpa -e -aaˈ klɛɛ ˈmɛn ˈdhe dhɛsaʋn- -e ˈmɛan ˈkwa. (Wlɔm 7:14) Ɲɔn ˈbhɛɛˈ ɔ ˈye -aʋ zeie-? Ɛɛn, -a -ˈbhleɛ ɲɔn -ɔ -ˈye -aʋ zeie-.

7, 8. ◌-Ɛ -nɩn zeieghwliɛ- -ɛ?

7 -Ɛ -nɩn zeieghwliɛ- -ɛ? Ɛ ˈdha dhɩ aˈ kpɛ ˈsɔɔn. Ɛ ˈˈghwliɛ- ɲɔn ɔn toa ˈo -wɛeˈ ɲɔn ɔn zeia ɲɔn ɔn. ˈˈGhwliɛ- ɲɔn ɔn toa ˈo -wɛeˈ ɔɔ zeia dhɛ ɛ, ɛ ˈbhɛɛˈ ɛ ˈyeɛ nɩn- -ke. ˈSɔɔn -nɛn ɛn, ɛ ˈˈghwliɛ- ɲɔn ɔn toa ˈo -wɛeˈ dhɛ -ˈkɔa ɔɔ za geiˈˈ ɛ.

8 ˈMɛan -e dhɩ aˈ klɛɛ Adan anˈ dhɛsaʋn- -paa -abʋ bho ɛ, -glɔɲiɔn se ˈbhɛɛ- ɔ ˈye ɩanˈ geiˈˈ -za -wɛeˈ -a -ˈye ˈe ɩn ˈdhi ˈghlʋ. ˈKlaa, Zoova -toɛ- ˈo zeieghwliɛ- -wɛeˈ -a -ˈye ˈe ˈmɛan -e dhɛsaʋn- ɛnˈ -kʋɔn- kwlaˈ ˈghlʋ. Dhɛ zeieghwliɛ- ɛ nʋan -e dhɛ -a -ˈyeɛ ˈdhi ˈjhee- ɛ, ɩmɩn- -aa jhi ˈcɩaan.

KA ZOOVA NƲN ZEIEGHWLIƐ- ˈBHO -TO SƲN -ƐN?

9. Zeieghwliɛ- -ˈyea ˈo -to ɛ, kɛ ˈye nɩn- -ɛn?

9 -Da Adan ˈsea dhɛsaʋn- nʋn ke ˈdhe- ɛ, -ˈmɛn ɔ ˈgba ˈˈɩ. Ɔ nʋan dhɛsaʋn- bhla a, ɲɔn -ˈye -aʋ zeie- ɛ, ɔ se nɩn-. Dhɛɛdɩ- -ɛ ? Dhɛ nɩan ˈo ɛ, -aaˈ klɛɛ se ˈˈɩˈgba. (Psaume 49:7, 8) -Da Adan ˈsea dhɛsaʋn nʋn ke ˈdhe- ɛ, -ka ɔɔˈ ˈkmʋn nɩan an, ɲɔn -ˈyea -aʋ zeie- ɛ, ˈka ɔɔˈ ˈkmʋn ˈye nɩn- -ke. Ɛɛˈ dɩ, ˈˈghwliɛ- -ˈyea ˈo -toɛ- ɛ, ɲɔn ɔn ˈdhɛɛ ‘zeieghwliɛ- -nɩn dhɛ goa ˈˈjhrii ɛ.’—1 Timotee 2:6

10. Ka Zoova nʋn zeieghwliɛ- ˈbho -to sʋn -ɛn?

10 Ka Zoova nʋn zeieghwliɛ- ˈbho -to sʋn -ɛn? Zoova dhbhoɛ ɔɔˈ dɩkman- -Jhu Zezi da ˈbhlʋa ˈˈkpe. Ɔmɔn- Ɲɔnsoa nʋn tɛnˈˈ -wɛeˈ ɔɔ ye dhɩ aˈ klɛɛ sia ˈo nʋn-. (1 Zan 4:9, 10) Zezi ˈŋwɔɔn ˈbho ˈmɛn ɔ ye ˈo ɔ ˈˈBho ˈˈbun ˈghlʋ ɔ ye da ˈbhlʋa ˈˈkpe jhi. (Filipi 2:7) Zezi ˈghlʋa a, dhɛsaʋn- se ˈe ɔ ˈmʋn nɩn-, ɔ ˈgba ˈˈɩ.—Lukɩ 1:35.

