Mun ˈe dhɩ nɩan ˈe ɛ ˈdhi bho

Mun ˈe dhɩ nɩan ˈe ɛ ˈdhi bho

ˈCƖAANDHƐ- -BUE- ˈJHƆ -ˈˈMANAN

ˈƖn -jhii ˈˈnin ˈzɔn -ae, ˈɩn -fɔn ˈo ke?

ˈƖn -jhii ˈˈnin ˈzɔn -ae, ˈɩn -fɔn ˈo ke?

1. Dhɛɛdɩ- Etiopikɔin dhueˈ ɔ ˈbɔn ɔ ˈye ˈˈnin ˈzɔn -jhii ˈdhe- -ɛ?

ˈSƐƐ- nɛn ɛnˈ ˈcɩaan poɛ -ʋn sʋn bho -ˈye tɔˈdɩ- -ˈnɩɩn nɩan ˈe Biiblʋ ˈdhi iˈŋwɔn. Tɔˈdɩ- -ˈŋwɔan in ɛn, ɩanˈ -ˈnɩɩn ka: ˈKmʋn sea ˈˈtian ˈbhle ɛ, ʋanˈ dɩ -e -bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, dhɛ ɔɔ ˈkpaa -e ɲʋn -ˈmɛan ʋaˈ ˈkmʋndhejhiɛ- ɛˈ dɩ -e. (Ecclésiaste 9:5; Lukɩ 23:43; Zan 5:28, 29; Gbɔˈwlʋdhɩ- 21:3, 4) Ɛgwɛ -man muɛn Zoova aˈ -Bobhlaʋn- anˈ ˈŋmɩɛn ˈmʋn ˈˈdhe -ka ʋa ˈˈɲɩan Ɲɔnsoa -kajɔɔnka a, -man -ˈjheɛˈ. (Zan 13:35) Ɛgwɛ -kaan bhla a, mɔn -e Zoova aˈ -jhbhɛɛ- ɛ ˈkpa ˈˈkpe, ˈsʋ -man ˈbɔn -ˈye ɔɔˈ dhbho nʋn. Bhla a, -man deeɛ -manˈ ˈˈjɛ i: ‘Ka ˈye nʋn bhla -wɛeˈ ˈye ˈman ˈkmʋn Ɲɔnsoa ˈˈɲɩn -ɛn?’

2. Dhɛɛdɩ- -ˈye ˈˈninzɔnjhiɛ- ɛˈ dɩ tɔˈ i-naan -kajɔɔnka -a?

2 Zezi ɔɔˈ dhɛcɩain dhueˈ ɲɔn ɔn ˈdhaa Filipʋ bhla -bo ˈdhe Etiopikɔin- dhueˈ bho. -Ka Zezi nɩan Ɲʋnpʋʋi- ɛ, Filipʋ zelɛ ˈˈkpe i ˈdhe ɔ bho. Dhɛ Etiopikɔin- -ˈnɔn ˈŋwɔan an, ɛ ˈtʋɛn ɔɔˈ -pɛɛ i ˈjɛɛn-. Ɛɛˈ dɩ ɔ ˈnaan: “ˈˈNi mɔ na, -ɛ kpɩn ˈˈɩn dhii ˈdho ˈˈniwejiiɛ we ˈɛ?”—Nʋʋdhɩ- 8:26-36.

3. (a) Dhɛwɛ- Zezi ˈtmʋn ɔɔˈ dhɛcɩaʋn ˈye nʋn -ɛn? (b) Dhɛ ɲɔn ɔn ˈdhaa ˈˈninzɔnjhiiɛ- -ɛ?

3 Dhɛ Biiblʋ a tɔɔan ɲʋn mɛn- -nɩn ɲɔn -ɔn ˈbɔan -ɔ -ˈyea Zoova aˈ dhbho nʋn ɛn, ɔ ˈye ˈˈnin ˈzɔn -jhii. Ka Zezi ˈdha ka ˈdhe ɲʋn -nɩn ɔɔ nan bho: “[Aʋ] nʋʋ dhɛˈcɩannyʋ, [aʋ] jaaʋ e ˈˈni we.” (Matie 28:19) Zezi ɔˈ ˈˈjɛˈkpa -jhii ˈˈnin ˈzɔn ˈmɛn -ke. Ɲʋn ˈseɔ ˈˈnin ˈˈdhru po, ɲʋn -jhɔɔ ˈˈnin ˈzɔn. (Matie 3:16) ˈZɩan -ke ɛ, ɲɔn nɩan kletiɛn ɛn, ɲʋn ˈyeɔ ˈˈnin ˈzɔn -jhaa.

