Mun ˈe dhɩ nɩan ˈe ɛ ˈdhi bho

Mun ˈe dhɩ nɩan ˈe ɛ ˈdhi bho

ˈˈCƖAANDHƐ- -BUE- ˈJHƆ -MMˈˈ

Ɲɔnsoa aˈ ˈˈɲɩnsʋn- ˈjɛʋn-

Ɲɔnsoa aˈ ˈˈɲɩnsʋn- ˈjɛʋn-

1. -Bho -a -ˈye Ɲɔnsoa aˈ ˈˈɲɩnsʋn ˈjɛʋn jhibho- ɛˈ, -ɔ -ˈyeɛ -aʋ- -tɔɔn -ɔn?

ƝƆNSOAGBI aˈ -da -duuˈˈ ˈnaan, -ka ɲʋn ˈyea Ɲɔnsoa ˈˈɲɩnsʋn nʋn ɛn, ɛmɛn- ɩan tɔɔn ɲʋn. ˈˈDhe ɩanˈ ˈtmʋʋndɩ se goɔ-. Dhɩ ˈˈdhɔu ɩan tɔɔan ɲʋn ˈdhe Ɲɔnsoa -e ɔɔˈ ˈˈɲɩnsʋn anˈ dɩ ˈdhi ɛ, ɩn se dhɛ dhueˈ nɩn-. Ka -a -ˈye nʋn -wɛeˈ -a -ˈye Ɲɔnsoa aˈ ˈˈɲɩnsʋn ˈjɛʋn jhibho- -ɛ? Zoova aˈ ˈsʋ -ˈbhɛɛ- -ɔ -ˈyeɛ -aʋ -tɔɔn.

2. Ka -ˈye nʋn -wɛeˈ -ˈye Ɲɔnsoa aˈ ˈˈɲɩnsʋn- ˈjɛʋn ˈcɩan -an?

2 Zoova ˈˈɲɩn -aʋ Biiblʋ ˈmɛn -wɛeˈ -a -ˈye ˈˈɲɩnsʋn ˈjɛʋn jhibho-. -ˈMɛn -ˈcɩan Biiblʋ. Zoova a muɛn -ʋn sʋn bho -po -ˈye dhɛ iˈŋwɔn. Dhɛnʋɛn ɛn, ɔɔ ˈˈduɛ -manˈ dɩ.—Isaïe 48:17.

3. Dhɛ Ɲɔnsoa a ˈbɔn -a -ˈye nʋn -ɛn?

3 Ɲʋn -ˈnʋʋn ˈnaan ˈˈɲɩnsʋn anˈ klɛɛ -ɛ nʋn Ɲɔnsoa ˈtʋn. ˈKlaa -ka ɛ sea tɔˈdɩ nɩn- ɛn, Zezi ɔˈ ˈˈjɛ ˈtmʋɛnˈ. Ɔ ˈnaan: “Nyʋ -ʋa ˈdhaa- ˈˈɩn: Juei, Juei, ɛ se ʋa wwɛɛ -ʋa mu ˈdhe ˈbheɔda -ɔ ˈwlʋa ˈe jaʋnˈ ˈdhi pa, jɛɛ- nyɔ -nʋa ˈˈɩn Bhaˈ -nɩa ˈdhe jaʋnˈ ɔɔ wwlʋaˈ ˈbɔɔdhɛ ɛ.” Ɛ nɩan kaˈ aˈ, -ˈmɛn -a -ˈye Ɲɔnsoa aˈ -glʋˈdɩ ˈcɩan ˈˈdhe -a -ˈyɩ nʋn. Ɛɛˈ dhɛ tu ɛˈ dɩ -kmanˈ. Dhɛbhleɛ ɛ, ɲʋn -anˈ nʋan Ɲɔnsoa aˈ -glʋˈ dɩ ɛ, Zezi ˈdhaa ʋbʋ dhɛsaʋnʋʋn- klaeˈˈ.—Matie 7:21-23.

