Mun ˈe dhɩ nɩan ˈe ɛ ˈdhi bho

Mun ˈe dhɩ nɩan ˈe ɛ ˈdhi bho

ˈˈCƖAANDHƐ- -BUE- ˈJHƆ TAAN

Aʋ ˈˈdu aʋaˈ ˈkmʋn anˈ dɩ: ɛ ɲɔnsoa aˈ -baanˈ-

Aʋ ˈˈdu aʋaˈ ˈkmʋn anˈ dɩ: ɛ ɲɔnsoa aˈ -baanˈ-

1. -Ɔ nʋn -aʋ- -ɛ?

ZOOVA -nɩn “Ɲɔnsoa -ɔ nɩan ˈkmʋn ɛn.” (Jérémie 10:10) Ɔmɔn- nʋn -aʋ. Biiblʋ ˈnaan: “-Nʋe dhɛ klɛɛkpɛ dhɛ. Ɛ ˈdho -anˈ wwlʋaˈ ˈbɔɔndhɛ we -wɛˈ ɩ nɩ-, ɩ nʋʋɛ dhɛ.” (Gbɔˈwlʋdhɩ- 4:11) Zoova a ˈbɔn -a -ˈye ˈkmʋn nɩn-. ˈKmʋnɩɛn- -nɩɛn- -baanˈ- klaaˈˈ -ɔ -ˈghlʋ ˈe ɔ bho.—Zro Psaume 36:9.

2. Ka -a -ˈye nʋn -wɛeˈ -aaˈ ˈkmʋn ˈye -kajɔɔnka nɩn- -ɛn?

2 Zoova -a -ˈˈɲɩn -aʋ ˈˈnin -e dhiidhɩ -e dhɩ aˈ klɛɛ -ɩn -ˈyeɛ nʋn -wɛeˈ -a -ˈyea ˈkmʋn -sie- ɛ. (Nʋʋdhɩ- 17:28) Ɔɔ ˈbɔn -ke -a -ˈye ˈkmʋn anˈ trɔnˈ dhi. (Nʋʋdhɩ- 14:15-17) -Bho -aa sa ˈbɔn -aaˈ ˈkmʋn ˈye -kajɔɔnka nɩn- ɛnˈ, -ˈmɛn -a -ˈjhe Ɔɔˈ ˈtee ŋwɔn.—Isaïe 48:17, 18.

KA ˈKMƲN ANˈ DƖ NƖN- ˈBHO ƝƆNSOA -GWLƖˈˈ -Ɛ?

3. Kaɛn ˈdhbha Abɛlɩ ɛ, ka Zoova nʋn ɔɔˈ dɩ -ɛ?

3 -Ka ɲɔn ˈˈoo ɲɔn ɔnˈ ˈkmʋn ˈdha dhɛ ɛ, ɛmɛn- Biiblʋ a tɔɔn ɲʋn. Dɩ aˈ kpɔ dhueˈ -ɩan- toɛ ɛ, ɩn ka: Nɔnˈˈ dhueˈ ˈsʋ Kaɛn, -ɔ nɩan Adan -e Ɛvʋ aˈ ˈˈjhu ɛ, ɔ ˈkpaa- ɔɔˈ ˈˈdhe Abɛlɩ ˈcɛn. -Wɛeˈ Zoova ˈtmʋɔn ɔ ˈye ɔɔˈ ˈcɛn jha -jha. ˈKlaa Kaɛn ˈse ɔɔˈ ghlu dheinˈˈ ˈˈdu. Ɛɛ ˈbhɔɔa ˈbho ɛ, ˈcɛn ˈˈtuɔnˈ ɔ “ˈkpa ˈe ɔ ˈdhoudhi Abɛlɩ ja, -wɛˈ ɔ ˈdhbɔ.” (Gbɔ I Deˈan 4:3-8) Zoova -bhlaa Kaɛn zoo i dhɛ ɔ nʋan an, ɛɛˈ dɩ. (Gbɔ I Deˈan 4:9-11) ˈCɛn -e ɲʋmʋɲɩɛn- se ˈˈjhrii -nmɔn, ɩn ˈbhɛɛˈ ɩn ˈye ɲɔn ˈˈtun ɔ ˈye ˈdhiŋwɔnɲnin- ˈˈdhe ɔ ˈye ˈˈkudhbhai ˈkpa. Ɲɔn nɩan kaˈ a, ɔ se ˈbhɛɛ- ɔ ˈye ˈkmʋn sea ˈˈtian ˈbhle ˈjhe. (Zro 1 Zan 3:15.) -Bho -a -ˈye ˈe Zoova ˈˈjhri ˈdhe i-nmɔn ɔnˈ, -ˈmɛn -a -kman ɲʋn anˈ klɛɛ ɛˈ dɩ.—1 Zan 3:11, 12.

