Mun ˈe dhɩ nɩan ˈe ɛ ˈdhi bho

Mun ˈe dhɩ nɩan ˈe ɛ ˈdhi bho

ˈCƖANDHƐ 4

-Aaˈ ˈˈnan -e bhaˈ -ˈmɛan an, dʋʋ nɩn- -ɛn?

-Aaˈ ˈˈnan -e bhaˈ -ˈmɛan an, dʋʋ nɩn- -ɛn?

1, 2. Dhɛ ɲʋn jhre aˈ -da -duuˈˈ a naan tɔˈ i ˈdhe ɲʋn -ˈmɛan anˈ dɩ ˈdhi -ɛ?

 ˈBHO ɲʋn jhre aˈ -da -duuˈˈ -gwlɩˈˈ ɛ, ˈmɛan se ˈkmʋn anˈ ˈˈtian nɩn-. Ɛ ˈdhe ˈkmʋn -dhee -ˈnʋʋn ˈdhi muanˈ. Ʋʋ ˈnaan -bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, ɔɔ muɛn ˈdhe ziɔn bho.

2 Ʋʋ deɛ ʋaˈ ˈˈnan -e bhaˈ aˈ ˈˈkwie- -zriˈˈ -gwlɩˈˈ ɩn ˈyʋbʋ ˈdhe i-fuo-, ɩn ˈyʋbʋ -bɔyaˈˈ bho -jha da ˈbhlʋa ˈˈkpe. Dhɛ ʋa naan tɔˈ i ɛ, ɛmɛn- -nɩn ʋaˈ ˈˈnan -e bhaˈ aˈ ˈˈkwie- -zriˈˈ ˈbhɛɛˈ ɩn nɩn- ʋbʋ ˈye nan-, ɩn ˈbhɛɛˈ ɩn ˈyeɛ nʋn ʋaˈ gle ˈye -nmɔn, ɩn ˈyʋbʋ ˈghwɛ bho -tɛɛn, ˈˈdhe ɩn ˈyʋbʋ dhɛ -saʋn- kɩn -tɛɛn. -Kenɛnˈ ɛn, ɲʋn ˈnaan -bho ɲʋn ˈˈmae- ˈˈkwie- -zriˈˈ -ˈnɩn bho ɛˈ, ˈˈdhe ɲɔn ˈye dhɛ -ˈbhlea ɩanˈ ˈcɛn nʋn ɛnˈ, ɩn ˈbhɛɛˈ ɩn ˈye ɲʋn ˈghwɛ -e ˈˈkwie- bho -paa.

3. Ka ɲʋn -ˈnʋʋn an nʋn ʋaˈ ˈˈnan -e bhaˈ aˈ ˈˈɲɩn sʋn -ɛn?

3 Ɲʋn nɩan ˈkmʋn ɛn, ˈsrae- -e dhɩ -dhee -ˈnɩɩn ʋa nʋn -wɛeˈ ʋʋ nɩn- ɲʋn -ˈmɛan anˈ -zii ˈye ghluˈ iˈŋwɔɔn-. Ɩanˈ dhɩ tu mɩn- ʋa nʋn ˈbho ˈsɩaɩn ˈzɔn -e ˈnɔn ʋa dea ɲɔn in ɛn. Dhɩ -dhee -ˈnɩɩn -nɩn ˈo -kenɛnˈ ɲʋn an nʋn. -Bho ʋʋ ˈye nmɔn ˈnan anˈ, ʋa ˈghwla ɔɔˈ dhɛ ˈˈzaan ˈdhi ˈbho ˈbhlʋɔ- ʋaˈ ˈˈnan -e bhaˈ -ˈˈwe aˈ dɩ. -Bho -ˈnʋʋn pi dhiidhɛ ɛˈ, ʋa siɛ -ˈnɛɛn ˈdhe ˈˈtiei ˈdhi -wɛeˈ -bho ʋaˈ ˈcɛ -ˈmɛan jhi ɛˈ, ʋʋ ˈye dhiidhɛ -jhɛɛ.