4. -Bho -jhii ˈˈnin ˈzɔn ɔnˈ, dhɛ ɛɛ to ɲʋn ˈˈɩn -ɛn?

4 -Bho -jhii ˈˈnin ˈzɔn ɔnˈ, dhɛ ɛɛ toa ɲʋn ˈˈɩn mɛn- -nɩn -man ˈbɔn ˈjɛɛn- mɔn -e Ɲɔnsoa ˈye nan- ˈˈdhe -ˈye ɔɔˈ dhbho nʋn. (Psaume 40:7, 8) -ˈMɛn -ˈbhɛɛˈ -ˈye -manˈ ˈˈjɛ idee- ka: ‘Dhɛwɛ- ˈye nʋn -wɛeˈ ˈye ˈˈnin ˈzɔn -jhii -ɛ?’

DHƐJHIBHƐ- -E DHƐGWLƖDEƐ- -E

5. (a) -Bho -ˈye ˈˈnin ˈzɔn -jhii ɛˈ, ka -ˈye nʋn ke tɛnˈˈ -ɛn? (b) Dhɛɛdɩ- -ˈye ˈe ˈŋmʋɛn ˈmʋn mun jheejhee -ɛ?

5 -Bho -ˈye ˈˈnin ˈzɔn -jhii ɛˈ, -ˈye Zoova -e Zezi jhibho- ke tɛnˈˈ. Ɛmɛn- -dee nʋanˈ ˈbho Biiblʋ aˈ ˈcɩaan. (Zro Zan 17:3.) ˈKlaa ɛ ˈso ˈo ˈˈtii- dhi. Biiblʋ ˈnaan: “[Aʋ] ˈye ɔɔ wwlʋaˈ ˈbɔɔndhɛjuɛ ˈʋn ˈˈji.” (Kolɔsɩ 1:9) -Bho -man sa ˈe Zoova aˈ -Bobhlaʋn- anˈ ˈŋmʋɛn ˈmʋn mun ɛnˈ, ɛɛ muɛn -ʋn sʋn bho -po -jhbhɛɛ nɩan ˈo mɔn -e Zoova ˈɲnɩn ˈye iku. Ɛɛˈ dhɛ tu ɛˈ dɩ -ke -wɛeˈ -ˈye ˈe ˈŋmʋɛn ˈmʋn mun jheejhee.—Eble 10:24, 25.

-Bho -ˈye ˈˈnin ˈzɔn -jhii ɛˈ, -ˈye Biiblʋ ˈcɩan ke tɛnˈˈ.

6. Dhɩ diɛ- -ˈye jhibho- ˈdhe Biiblʋ ˈdhi -wɛeˈ -ˈye ˈˈnin ˈzɔn -jhii -ɛ?

6 Dhɛ -ˈyea jhibho- ɛ, ɛmɛn- -nɩn Zoova ˈse ka nʋn dhɩ aˈ klɛɛ nɩan ˈe Biiblʋ ˈdhi ɛ, -ˈyɩ jhibho- -wɛeˈ -ˈye ˈˈnin ˈzɔn -jhii. Etiopikɔin ˈyea ˈˈnin ˈzɔn -jhii ɛ, ɛ se dhɩ aˈ klɛɛ mɩn- ɔ jhibho- nɩn-. (Nʋʋdhɩ- 8:30, 31) Ɲɔnsoa aˈ jhibhɛ- se ˈˈtian ˈbhle. (Ecclésiaste 3:11) -Bho -ˈye ˈˈnin ˈzɔn -jhii ɛˈ, dhɩ -ɩn kɔan ɲan ˈdhe Biiblʋ ˈdhi ɲɔn ɔn ˈcɩaan an, -ˈyɩ jhibho- ˈˈdhe -ˈye ɩanˈ dɩ ˈŋwɔɔn-.—Eble 5:12.