4. ˈTee -wɛ Ɲɔnsoa ˈˈɲɩn Israɛcɛ -ɛɛ toɛ -ka ɲiɔn ɔnˈ ˈkmʋn ˈdha dhɛ -ɛ?

4 Zɩn anˈ ˈˈghwluu -ghwluu -ziia- ˈbho ɛ, -da Zoova a ˈˈɲɩan Moizɩ ˈTee nɩan -Bue- ɛ, ɔ toɛˈ -ka ˈkmʋn ˈdha dhɛ ɛ. ˈTee -ˈnɩn anˈ dhueˈ ka: “-Manˈ ˈdhbha ˈˈku -dhe.” (Deutéronome 5:17) ˈDhe ɛɛˈ nɔnˈˈ tu ˈdhi ɛ, -bho ɲɔn ˈdhbha ɲɔn ɔnˈ, ɲɔn ɔn ˈdhbhɔɔˈ -ke.

5. Ka Ɲɔnsoa a ˈjhe ˈˈkwli ˈbho -zaaˈ -a?

5 Ka Ɲɔnsoa a ˈjhe ˈˈkwli ˈbho -zaaˈ -a? ˈˈJhu -dhee -ˈsea ˈghlʋ ke ɛ, ɔɔˈ ˈkmʋn ˈdha dhɛ ˈdhe Zoova ˈˈjhri ˈdhe. ˈDhe ˈTee Zoova ˈˈɲɩan Israɛcɛ ˈdhi ɛ, ɔ ˈnaan -bho ɲɔn ˈkpa ˈˈkwliɲnɔn ˈmʋn -wɛeˈ ʋanˈ ˈˈkwli ˈye ˈo ˈghlʋ ɛˈ, ɲɔn -ˈnɔn, ɲʋn ˈyeɔ ˈdhbha -ke. (Zro ˈZɔnˈˈSiɛɛ- ˈSɛɛ- 21:22, 23; Psaume 127:3.) Dhɛ ɛɛ toa mɛn- -nɩn ˈˈkwli ˈbho -zaa -nɩɛn- dhɛsaʋn-.—Zro Dhebhɔɔjhibhodhɩ- 28.

6, 7. -Ka ɲiɔn ɔnˈ ˈkmʋn ˈdha dhɛ ˈdhe -a -ˈˈjhri ˈdhe ɛ, ka -a -ˈyeɛ Zoova ˈˈɩto- sʋn nʋn -ɛn?

6 -Ka -aaˈ ˈˈjɛ ɛˈ ˈkmʋn -e ɲʋn -ˈnʋʋn anˈ ˈkmʋn ˈdha dhɛ ˈdhe -a -ˈˈjhri ˈdhe ɛ, ka -a -ˈyeɛ Zoova ˈˈɩto- sʋn nʋn -ɛn? Dhɛ ˈˈoo dhɛ, -ɛ -ˈbhɛɛa -ɛ -ˈyea ɲɔn ˈdhbha a, -a -ˈyeɛ bho -tɛɛn. Sʋnˈˈ ˈnaan ˈˈdhru se dhee dhɛ nɩn-. -A -ˈbhɔ ˈtebha -poɛ-, -a -ˈbhɔ ˈˈgeji -e siklai ˈnaanˈ. Dhɛbhleɛ ɛ, ɩan poɛ ɲʋn ˈghwɛ ˈˈdhe ɩn ˈbhɛɛˈ ɩn ˈye ɲʋn ˈdhbha.