4. Ka -da -duuˈˈ a ˈdha ˈdhe -zuu aˈ dɩ ˈdhi -ɛ?

4 Ɲʋn jhre aˈ -da -duuˈˈ ˈnaan -bho ɲiɔn ˈmɛn ɛnˈ, dhɛ dhueˈ -nɩn ˈo -ɛɛ -ˈghlʋ ˈe ɔ ˈmʋn -ɛɛ mun da. Ʋʋ ˈnaan: -Bho ɔ nʋn dhɩ ˈjɛɩn ˈdhe ɔɔˈ ˈkmʋn ˈdhi ɛˈ, ɔɔˈ -zuu a muɛn ˈe jhaʋn ˈdhi. ˈKlaa -bho ɔ nʋn dhɩ -saɩn- ɛnˈ, ɔɔˈ -zuu a ˈjheɛ ˈkle ˈdhe nɛn ˈmʋn, nɛn -ɛɛˈ ˈmʋan. Dɩ ʋa ˈtmʋan an, ɩn nɩn- ʋaˈ ˈˈbhlidhɩ -nɩɛn- dhɛ dhueˈ -ke. -Manɩanˈ -sɛɛ -ɛɛ poa leglizɩ -kɔʋn- -an -ˈmɛan anˈ ghwee ɛ, -zɔn -ˈnɔɔn ɛ ˈnaan ɲɔn -ˈnɔn -ɔ ˈmɛan an, “ɔ muɛn ˈe ˈkmʋn -ˈnʋʋn ˈdhi, ɔ muɛn ˈˈnan -e bhaˈ -gwlɩˈˈ.” Dɩ ʋa ˈtmʋan an, ɩn tbha ˈo dhɛ dhueˈ ˈˈkpe, ɛmɛn- nɩn- -bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, -zuu -a ˈghlʋ ˈe ɔ ˈmʋn -ʋan- nɩn ˈkmʋn -da -dhee -ˈnɔɔn. Ka Biiblʋ -ˈmʋn an ˈdha -a?

Ka Ɲɔnsoa nʋn -glɔɲiɔn nʋn- sʋn -ɛn?

5. Ka Adan nʋn ˈkmʋn -jhi sʋn -ɛn?

5 -Ka Adan nʋan ˈkmʋn -jhi sʋn ɛn, Biiblʋ ˈtmʋɛnˈ: Ʋn ˈnaan: “SeWwɛɛankɔn Nyɔsoa nʋʋe nyiɔ baeˈ -nɩ a ˈbhlʋa- kɩn, ɔ po ˈkmʋnɩfɩɛˈ ˈdheɔ ˈmla ˈwɛ- nyiɔ ˈkmʋnɩfɔɔdhɛ.” (Gbɔ I Deˈan 2:7) -Da nɔn ɔn, ɲʋn ˈnaan ɲʋn poɛ Adan feɛˈ ˈmlan, ɲʋn ˈseɔ -zuu ˈmʋn po. Feɛˈ nɩan ˈe -glɔɲiɔn- ˈmʋn -ˈnɛn, ɛmɛn- -nɩn ˈe nmian ˈmʋn -ke.—Ecclésiaste 3:19.

6. Dhɛɛ -dhbho feɛˈ ɛ nʋn ˈdhe -glɔɲiɔn- ˈmʋn -ɛn?

6 Biiblʋ ˈnaan feɛˈ nɩan ˈe ɲiɔn ˈmʋn ɛn, ɛmɛn- -ɛn nʋɛn -wɛeˈ ɔɔ zii ˈmʋn. -Ka kulan nɩan ˈe radio -e vantilatɛɛ ˈdhi nɩan an, ˈkamɔn- ɲiɔn ɔnˈ feɛˈ nɩn- ˈdhe ɔ ˈmʋn. ˈKlaa kulan se ˈbhɛɛ- ɔ ˈye ˈo ɔɔˈ ˈˈjɛ -gwlɩˈˈ ˈghlʋ ˈsʋ ɔ ˈye ɲʋn poɔ po ˈˈdhe ɔ ˈye -ghlu. ˈKamɔn- -ke -da -a nɩan ˈkmʋn ɛn, -aaˈ ˈˈjhri a ˈjhe i, -aaˈ dheinˈˈ an ˈŋwɔn in ˈˈdhe -aa naan tɔˈ i. ˈKlaa -bho -a se ˈˈjhri -e dheinˈˈ -e ˈˈdhru aˈ mɛn ˈbhle ɛˈ, feɛˈ nɩan ˈe -a -ˈmʋn se ˈbhɛɛ- ɛɛˈ ˈsʋ ˈye iˈjhe, ɛ ˈye iˈŋwɔn, ˈˈdhe ɛ ˈye tɔˈ i-naan.