7. Ka dhɛ -man -cɩaan ˈdhe Biiblʋ ˈdhi ˈbhɛɛ ɛ ˈye -ʋn sʋn bho po ɛ-?

7 Biiblʋ ˈnaan: “-Mɔ ɛ se dhɛwwlideɛ nɩ ˈɛ, nyɔ se [ˈbhɛɛ- ɔ] ˈye ˈdhe Nyɔsoa ˈˈjri ˈdhe i nmɔ-.” (Eble 11:6) -ˈMɛn -bho -ˈye ˈˈnin ˈzɔn -jhii ɛˈ, -ˈye dhɛgwlɩdeɛ- ˈbhle. Biiblʋ ˈnaan Kolɛntɩkɔʋn- -ˈnʋʋn -ˈŋwɔɔn- Zezi ɔˈ dhɛcɩaʋn anˈ -bo ʋa bhla aˈ dɩ ˈmɛn. Ɛ ˈyea ˈo ˈbhɔɔ- ɔ, “ʋ de Zezi wwliˈˈ, -wɛˈ ʋ jii ˈe ˈˈni we.” (Nʋʋdhɩ- 18:8) -Ka nɩan dhueˈ ɛ, dhɩ -ˈcɩaan ˈdhe Biiblʋ ˈdhi poɛ -ʋn sʋn bho ye dhɛgwlɩdeɛ- ˈbhle ˈdhe dhɩ -ɩanˈ ghlu Ɲɔnsoa cɩan anˈ dɩ ˈmʋn. Ɩn nʋɛnˈ -ke ye Zezi ɔˈ ˈsraa- -ˈyea ɲʋn zeie- ˈdhe dhɛsaʋn- -e ˈmɛan ˈkwa -gwlɩˈˈ de.—Josué 23:14; Nʋʋdhɩ- 4:12; 2 Timotee 3:16, 17.

-TƆƆN ƝƲN TƆˈDƖ- NƖAN ˈE BIIBLƲ ˈDHI

8. Dhɛwɛ- -ɛ mun -ʋn ˈˈtun- -wɛeˈ dhɩ -man -ˈcɩaan an, -ˈyɩ ɲʋn -tɔɔn -ɔn?

8 -Ka -man -ˈcɩan Biiblʋ -wɛeˈ ʋanˈ ˈsrɩn ˈˈjhriɛ ˈˈduɛ ɛ poa -ʋn sʋn bho ˈdhe -manˈ ˈkmʋn ˈdhi ɛ, ˈkamɔn- -manˈ dhɛgwlɩdeɛ ɛ ku i -ke. -Manˈ -pɛɛ ɛ muɛn -ʋn ˈˈtun-, ˈˈdhe dhɩ -man -ˈcɩaan an, -ˈyɩ ɲʋn -dhee -ˈnʋʋn -tɔɔn. (Jérémie 20:9; 2 Kolɛntɩ 4:13) ˈKlaa ˈdhe ɲɔnwɛ- bho -ˈbhɛɛ -ˈye bo bhla -a?

Dhɛgwlɩdeɛ- ˈye -ʋn ˈˈtun ˈˈdhe dhɩ -ˈŋwɔan in ɛn, -ˈye ɩanˈ bo bhla ˈdhe ɲʋn bho.

9, 10. (a) ˈDhe ɲɔnwɛ- bho -ˈbhɛɛ -ˈye bo bhla -a? (b) -Bho -man sa ˈbɔn -ˈye -bobhlai- ˈkpa aˈ, dhɛ -ˈye nʋn -ɛn?

9 -Manˈ ˈcɛ -e ɲʋn -nɩn -man nan -e ɲʋn -ˈˈkwaan -manˈ ŋmɛinˈˈ dhi -e ɲʋn -nɩn -man nʋan dhbho -e, -ˈtmʋʋn ʋbʋ dhɛ jhibha ˈdhe Biiblʋ ˈdhi ɛ. Ɛɛˈ dhɛ tu -nmɔn ˈˈjhrii, ˈklaa -bho -man seɛ nʋn ɛnˈ, -ˈye ŋwɔn peɛ-, ˈˈdhe -ˈyeɛ -to -ka kman ɲʋn anˈ dɩ ɛ. -Bho ɛɛ sa ˈo ˈbhɔɔ ɔˈ, -man muɛn -bobhlaʋn- -jeˈˈ -kpa aʋ ˈye -bo bhlaaˈ mun. -Bho -man sa ˈbɔn -ˈyeɛ nʋn ɛnˈ, -ˈmɛn -Bobhlai- -nɩn -man -ˈcɩan dhɩ ɛ, zelɔ -glʋˈ -ka -man ˈbɔan -ˈyea -bobhlai- ˈkpa a. -Bho ɔ ˈŋwɔɔn ˈbho ˈˈdhe -manˈ ˈˈjɛ ˈjhean -ka -man naan ˈdhe Biiblʋ aˈ ˈtee ˈdhi ɛˈ, -ˈmɛn ɔmɔn -e mɔn -e ɲɔnsoagbu aˈ ɲankɔʋn- ˈsɔɔn ˈye ide- aʋ ˈye -ghlu.