7 Ɲɔnsoa -ˈˈɲɩn -aʋ- feɛˈ -e ku -a -ˈbhlea. Ɛɛˈ dɩ -a -ˈye ɩanˈ dɩ ˈˈdu -ka ɔɔ ˈbɔan. -A -ˈye -aaˈ ku aˈ dɩ ˈˈdu -kajɔɔnka. -Bho -aaˈ nʋɛn ɛnˈ, -ˈmɛn -a kpʋɛn -vlɛnˈˈ ˈdhe Ɲɔnsoa ˈˈjhri ˈdhe. (Wlɔm 6:19; 12:1; 2 Kolɛntɩ 7:1) -Bho ˈkmʋn se dhɛ ˈdha ˈdhe -a -ˈˈjhri ˈdhe ɛˈ, -ˈmɛn Zoova -ɔ ˈˈɲɩan ɲʋn ˈkmʋn ɛn, -a se ˈbhɛɛ- -a -ˈye ɔɔˈ dhbhonʋin- nɩn-. Dhɛsaʋn- ɲɔn ɔn nʋan an, ɛɛˈ ˈbhɔa ˈbhɛɛˈ ɛ ˈye ˈˈɩ-kman. ˈKlaa -bho -aa sa ˈe ˈkpɩ po -wɛeˈ -ka ˈkmʋn ˈdha dhɛ -a -ˈyeɛ -to ɛˈ, Zoova a muɛn -aʋ sʋn bho -po.

8. -Bho -aa sa ˈbɔn -a -ˈye -aaˈ ˈkmʋn -e ɲʋn -ˈnʋʋn anˈ ˈkmʋn anˈ dɩ ˈgwlii ˈsroo- ɛˈ, ka -a -ˈye nʋn -ɛn?

8 -Ka ˈkmʋn nɩan ˈˈghwliɛ ɛ, -a -ˈŋwɔɛn in ˈmɛn. Zoova a ˈbɔn -a -ˈye -aaˈ ˈkmʋn -e ɲʋn -ˈnʋʋn anˈ ˈkmʋn anˈ dɩ ˈgwli i ˈsroo-. Ɛɛˈ dɩ -bho -aa sa kamiɔn -e moto -e dhɛ -dhee -ˈnɛɛn kluu ɛˈ, -a -ˈye ˈgwlii ˈsro. ˈPlʋjhriizadhɩ- ɲʋn an vɔan ˈe ˈdhi -e -ɩn -ˈbhɛɛa -ɩn -ˈyea ɲɔn ˈdhbha a, -aaˈ nʋɩnˈ -dhe. (Psaume 11:5) -A -ˈye -aaˈ ˈˈgbu ˈkpa po ɲɔn -saˈ dhɛsaʋn- ˈjhe ʋanˈ dɩ. ˈTee Zoova ˈˈɲɩan Israɛcɛ ɛ, ɛ ka: “-Bho po ˈˈgbu ɛˈ, tbha bhloˈ ˈdhe ʋn ˈˈdhru, ɲɔn -seaˈ ˈe dhrɔ ɔ -seaˈ iˈga -wɛeˈ ɔɔˈ ɲmɔn ɔnˈ dɩ -seaˈ ˈbho- ˈˈdhru nɩn-.”—Deutéronome 22:8.

9. Ka -a -ˈye nmian ˈbhle -ɛ?

9 -Ka -aa nʋan nmian ˈbhle sʋn ɛn, Zoova a ŋmʋɛn jha ˈmɛn -ke. Ɔ ˈnaan -a -ˈbhɛɛˈ -a -ˈye nmiin ˈdhbha -a -ˈyeɛ dhi, -a -ˈye ɛɛˈ ku ˈmʋnpaadhɛ- -nʋʋn. ˈˈDhe -bho ɛɛ sa ˈbɔn ɛ ˈye -aʋ- ˈdhbha aˈ, -a -ˈbhɛɛˈ -a -ˈyeɛ ˈdhbha. (Gbɔ I Deˈan 3:21; 9:3; ˈZɔnˈˈSiɛɛ- ˈSɛɛ- 21:28) ˈKlaa -a -ˈbhɔ nmiian ˈkle ˈˈduɛ- ˈˈdhe -aaˈ ˈdhbhɩɩˈ -dhe ˈˈjhai.—Iiˈˈbhlaadhɩ- 12:10.