4. Dhɛwɛ- Zezi ˈtmʋn ˈdhe Ɲɔnsoa aˈ -glʋˈdɩ nʋanˈ anˈ dɩ ˈdhi -ɛ?

4 Zezi ˈnaan -bho ɲɔn ɔn sa ˈbɔn ɔ ˈye Ɲɔnsoa aˈ -glʋˈdɩ nʋn ɛnˈ, -jekplɩ- -nɩɛn- ˈsɔɔn ˈbho ɔ ˈˈjhibhaˈ. Ɛɛˈ dɩ ɔ ˈnaan: “Ɩn jii ˈo ˈˈgmʋɔ-wɔn ˈˈkaan wɩɛ ˈˈi. Dhɛnʋɛ, ˈˈgmʋɔ-wɔn- -ˈbhɛa ˈˈi ɛ, ɛ -ye -ɛɛ kpaa nyʋ ˈdhe ˈmɛanˈ, ɛ ˈbhɛ we i, -wɛˈ nyʋa -da -duuˈˈ -ʋa kpɛ. -Ye -ɛɛ kpaa nyʋ ˈdhe ˈkmʋ ˈdhi ɛ, ɛ ˈˈgmʋɔ-wɔn ˈˈkaan wɩɛ-, ɛ nɩe sɔɔˈˈsɔɔ, nyʋ kpɔ -ʋa ˈjeɛ.” (Matie 7:13, 14) -Jekplʋ- sea bho i ˈbhɛ ɛ, ʋmʋn- -nɩn ˈˈɲɩnsʋn- ˈjɛʋn- -ʋan kpa ɲʋn ˈdhe ˈkmʋn sea ˈˈtian ˈbhle ɛ. -Jekplʋ- -ˈbhɛa bho i ɛ, ɛ nɩn ˈˈɲɩnsʋn -saʋn- -ʋan- kpa ɲʋn ˈdhe ˈmɛan. ˈKlaa Zoova ˈse ɲɔn ɔnˈ ˈmɛan ˈbɔn. Ɛɛˈ dɩ ɔɔ ˈˈɲɩn ɲʋn anˈ klɛɛ nɔnˈˈ -wɛeˈ ʋʋ ˈye tɔˈdɩ- nɩan ˈe ɔɔˈ dɩ ˈdhi ˈcɩan.—2 Piɛɛ 3:9.

ƝƆNSOA Aˈ ˈˈƝƖNSƲN- ˈJƐƲN-

5. Dhɛ -a -ˈye jha -ŋmʋn -wɛeˈ ɲʋn -an -ˈˈɲɩan Ɲɔnsoa -kajɔɔnka a, -a -ˈyʋbʋ ˈˈɩjhibho- -ɛ?

5 Zezi ˈnaan ɲʋn -an -ˈˈɲɩan Ɲɔnsoa -kajɔɔnka a, -a -ˈbhɛɛˈ -a -ˈyʋbʋ ˈˈɩjhibho-. Dhɩ ʋa tɔɔan ɲʋn -e dhɩ ʋa nʋan an, ɩmɩn- -ˈbhɛɛ- -ɩn -ˈye -aʋ sʋn bho po. Ɔ ˈnaan: “ˈDho ʋa ˈˈbhui we ɩan mu juo.” ˈBho ɛ ˈdhe ɛ, ɔ ˈnaan: “Tu ˈdjɛ ˈˈoo tu ˈdjɛɛ po ˈˈbhui ˈdjɛ.” (Matie 7:16, 17) Ɲʋn -an -ˈˈɲɩan Ɲɔnsoa -kajɔɔnka a, ɛ se -ˈmɛn ʋaˈ nʋn dhɛsaʋn- nɩn-. ˈKlaa ʋa poɛ ˈe ˈkpɩ nɔnˈˈ ˈˈoo nɔnˈˈ -wɛeˈ ʋʋ ˈye dhɛ -ˈˈsrɛa ˈˈɩ nʋn. Dhɛ -ˈyea -aʋ- sʋn bho po -wɛeˈ ɲʋn -an -ˈˈɲɩan Ɲɔnsoa -kajɔɔnka -a -ˈyʋbʋ ˈˈɩjhibho- ɛ, ɛmɛn- -aa jhi ˈjhea.