10 Dhɛwɛ- -ɛˈ dɩ mɔn -e ɲankɔʋn ˈye ˈtmʋn -ɛn? -Bho -ˈŋwɔn Ɲɔnsoa aˈ ghlu i -wɛeˈ dɩʋ -gwlɩˈˈ, -bho -man sa ˈe ʋn ˈdhi naan zɔn ˈˈoo zɔn, ˈˈdhe -man sa ˈbɔn ˈjɛɛn- -ˈye Zoova aˈ -Bobhlai- ˈkpa aˈ, ɩmɩn- -anˈ dɩ ʋʋ nɩn- -ˈye ˈtmʋn. Ʋaˈ -faʋn- anˈ nʋn -ʋn ˈdhe-. Ɲʋn anˈ klɛɛ nɩan ˈe ɲɔnsoagbu ˈdhi ɛ, ɲankɔʋn an naan ʋaˈ dɩ tɔˈ i. -Nɩn ˈe ɲʋn -ˈnʋn ˈˈklun ˈmɛn -ke. (Nʋʋdhɩ- 20:28; 1 Piɛɛ 5:2, 3) -Bho ʋʋ nɩn- gwɛ ˈjheenanˈ ˈˈdhe -ˈbhɛɛ- -ˈye -bobhlai- ˈkpa aˈ, ʋa muɛn -ʋn -glʋˈ zea-.

11. Dhɛɛdɩ- -bho -ˈye Zoova aˈ -Bobhlai- ˈkpa aˈ, -ˈye -manˈ ˈkmʋn ˈˈɩzian- -kajɔɔnka -a?

11 ˈBho ɛ ˈdhe ɛ, -bho -ˈye -bobhlai- ˈkpa aˈ, ɲankɔʋn- an muɛn -ʋn dhɩ -dhee -ˈnɩɩn -tɔɔn -ɩn -ˈye -ʋn sʋn bho po ˈˈdhe -ˈye -manˈ ˈkmʋn ˈˈɩzian- -kajɔɔnka. Dhɛɛdɩ- -ˈye -manˈ ˈkmʋn ˈˈɩzian- -kajɔɔnka -a? Dhɛ nɩan ˈo ɛ, ɛmɛn- -nɩn -aa nʋɛn Ɲɔnsoa Zoova aˈ dhbho. -ˈMɛn dhɩ -ɩan- -ˈbhɛa ɔɔˈ ˈɲnɩn ˈˈɩn mɩn- -a -ˈye nʋn.—1 Kolɛntɩ 6:9, 10; Galasi 5:19-21.

JHIBHO- -MANˈ DHƖSAƖN- ˈˈƖN, ZIAN- KPLƖN ˈˈƖN

12. Dhɛɛdɩ- -wɛeˈ ɲʋn anˈ klɛɛ ˈye ʋaˈ dhɛsaʋn- ˈˈɩjhibho- -ɛ?

12 -Bho -ˈye ˈˈnin ˈzɔn -jhii ɛˈ, dhɛ -dhee -ˈnɛɛn -nɩn ˈo -ˈye nʋn ke tɛnˈˈ. Dhbhoi- Piɛɛ ˈnaan: ‘Aʋ jhibho- aʋaˈ dhɩsaɩn- ˈˈɩn, aʋ zian- kplɩn ˈˈɩn, -wɛeˈ aʋaˈ dhɩsaɩn- ˈye ˈˈjhai -gbaa.’ (Nʋʋdhɩ- 3:19) -Ɛ -nɩn dhɩsaɩn- anˈ ˈˈɩjhibhɛ- -ɛ? Dhɛ ɛ ˈdhaa a, ɛmɛn- -nɩn dhɛsaʋn- ˈˈoo dhɛsaʋn- nʋan an, -ˈye ɛɛˈ ˈgɩn cɛn. -Bho -nɩn ˈe ˈɲnɩnzanˈ -nʋɛn- ˈdhi -dhe ɛˈ, -ˈye -manˈ dhɛsaʋn- ˈˈɩjhibho-. ˈˈDhe -bho -man sa ˈe ˈkpɩ po -wɛeˈ -man sa dhɩ -ˈsrɛa ˈˈɩ nʋn ˈdhe -manˈ ˈkmʋn ˈdhi see ˈdhe- ɛˈ, -ˈye -manˈ dhɩsaɩn- ˈˈɩjhibho- -ke. Dhɛbhleɛ ɛ, -aaˈ klɛɛ ˈghlʋʋˈ ˈdhe dhɛsaʋn- ˈdhi. Ɛɛˈ dɩ -a -ˈye ˈgɩn cɛ -a -ˈye Ɲɔnsoa ˈˈɲɩn.—Wlɔm 3:23; 5:1.