AƲ ˈˈDU AƲAˈ ˈKMƲN ANˈ DƖ: ƲN -DEEƐ- ˈFƆ ˈˈƖ

10. -Ka ɲmɔn ˈdha ˈkmʋn ɛn, dhɛwɛ- -ɛ toɛ -ɛ?

10 Ɲmɔn -deeɛ- ˈfɔ ˈˈɩ ˈdhe Zoova ˈˈjhri ˈdhe. Dhɛ nɩan ˈo ɛ, ɲmɔn ˈdha ˈkmʋn. Kaɛn ˈdhbha Abɛlɩ ɛ, Zoova -ghluɛ- ˈe ɔ bho ɔ ˈnaan: “[-Anˈ] -ˈdhoudhia nymɔɔ ˈˈvinwlua ˈwlʋ ˈɔn ˈbhlʋa- kɩn -wɛˈ ʋa nyni ˈe ˈˈɩn we.” (Gbɔ I Deˈan 4:10) Abɛlɩ ɔˈ ɲmɔn ˈdha ɔɔˈ ˈkmʋn, ɛmɛn- dɩ -da Kaɛn ˈdhbhɔɔ ɔ, Zoova -bhlaa Kaɛn zoo i dhɛ ɔ nʋan anˈ dɩ. -Da ˈˈnin dhbha ˈdhe Noe ɔˈ nɔnˈˈ ɔn, ˈbho ɛ ˈdhe ɛ, Zoova toɛˈ -kenɛnˈ -ka ɲmɔn ˈdha ˈkmʋn ɛn. -Ka Noe -e ɔɔˈ ˈˈgbuzɔncɛ ˈbhɛɛa bhla ʋʋ ˈyea nmiian dhi ɛ, Zoova ˈtmʋɩnˈ. Ɔ ˈnaan: “Dhɛ -ɛɛ ˈwlʋa ˈwwliin- da ˈbhlʋa- kɩn na, -ɛ ˈbhlea ˈkmʋ ɛ, ɛ mɔ -ɛɛ mu ɩan dhiidhɛ nɩ. -Ɩ ˈna ˈˈan ˈˈnyi -ʋnˈ -ka ˈˈɩn ˈˈnyia ɩn peinˈˈ jre ɛ.” ˈKlaa dhɛ dhueˈ -nɩn ˈo -dhe Zoova ˈnaan ʋaˈ dhiˈ -dhe. Ɔ ˈnaan: “Dhɛ -nyɛ ɩn sea nʋ mu ɛ, ɛ mɔ -nɩ ɩn se ˈbhɛɛ- ɩn ˈye dhɛ -ɛ ˈbhlea ˈpla ɛ mɔ e ɛɛ [ˈkmʋn] dhi, ɩn se ˈbhɛɛ- ɩn ˈye ɛ mɔ e ɛɛ nymɔ dhi.”—Gbɔ I Deˈan 1:29; 9:3, 4.

11. ˈTee -wɛ Zoova ˈˈɲɩn Israɛcɛ ˈdhe ɲmɔn ɔnˈ dɩ ˈdhi -ɛ?

