1, 2. a) Efesios 6:16 tä niere erere, ¿ñobätä nita “tödeka escudo kri kwrere” ye ribere jai? b) ¿Kukwe meden ngwantarita mikabike gare jai?

¿TÖDEKA mäkwe ye “escudo kri kwrere”? Jän nie raba (Ñäkädre Efesios 6:16 yebätä). * Escudo kri tä ni kriemike, ye kwrere tödeka tä ni kriemike kukwe blo yebätä, ñodre, nitre nemen kämekäme jabe, nitre ni nuainkä tare aune kukwe mada käme tuin blo Ngöböi yebätä tä ni kriemike.

² Nita nüne “kä mrä” o kä krüte näire, aisete tödeka nikwe ye nuaite jankunu (2 Tim. 3:1). Ye medenbätä, “tödeka escudo kri kwrere” tä dite, ¿ye ñokänti raba nemen gare nie? ¿Nikwe dre nuaindre ketatekäre dimike kisete? Kukwe ngwantarita ye ani mike gare jai.

3. ¿Nitre rükä nämäne escudo ngübare ño aune ñobätä?

³ Escudo kira yebätä cuerokwata dika nämäne. Nitre rükä ye nämäne aceite mikebätä ne kwe cuerokwata ye ñaka rikadre ngwarbe aune hierro ye ñaka rabadre jialire. Escudo nämäne blo ye ni rükä nämäne gain ngwane, nämäne ja di ngwen ükatekäreta ne kwe tädre kwin rükäreta bobukäre. ¿Ñobätä nita jondron ne kete tödeka yebätä?

4. a) ¿Ñobätä nikwe tödeka escudo kwrere ye tuadrete gwä gwä? b) ¿Nikwe nuaindre ño?

⁴ Nitre rükä kirabe nämäne escudo tuinte gwä gwä ükatekäre  erere, tödeka nikwe tä ño yebätä nikwe ja trä tuadre mikakäre bäri dite. Ni mada ñaka raba ye nuainne ni kräke, ñakare aune ni ara käkwe nuaindre ne kwe ni tädre juto rükäre, ñan ñobätä aune nita rüre ja üairebiti üai kämekäme yebe (Efes. 6:10-12). ¿Ni nuaite ye kräke ni raba ja mike ño juto? Kena nikwe ja di kärädre Ngöböi. Ye bitikäre, Ngöböta ni mike tuin ño jai ye erere nikwe töbikadre jabätä, yekäre nikwe ja tötikadre Bibliabätä (Heb. 4:12). Bibliabätä nieta: “Mäkwe tö ngwan Jehovai ja brukwä tätebiti aune kukwe nüke gare mäi yei mäkwe ñaka tö ngwan” (Prov. 3:5, 6). Kukwe meden ben nikwe ja tuani bitinkä aune nikwe dre nuainbare yebätä ani töbike. Ñodre, ngwian ñan namani jire nie ye ngwane, ¿kukwe käbämikata Jehovakwe nie Hebreos 13:5 ye nikwe ngwani törö jai? Yete nieta, ‘tikwe ñan ma mikaite jire chi kaibe amne, tikwe ñan kä mikaikä jire chi mabtä’. Jehovakwe ni dimikai käbämikani kwe yei nikwe tö ngwani bäri ngwane, tödeka nikwe escudo kwrere ye tä kwin aune dite.

5. Tödeka nikwe yebätä nikwe ja trä tuai ngwane, ¿dre raba nemen gare jabätä nie?

⁵ Tödeka nikwe tä ño yebätä nikwe ja trä tuai ngwane, kukwe ruäre känti ni ñaka tä dite ye raba nemen gare jabätä nie. Ñodre, ja töibikata krubäte, kukwe ngwarbe nieta o ni kite di nekä ye köböite ni ñan kitera tödeke ni raba gain jabätä. Ye erere tä nemen bare nibätä ngwane, ¿ño ni raba tödeka nikwe ye kriemike ne kwe kukwe bäri tare ñan rabadre bare nibätä?

6. ¿Kukwe meden medenbätä töbikadre abokän ñaka blo?

⁶ Ni törbadre ja ka ngäbitimana Jehovai aune Jesús ie ye raba ni mike töbike krubäte (1 Cor. 7:32). Nikwe ja mikani ngite krubäte ngwane, ño ni raba ja mäketa Ngöböbe yebätä ni raba nemen töbike (Sal. 38:18). Arato nitre gure töta nemen kä tuai juto muko kwebätä aune ni jökrä töta nemen ni mräkä aune ja mräkätre konkrekasionte ye tuai kwin ye raba ni mike töbike arato (1 Cor. 7:33; 2 Cor. 11:28). Kukwe ye ererebätä töbikadre ye ñaka blo.