13. Dhɛ ɲɔn ɔn ˈdhaa ‘kplɩn anˈ ˈˈɩzian-’ -an?

13 -Bho cɛn ˈgɩn dhɩsaɩn- nʋan ɩanˈ dɩ ɛˈ, -ˈmɛn ɛ -gwɛ ˈe mɛn? ˈˈƖɩn-, ɛ ˈse ˈe -gwɛ. Dhbhoi- Piɛɛ ˈnaan -ˈye ‘kplɩn ˈˈɩzian-’. Dhɛ -ˈmɛn ˈdhaa mɛn -nɩn kplɩn -saɩn- -ˈbhlea ˈdhe- ɛ, -ˈyɩ iˈˈtai- -wɛeˈ -ˈye dhɛ -ˈsrɛa ˈˈɩ ɛˈ nʋanˈ -dee. -Naan tɔˈ i: -Zɔn dhueˈ ˈsʋ -da -ˈsea ˈjhe ke tɛnˈˈ ˈdhe- ɛ, ˈbhomɔn- -man nan -man mun. Nan -naan ˈsʋ ɛ, -je -man kpa a, ɛ se -ˈjɛɛn nɩn-. Ka -man mun nʋn- -ɛn? -ˈSe je ɲan -kpa i, -man muɛn iˈˈbhile-, -wɛeˈ -ˈye -je ˈjɛɛn kpa. -Ka nɩan dhueˈ ɛ, ˈkamɔn- -ke -bho -man sa Biiblʋ ˈcɩan anˈ, -man muɛn ˈjhe- -ka -ˈyea -manˈ kplɩn -e nʋʋndhɩ- -dhee -ˈnɩɩn ˈˈɩzian- an. -Ɲnaan dhɩsaɩn- anˈ nʋanˈ in, nʋn dhɩ -ˈsrɛa ˈˈɩ.

-ˈˈƝƖN -MANˈ ˈKMƲN ƝƆNSOA

-Ka -man ˈbɔan -ˈyea Zoova aˈ dhbho nʋn ɛn, zeɔ -glʋˈ ˈmɛn?

14. Ka -ˈye -manˈ ˈkmʋn Zoova ˈˈɲɩnsʋn nʋn -ɛn?

14 Dhɛ -dhee -ˈnɛɛn -kɔn dɩ -ˈye nʋn tɛnˈˈ -wɛeˈ -ˈye ˈˈnin ˈzɔn -jhii. Ɛmɛn- -nɩn -ˈye -manˈ ˈkmʋn Zoova ˈˈɲɩn. -Bho -ˈye -manˈ ˈkmʋn Zoova ˈˈɲɩn ɛnˈ, -ˈyeɔ bhae- -wɛe -ˈyeɔ ˈtmʋʋn- -ka -man muan ɔɔˈ ˈsʋ ˈˈɲɩn- ˈˈdhe -ˈyea ɔɔˈ -glʋˈdɩ ɲan -kɔɔn ˈdhe -manˈ ˈkmʋn anˈ klɛɛ ˈdhi ɛ.—Deutéronome 6:15.

15, 16. Dhɛwɛ- -ɛ -ˈˈtun ɲɔn -wɛeˈ ɔɔ ˈˈɲɩn ɔɔˈ ˈkmʋn Ɲɔnsoa -a?

15 Ɲɔn -ɔn -ˈˈɲɩan ɔɔˈ ˈkmʋn Zoova a, -ka ɲɔn ɔn ˈbʋan ˈɲnɔnkpaoˈ -wɛeˈ ɔ nɩn- ʋn ˈyea ˈˈbhli ˈˈtii- ˈˈdhe ʋʋ ˈyea -da dhueˈ -sie- ˈbhodhe ɛ, ˈka ɔ nɩn- -ke. -Ka ɲɔn -ˈnɔn ɔn ˈcɩan ʋanˈ kplɩn -wɛeˈ ɔɔ jhibhi ɛ, ˈkamɔn- ʋanˈ ˈbʋan an ˈkpa ˈˈkpe ˈdhe ɔ ˈmʋn ˈsʋ ɔɔ pleeʋ. -Bho ˈɲnɔn -pleɛ- nɩn- dhbho klaaˈˈ mɔn ˈdhe- ɛˈ, ʋanˈ ˈbɔan an muɛn nʋn- -ˈye ɛɛˈ dɩ ˈŋwɔɔn-.

