Mun ˈe dhɩ nɩan ˈe ɛ ˈdhi bho

Mun ˈe dhɩ nɩan ˈe ɛ ˈdhi bho

ˈˈCƖAANDHƐ- -BUE- ˈJHƆ ƝIƐN

-Bɔyaˈˈ ˈdhe ˈˈgbuzɔn

-Bɔyaˈˈ ˈdhe ˈˈgbuzɔn

1, 2. Ka Zoova a ˈbɔn ɲʋn -ˈˈtiia ˈˈbhli ˈye nɩn- -ɛn?

ƝƆNSOA ZOOVA po ˈˈbhlitiɛ ˈnɔn ˈkmʋn. Biiblʋ ˈnaan ɔ nʋɛn ˈɲnɔnkpaoˈ dhɛ -wɛeˈ ‘ɔ kpʋ ˈo ɲmau bho.’ ˈDhe ɛɛˈ -zɔn tu ˈdhi ɛ, ˈmʋnan nɩan ˈe Adan ˈdhi ɛ, ɔmɔn- nʋɛn -wɛeˈ ɔ ˈnaan: “Kaan bhlaa nyɔ -nɩa ˈˈan ˈkpaa ˈkpa ɔ mɔ, nyɔ -nɩa ˈˈan ˈplaa ˈpla ɔ mɔ.” (Gbɔ I Deˈan 2:22, 23) Ɛɛˈ dhɛ tu ɛ toɛˈ -ka Zoova a ˈbɔan ɲʋn -ˈˈtiia ˈˈbhli ˈyea ˈe ˈmʋnan ˈdhi nɩn- ɛn.

2 Dhɛ -ˈbhlea -ghwɛe- mɛn- -nɩn ɲʋn anˈ -da -duuˈˈ ˈse -bɔyaˈˈ ˈjhe ke dhueˈ ˈbho ʋbʋ bho ˈˈgbuzɔn. ˈKlaa ˈsrɩn -duuˈˈ -nɩn ˈe Biiblʋ ˈdhi -ɩn -ˈbhɛɛ- -ɩn -ˈye ˈˈgbuzɔncɛ sʋn bho po -wɛeˈ ʋaˈ ˈkmʋn ˈye ˈdhɔɛe ˈmʋn nɩn- ˈˈdhe ˈmʋnan ˈye ˈe ʋbʋ ˈˈklun nɩn-.—Lukɩ 11:28.

DHƐ ƝƆNSOA A ˈBƆAN -KƲAN- ˈYEA NƲN ƐN

3, 4. (a) -Kawɛ- -kʋan- ˈye ɔɔˈ ˈɲnɔn ˈbhle -ɛ? (b) Dhɛɛdɩ- -kʋan- ˈye ɔɔˈ ˈɲnɔn ɔnˈ dhɛsaʋn- ɛnˈ ˈgɩn ˈŋwɔɔn- -ɔn?

3 Biiblʋ ˈnaan -kʋan- ˈye ɔɔˈ ˈɲnɔn ɔnˈ dɩ -kman, ɔ ˈyʋ ˈˈɩˈbhɛɛ-. Zro Ɛfɛzɩ 5:25-29. -Kʋan- kman ˈɲnɔn ɔnˈ dɩ ɛ, ɔɔ mun ˈbhle- -kajɔɔnka. Ɔɔ mun ˈdheifuo-, ɔɔ muɛn ʋanˈ dɩ ˈˈdu-, ɔ ˈsʋ dhɛsaʋn- ˈˈjhrii nʋn- in.