11 Zoova zela- Noe -glʋˈ ɔ ˈnaan ɔɔˈ dhi ɲmɔn ˈdhe-. Zɩn anˈ 800 -ziia- ˈbho ɛ, ɔ ˈˈɲɩɛn ɔɔˈ ˈcɛ ˈtee nɩan dhueˈ -ˈnɛn. -Kɔ ˈdhaa ˈka ka: “-Bho ɲɔn ˈghlʋ ˈe Israɛkɔʋn- ˈˈklun ɔ mun ˈkwla, -bho ɛ nɩn- ˈdhebhai- mɔn ˈdhe- ɛˈ, -bho ɔ kpʋn nmiin, ɔ kpʋn nɛmɛn- ɲɔn ɔn dhia aˈ, ɔ ˈye ɛɛˈ ɲmɔn iˈghwla ˈˈdhe ɔ ˈyeɔ -bɛɛnˈˈ ˈˈkpe po.” ˈˈDhe ɔ bhla ˈo ghlu -ˈnʋʋn ɔ ˈnaan: “-Manˈ dhi ɛɛˈ ɲmɔn ˈdhe-.” (Lévitique 17:13, 14) ˈZɩan -ke ɛ, Zoova a ˈbɔn -ka ɲmɔn -deea- ˈfɔ ˈˈɩ ɛ, ɔɔˈ ˈcɛ ˈyɩ jhibho-. Ɔ ˈnaan ʋʋ ˈbhɛɛˈ ʋʋ ˈye nmiin dhi ˈklaa ʋaˈ dhi ɛɛˈ ɲmɔn ˈdhe-. -Bho ʋʋ ˈye nmiin ˈdhbha -wɛeˈ ʋʋ ˈyeɛ dhi ɛˈ, ʋʋ ˈye ɛɛˈ ɲmɔn iˈghwla ke tɛnˈˈ ˈbho ˈbhlʋɔ-.

12. Ka kletiɛn ˈjɛʋn an ˈjhe ɲmɔn -ɔn?

12 Zezi ˈmɛan zɩn -ziia- ˈbho ɛ, ɔɔˈ dhbhoʋn -e kletiɛn -ˈˈwe aˈ ɲankɔʋn- nɩan ˈo Zeluzalɛmʋn ˈgbooɛ ˈˈdhrui -wɛeˈ Israɛcɛ ɛˈ ˈtee ɛˈ -da kletiɛn -ˈˈwe ˈyea ˈo ˈdhe bhla a, ʋʋ ˈye ˈo ghlu cɛn. (Zro Nʋʋdhɩ- 15:28, 29; 21:25.) -Ka ɲmɔn ˈdha dhɛ ˈdhe ɔ ˈˈjhri ˈdhe ˈˈdhe ɔɔ ˈbɔan ʋʋ ˈyeɔ ˈjhe kaˈ -ke ɛ, Zoova pʋbʋ sʋn bho ʋʋ ˈyeɛ iˈŋwɔn. Kletiɛn -ˈˈwe nɩan tɛnˈˈ ɛn, ʋaˈ dhi ɲmɔn, ʋaˈ ˈnɔɔn ˈˈdhe -bho nmiin se blun ˈzɔn -cɩɛn- -wɛeˈ ɛɛˈ ɲmɔn se iˈghwla -kajɔɔnka aˈ, ʋaˈ dhiɛ -ke. -Ka -baadhɩ aˈ ˈˈɲɩan -e ˈɲnɩnzanˈ -nʋɛn- nɩan an, ˈka ɛɛˈ dhɛ tu nɩn- -ke. -Ɛ -ˈghlʋa ˈe ɛɛˈ nɔnˈˈ ɔn, kletiɛn ˈjɛʋn anˈ ˈŋwɔɔn- ɲmɔn -dhi dɩ, ʋaˈ ˈnɔɔn -ke. ˈˈDhe ˈzɩan -ke ˈdhe? -Ka ɲmɔn -deea- ˈfɔ ˈˈɩ ɛ, Zoova a ˈbɔn -a -ˈyɩ jhibho- ˈzɩan -ke.