16 -Ka -man -ˈcɩan Zoova aˈ kplɩn ɛn, ˈkamɔn- -man kman ɔɔˈ dɩ ˈsʋ -man po ˈe ˈkpɩ -man nʋn ɔɔˈ dhbho. Ɛɛ muɛn -ʋn ˈˈtun- -ˈye ghlu cɛn ɔɔˈ dhbho nʋanˈ anˈ dɩ ˈdhe bhaeghlu ˈdhi. Biiblʋ ˈnaan ɲɔn ˈˈoo ɲɔn -ɔn ˈbɔan -ɔ -ˈyea ˈo Zezi ˈdhe bhla a, ɔ ˈye ɔɔˈ ‘ˈˈjɛ ɛˈ dɩ -glʋˈ bho -za.’ (Makɩ 8:34) Dhɛ ɛ ˈdha -a? Ɛmɛn- -nɩn -ˈye Zoova aˈ -glʋˈdɩ ɲan -kɔɔn ˈdhe -manˈ ˈkmʋn ˈdhi. Dhɛbhleɛ ɛ, Zoova aˈ -glʋˈdɩ aˈ dɩ -kmanˈ.—Zro 1 Piɛɛ 4:2.

-MANˈ PLEE ˈˈNINZƆNJHIIƐ- ˈDHE-

17. Dhɛɛdɩ- -wɛeˈ ɲʋn -ˈnʋʋn ˈse ˈbɔn ʋʋ ˈye ˈˈnin ˈzɔn -jhii -ɛ?

17 Ɲʋn -ˈnʋʋn ˈse ˈbɔn ʋʋ ˈye ˈˈnin ˈzɔn -jhii. -Faʋn- -an nʋbʋ. Dhɛ nɩan ˈo ɛ, ʋʋ -saˈ ghlu cɛn ɛnˈ, -wɛeˈ dhɛ -dhee -ˈnɛɛn -ɛ -ˈbhɛa -ɛ -ˈyea Zoova ˈcɛn po ɛ, ʋʋ -seɛˈ nʋn -glaeˈˈ. Ʋʋ ˈse ˈbɔn ʋʋ ˈye Zoova ˈkpɩ ˈˈɩghwa. ˈBho -ˈnʋʋn -gwlɩˈˈ -kenɛnˈ ɛn, -bho ʋʋ se ˈˈnin ˈzɔn -jhii ɛˈ, -ˈmɛn dhɩ ʋa nʋan an, -bho ɛ nɩn- dhɩsaɩn- mɔn ˈdhe- ɛˈ, Zoova aˈ ŋmʋɩn jha.

18. Dhɛwɛ- -ˈye -ʋn sʋn bho po -wɛeˈ Zoova ˈkpɩ ˈˈɩ-ghwaa aˈ -faʋn- ˈse -ʋn ˈkpɩ iˈdhbha i -ɛ?

18 Dhɛ -ɛ -ˈyea -ʋn sʋn po -wɛeˈ Zoova ˈkpɩ ˈˈɩ-ghwaa aˈ -faʋn- ˈsea -ʋn ˈkpɩ iˈdhbha i ɛ, ɛmɛn- -nɩn ɔɔˈ dɩ -kmaan nɩan ˈe- ˈmʋn ɛn. Ɔɔˈ dɩ -kmaan an muɛn -ʋn sʋn bho -po -wɛeˈ -ˈye ɔɔˈ dhbho nʋn. (Ecclésiaste 5:4; Kolɔsɩ 1:10) Zoova aˈ -glʋˈ dɩ nʋanˈ ˈse ŋwɔn -kman in ˈdhe- -ˈˈjhri ˈdhe. Dhbhoi- Zan ˈnaan: “ˈKa -a -kma Nyɔsoaa dɩ ka: -Aa de ɔɔ wlukɩndedhɩ ja. Ɔɔ wlukɩndedhɛ se ˈˈi kma-.”—1 Zan 5:3.