4 -Bho ˈɲnɔn zi dhɛ ˈˈɩ -wɛeˈ ʋn nʋɛn ɛnˈ, ka -kʋan- ˈye nʋn -ɛn? Dhɛ ɲʋn ˈtmʋan -kʋan- -ˈˈwe ɛ, ɛ ka: “Ɩn kma ɩanˈ ˈnynɔɔ dɩ, ɩn ˈbhɔ ˈcɛn jua ˈbhle ɛ ˈdhʋ we.” (Kolɔsɩ 3:19) -Kʋan- -ˈˈwe, -ka aʋaˈ ˈˈjɛ ˈbhɛa aʋ ˈyea dhɛ ˈˈɩzi aʋ ˈyeɛ nʋn -ke ɛ, aʋaˈ ˈˈmaeɛ bho ˈdhe-. -Bho -man sa ˈbɔn Ɲɔnsoa ˈye -manˈ dhɛsaʋn- ɛnˈ ˈgɩn ikpʋn ɛnˈ, -ˈmɛn -ˈye -manˈ ˈɲnɔn ɔnˈ dhɛsaʋn- ɛnˈ ˈgɩn ˈŋwɔɔn- -ke. (Matie 6:12, 14, 15) -Bho ˈɲnɔn -e -kʋan- nɩan ˈsɔɔn nɩɛn ˈˈɩn ˈjɛɛn- ʋʋ ˈye bha aˈ ˈgɩn ˈŋwɔɔn- ɔnˈ, ɛɛ muɛn nʋn- -bɔyaˈˈ ˈye ˈo ˈˈgbuzɔn nɩn-.

5. Dhɛɛdɩ- -kʋan- ˈye ɔɔˈ ˈɲnɔn ˈˈɩˈbhɛɛ- -ɛ?

5 Zoova a ˈbɔn -kʋan- ˈye ɔɔˈ ˈɲnɔn ˈˈɩˈbhɛɛ-. Dhɛ nɩan ˈɲnɔn ɔnˈ ˈbɔɔndhɛ ɛ, -kʋan- ˈyʋ ˈˈɲɩn. Ɛɛˈ dhɛ tu ɛˈ dɩ -kmanˈ. -Bho -kʋan- se ɔɔˈ ˈɲnɔn ˈbhle -kajɔɔnka aˈ, Ɲɔnsoa ˈbhɛɛˈ ɔ ˈse ɔɔˈ bhaeghlu dheinˈˈ bho -po i. (1 Piɛɛ 3:7) Ɲmau se dhɛ ˈdha ɔ se ˈɲnɔnkpao -zii. Ɲɔn -ˈdha dhɛ ˈdhe Zoova ˈˈjhri ˈdhe ɛ, ɛ ɲɔn kman ɔɔˈ dɩ ɛ.

6. Zezi ˈnaan ˈɲnɔnkpao -e ʋanˈ -kʋan- man “ku dhueˈˈ”. Dhɛ ɛ ˈdha -a?

6 Zezi ˈnaan ɲʋn -ˈˈtiia ˈˈbhli ɛ, ʋʋ “se ˈsɔɔn nɩ-, jɛɛ- ʋ nɩe ku dhueˈˈ.” (Matie 19:6) Ʋʋ ˈye ˈo bha ˈˈbun ikpʋn. Ʋʋ ˈse ˈɲnɩnzanˈ nʋn- in. (Iiˈˈbhlaadhɩ- 5:15-21; Eble 13:4) ˈƝnɔn -e -kʋan- ˈse bha ku ˈtʋnɔn- in, ʋʋ ˈye bha aˈ dɩ ˈˈdu -kajɔɔnka. (1 Kolɛntɩ 7:3-5) Dhɛ -kʋan- ˈsea bho ˈˈmae- i ɛ, ɛmɛn- -nɩn ‘nyɔ ˈse ˈan ɔɔ ˈdjɛɛ ku ˈʋn ˈnyɛ, jɛɛ- ɔɔ ˈˈnyiʋ dhiidhɛ- -wɛˈ ɔɔ ˈˈdu ʋa dɩ.’ -ˈMɛn ɔ ˈye ɔɔˈ ˈɲnɔn ɔnˈ dɩ -kman, ɔ ˈyʋ ˈbhle -dhɛdhɛ-. Dhɛ ˈɲnɔnkpao a ˈbɔan ˈjɛɛn- ɛn, ɛmɛn- -nɩn ʋanˈ -kʋan ˈye ʋanˈ dɩ -kman, ɔ ˈye ʋanˈ dɩ ˈˈdu.—Ɛfɛzɩ 5:29.