6, 7. Dhɛɛdɩ- ˈˈɲɩnsʋn ˈjɛʋn tbha ˈo Biiblʋ ˈˈkpe -ɛ? ˈGɔ Zezi sia a, dhɛ ɔɔ tɔɔn -aʋ -ɛ?

6 -Aaˈ ˈˈɲɩnsʋn ˈye ˈo Biiblʋ ˈˈkpe tbha. Biiblʋ ˈnaan: “ˈCreedhɩ klɛɛkpɛ nɩe Nyɔsoaa fɔwlu-, -wɛˈ ɩ po dhɛ ɩ ˈye nyʋ dhɛ tɔɔn- ɩ ˈye ˈe nyʋ i -za, ɩ ˈye nyʋ ye we po, ɩ ˈye nyʋ dhɛ ˈcɩaan- ˈdhe iiˈˈˈsrɛɛ- ˈdhi. -Wɛˈ Nyɔsoanyɔ ˈye ˈgba, ɔ ˈye ˈˈi ˈgba ɔ ˈye nʋʋdhɛ ˈdjɛ klɛɛkpɛ nʋ.” (2 Timotee 3:16, 17) Dhɛ dhbhoi- Pɔʋ ˈcrea ɔ kpa kletiɛn -ˈˈwe -ˈnʋʋn ɛn, ɛ ka: “Ɛ mɔ- ˈbhleɛ -aa po Nyɔsoa ˈˈtrɔ mɔumɔu -ka Nyɔsoaa [-bɔyaˈˈ -bo] -a ˈtmʋa ˈdhe ɩn we ɩn kpɩan ʋ dhii ɛ. Ɩn sʋ i kpɩn nyʋa wlu kaˈ, jɛɛ- ʋ dɩ ˈdjɛ, ʋ Nyɔsoaa wlu.” (1 Tesalɔsɩ 2:13) ˈBho Biiblʋ aˈ ˈsʋ ˈˈkpe ˈˈɲɩnsʋn- ˈjɛʋn tbha. Ɛ se ˈbho -glɔɲiɔn- ɔnˈ tɔˈinaandhɩ -e ɲʋn anˈ ˈˈbhlidhɩ -e dhɛ -dhee -ˈnɛɛn ˈˈkpe nɩn-.

7 Dhɩ aˈ klɛɛ Zezi -tɔɔan ɲʋn ɛn, ɩn thbha ˈo Ɲɔnsoa aˈ Ghlu ˈˈkpe. (Zro Zan 17:17.) -Bho ɔɔ sa ghlu ɛˈ, dhɛ -ˈcrea ˈdhe Ɲɔnsoa aˈ Ghlu ˈdhi ɛ, ɔɔ ˈˈsiɛ ˈɲnɩn. (Matie 4:4, 7, 10) -Ka Zezi nʋan an, ˈkamɔn- ɲʋn -an -ˈˈɲɩan Ɲɔnsoa -kajɔɔnka ʋa nʋn. Dhɛ ˈˈoo dhɛ ʋa tɔɔan ɲʋn ɛn, ʋa zɛ ˈe Biiblʋ ˈdhi.