Zoova toɛ ˈo ɔɔˈ ˈˈJhu Zezi -wɛeˈ ɔ ˈye zeieghwliɛ nɩn-

11. Ka ɲɔn dhueˈ gbai nʋn ɲʋn anˈ klɛɛ ɛˈ zeieghwliɛ- -nɩn sʋn -ɛn?

11 Dhɛsaʋn- Adan nʋan an, ɛmɛn- nʋɛn -wɛeˈ ɲʋn anˈ klɛɛ ˈkpa dhɛsaʋnʋʋn-. Ɲɔn -dhee -ˈnɔɔn ˈbhɛɛˈ ɔ ˈye Adan anˈ ˈˈɲnuun ˈdhe ˈmɛan ˈkwa -za -a? Ɛɛn. (Zro Wlɔm 5:19.) Zezi -ˈsea dhɛsaʋn- nʋn dhueˈ ɛ, ɔmɔn- -to ˈe ɔɔˈ ˈkmʋn -wɛeˈ ʋn ˈye zeieghwliɛ- nɩn-. (1 Kolɛntɩ 15:45) Ɔɔˈ ˈkmʋn -ˈnʋn ˈbhɛɛˈ ʋn ˈye Adan anˈ ˈˈɲnuun anˈ klɛɛ zeie- ˈdhe ˈmɛan ˈkwa.—1 Kolɛntɩ 15:21, 22.

12. Dhɛɛdɩ- Zezi sea -a?

12 Biiblʋ ˈnaan Zezi ˈjheɛ ˈkle -wɛeˈ ɔ ˈmɛn. Ʋʋ bhlɔˈ, ʋʋ kʋɔ -dɩnˈˈ ˈkwa ˈbho tu -gwlɩˈˈ. (Zan 19:1, 16-18, 30) Dhɛɛdɩ- Zezi sea kaˈ -a? Dhɛ nɩan ˈo ɛ, ɛmɛn- -nɩn Satan ˈnaan -bho -glɔɲiɔn ɔn sa ˈkle ˈjhe ɛˈ, ɔ se ˈbhɛɛ- ɔ ˈye ˈo Ɲɔnsoa ˈˈbun ikpʋn. ˈKlaa, -ka ˈkledɩ ˈjhe ɩn nɩn- mɔn ˈdhe- ɛ, ɲiɔn- ˈgba ˈˈɩ ɛ, ɔ ˈbhɛɛˈ ɔ ˈye ˈo Ɲɔnsoa ˈˈbun ikpʋn. Ɛmɛn- Zezi -to. Zezi nʋan ɛɛˈ dhɛ tu ɛ, mʋnan- ɔ poa ˈe Zoova ˈdhi ɛ, aʋ -nɔɔn tɔˈi ke ˈa!—Iiˈˈbhlaadhɩ- 27:11; zro Dhebhɔɔjhibhodhɛ- 15.

13. Ka zeieghwliɛ- nʋn ˈo -toɛ- sʋn bhla -a?

13 Ka zeieghwliɛ- nʋn ˈo -toɛ- sʋn bhla -a? Zezi -zaa ɔɔˈ ˈkmʋn ˈsraa- ɔ ye ɔɔˈ ˈˈBho ˈˈɲɩn. ˈDhe 33 zʋn ˈdhi ɛ, ˈbho Zuifʋ -ˈˈwe aˈ ˈcʋ ʋa ˈdhaa Nizan an ˈghwɩ aˈ 14 ˈˈkpe ɛ, Zoova ˈˈtaiɛ- Zezi ɔˈ ˈmʋɲɩɛʋn in ʋʋ yeɔ ˈdhbha. (Eble 10:10) ˈGhwɩ taan -zia- ˈbho ɛ, Zoova -jha Zezi ˈkmʋn dhe ɔ ye -zuu ˈkpa. Zeieghwliɛ- ɛˈ ˈbho toaˈ ˈyea ˈe -gwɛ ɛ, Zezi muɛn ˈe Ɲɔnsoa bho dhe, ˈdhe jhaʋn ˈdhi. Ɔɔˈ ˈkmʋn ɔ -zaa ˈsraa ˈˈdhe -glɔɲiɔn ˈyea zeie- ˈdhe ˈmɛan -e dhɛsaʋn- ˈkwa a, Ɲɔnsoa ˈŋwɔɔn- ʋanˈ dɩ ˈmɛn. (Eble 9:24) Zeieghwliɛ- -toa- ˈbho bhla a, -a -ˈbhɛɛˈ -a -ˈye ˈe ˈmɛan -e dhɛsaʋn- ˈkwa ˈghlʋ.—Zro Wlɔm 3:23, 24.

