Kä 1970 ye ngwane, kä Ein Gedi (Israel) nemenkä mar Muerto ye ken yete kukwe tikani kirabe abokän nämäne nukwani kwani nitre arqueólogo ie. Sinagoga keteiti kukwani yekänti niaratre nämäne kä muen ngwane, kukwe tikani kirabe ye kwani ietre, nitre nünanka kä yekänti ye ganinte siklo 6 ye ngwane raba ruin nie. Kukwe tikani kirabe yebätä ñaka namani nuäre ñäkäkäre, ñobätä ñan aune jatanina niken ngwarbe. Aisete, metadrete ngwane rikadre ngwarbe. ¿Ñokänti kukwe tikani kirabe ye namani “metaninte” ye kwrere aune ñäkäbarebätä? Técnica de escaneo tridimensional aune programa informático abokän tä jondron üai mike tuare ye köböire namani bare.

Kukwe Bibliabätä tikani oto chi ye namani gare jondron yebiti. Bersikulo ruäre känti kukwe nieta kena tärä Levítico yebätä ye kädekateta. Yekänti tärä okwä kobokä abokän ie Tetragrámaton nieta, känti Ngöbö kä tika nämäne ño kukwe hebreore yebiti ye mikata gare. Kukwe tikani kirabe ye tikani siklo kena aune siklo ketabokäkäre ye ngwane raba ruin nie. Ye tä mike gare kukwe Bibliabätä tikani oto chi hebreore kirabe abokän kwani Rollos del mar Muerto en Qumrán ye ngätäite arato. Periódico The Jerusalem Post yebätä Gil Zohar käkwe kukwe ne tikani: “Kukwe tikani oto chi tärä Levítico yebätä abokän kwani Ein Gedi ye ‘metate’ jämi técnica de escaneo tridimensional aune programa informático yebiti ngwane, Rollos del mar Muerto tikabare aune Códice de Alepo tikabare ye käi nikani mil ta yete rollo mada ñaka kwani. Rollos del mar Muerto tikabare ye käi nikani 2 mil ta templo ketebukäre ye näire aune Códice de Alepo ye abokän tikabare siklo 10 yete”. Nitre ie kukwe gare tätre niere kukwe tikani kirabe ye “metaninte” técnica de escaneo tridimensional aune programa informático yebiti ye tä mike gare metre texto tikani Torá * “ye nämäne ükani kwin kä kwati krubäte te aune nitre kukwe tikaka käkwe ñaka kukwe mada tikani”.