8. Ka Zezi ˈdha ˈdhe Zoova aˈ ˈˈɲɩnsʋn anˈ dɩ ˈdhi -ɛ?

8 Zoova aˈ ˈsʋ -a -ˈye ˈˈɲɩn. Dhɛ -ˈcrea ˈdhe Psaume 83:18 ˈdhi ɛ, ɛ ka: “-Mɔn -ɔɔˈ ˈɲnɩn nɩan Zoova a, -manˈ ˈsʋ -nɩn Ɲɔn -ɔ nɩan ˈo dhɩ aˈ klɛɛ ˈˈdhru.” Zezi ɔ ˈbɔn ɲʋn ˈye tɔˈdɩ iˈŋwɔn ˈdhe Ɲɔnsoa aˈ dɩ ˈdhi. Ɛɛˈ dɩ ɔ -tɔɔn ɲʋn Ɲɔnsoa aˈ ˈɲnɩn. (Zro Zan 17:6.) Zezi ˈnaan: “-An mue -anˈ Juei Nyɔsoa ˈˈnyi-. -Wɛˈ ɔ dhueˈˈ gbɛkli -ˈye kleiˈˈ zi.” (Matie 4:10) -Aa naan ˈbho Zezi ɔˈ ˈgɔ ˈdhi, -ka kletiɛn -ˈˈwe nɩan tɛnˈˈ nʋan -dhe ɛ. Zoova aˈ ˈsʋ -aa -ˈˈɲɩn, -aa -ˈdhɔɔ ɔɔˈ ˈɲnɩn ˈˈdhe -aa tɔɔɛn ɲʋn ɔɔˈ ˈɲnɩn -e dhɛ ɔɔ muan nʋn- ˈdhe ˈkmʋn anˈ ɲan -e.

9, 10. ◌-Ka -a kman bha aˈ dɩ ɛ, ka -aa toɛ -ɛ?

9 -Aaˈ ɲʋndɩkmaan- ˈye ˈe -pɛɛ bho ˈghlʋ. Zezi -tɔɔɛn ɔɔˈ dhɛcɩaʋn bha aˈ dɩ -kmaan. (Zro Zan 13:35.) -Aaˈ ˈcra ɲʋn in. Dhɛ nɩan -da ɲɔn ˈghlʋa oo, ghlu ɔɔ poa oo, -bho ɔ ˈbhle ˈghwɛi oo, -bho ɔ se ˈghwɛi ˈbhle oo, -aaˈ ŋmʋn ɩanˈ dhɩ tu jha. Dɩkmaanˈ nɩan ˈo -a -ˈɲnɩn mɛn- -ɛn nʋɛn -wɛeˈ -a -ˈkpa -da dhueˈ ˈˈdhe -a -nɩn ˈdhoudhi -ˈˈwe. (Kolɔsɩ 3:14) Ɛɛˈ dɩ -aaˈ vɔn tʋ, -aaˈ ˈdhbha ɲʋn. Biiblʋ ˈnaan: “ˈDho mɔ, Nyɔsoaa ˈˈnynuu- e [Satan anˈ] ˈnynuua- tooɛ. Nyɔ ˈˈoo nyɔ -ɔˈɔ nʋa dhɛ ˈsrɛa ˈˈi, -nɛˈ ɔ se ˈe Nyɔsoa ˈʋn nɩ-. ˈKa ɛ nɩ ke- ˈdho nyɔ -ɔˈɔ kmaa ɔ ˈdhoudhia dɩ we ke-.” Dhɛ ʋn ˈtmʋan -kenɛnˈ ɛn, ɛ ka: “-A ˈye -a -bhɛiaˈˈ dɩ kma- dhueˈˈ e dhueˈˈ. Ɩn ˈbhɔ Kaɛn wwɔ ɛ. Ɔ nɩ ˈe nyɔ -nynia kplɩnˈ ˈnaa ˈcɛiˈˈ, ɔ ˈdhba ɔ ˈdhoudhi.”—1 Zan 3:10-12; 4:20, 21.

10 -Aa -ˈˈdhuɛ -aaˈ nɔnˈˈ -e ˈkpɩ -e dhɩ -a -ˈbhlea ˈmʋn -wɛeˈ -aa po bha sʋn bho ˈˈdhe -aa kuu bha i. (Eble 10:24, 25) -Aa nʋɛn “dhɛ ˈdjɛ ˈdho nyʋ klɛɛkpɛ we.”—Galasi 6:10.

11. -Ka Zezi nɩan -je -ɛɛ kpa ɲʋn ˈdhe Ɲɔnsoa bho ɛ, dhɛɛdɩ- -a deɛ -gwlɩˈˈ -ɛ?