DHƖ -A -ˈBHƐA -A -ˈYEA ZEIEGHWLIƐ- ˈDHI ˈJHEE- Ɛ

14, 15. Ka -a -ˈye nʋn- -wɛeˈ Ɲɔnsoa ˈye -aaˈ dhɛsaʋn- ɛnˈ ˈgɩn ikpʋn -ɛn?

14 -Aa -ˈjheeɛ Ɲɔnsoa aˈ -baanˈ- klaaˈˈ -ˈnɔn dhɩ ˈjɛɩn ˈdhi ˈzɩan. Dhɩ ˈjɛɩn- -aa -ˈjhea ˈzɩan -e dhɩ ˈjɛɩn- -aa muan ˈjhe- ˈdhe ɲan an, ɩmɩn- -anˈ dɩ -aa jhi ˈtmʋan bhla.

15 Ɲɔnsoa a kpʋɛn -aaˈ dhɩsaɩn- anˈ ˈgɩn in. Ɲiɔn ˈye dhɩ ˈsrɛa ˈˈɩ nʋn jheejhee ɛ, ɛ -kman ˈˈɩn. -A -nɩɛn- dhɛsaʋnʋʋn-, -zɔn -ˈnɔɔn -bho ɛ se ˈe -aaˈ -ghlusʋn- ˈmʋn nɩn- ɛnˈ -ˈmɛn ɛ nɩn ˈe -aaˈ nʋʋndhɩ ˈdhi. (Kolɔsɩ 1:13, 14) Ka -a -ˈye nʋn -wɛeˈ Ɲɔnsoa ˈye -aaˈ dhɛsaʋn- ɛnˈ ˈgɩn ikpʋn -ɛn? -Bho -a nʋn dhɛsaʋn ɛnˈ, -a -ˈyeɛ ˈˈɩjhibho-, -a -ˈye -aaˈ ˈˈjɛ ˈˈɩ-piie- ˈˈdhe -a -ˈye ˈgɩn cɛn -a -ˈye Zoova ˈˈɲɩn. ˈBho ɛ ˈdhe bhla a, Zoova ˈbhɛɛˈ ɔ ˈye -aaˈ dhɛsaʋn- ɛnˈ ˈgɩn ikpʋn.—1 Zan 1:8, 9.

16. Ka -a -ˈye nʋn -wɛeˈ -aaˈ -glʋˈ ˈye ide- -ɛ?

16 -Aaˈ -glʋˈ -deɛ- i. -Bho -a nʋn dhɛsaʋn ɛnˈ, -aaˈ -glʋˈ a kpa -aʋ dɩ ˈˈbhli, -aaˈ -pɛɛ ɛ pleɛ i, -a -ˈbhɛɛˈ -a -ˈye ka nʋn -a se dhɛ ˈdha. ˈKlaa, ɛɛˈ dhɛ tu ɛˈ ghwa -aʋ ˈkpɩ ˈˈɩ -dhe. -Bho -a cɛn ˈgɩn -a -ˈˈɲɩn Zoova aˈ, -a -ˈbhɛɛˈ -a -ˈyeɔ -gwlɩˈˈ de, ɔɔ muɛn -aaˈ bhaeghlu ˈŋwɔɔn-. (Eble 9:13, 14) -Aaˈ ˈkledɩ -e dhɩ -a sea ˈˈŋwɛn ˈbhɛɛ- ɛ, Zoova a ˈbɔn -a -ˈyeɔ ɩanˈ klɛɛ ɛˈ dɩ ˈtmʋʋn-. (Eble 4:14-16) Ɛɛ muɛn nʋn- kupeɛideɛ- ˈye ˈo -abʋ -e Ɲɔnsoa ˈɲnɩn nɩn-.

17. ˈˈDhiman- -wɛ Zezi ɔˈ ˈmɛan an ˈˈɲɩn -aʋ -ɛ?