7. Biiblʋ aˈ ˈˈjhri -wɛ -ɛ toɛ -ka -bho ɲiɔn ˈmɛn ɔ ˈmɛan -an?

7 Feɛˈ nɩan ˈe ɲiɔn ˈmʋn ɛn, ɛmɛn- -ɛn nɩɩn ɔn ˈkmʋn. ˈKlaa feɛˈ -ˈnɛn, ɛ se poɔˈ -ɔɔ jhiia ˈdhe ɲʋn ˈmlan anˈ ˈsʋ nɩn-. ˈDhe Ecclésiaste 3:19 ˈdhi ɛ, ɛmɛn- Biiblʋ a ˈdhaa “dhɛ -ɛɛ nʋɛn -wɛeˈ ɲiɔn ɔn fɔan.” -Bho ɛɛˈ feɛˈ tu -gwɛ ˈe ɲiɔn ˈmʋn in ɛnˈ, ɔɔˈ ˈbhlʋku a ˈmɛɛnˈ. Ɛmɛn- dɩ Biiblʋ ˈnaan: “Feɛˈ nɩan ˈe -glɔɲiɔn- -e nmian ˈmʋn ɛn, -bho Ɲɔnsoa zɛ ˈe ɛˈ, ʋʋ ˈmɛɛnˈ, -wɛeˈ -glɔɲiɔn ɔn mun ˈe ˈbhlʋ ˈmʋn dhe.”—Job 34:14, 15.

8. -Bho -a -ŋmʋn ˈe Psaume 146:4 ˈdhi ɛˈ, -bho ɲɔn ˈmɛn kɔɔˈ tɔˈ i-naandhɩ a nɩn -ɛn?

8 -Bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, ɛ se ɔɔˈ ˈbhlʋ -kuu aˈ ˈsʋ -a -ˈmɛn nɩn-. Ɛmɛn- Biiblʋ a to. -Bho ɔ ˈmɛn ɛnˈ, “ˈdhe ˈbhlʋ ˈmʋn ɔ ˈghlʋa, ˈdhe ɔɔ mun dhe, ɔɔˈ ku a muɛn ˈe ˈbhlʋ ˈzɔn.” Ɛmɛn- -ˈcreɛ- ˈdhe Psaume 146:4 ˈdhi. ˈKlaa, ˈcreedhɩ- -ˈnɩn ˈso ˈo ˈˈtii-. Ɩn ˈnaan: “ˈDhe ɛɛˈ -zɔn tu ˈdhi ɛ, ɔɔˈ tɔˈ i-naandhɩ a ˈmɛɛnˈ.” Ecclésiaste 12:7 ˈnaan: “Ɔɔˈ ˈkmʋn nɩn- feɛˈ ɛ muɛn ˈe Ɲɔnsoa -ɔ -ˈˈɲɩɔn bho dhe.” Dhɛ -ˈmɛn ˈdhaa ɛmɛn- -nɩn Ɲɔnsoa aˈ ˈsʋ -ˈbhɛɛ- -ɔ -ˈyeɔ ˈkmʋn dhejha- -ka -da ɔɔ nʋan Adan ɔ ˈˈɲɩɔn ˈkmʋn ɛn.

9. Ɲɔnsoa nʋan -glɔɲiɔn- ɔn, dhɛ ɔ ˈse ˈe ɔ ˈmʋn po -ɛ?

9 Ɲɔnsoa -ˈˈɲɩn -aʋ ˈkmʋn -nɩɛn-. ˈKlaa Biiblʋ ˈse ka nʋn -bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, dhɛ -ɛɛ -ˈghlʋ ˈe ɔ ˈmʋn -ɛɛ mun ˈˈnan -e bhaˈ bho. -Bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, ɔɔˈ nɩn- ˈkmʋn -da -dhee -ˈnɔɔn. Ɔ se ˈbhɛɛ- ɔ ˈye ɲʋn sʋn bho po, ɔ ˈye ɲʋn faʋnˈ po ˈˈdhe ɔ ˈye ɲʋn dhɛ -zʋn -ˈnɛɛn ˈˈjhri i nʋn.

-Bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, dhɛ ɔɔ ˈkpa -a?