11 -A -ˈye ˈo Zezi ˈdhe bhla. Ɔmɔn -nɩn -je -ɛɛ kpa ɲʋn ˈdhe Ɲɔnsoa bho. Biiblʋ ˈnaan: “ˈPʋɛ- se ˈe nyɔ dheeˈˈ we nɩ-, dhɛnʋɛ da jaʋn na ˈzɔn ɛ, ˈnynɩ dheeˈ se nɩ-, -ɩ ˈye tooɛ- ˈdho wwlɔnyiɔ ˈˈkwlu, -ɩ -kɔn ˈdhi nyɔ ˈye ˈpʋʋ-.” (Nʋʋdhɩ- 4:12) ˈDhe ˈsɛɛ- nɛn ɛnˈ ˈCɩaandhɛ- 5 ˈdhi ɛ, -ka Zoova dhbhoa ɔɔˈ ˈˈJhu Zezi -wɛeˈ ɔ ˈyea ɔɔˈ ˈkmʋn ˈsraa -zaa ˈˈdhe ɲʋn -ˈsrɛa ˈˈɩ ˈyea ˈpʋ ɛ, -a -ˈjheɛˈ. (Matie 20:28) -Zoova deɛ ˈo Zezi i ɔ ˈye ˈbhlʋa aˈ klɛɛ ɛˈ ˈBheɔ nɩn-. Ɛɛˈ dɩ Biiblʋ ˈnaan -bho -aa sa ˈbɔn -a -ˈye ˈkmʋn sea ˈˈtian ˈbhle ˈjhe ɛˈ, -a -ˈye Zezi ŋwɔn ˈjhe.—Zro Zan 3:36.

12. Dhɛɛdɩ- -a -ˈse poitikɩ nʋn- in -ɛn?

12 -Aaˈ nʋn poitikɩ -dhe. Zezi ˈse ˈe poitikɩ ˈdhi ˈkpa. -Da ɲʋn an bhlɔ ɔ, ɔ ghlua ˈe Wlɔm -kɔʋn- anˈ ɲʋnbhlei- dhueˈ ɲɔn ɔn ˈdhaa Pilatɩ bho ɛ, kɔ ˈdha ka: “ˈˈAn ˈbheɔda se a ˈbhlʋkmʋ na kɩn nɩ-.” (Zro Zan 18:36.) -Ka Zezi nɩan ˈo Ɲɔnsoa aˈ ˈBheɔglɔ nɩan ˈe jhaʋn ˈdhi ˈdhe -dhe ɛ, ˈka -a -nɩn -ke. Ɛɛˈ dɩ -da ˈˈoo -da -a -nɩn ɛn, -aaˈ nʋn poitikɩ. ˈKlaa Biiblʋ ˈnaan “ˈˈdhrujuoʋn” -ˈbhlea ɲʋn ˈbhlʋɩ ˈdhii ɛ, -a -ˈyʋbʋ ŋwɔn ˈjhe. (Wlɔm 13:1) ˈBhlʋa- -a nɩan ˈo ˈdhi ɛ, -aa -ˈjheɛ ɔɔˈ ˈtee ŋwɔn. ˈKlaa -bho ˈtee -ˈnɛn nɩn- Ɲɔnsoa aˈ ˈtee ɛˈ kpa -je dhueˈ ɛˈ, -ˈmɛn -aa sraan Zezi ɔˈ dhbhoʋn- -ʋʋ -ˈnaan: ‘Ɲɔnsoa mɔn- -a -ˈye ŋwɔn ˈjhe ɛ ˈye ɲiɔn -zii.’—Nʋʋdhɩ- 5:29; Makɩ 12:17.