19. Dhɛɛdɩ- -manˈ ˈkmʋn Zoova ˈˈɲɩan ˈse -manˈ -faʋn- ˈbhle iˈ -ɛ?

19 Ɛ se -ˈmɛn -ˈye ˈˈɩˈgba -wɛeˈ -ˈye -manˈ ˈkmʋn Zoova ˈˈɲɩn nɩn-. Dhɛ -a sea nʋanˈ ˈbhɛɛ- ɛ, ɔ se ˈbhɛɛ- ɔ ˈye ka nʋn -a nʋɛn. (Psaume 103:14) Ɔɔ muɛn -ʋn sʋn bho -po -ˈye dhɛ -ˈsrɛa ˈˈɩ nʋn. (Isaïe 41:10) De Zoova -gwlɩˈˈ ˈdhe -manˈ -pɛɛ ɛˈ klɛɛ ˈmʋn. -Bho -man sa kaˈ nʋn ɛnˈ, ‘ɔɔ muɛn -ʋn je bho -po.’—Iiˈˈbhlaadhɩ- 3:5, 6.

DHƐGWLƖDEƐ- Ɛˈ GHLU -CƖƐN- ˈBHO ƝƲN ˈˈJHIBHAˈ

20. -Bho -ˈˈɲɩn -manˈ ˈkmʋn Ɲɔnsoa ˈdhee, dhebhɔɔdhɛ- -wɛ -si ˈo -ˈye nʋn -ɛn?

20 ˈBho- -gwlɩˈˈ ˈdhee, -ˈbhɛɛˈ bhla -ˈye -manˈ ˈkmʋn Ɲɔnsoa ˈˈɲɩn? -Bho nʋɛn ɛnˈ, -ˈmɛn -ˈbhɛɛˈ -ˈye dhɛ -ɛ sia ˈo nʋn bhla. Ɛmɛn- -nɩn -ˈye ˈˈnin ˈzɔn -jhii.

21, 22. Ka -ˈbhɛɛ -ˈye nʋn -wɛeˈ -ˈye -manˈ dhɛgwlɩdeɛ- ɛˈ ghlu cɛn -ɛn?

21 -Bho de -manˈ ˈkmʋn Zoova kwa -wɛeˈ -man sa ˈbɔn -ˈye ˈˈnin ˈzɔn -jhii ɛˈ, -ˈmɛn ˈdhoudhi -ɔɔ poa ɲɔnsoagbu aˈ ɲankɔʋn- anˈ dhbho je bho ɛ, zeɔ -glʋˈ. Ɔ nɩn- ɲankɔʋn- -ˈnʋʋn an muɛn dɩ poo- ˈˈdhe dhɩ kɔan ɲan -ˈyea jhibho- ˈdhe Biiblʋ ˈdhi ɛ, ʋʋ nɩn- -ˈye ɩanˈ dɩ ˈtmʋn. -Bho ɲankɔʋn -ˈnʋn ˈŋwɔɔn ˈbho ɛˈ, ʋa muɛn -ʋn -glʋˈ zea- -wɛeˈ Zoova aˈ -Bobhlaʋn- anˈ ˈˈdhruigboɛ- klaaˈˈ -a muan -jhi ɛ, -ˈye ˈˈnin ˈzɔn -jhii ˈdhe ɛ ˈmʋn. ˈDhe ˈˈdhruigboɛ- -ˈnɛn ˈmʋn ɛn, -bo dhueˈ -ɔɔ mun -bhlaa -ɔ -ˈye dhɛ ˈˈninzɔnjhiiɛ- ˈdhaa ˈˈkpeizela-. ˈDhoudhi -ɔɔ bhla bo ɔ muɛn ɲʋn jhia ˈˈnin ˈzɔn -jhiinanˈ dɩ aˈ kpɛ ˈsɔɔn idee-. -Bho -man sa ideedɩ- -ˈnɩn ˈdhe za aˈ, ɛ nɩn -ka -manˈ cɛan -manˈ dhɛgwlɩdeɛ- ɛˈ ghlu ɛ.—Wlɔm 10:10.

22 -ˈBhɛɛˈ bhla -ˈye ˈˈnin ˈzɔn -jhii. -Ɛ -ˈghlʋa ˈe -manˈ bhɩ bho, -ɛ ɲnian ˈe -manˈ ˈˈdhru bho ɛ, ɛɛˈ klɛɛ ˈye ˈe ˈˈnin ˈzɔn -jhii. -Ka -ˈˈɲɩan -manˈ ˈkmʋn Zoova ˈˈdhe nɩan Zoova aˈ -Bobhlai- ˈbhodhe ɛ, ɛmɛn- -manˈ ˈˈninzɔnjhiiɛ- ɛ to ɲʋn anˈ klɛɛ ˈˈɩ.