DHƐ ƝƆNSOA A ˈBƆAN -JHRA ˈƝNƆN ˈYEA NƲN ƐN

7. Dhɛɛdɩ- -bho ɲʋn nɩn- ˈo ˈˈgbuzɔn ɔnˈ, ʋaˈ ˈˈdhrujhei- ˈye ˈo nɩn- -ɛn?

7 ˈˈGbuzɔncɛ ˈye ˈˈdhrujhei- ˈbhle -wɛeˈ dhɩ aˈ klɛɛ ʋa nʋan an, ɔ ˈyɩ je bho po. ˈDhe 1 Kolɛntɩ 11:3 ˈdhi ɛ, Biiblʋ ˈnaan: “Ɩn ˈyeɛ juo- -ka nyʋ klɛɛkpɛɛ ˈˈdhru nɩa Klisɩ ɛ. ˈNynɔkpaoaˈ ˈˈdhru, ɛ jɔkpɔu-, -wɛˈ Klisɩa ˈˈdhru, ɛ Nyɔsoa.”

8. -Kawɛ- ˈɲnɔn ˈbhɛɛ ʋn ˈye ʋanˈ -kʋan- ŋwɔn ˈjhe sʋn nʋn -ɛn?

8 -Kʋan- ˈˈoo -kʋan- ˈbhɛɛˈ ɔ ˈye dhɛ ˈˈɩzi ɔ ˈyeɛ nʋn. ˈKlaa -bho -kʋan- an sa ˈbɔn ɔ ˈye dhɛ nʋn -wɛeˈ ˈɲnɔn ɔn sɛ ˈŋwɔɔn ˈˈdhe ʋa sɔ sʋn bho po ɛˈ, ˈˈgbuzɔncɛ ɛˈ klɛɛ -ɛɛ -ˈjhee ˈbho dhɛjɛɛn. (1 Piɛɛ 3:1-6) Biiblʋ ˈnaan: ‘ˈNynɔ ˈye ʋanˈ kʋan ja de.’ (Ɛfɛzɩ 5:33) ˈˈDhe -bho ʋanˈ -kʋan- nɩn- ʋn se ˈe ɲɔnsoagbu ˈdhi nɩn- ˈdhe? Ʋn ˈyeɔ ŋwɔn ˈjhe -ke. Biiblʋ ˈnaan: “ˈNynʋkpaeˈ, ɩn jaa ɩan ˈdjɛiˈˈ wwlu kanˈ ke- ˈdho ɩan kʋainˈˈ ˈˈjuei. Ɩn jaa ɩan ˈdjɛiˈˈ wwlu ˈdhʋ we -mɔ ɩan jɛ mɔ se wlu ˈɛ, jɛɛ- ʋ ˈye Zezi wwliˈˈ de ˈdhe ɩan nasʋn ˈdhi. -Mɔ nyʋ nɩ ˈdhʋ ˈˈkwlu -wɛˈ ʋˈa se wlu wwliˈˈ de ˈɛ, ʋa mue Zezi wwliˈˈ -de ti ʋa mua ɩan nasʋn -nɩa ˈˈkplakpla ˈdhe Nyɔsoaa faʋnpleɛ ˈdhi ˈje ɛ.” (1 Piɛɛ 3:1, 2) -Bho ˈɲnɔnkpao aˈ -kʋan- nɩn- ʋn se ˈe ɲɔnsoagbu ˈdhi nɩn- ɛnˈ, ˈgɔ ˈdhɔɛe ʋan toa ˈo ˈbhɛɛˈ ɔ ˈyeɛ nʋn ʋanˈ -kʋan- ˈye ʋanˈ ɲɔnsoadhɛ ŋwɔn ˈjhe.