13. Dhɛɛdɩ- kletiɛn -ˈˈwe aˈ -po ɲmɔn ku ˈzɔn in -ɛn?

13 -ˈMɛn kletiɛn -ˈˈwe se ˈbhɛɛ- ʋʋ ˈye ɲmɔn ku ˈzɔn in -po? Ɛɛn, ʋʋ se ˈbhɛɛ- ʋʋ ˈyeɛ nʋn. Zoova aˈ ˈtee ˈnaan ʋaˈ dhi ɲmɔn ˈdhe-, ʋaˈ ˈnɔɔnˈ -dhe. -Bho dɔsrɔi ˈnaan -ˈbhɔ nmɔn ˈnan dɩ ɛˈ, -man muɛn -manˈ -tain- ˈˈfile- -ˈyeɔ ku ˈzɔn ipo-? -ˈSe ɛɛˈ dhɛ tu nʋn- in! -Ka nɩan dhueˈ ɛ, ˈkamɔn- ˈtee -ɛ -ˈnaan ɲɔn ɔnˈ dhi ɲmɔn ˈdhe- ˈˈdhe ɲɔn ɔn ˈnɔɔnˈ -dhe ɛˈ, dhɛ ɛ ˈdhaa mɛn- -nɩn ɲɔn ɔnˈ poɔ ku ˈzɔn in -dhe -ke.—Zro Dhebhɔɔjhibhodhɛ- 29.

14, 15. Dhɛɛdɩ- ˈkmʋn anˈ ŋwɔn ˈjheɛ- -e Zoova aˈ ghlu ˈˈjhriɛ ˈˈduɛ ɛˈ dɩ -kman -an?

14 Dɔsrɔi ˈbhɛɛˈ ɔ ˈye ka nʋn -bho se ɲmɔn ku ˈzɔn -po ɛˈ, -man muɛn ˈmɛn-. -Bho ɔ -ˈdhaan anˈ, ka -ˈye nʋn -ɛn? -Bho -ˈye Ɲɔnsoa aˈ ˈtee -ɛ tbha ˈo ɲmɔn ɔnˈ dɩ ˈˈkpe ŋwɔn ˈjhe ɛˈ, ɛ -nɩɛn- ˈe -manˈ ˈsʋ ˈkwa. -Ka ˈkmʋnɩɛn- nɩan Ɲɔnsoa aˈ -baanˈ- an, kletiɛn -ˈˈwe jhibhiˈ. Ʋn ˈdha dhɛ. Ɛɛˈ dɩ -bho -aa sa ipoa -wɛeˈ ɲmɔn -gwɛ ˈe -a ku ˈzɔn ɔnˈ, kwɛin -ˈnɩɩn -ɩn -ˈbhɛa -ɩn -ˈyea -aʋ- ˈpʋʋ- ˈbho ɲmɔn ɔnˈ ˈgɔ ˈˈɩ ɛ, -aa ˈbʋɩɩn. ˈKlaa -aaˈ -ˈŋwɔɔn- ɲmɔn ku ˈzɔn in -po dɩ.

15 Dhɛ ˈˈoo dhɛ, -a -ˈbhɛa -a -ˈyea nʋn -wɛeˈ -a -ˈyea ku ˈzɔn in -flɔn ɔn, -aa nʋɛnˈ. ˈKlaa, dhɛ ˈkmʋn nɩan ˈˈghwliɛ ˈdhe Ɲɔnsoa ˈˈjhri ˈdhe ɛ, ɛɛˈ dɩ -a se ˈbhɛɛ- -a -ˈye ɲmɔn ku zɔn in -po. Zoova aˈ ŋwɔn ˈjhea -zii -ˈseɔ ŋwɔn ˈjhe -wɛeˈ -sie- ˈkmʋn ˈmɛn. Zezi ˈnaan: “Nyɔ ˈˈoo nyɔ -ɔɔ ˈbɔan ɔɔ ˈkmʋ ˈpʋɛ- iɛ, ɔɔ mu ˈˈmaa-. Jɛɛ- nyɔ -ɔɔ mua ʋ ˈˈmaa- ˈˈan dɩ ɛ, ɔɔ mu ˈje-.” (Matie 16:25) -A -kman Zoova aˈ dɩ, ɛmɛn- dɩ -aa -ˈjheɔ ŋwɔn. Ɔ jhibho- dhɛ -ˈyea -aaˈ dhɛ ˈjɛɛn nɩn- ˈmɛn. -Ka ˈkmʋn ˈdha dhɛ ˈˈdhe ʋn -deea- ˈfɔ ˈˈɩ ˈdhe Zoova ˈˈjhri ˈdhe ɛ, ˈkamɔn- ʋn nɩn- -ke ˈdhe -a -ˈˈjhri ˈdhe.—Eble 11:6.