13. Dhɛ -aa tɔɔn ɲʋn ˈdhe Ɲɔnsoa aˈ ˈBheɔglɔ ɔˈ dɩ ˈdhi -ɛ?

13 Ɲɔnsoa aˈ ˈBheɔglɔ ɔˈ ˈsʋ -ˈbhɛɛ- -ɔ -ˈye ˈklejheɛ iza- ˈnɔn ˈkmʋn. Ɛmɛn- -a de -gwlɩˈˈ. Zezi ˈnaan ‘ˈBheɔglɔ ɔˈ -bɔyaˈˈ bo’ ɔ muɛn -bhlaa da ˈbhlʋa aˈ klɛɛ ˈˈkpe. (Zro Matie 24:14.) Dhɛ Ɲɔnsoa aˈ ˈBheɔglɔ ɔ muan nʋn- ɔ ˈyea -aʋ- ˈˈɲɩn ɛn, -glɔɲiɔn se ˈbhɛɛ- ɔ ˈyeɛ nʋn. (Psaume 146:3) Zezi ˈnaan -a bhae- Ɲɔnsoa aˈ ˈBheɔglɔ ɔˈ dɩ. -Kɔ nʋan ɛɛˈ ˈtmʋn sʋn ˈka ka: “-Anˈ ˈbheɔda ˈye ji. -Anˈ wwlʋaˈ ˈbɔɔndhɛ ˈye nʋʋɛ da ˈbhlʋa- kɩn -ka ɛɛ nʋa nʋʋɛ ˈdhe jaʋn ˈdhi ɛ.” (Matie 6:10) Biiblʋ ˈtmʋʋn -aʋ ˈmɛn -ka Ɲɔnsoa aˈ ˈBheɔglɔ ɔ muan -glɔɲiɔn- ɔnˈ ɲʋnbhleɛ iza- -wɛeˈ “ɔɔˈ ˈsʋ ˈye ɲʋn ˈbhle nɔn ˈˈoo nɔnˈˈ.”—Daniel 2:44.

14. ˈBho- -gwlɩˈˈ ˈdhee, -ɔɔ -ˈˈɲɩn Ɲɔnsoa -kajɔɔnka -a?

14 Gwɛa dhɩ nɩn anˈ ˈcɩaan -kaan bhla a, -ˈmɛn dee- -manˈ ˈˈjɛ dɩ nɩn in: ‘Ɲʋnwɛ- -ɛ tɔɔn ɲʋn dhɩ -ˈghlʋa ˈe Biiblʋ ˈdhi -ɛ? Ɲʋnwɛ- -ɛ tɔɔn ɲʋn Ɲɔnsoa aˈ ˈɲnɩn -ɛn? Ɲʋnwɛ- -kman bha aˈ dɩ ˈjɛɛn- ˈˈdhe -ka Ɲɔnsoa dhbhoa Zezi -wɛeˈ ɔ ˈyea -aʋ ˈpʋʋ- ɛ, -ʋʋ deɛ -gwlɩˈˈ -ɛ? Ɲʋnwɛ- -ɛˈ nʋn poitikɩ -ɛ? -Ka Ɲɔnsoa aˈ ˈBheɔglɔ ɔˈ ˈsʋ ˈbhɛɛa ɔ ˈyea ˈkledɩ aˈ klɛɛ iza- a, -ɔɔ bhla ɛɛˈ bo -ɛ?’ Zoova aˈ -Bobhlaʋn- anˈ ˈsʋ -ʋa- nʋɛn.—Isaïe 43:10-12.

KA -ˈYE NƲN BHLA -A?

15. -Bho -aa sa ˈbɔn Ɲɔnsoa ˈye -aaˈ ˈˈɲɩnsʋn ˈŋwɔɔn- ɔnˈ, -ˈmɛn ka -a -ˈye nʋn -ɛn?