9. (a) Dhɛ -kʋan- an ˈbɔan ɔ ˈyea nʋn ɛn, -bho ɛ se ˈɲnɔn -gwliˈˈ -nmɔɔn ɔnˈ, kʋn ˈye nʋn -ɛn? (b) ˈSrɩn -wɛ Titɩ 2:4, 5 ɛn ˈˈdu -jhra ˈɲnʋn -ɛn?

9 Dhɛ -kʋan- an ˈbɔan ɔ ˈyea nʋn ɛn, -bho ɛ se ˈɲnɔn -gwliˈi -nmɔɔn ɔnˈ, kʋn ˈye nʋn -ɛn? Ʋn ˈye ghlu jha -jha -wɛeˈ dhɛ ʋan naan tɔˈ i ɛ, ʋn ˈyeɛ ˈtmʋn. Sala ˈtmʋɛn dhɛ dhueˈ -ɛ -ˈse Ablaamʋn ˈtʋn nʋn. ˈKlaa Zoova zelɔ -glʋˈ ɔ ˈnaan: “Dhɛ klɛɛkpɛ Salaa mua ˈjba ˈdhe -we ɛ, -ˈwɔɔɛn-.” (Gbɔ I Deˈan 21:9-12) -Bho -kʋan- se ˈtee ŋwɔn -bhlaa aˈ, dhɛ ɔɔ muan ˈtmʋn- ɛn, ˈɲnɔn ˈyeɛ ˈŋwɔɔn-. (Nʋʋdhɩ- 5:29; Ɛfɛzɩ 5:24) ˈƝnɔn nɩan ˈɲnɔn ˈdhɔɛe ɛ, ʋan ˈˈduɛ ʋanˈ ˈˈgbuzɔncɛ ɛˈ dɩ. (Zro Titɩ 2:4, 5.) -Bho ʋanˈ -kʋan- -e ʋanˈ ˈˈɲnuun an sea dhbho ˈjɔɔn- ʋan nʋan ˈjhe ɛˈ, ɛɛ muɛn nʋn- ʋʋ ˈye ʋanˈ dɩ -kman, ʋʋ ˈyʋ ŋwɔn ˈjhe ˈjɛɛn-.—Iiˈˈbhlaadhɩ- 31:10, 28.

Dhɛwɛ- Sala nʋn ˈɲnʋnkpae -ˈˈtia jhra ˈbhɛɛ ʋʋ ˈye -sraan -an?

10. Dhɛ Biiblʋ a ˈtmʋn ˈdhe ˈɲnɔn -e -kʋan- anˈ izela- -e ʋaˈ ˈˈɩcɩɛn- ɛnˈ dɩ ˈdhi -ɛ?

10 ˈˈBhlitiɛ- nɩan ˈzɩan an, ɛɛˈ ˈpɛɛn- zɔn ˈdhe. Ɲʋn -ˈnʋʋn an cɩɛn ˈˈɩn. ˈKlaa Biiblʋ ˈnaan “ˈnynɔkpaoˈ ˈbhɔ ˈo ɔɔ kʋan we ˈwlʋ” ˈˈdhe “kʋan ˈbhɔ ɔɔ ˈnynɔ si ɛ.” (1 Kolɛntɩ 7:10, 11) ˈKledɩ- -dhee -ˈnɩɩn -ɩn -kman ŋwɔn, -ɩanˈ dɩ ˈɲnɔn -e -kʋan- ˈbhɛɛ ʋʋ ˈye izela-. ˈKlaa -bho ʋʋ ˈyeɛ nʋn ɛnˈ, ʋʋ ˈye tɔˈ i-naan -kajɔɔnka. Ka Biiblʋ a ˈdha ˈˈɩcɩɛn- ɛnˈ dɩ -ɛ? Ʋn ˈnaan -bho ɲɔn nʋn ˈɲnɩnzanˈ anˈ, ɛɛˈ ˈsʋ -ˈbhɛɛ -ɛ -ˈyeɛ nʋn -wɛeˈ ɲʋn -ˈˈtia ˈˈbhli ɛ, ʋʋ ˈye ˈˈɩcɩɛn-.—Matie 19:9.