16. Dhɛɛdɩ- Ɲɔnsoa aˈ ˈcɛ ɛ ˈˈdu ɔɔˈ ghlu ˈˈjhriɛ -ɛ?

16 -Kɛ ˈjhe ɛ nɩn- ɛnˈ, Ɲɔnsoa aˈ ˈtee -ɛ tbha ˈo ɲmɔn dɩ ˈˈkpe i ɛ, kletiɛn -ˈˈwe -ˈsrɛa a kpʋɛn in. Ʋʋ ˈse ɲmɔn -dhi i, ʋʋ ˈseɔ ˈnan inˈ, ʋʋ ˈse ɔɔˈ ku ˈzɔn in -po dɩ ˈŋwɔɔn- in -ke ˈdhe dɔsrɔ -ŋmɛinˈˈ. * ˈKlaa ʋʋ ˈbhɛɛˈ ʋʋ ˈye kwɛin -dhee -ˈnɩɩn anˈ dɩ ˈŋwɔɔn-. Dhɛ -ɛ nɩan ʋaˈ dhɛ ˈjɛɛn- ɛn, Ɲɔnsoa nʋan -aʋ ɛ, ɔmɔn- jhibhɛˈ. Ɛmɛn- ʋʋ de -gwlɩˈˈ. -Ka ɔ jhibha dhɛ nɩan -manˈ dhɛ ˈjɛɛn- ɛn, deɛ -gwlɩˈˈ ˈmɛn?

DHƐ DHUEˈ GBAI ZOOVA A ˈŊWƆƆAN ˈDHE ƝMƆN ƆNˈ DƖ ˈDHI Ɛ

17. ˈDhe Israɛ -bhlʋaˈ -dhe ɛ, dhɛ dhueˈ gbai -wɛ Zoova a ˈŋwɔɔn ˈdhe ɲmɔn ɔnˈ dɩ ˈdhi -ɛ?

17 ˈDhe ˈTee Ɲɔnsoa ˈˈɲɩan Moizɩ ˈdhi ɛ, ɔ ghlua ˈe Israɛcɛ bho ɔ ˈnaan: “ˈKmʋn -nɩɛn- ˈe ɲmɔn bho, ˈˈdhe ˈman ˈˈjɛˈkpa ˈˈɲɩɔn aʋ ˈmɛn ˈbho ˈsraekpezaadhɛ- ˈˈkpe aʋaˈ dhɩsaɩn- anˈ ˈgɩn ˈŋwɔɔn- -dɩ, dhɛ nɩan ˈo ɛ, ɲmɔn ɲɔn ɔn cɛɛn ˈgɩn.” (Lévitique 17:11) -Bho Israɛcɛ nʋn dhɛsaʋn- ɛnˈ, ʋa zaa nmian ˈsrae- -wɛeˈ ʋa ˈcɛn ˈgɩn ʋa ˈˈɲɩn Zoova. ˈˈDhe sraezai- ɔɔ ˈˈdhuo ɲmɔn ˈmʋn -wɛeˈ ɔɔ ˈˈtoɔ ˈbho ˈsraekpezaadhɛ- ˈˈkpe ˈdhe ʋaˈ Ɲɔnsoagbu- klaaˈˈ ˈdhi. Ɛɛˈ ˈsʋ Zoova a ˈŋwɔɔn ˈdhe ɲmɔn ɔnˈ dɩ ˈdhi.