DHƐ ˈˈNINZƆNJHIIƐ- ˈDHA -A?

23. ˈˈNinzɔnjhiiɛ- ˈdhe “Bhaˈ e ˈˈJu e zreeˈˈzreeˈ -zuuaˈ ˈnynɩ ˈdhi” ɛ, dhɛ ɛ ˈdha -a?

23 Zezi ˈnaan ɔɔˈ dhɛcɩaʋn ˈye ˈˈnin ˈzɔn -jhii ˈdhe “Bhaˈ e ˈˈJu e zreeˈˈzreeˈ -zuuaˈ ˈnynɩ ˈdhi.” (Zro Matie 28:19.) Dhɛ ɛ ˈdha -a? Dhɛ ɛ ˈdhaa mɛn- -nɩn ɲɔn -ɔn jhiia ˈˈnin ˈzɔn ɔn, Zoova aˈ ɲʋnbhleɛ- -e dhbho Zezi ɔ nʋan ˈdhe Ɲɔnsoa aˈ -glʋˈdɩ aˈ dɩ ˈdhi -e -ka Ɲɔnsoa a nʋan ɔɔˈ -zuu ˈˈsree -sree aˈ dhbho -nʋʋn sʋn ɛn, dhɩ -ˈnɩn anˈ klɛɛ mɩn- ɔ jhibho- ˈˈɩ.—Psaume 83:18; Matie 28:18; Galasi 5:22, 23; 2 Piɛɛ 1:21.

-Bho -jhii ˈˈnin ˈzɔn ɔnˈ, -man toɛˈ -ka -man ˈbɔan -ˈyea Ɲɔnsoa aˈ -glʋˈdɩ nʋn ɛn.

24, 25. (a) Dhɛ ˈˈninzɔnjhiiɛ- ˈdha -a? (b) Ideedɩ- -wɛ ˈcɩaandhɛ- -ˈbhɔa ˈbho ɛ mun ˈe -za -a?

24 ˈˈNinzɔnjhiiɛ- ˈdha dhɩ -duuˈˈ. -Bho ɲʋn po -ʋn ˈdhe ˈˈnin ˈzɔn ɔnˈ, dhɛ ɛ ˈdhaa mɛn- nɩn- -ˈbhɔ -manˈ ˈkmʋn soa ˈmɛn. -Bho -ˈghlʋ ˈe ˈˈnin ˈzɔn ɔnˈ, ɛ nɩn -ka -manˈ -deea ˈkmʋn -dhee nɩan Ɲɔnsoa aˈ -glʋˈdɩ ɛ. -Ɛ -ˈghlʋa ˈo ɛɛˈ -zɔn tu ˈdhi ɛ, -man muɛn Zoova aˈ dhbho nʋn-. Ɛmɛn- ɛɛ to. Dhɛ -ˈsea bho ˈˈmae- i ɛ, ɛmɛn- -nɩn, ɛ se Zoova aˈ ˈcɛ -e ɔɔˈ -glibha- -e dhbho -glibha- -ˈnɔn ɔn nʋan mɔn- -man -ˈˈɲɩn -manˈ ˈkmʋn nɩn-. Zoova aˈ ˈˈjɛ mɔn- -man -ˈˈɲɩn -manˈ ˈkmʋn.

25 -Manˈ ˈkmʋn Ɲɔnsoa ˈˈɲɩɛn- ɛn muɛn -ʋn sʋn bho -po ˈˈdhe -jhbhɛɛ nɩan ˈo aʋ ˈɲnɩn ɛn, -ˈyeɛ i-kuu -kenɛnˈ. (Psaume 25:14) Ɛ se ˈˈninzɔnjhiiɛ- ɛˈ ˈsʋ -ɛ -ˈˈɲɩn ɲʋn ˈpʋa nɩn-. Dhbhoi- Pɔʋ ˈnaan: “[Aʋ] nʋn dhbho ˈdho [aʋaˈ] ˈpʋɛɛ- dɩ we.” (Filipi 2:12) ˈˈNinzɔnjhiiɛ- -nɩɛn- ɲɔnsoadhɛ ɛˈ -deenanˈ. ˈKlaa ka -ˈye nʋn -wɛeˈ -ˈye ˈo Zoova ˈˈbun ikpʋn -ɛn? ˈSɛɛ- nɛn ɛnˈ ˈcɩaandhɛ- -ˈbhɔɔa ˈbho ɛ, ɛɛ muɛn ideedɩ- -ˈnɩn ˈe -za.