15 -Ka Ɲɔnsoa nɩan ˈkmʋn ɛn, -bho ɲɔn jhibho- ɛɛˈ ˈsʋ ɛˈ, ɛ se ˈˈɩ-die-. -Ziisaɩn- jhibhiˈ -ke -ka Ɲɔnsoa nɩan ˈkmʋn ɛn, ˈklaa ɩanˈ ˈjhe ɔɔˈ ghlu ŋwɔn. (Zakɩ 2:19) -Bho -aa sa ˈbɔn Ɲɔnsoa ˈye -aaˈ ˈˈɲɩnsʋn ˈŋwɔɔn- ɔnˈ, -ˈmɛn -ka ɔ nɩan ˈkmʋn ɛn, -a -ˈse ɛɛˈ ˈsʋ -gwlɩˈˈ -de i. -A -ˈye dhɩ ɔɔ ˈtmʋan nʋn -ke.

16. Dhɛɛdɩ- -a -ˈye ˈˈɲɩnsʋn- -saʋn- bho -tɛɛn -ɛn?

16 -Bho -aa sa ˈbɔn Ɲɔnsoa ˈye -aaˈ ˈˈɲɩnsʋn ˈŋwɔɔn- ɔnˈ, -ˈmɛn -a -ˈye ˈˈɲɩnsʋn -saʋn- bho -tɛɛn. Ɲɔnsoa aˈ ghlukwajhaai- Izai ˈnaan: “Aʋ ˈghlʋ ˈe ʋn ˈdhi, aʋ -dee aʋaˈ ˈˈjɛ ˈfɔ ˈˈɩ.” (Isaïe 52:11; 2 Kolɛntɩ 6:17) Ɛmɛn- dɩ -wɛeˈ -a -ˈye ˈˈɲɩnsʋn- -saʋn- anˈ dhɩ aˈ klɛɛ sʋn ˈdhi -za.

17, 18. -Ɛ -nɩn “Babilɔnɩ klaaˈˈ” -a, dhɛɛdɩ- -ˈye ˈˈdoo- -ˈye ˈe ɛ ˈdhi ˈghlʋ -ɛ?

17 -Ɛ -nɩn ˈˈɲɩnsʋn -saʋn- -ɛn? Ɛ nɩn ɲɔnsoagbi aˈ klɛɛ -ɩn -nɩn Ɲɔnsoa aˈ Ghlu aˈ kpa -je dhueˈ ɛ. Biiblʋ a ˈdhaɩ “Babilɔnɩ klaaˈˈ.” (Gbɔˈwlʋdhɩ- 17:5) Dhɛɛdɩ- -ɛ? ˈˈNin dhbha ˈdhe Noe ɔˈ nɔnˈˈ -wɛeˈ ɲʋnsaɩn- ˈmɛan an, ˈbho -glɔ -soa- dhueˈ ɲɔn ɔn ˈdhaa Babilɔnɩn ˈdhi ɛ, ɲʋn nɩan ˈo -dee ˈˈɲɩnsʋn -saʋn- ˈmɛn. ˈBho- ˈˈɲɩnsʋn- -saʋn- ˈghlʋ -wɛeˈ ʋn -gbaa i da ˈbhlʋa ˈˈkpe. Ɲʋn nɩan ˈo Babilɔnɩn -glɔ -ˈnɔn ˈdhi -dhe ɛ, ʋaˈ ˈˈɲɩɩndhɩ- -ˈnɩɩn ˈbhleɛ ˈˈdhri taan. Ɛmɛn- nʋɛn -wɛeˈ ˈzɩan -ke ɛ, ɲɔnsaogbi- -duuˈˈ ˈnaan ɲʋn taan man Ɲɔnsoa. ˈKlaa ɛ se tɔˈdɩ nɩn-. Biiblʋ ˈnaan Ɲɔnsoa -nɩɛn- dhueˈ gbai, ɔɔˈ ˈɲnɩn -nɩn Zoova, ɔɔˈ ˈˈJhu ɔˈ ˈɲnɩn -nɩn Zezi. (Zan 17:3) Ɲʋn -ˈˈtia ˈe Babilɔnɩn -ke ˈdhe- ɛ, ˈbho ʋbʋ -gwlɩˈˈ ɛ, ɲiɔn ˈbhleɛ -zuu -bho ɔ ˈmɛn ɛnˈ, -ʋan- mun -da -dhee -ˈnɔɔn. ˈKlaa dhɩ -ˈnɩn anˈ klɛɛ se tɔˈdɩ nɩn-.—Zro Dhebhɔɔjhibhodhɩ- 14, 17, -e 18.