18. Dhɛ Zezi ɔˈ ˈsraa ˈbhɛɛ ɔ ˈye -aʋ- ˈˈɲɩn -ɛn?

18 Zezi jhia da ˈbhlʋa ˈˈkpe ɛ, ɔ -zaa ɔɔˈ ˈˈjɛ ˈsraa- ˈbho nmian ɲɔn ɔn zaa ˈsrae aˈ ˈgɔ ˈˈɩ, ɔ ye ˈmɛn -aaˈ dhɩsaɩn- anˈ dɩ. (Matie 20:28; Eble 10:1) Ɔɔˈ ˈkmʋn ɔ toa ˈo ˈdha dhɛ ʋn ˈye nmian anˈ ˈkmʋn -zii. Ʋanˈ dɩ Zoova ˈbhɛɛˈ bhla ɔ ˈye -glɔɲiɔn ˈkmʋn sea ˈˈtian ˈbhle ˈˈɲɩn.—Zan 3:16; Eble 9:11, 12; 1 Piɛɛ 1:18, 19.

-Ka -man ˈˈdua ˈkmʋn -e ɲmɔn ɔnˈ dɩ ɛ, ka -ˈbhɛɛ -ˈyeɛ -to sʋn nʋn -ɛn?

19. -Bho -a se ˈbɔn ‘ɲɔn ɔnˈ ɲmɔn ɔnˈ dɩ ˈye ˈo -a ˈˈdhru nɩn-’ ɛnˈ, dhɛ -a -ˈye nʋn -ɛn?

19 ˈKmʋn Zoova ˈˈɲɩan -aʋ ɛ, ʋn -nɩɛn- -baanˈ- klaaˈˈ. -Aa poɔ ˈsɛ- ʋanˈ dɩ! -Aa ˈbɔn -a -ˈye ɲʋn ˈtmʋʋn- -ke -ka -bho ʋʋ de Zezi -gwlɩˈˈ ʋa muan ˈkmʋn sea ˈˈtian ˈbhle ˈjhe- -ke ɛ. -A -kman ɲʋn anˈ dɩ. ˈˈDhe -ka ʋʋ ˈyea nʋn -wɛeˈ ʋʋ ˈyea ˈkmʋn -ˈnʋn ˈjhe ɛ, -aa poɛ ˈe -aaˈ ˈkpɩ aˈ klɛɛ -wɛeˈ -aa tɔɔn ʋbʋ. (Ézékiel 3:17-21) -Bho -aa seɛ nʋn jheejhee ɛˈ, -ˈmɛn dhɛ dhbhoi- Pɔʋ ˈtmʋan an, -a -ˈbhɛɛˈ -ke -a -ˈyeɛ ˈtmʋn. Ɔ ˈnaan: “-Ɛ tbaa ˈdho nyʋa wwɛɛˈ nymɔɔ dɩ ˈˈbun ɛ, nyɔɔ dɩ so ˈo ˈˈɩn ˈˈdhru nɩ-. Dhɛnʋɛ, dhɛ klɛɛkpɛ [. . .] Nyɔsoa [ˈtmʋan an], ˈˈɩ zɩla ɩn ɛɛ dɩ wwlʋˈ ˈwɛn, ˈˈse ɩn dhɛɛ ˈˈkpan i ˈˈduu-.” (Nʋʋdhɩ- 20:26, 27) Ɛɛn, -bho -aa sa ɲʋn Zoova aˈ dɩ ˈtmʋʋn, ˈˈdhe -ka ˈkmʋn ˈdha dhɛ ˈdhe ɔ ˈˈjhri ˈdhe -aa sa ɛɛˈ dɩ ˈtmʋn -ke ɛˈ, -aa toɛˈ -ka -aa ˈˈdua ˈkmʋnɩɛn- -e ɲmɔn ɔnˈ dɩ ɛ.

^ dhɛ -kpɔ 16 -Bho -man sa ˈbɔn -ˈye ɲmɔn ku ˈzɔn in -poɛ ɛˈ dɩ iˈŋwɔn ɔnˈ, -ˈmɛn ˈsɛɛ- Zoova aˈ -Bobhlaʋn- ˈcrea ɲɔn ɔn ˈdhaa « Gardez-vous dans l’amour de Dieu » ɛ, -ŋmʋn ˈe ɛɛˈ ˈˈjhri 77-79 ˈdhi.