10. Ka Biiblʋ ˈdha ˈdhe ɲʋn -ˈmɛan anˈ dɩ ˈdhi -ɛ?

10 -Bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, dhɛ ɔɔ ˈkpa -a? Zoova -ˈnʋan ɲiɔn ɔn, -bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, ɔ jhibho- dhɛ -ɛɛ nʋʋan ˈmɛn. ˈDhe ɔɔˈ Ghlu ˈdhi ɔ ˈnaan ɲʋn -ˈmɛan an, ʋʋ se ˈkmʋn nɩn- -da -dhee -ˈnɔɔn, ʋaˈ ˈŋwɔn in, ʋaˈ ˈjhe i, ʋʋ se ghlu ˈbhle, ʋaˈ -naan tɔˈ i. Biiblʋ ˈnaan:

  •   “Ɲɔn -ˈmɛan, [...] ɔ se dhɛ ˈˈo dhɛ ˈˈɩjhibho-.”—Ecclésiaste 9:5.

  •   “Ʋaˈ ɲʋn dɩ -kmaan -e ʋaˈ ɲʋmʋɲɩɛn- -e ʋaˈ -gwlɛnˈ -e, ɩanˈ klɛɛ ˈmɛɛnˈ.”—Ecclésiaste 9:6.

  •   “ˈDhe glu -man muan an, dhbho se ˈe nɩn-, poodɩ se ˈe nɩn-, dhɛjhibhɛ- se ˈe nɩn-, tɔˈ se ˈe nɩn-.”—Ecclésiaste 9:10.

11. Adan nʋan dhɛ -saʋn- ɛn, ka Zoova ˈdha ˈdhe ɔ bho -ɛ?

11 Dhɛ Biiblʋ ˈtmʋan ˈdhe -aaˈ klɛɛ ɛˈ ˈˈnan Adan anˈ dɩ ˈdhi ɛ, -naan ɛn tɔˈ i. Zoova “nʋʋe nyiɔ baeˈ -nɩ a ˈbhlʋa- kɩn” -wɛeˈ ɔ man Adan. (Gbɔ I Deˈan 2:7) -Bho Adan ˈˈdu Zoova aˈ ˈtee ˈˈjhriɛ -dhe ɛˈ, ɔ ˈse ˈmɛn inˈ ˈdhe-, ɔ ˈye ˈe -bɔyaˈˈ ˈdhi nɩn- da ˈbhlʋa ˈˈkpe. Ɔ ˈse Zoova aˈ ˈtee ŋwɔn ˈjhe. Ɛɛˈ dɩ ɔ ˈmɛn. Adan ˈmɛan an, dɔ mun -ɛn? Ɲɔnsoa ghlua ɔ ˈnaan: “-ˈYe ˈdhe ˈbhlʋ we dhe mu -da -a -zaa ʋn ɛ. Dhɛnʋɛ -mɔ baeˈ -wɛˈ -an mue ˈdhe baeˈ we dhe mu-.”—Gbɔ I Deˈan 3:19.

12. Adan ˈmɛan an, dhɛ ɔ ˈkpa -a?

12 -Da Zoova ˈsea Adan -nʋʋn ke ˈdhe- ɛ, dɔ nɩn- -ɛn? Ɔ se -da ˈˈo da nɩn-. Ɔ se inɩn-. -ˈMɛn -bho Zoova ˈnaan Adan ˈye ˈe ˈbhlʋ ˈmʋn dhe mun ɛnˈ, dhɛ -ˈmɛn ˈdhaa mɛn- -nɩn -ka ˈbhlʋ nɩan ˈka Adan ˈye nɩn-. Ɔ ˈse dhɛ -nʋɛn- ˈbhɛɛ- i. Adan se ziɔn bho nɩn-. Ɔ ˈse ˈˈnan -e bhaˈ ˈˈbhli mun. Ɔ ˈse ˈe nɛnˈ mun ˈˈdhe ɔ ˈse ˈe jhaʋn ˈdhi mun -ke. Ɔ se da ˈˈo da nɩn-, ɔ se inɩn-.

13. -Bho -glɔɲiɔn- -e nmiin ˈmɛn ɛnˈ, dhɛ ʋa ˈkpa -a?

13 Ɲɔn ˈˈo ɲɔn -ɔn -ˈmɛan an, ˈkamɔn- ɔɔ nɩn -ke? Ɛɛn. Biiblʋ ˈnaan: “Nmian -e -glɔɲiɔn- ɔn muɛn -da nɩan dhueˈ ɛ. Ʋaˈ klɛɛ ˈghlʋɛ ˈe ˈbhlʋ ˈmʋn, ˈdhe ˈbhlʋ ˈmʋn ʋaˈ klɛɛ ɛ mun dhe.”—Ecclésiaste 3:19, 20.