DHƐ ƝƆNSOA A ˈBƆAN ˈˈƝNUUNBHLEƲN ˈYEA NƲN ƐN

Zezi -toɛ- ˈo ˈgɔ ˈdhɔɛe ˈˈgbuzɔncɛ ˈbhɛɛ ʋʋ ˈye -sraan dhueˈ ˈdhue.

11. Dhɛwɛ- -kɔndɩ -ɛ -zii dhɛ ˈˈoo dhɛ, ˈˈɲnuunbhleʋn ˈye nʋn -ɛn?

11 ˈˈƝnuunbhleʋn-, aʋ ˈˈdhuo- nɔnˈˈ -duuˈˈ ˈmʋn aʋ nɩn- aʋaˈ ˈˈɲnuun ˈye -da dhueˈ nɩn-. Aʋaˈ ˈˈɲnuun an ˈbɔn aʋ ˈye ˈo ʋbʋ ˈˈbun nɩn-. Aʋ -tɔɔn ʋbʋ Zoova aˈ jhibhɛ, ɛmɛn- -kɔndɩ -ɛ -zii dhɛ ˈˈoo dhɛ.—Deutéronome 6:4-9.

12. Ka ˈˈɲnuunbhleʋn ˈye ʋaˈ ˈˈɲnuun ˈjhriɛ ˈˈdu sʋn nʋn -ɛn?

12 Satan anˈ ˈkmʋn -saʋn- nʋn ɛn, -ka zɔn ɔn ˈzɩan an, ˈka ʋanˈ dhɩsaɩn- an ˈkpa ˈˈkpe. Ɲʋn -ˈnʋʋn -nɩn ˈo -ʋa- ˈbɔn -ʋʋ -ˈye aʋaˈ ˈˈɲnuun dhɛsaʋn- ˈˈjhrii nʋn. Ɲʋn -an -ˈkpa ˈˈɲnuun mɩɩnˈˈ ˈˈkpe. ˈˈƝnuunbhleʋn- -ˈnʋʋn ˈse ˈbɔn ʋʋ nɩn- ʋaˈ ˈˈɲnuun ˈye ɛɛˈ dhɛ tu ɛˈ dɩ ˈtmʋn. Ɛ -nɩɛn- ˈkle ˈdhʋbʋ ˈkwa. ˈKlaa ʋʋ ˈye ʋaˈ ˈˈɲnuun ɛɛˈ dɩ ˈtmʋʋn-, ʋʋ ˈyʋbʋ ɛɛˈ ˈsrɩn ˈˈdu. Aʋ- -ˈbhlea ˈˈɲnuun ɛn, aʋ ˈˈdu aʋaˈ ˈˈɲnuun ˈˈjhriɛ. *1 Piɛɛ 5:8.

13. Ka ˈˈɲnuunbhleʋn ˈye ʋaˈ ˈˈɲnuun kplɩn -tɔɔn sʋn nʋn -ɛn?

13 ˈˈƝnuunbhleʋn ˈye ʋaˈ ˈˈɲnuun kplɩn -tɔɔn. Ka aʋ ˈye aʋaˈ ˈˈɲnuun kplɩn -tɔɔn sʋn nʋn -ɛn? -Bho aʋa sʋbʋ kplɩn ˈkwa i za aˈ, ɛ ˈbhɔ ˈe ŋwɔn -kmaan -e ˈdhiŋwɔɲniɛn- ˈdhi nɩn- ɛn. (Jérémie 30:11) Ɛɛˈ dɩ -da ˈcɛn ɛn nʋan -ʋn ɛn, -ˈbhɔ -manˈ ˈˈjhu ˈsrɩn ˈˈduɛ- ˈbhomɔn. Aʋaˈ poo ghlu i ˈdhe- -ka “bladjnɛˈ” ɛnˈ -tbhaa ɲʋn in ɛn. (Iiˈˈbhlaadhɩ- 12:18) -Ka ˈˈbho -e ˈdhou aˈ ŋwɔnjheɛ- ɛˈ dɩ kman an, aʋ -tɔɔɛn aʋaˈ ˈˈɲnuun.—Ɛfɛzɩ 6:4; Eble 12:9-11; zro Dhebhɔɔjhibhodhɛ- 30.