17 -A tbha ˈkmʋn sea ˈˈtian ˈbhle -pɛɛ ˈˈɩ. “Dhɛnʋɛ kplɩnzʋɩan ˈˈpɛɛ-dhɛ mɔ -nɩ [ˈmɛan], jɛɛ- Nyɔsoaa nyʋˈˈnyidhɛ mɔ -nɩ ˈkmʋ sea wwɛɛ.an kɔɛn ˈdhe Zezi Klisɩ -aaˈ Juei ˈdhi.” (Wlɔm 6:23) -A -ˈbhɛɛˈ -a -ˈye ˈkmʋn sea ˈˈtian ˈbhle -e kuzɔinflɔɛn- ˈjhe ˈdhe ɲan. Dhɛbhleɛ ɛ, Zezi ˈmɛɛnˈ -aaˈ dɩ. (Gbɔˈwlʋdhɩ- 21:3, 4) -ˈMɛn dhɛ -a -ˈbhɛɛ -a -ˈye nʋn -wɛeˈ -a -ˈye ɛɛˈ ˈˈdhiman- tu ˈjhe -ɛ?

-MAN MUƐN ZEIEGHWLIƐ- -GWLƖˈˈ -DE?

18. -Ka Zoova kman -aaˈ dɩ ɛ, ka -aa nʋn ɛnˈ jhibho- sʋn -ɛn?

18 -Bho ɲɔn nʋn -ʋn -baanˈ- ˈˈjhrii ɛˈ, ɛ ˈse -manˈ ˈmʋnan ˈbhle iˈ? Zeieghwliɛ- -nɩɛn- -aaˈ -baanˈ- klaaˈˈ, ɛmɛn- dɩ -a -ˈye Zoova ˈsɛ po ˈjɛɛn-. Zan 3:16 ˈnaan: “ˈKa Nyɔsoa kma ˈbhlʋkmʋnyʋa dɩ ˈga ka, -ɔˈ too ˈo ɔɔ ˈˈJu jɔkpɔʋ dhueˈˈ gbɛkli.” Ɛɛn, Zoova -kman -aaˈ dɩ ˈjɛɛn- ɛmɛn- dɩ ɔ -to ˈo ɔɔˈ dɩkman- Jhu- Zezi. Zezi -kman -aaˈ dɩ -ke ɛmɛn- dɩ ɔ ˈŋwɔɔn- ˈmɛn dɩ. (Zan 15:13) -Ka zeieghwliɛ- nʋan ˈbho -toɛ- sʋn ɛn, ɛɛ toɛˈ -ka Zoova -e Zezi kman -aaˈ dɩ ˈjɛɛn- ɛn.—Galasi 2:20.

-Bho -aa sa Zoova aˈ jhibhɛ- ˈcɩan anˈ, -a -nɩn ɔɔ muɛn -jhbhɛɛ- -kajɔɔnka, -aa muɛn ɔɔˈ dɩkman- -ke ɛ ˈye ˈo izi

19, 20. (a) Ka -a -ˈye nʋn -wɛeˈ -a -nɩn Zoova ˈye -jhbhɛɛ -ɛ? (b) -Ka dea Zezi ɔˈ zeieghwliɛ- -gwlɩˈˈ ɛ, ka -ˈye ɛɛˈ -to sʋn nʋn -ɛn?

19 -Jɛn jhibhi -ka Ɲɔnsoa kman -aaˈ dɩ bhla a, ka -ˈbhɛɛ- -ˈye nʋn -wɛeˈ -ˈye ɔɔˈ -jhbhɛɛi ˈkpa -a? -Bho ɲɔn se ɲɔn jhibho- ɛˈ, ɔ se ˈbhɛɛ- ɔ ˈye ɔɔˈ dɩ -kman kaˈ ˈˈdoo-. Zan 17:3 ˈnaan -a -ˈbhɛɛˈ -a -ˈye Zoova jhibho-. -Bho -man sea ɔɔˈ jhibhɛ- ˈcɩan anˈ, ɔɔˈ dɩkmaan- an muɛn ˈˈkpe ˈkpa- ˈdhee- -ˈmʋn, -man muɛn ɔɔˈ -glʋˈdɩ aˈ nʋanˈ anˈ ˈsʋ iˈbɔn- ˈˈdhe -ˈye ɔɔˈ -jhbhɛɛi ˈkpa. -ˈMɛn kpa Zoova aˈ jhibhɛ- ɛˈ ˈcɩaan ɲan ˈdhe Biiblʋ ˈdhi.—1 Zan 5:3.