14. Dhɛ -a -ˈbhɛɛ- -a -ˈye -gwlɩˈˈ de ˈdhe ɲʋn -ˈmɛan anˈ dɩ ˈdhi -ɛ?

14 Biiblʋ ˈnaan Ɲɔnsoa a muɛn ɲʋn -ˈmɛan ˈˈɲɩnɔn -za ˈˈdhe ʋʋ ˈye ˈkmʋn nɩn- da ˈˈbhlʋa ˈˈkpe -dɔɔ muan -bɔyaˈˈ -deɩn- ˈkpa- a. (Zan 5:28, 29; Nʋʋdhɩ- 24:15) ˈDhe ɲan ɛɛˈ dhɛ tu ˈye -nʋɛn-. ˈKlaa ʋaˈ -kaan -nɛn ɛn, ʋaˈ klɛɛ -nɩɛn- ˈˈku -ɲɩnɔnˈˈ. (Zan 11:11-14) Ʋaˈ -faʋn- ˈbhɔ -aʋ nʋn- ɛn, -aaˈ za ʋaˈ srae- -dhe. Ʋʋ se ˈbhɛɛ- ʋʋ ˈye -aʋ- sʋn bho po, ʋʋ se ˈbhɛɛ- ʋʋ ˈye -aʋ- dhɛzʋn ˈˈjhri i nʋn -ke.

15, 16. -Bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, dhɩwɛ- Satan an nʋn -wɛeˈ ɲʋn ˈye ka nʋn ɔ ˈse ˈmɛn -ɛn?

15 Ɲɔnsaʋn- Satan ˈnaan -bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, ɔ ˈse ˈmɛn, ɔɔ muɛn ˈe ˈkmʋn -ˈnʋʋn ˈdhi. Ɔmɔn -e ɔɔˈ -zii -saɩn- an ˈbɔn ɲʋn ˈyeɛ -gwlɩˈˈ de, ɛmɛn- dɩ ɲʋn anˈ -da -duuˈˈ ˈnaan ˈkledɩ -e ˈghwɛ -e dhɩ -ˈnɩɩn -ɩan- nʋʋan an, ˈˈkwie- -zriˈˈ -a jhɩ ɲʋn bho. Dhɛ nɩan tɔˈdɩ ɛ, ɛ se ˈmɛʋn nɩn-. Ɛ nɩn ɔɔˈ -zii -saɩn- -an jha ɲʋn ˈkledɩ- -ˈnɩɩn bho. Ɲʋn -ˈmɛan an, ʋʋ se ˈbhɛɛ- ʋʋ ˈye -aʋ ˈkledɩ bho -jha.

16 Dhɛ -ˈnɛɛn -nɩn ˈo -kenɛnˈ -zii -saɩn- an nʋn -wɛeˈ dhɛ Biiblʋ a ˈtmʋan ˈdhe ɲʋn -ˈmɛan anˈ dɩ ˈdhi ɛ, ɲʋn -seɛˈ -gwlɩˈˈ de. ˈBho ɲʋn -ˈnʋʋn -gwlɩˈˈ ɛ, ʋa ˈjheɛ ˈˈkwie- -zriˈˈ -ɩn -nɩn ʋa poo ghlu bho. -Zii -saɩn- an nʋɛnˈ ʋaˈ ˈˈjhri a ˈjheɛ dhɩ, ʋa jha jhɩ, ʋa ziɛ dhɩ, ʋa yea dhɩ -ˈnɩɩn nʋn -ke. ˈKlaa ɲʋn ʋa ˈjhea -ʋʋ -nɩn ʋa ghlua a, ɛ se ɲʋn -ˈmɛan nɩn-, ɛ -zii -saɩn- -ɩan- po ɩanˈ ˈˈjɛ ɲʋn -ˈmɛan. Ɛɛˈ dɩ Zoova ˈnaan dhɩ -ziɛ- -e ˈˈkwie- -zriˈˈ bho -ghluɛ- se ˈe ɔ ˈˈjhri ˈdhe i-nmɔn.—Deutéronome 18:10-12; Zekaria 10:2.