18 Ɲɔnsoa ˈnaan, ˈdhe nɔnˈˈ -dhɛ ˈˈzaan ˈdhi ɛ, ˈˈɲɩnsʋn- -saʋn- anˈ klɛɛ ɛ muɛn i-zaa. (Gbɔˈwlʋdhɩ- 18:8) Dhɛ nɩan ˈo -wɛeˈ -ˈyea ˈˈdoo- -ˈyea ˈe ˈˈɲɩnsʋn- -saʋn ˈdhi ˈghlʋ ɛ, -man -ˈŋwɔɛn in ˈmɛn bhla a? -Da nɔnˈˈ ˈsea zi ke ɛ, Ɲɔnsoa Zoova a ˈbɔn -ˈyeɛ nʋn.—Gbɔˈwlʋdhɩ- 18:4.

-Bho -man sa Zoova ˈˈɲɩn -kajɔɔnka a, -ˈmɛn -man -ˈkpa ɔɔˈ ˈcɛ nɩan da ˈbhlʋa ˈˈkpe ɛ, ʋaˈ dhueˈ.

19. Bho -man sa Zoova ˈˈɲɩn ɛnˈ, -kawɛ- ɔɔ mun -ʋn sʋn bho -po -ɛ?

19 -Bho -man sa ˈbɔn -ˈye ˈe ˈˈɲɩnsʋn- -saʋn- ˈdhi ˈghlʋ -wɛeˈ -ˈye Zoova ˈˈɲɩn ɛnˈ, -manˈ -jhbhɛɛʋn- -e -manˈ ˈcɛ ˈbhɛɛˈ ʋʋ ˈseɛ iˈŋwɔn in ˈsʋ ʋʋ ˈye -ʋn ˈkle ˈˈdu. ˈKlaa Zoova a muɛn -ʋn bho nɩn-. -Baanˈ- -man muan ˈo ˈjhee- ɛ, ɔmɔn- -nɩn ɲʋn -duuˈˈ da ˈbhlʋa ˈˈkpe -ʋʋ kman bha aˈ dɩ ɛ, -man muɛn ˈe ʋbʋ ˈˈklun nɩn-, ˈˈdhe -man muɛn ˈkmʋn sea ˈˈtian ˈbhle ˈjhe-, -da ˈbhlʋa a muan -bɔyaˈˈ -deɩn- ˈkpa- a. (Makɩ 10:28-30) Ɲʋn se bho jhibho-, ɲʋn -ʋa- ˈˈdua -ʋn ˈˈkle ˈzɩan an, ʋʋ ˈbhɛɛˈ ʋʋ ˈye Biibʋ ˈcɩaan ˈbhɔɔ-.

20. Dhɛɛdɩ- -manˈ Ɲɔnsoa ˈˈɲɩnsʋn ˈye ˈˈɩˈsrɛ -ɛ?

20 ˈDhe nɔnˈˈ -dhɛ ˈˈzaan ˈdhi ɛ, Ɲɔnsoa a muɛn dhɛsaʋn- iza- -wɛeˈ ɔɔˈ ˈBheɔglɔ ˈye ˈbhlʋa ˈbhle. (2 Piɛɛ 3:9, 13) ˈDhe ɛɛˈ nɔnˈˈ tu ˈdhi ɛ, ˈkmʋn an muɛn ŋwɔn -nmɔn ˈjɛɛn-! -Ka Ɲɔnsoa a ˈbɔan an, ˈka ɲʋn ˈyeɔ ˈˈɲɩn sʋn nʋn. Ɛɛˈ dɩ -kaan bhla a, -ˈye ˈe ˈkpɩ aˈ klɛɛ po -ˈye Ɲɔnsoa ˈˈɲɩn -ka -ˈsrɛa ˈˈɩ ɛ.