20 De Zezi ɔˈ zeieghwliɛ- -glwɩˈˈ. Dhɛ Biiblʋ a ˈtmʋan ɛ ka: “Nyɔ dea ˈˈJu wwliˈˈ ɛ, ɔ ˈbhle ˈkmʋ sea wwɛɛ.an kɔn.” (Zan 3:36) Dhɛ ɔɔˈ -gwlɩˈˈ -deɛ- ˈdha -a? Dhɛ ɛ ˈdhaa mɛn- -nɩn, dhɛ Zezi ɔ tɔɔan -aʋ ɛ, -a -ˈyeɛ nʋn. (Zan 13:15) Ɛ se ˈbho ɔɔˈ -gwlɩˈˈ -deɛ- ɛˈ ˈsʋ ˈˈkpe -a -ˈye ˈˈtii nɩn-. -Bha de zeieghwliɛ- -gwlɩˈˈ ɛˈ, -ˈmɛn -a -ˈye -aaˈ dhɛgwlɩdeɛ- -to ˈdhe -aaˈ nʋʋndhɩ ˈdhi. ˈDhe Zakɩ 2:26 ˈdhi ɛ, dhɛ -ˈcrea ɛ ka: “Dhɛwwlideɛ -ɛ sea dhbho ˈbhle ɛ, ɛ [ˈmɛɛnˈ].”

21, 22. (a) Dhɛɛdɩ- -a -ˈye Klisɩ ɔˈ ˈmɛan anˈ -Gwliinaanzɔn ˈmʋn mun zʋn oˈˈ zʋn -ɛn? (b) Dhɛwɛ- -ɛɛˈ dɩ ˈye ˈtmʋɛn- ˈdhe ˈCɩaandhɛ ɛˈ 6 -e 7 ˈdhi -ɛ?

21 Mun Klisɩ ɔˈ ˈmɛan anˈ -Gwliinaanzɔn ˈmʋn. ˈˈMaʋn -da Zezi ˈyea ˈmɛn ɛn, ɔ ˈnaan -a -ˈye ɔɔˈ ˈmɛan anˈ dɩ -glʋˈ bho po. -Aa nʋɛnˈ kpɔ dhueˈ ˈdhe zʋn ˈdhi. Ɛmɛn- ɲɔn ɔn ˈdhaa -Gwliinaanzɔn-. Ɲɔn ɔn ˈdhɛɛ “Jueia dhiidhɛ” -ke. (1 Kolɛntɩ 11:20; Matie 26:26-28) Zezi ɔˈ ˈkmʋn ɔ toa ˈo -ʋn -ˈyea zeieghwliɛ- nɩn- ɛn, ɔɔ ˈbɔn -a -ˈye ʋanˈ dɩ -glʋˈ bho po. Ɔ ˈnaan: “[Aʋ] nʋ -ɛ ˈna ˈdhe ˈˈan wwlii-naa ˈdhi.” (Zro Lukɩ 22:19.) -Bho -man sea -Gwliinaanzɔn ˈmʋn mun ɛnˈ, -man toɛˈ -ka -man poa zeieghwliɛ- ɛˈ dɩ -glʋˈ bho ɛ. Ɛɛ toɛˈ -ke -ka -man naan Zoova -e Zezi ɔˈ ɲʋndɩkmaan- tɔˈi ɛ.—Zro Dhebhɔɔjhibhodhɛ- 16.

22 -Baanˈ- klaaˈˈ -a -ˈyea ˈjhe -ɔ -ˈyea ˈˈɩˈbhɛ -ɔ -ˈyea zeieghwliɛ- -zii ɛ, ɔ se nɩn-. (2 Kolɛntɩ 9:14, 15) Ɲʋn -ˈmɛan an, ʋaˈ ˈˈghwluu -ghwluu ˈbhɛɛˈ ʋʋ ˈye -baanˈ- ˈdhɔɛe -ˈnɔn dhɛ ˈdhi ˈjhee- -ke. ˈCɩaandhɛ ɛˈ 6 -e 7 nɩn an muɛn ɛɛˈ dɩ ˈtmʋn-.