DHƐ ƝƆNSOA A ˈBƆAN ˈˈƝNUUN ˈYEA NƲN ƐN

14, 15. Dhɛɛdɩ- ˈˈɲnuun ˈye ʋaˈ ˈˈbho -e ˈdhou ŋwɔn ˈjhe -ɛ?

14 -Bho ɛɛˈ nʋanˈ -kman ˈˈɩn mɔn ˈdhe- ɛˈ, Zezi ˈjheɛ ɔ ˈˈBho ɔˈ ghlu ŋwɔn. (Lukɩ 22:42; Zan 8:28, 29) Zoova a ˈbɔn ˈˈɲnuun ˈye ʋaˈ ˈˈbho -e ˈdhou ŋwɔn ˈjhe -ke.—Ɛfɛzɩ 6:1-3.

15 ˈˈƝnuun-, -bho aʋaˈ ˈˈbho -e ˈdhou aˈ ŋwɔn ˈjheɛ- -kman ˈˈɩn ˈbho aʋ -gwlɩˈˈ ɛˈ, dhɛ aʋ ˈye -glʋˈ bho po ɛ, ɛmɛn- -nɩn -bho aʋa sa dhɛ ŋwɔn ˈjhe ɛˈ, ɛɛ muɛn Zoova -e aʋaˈ ˈˈbho -e ˈdhou ˈtʋn nʋn-. *Iiˈˈbhlaadhɩ- 1:8; 6:20; 23:22-25.

-Bho dhɛsaʋn- ɛn sa ˈˈjhu ˈˈzaan iˈdɩn ɛnˈ, dhɛwɛ -ˈbhɛɛ -ɛ -ˈyeɔ sʋn bho po -ɛ?

16. (a) Ka Satan an nʋn ˈˈɲnuun mɩɩnˈˈ ˈsrɛ i-poo sʋn -ɛn? (b) Dhɛɛdɩ- -wɛeˈ ɲʋn kman Zoova aˈ dɩ ɛ, ʋʋ nɩn- -ˈye nan- -an?

16 Satan ˈbhɛɛˈ ɔ ˈye ɲʋn -nɩn -man nan -e ˈˈɲnuun mɩɩnˈˈ -ˈnʋʋn i-jhii -wɛeˈ ʋʋ ˈye -ʋn ˈˈtun ˈdhe dhɛsaʋn- ˈdhi. Ɔ jhibhiˈ -ka ˈˈdhaidhɛ ɛ poa ɲʋn -duuˈˈ ˈdhe dhɛsaʋn- ˈdhi ɛ. Zakɔbʋ ɔˈ ˈˈjhu -ɲnɔnkpao Dina ˈbhleɛ -jhbhɛɛʋn- -ʋʋ se Zoova aˈ dɩ -kmanˈ. Ɛɛˈ dhɛ tu nʋɛnˈ ʋn ye ʋanˈ ˈˈjɛ -e ʋanˈ ˈcɛ ˈkle bho -paa. (Gbɔ I Deˈan 34:1, 2) Ɲʋn -nɩn -man nan an, -bho ʋʋ se Zoova aˈ dɩ -kman anˈ, ɛ ˈbhɛɛˈ ɛ ˈyeɛ nʋn -ˈye dhɛ Zoova ˈsea ˈbɔn nʋn. -Bho nʋn dhɛsaʋn- ɛnˈ, ɛ ˈbhɛɛˈ ɛ ˈye -manˈ ˈˈjɛ -e -manˈ ˈcɛ -e Ɲɔnsoa -glʋˈ kpʋn. (Iiˈˈbhlaadhɩ- 17:21, 25) Ɛɛˈ dɩ -wɛeˈ ɲʋn kman Zoova aˈ dɩ ɛ, ʋaˈ ˈsʋ nɩn- -ˈye nan-.—1 Kolɛntɩ 15:33.

ˈˈGBUZƆNCƐ ˈBHƐƐˈ ƲƲ ˈYE -BƆYAˈˈ ˈJHE

17. -Ka ɲʋn nʋan -desʋn ˈdhe ˈˈgbuzɔn ɔn, ˈsrɩn -wɛ Ɲɔnsoa a ˈˈɲɩn ʋbʋ -ɛ?

17 -Bho ˈˈgbuzɔncɛ ɛˈ klɛɛ ɛ sa Ɲɔnsoa aˈ ˈsrɩn ˈˈjhriɛ ˈˈdu ɛˈ, jɛaˈ -e ˈkledɩ- -duuˈˈ se ˈbhɛɛ- ɩn ˈye ˈo ˈˈgbuzɔn nɩn-. -ˈMɛn -bho -nɩn -kʋan- anˈ, -kman -manˈ ˈɲnɔn ɔnˈ dɩ, ˈˈdu ʋanˈ dɩ -kajɔɔnka. -Bho a nɩn ˈɲnɔn ɔnˈ, a ˈjhe aaˈ -kʋan- ŋwɔn, a -jha aaˈ ˈˈjɛ jha. ˈƝnɔnkpao -ʋanˈ dɩ ˈtmʋan ˈdhe Iiˈˈbhlaadhɩ- 31:10-31 ˈdhi ɛ, a -naan ˈdhe ʋanˈ ˈgɔ ˈdhi. -Bho -ˈbhle ˈˈjhu ɛˈ, -tɔɔn -manˈ ˈˈjhu dhɛ ɔ ˈye Ɲɔnsoa aˈ dɩ -kman. (Iiˈˈbhlaadhɩ- 22:6) -Bho -nɩn ˈˈbho ɛˈ, po -manˈ ˈˈgbuzɔncɛ je bho ‘-kajɔɔnka.’ (1 Timotee 3:4, 5; 5:8) Abʋ- nɩan ˈˈɲnuun ɛn, aʋ ˈjhe aʋaˈ ˈˈbho -e ˈdhou ŋwɔn. (Kolɔsɩ 3:20) Dhɛ aʋ ˈyea jhibho- ɛ, ɛmɛn- -nɩn ɲʋn anˈ klɛɛ nɩan ˈe ˈˈgbuzɔn ˈbhɛɛˈ ʋʋ ˈye dhɛ ˈˈɩzi ʋʋ ˈyeɛ nʋn, -ˈmɛn aʋ -piie- aʋaˈ ˈˈjɛ ˈˈɩ, aʋ cɛn ˈgɩn aʋ ˈˈɲɩn bha. -Ka ɲʋn nʋan -desʋn ˈdhe ˈˈgbuzɔn ɔn, ˈkamɔn- Zoova -to ˈo ˈsrɩn ˈdhe Biiblʋ ˈdhi ʋaˈ dɩ.

^ dhɛ -kpɔ 12 -Ka -ˈyea nʋn -wɛeˈ -ˈyea -manˈ ˈˈɲnuun ˈˈjhriɛ ˈˈdu -kajɔɔnka a, -bho -ˈyeɛ jhibho- ɛˈ, -ˈmɛn ˈsɛɛ- Zoova aˈ -Bobhlaʋn- ˈcrea ɲɔn ɔn ˈdhaa Écoute le grand Enseignant an, -ŋmʋn ˈe ɛɛˈ ˈcɩaandhɛ ɛˈ 32 -nɛn ˈdhi.

^ dhɛ -kpɔ 15 -Bho ˈˈjhu ˈye ɔɔˈ ˈˈbho -e ˈdhou aˈ ghlu ŋwɔn -bhlaa aˈ, -ˈmɛn dhɛ Ɲɔnsoa aˈ ˈtee ˈsea ˈbɔn mɛn- ʋʋ ˈnaan, ɔ ˈye nʋn.—Nʋʋdhɩ- 5:29.