7. a) ¿Ja töibikadre krubäte ye raba tödeka nikwe ngwen di nekä ño? b) Kukwe nieta Proverbios 29:25 erere, ¿ñobätä nikwe ñaka nitre kä nebätä ye jürä ngwandre jabätä?

⁷ Akwa ja töibikadre krubäte ye raba tödeka nikwe ngwen di nekä. Ñodre, ja töibikadre krubäte mrö aune dän yebätä (Mat. 6:31, 32). Töbikadre krubäte kukwe yebätä ye raba kite ni töi mike jondron kä nebätä ye känene ja kräke aune ni raba kite ngwian tarere bäri arato. Ye köböite ni ñaka raba kite tödeke Jehovai aune kukwe tare raba nemen bare nibätä ja üairebiti (Mar. 4:19; 1 Tim. 6:10). Arato, ni madakwe ni kadre ngäbiti, yebätä ni raba nemen töbike krubäte. Aisete ni madakwe ni mikadre yakrä jai o ja mikadre ni rüere ye jürä raba nemen bäri nibätä Jehová ye kräke. ¿Ño ni raba ja kriemike kukwe tare yebätä? Jehovakwe ni mikadre tödeke bäri aune ni mikadre dite kwe ye nikwe ribedre kisere ie (ñäkädre Proverbios 29:25 yebätä; * Luc. 17:5).

8. Kukwe ngwarbe niedre Jehovabätä aune ja mräkätrebätä ngwane, ¿nikwe dre nuaindre?

⁸ Satana ye “ni ni ngökaka rün”, aisete nitre tä niara ngoto täni yebiti tä kukwe ngwarbe niere Jehovabätä aune ja mräkätrebätä arato (Juan 8:44, NGT). Ñodre, nitre kukwe metre tuanmetrekä aune ja mikaka rüere ye tä kukwe ngwarbe niere juta Jehovakwe yebätä  Internet yete, televisionte aune jondron mada yebiti. Kukwe ngwarbe nieta ye “buko jutra ngitiekä” biti Satana tä ni täke (Efes. 6:16, TNM). Ni madakwe kukwe ngwarbe ye kwrere niedre nie ngwane, ¿nikwe dre nuaindre? Nikwe ñaka kukwe nuadre jire. Ñan ñobätä aune nita tödeke Jehovai aune nita tö ngwen ja mräkätre ie. Nitre kukwe metre tuanmetrekä aune ja mikaka rüere yebe ni ñaka blite jire chi aune ni ñaka niaratre kukwe nuin. Nikwe ñaka ñäkädre ben jai o ñaka ja kwetadre jire bentre ni mada köböite o kukwe mada köböite. Ni töi raba nemen kukwe ye mikabätä gare jai akwa nikwe ñaka nuaindre jire.

9. ¿Nita kite di nekä ye köböite dre raba nemen bare nibätä?

⁹ Nita kite di nekä ye köböite ni ñaka raba kite tödeke. Kukwe ruäre tä nemen ni kisete ye tä ni di gainkä. Akwa ye ükadrete ñan ñobätä aune ye kukwe nikwe. Akwa ñaka ja töi mikadre käre kukwe ye aibebätä ñan ñobätä aune kukwe kwin Jehovata käbämike nie ye ni raba kite käi kwitekä jabiti (Apoc. 21:3, 4). Nita kite di nekä krubäte ye köböite ni raba Ngöbö tuenmetre aune ñaka mike täte jankunu (Prov. 24:10). Akwa kukwe ye ñaka rabadre bare nibätä.

10. ¿Meri Testiko käkwe kukwe tikani ye tä dre driere nie?

¹⁰ Meri Testiko nünanka Estados Unidos tä dre nuainne tödekakäre jankunu yebätä ani blite. Muko kwe tä bren aune niarata ngübare. Tärä tikani kwe central mundial ie känti nieta kore: “Kukweta nun kisete ye tä nun di gainkä akwa nunta dite kukwe ja üairebiti. Kukwe keta kabre bianta nuen tödeka mikakäre dite ye tä ti töi mike ñan krütare. Nunta kukwe ye ribere jai. Kukwe ye tä nun dimike näin jankunu ja käne ja tuakäre kukwe keta kabre Satana tä mike nun jiete yebe”. Meri Testiko tä kukwe niere ye tä driere ja töi kräke nie, kukwe meden tä ni di gainkä yebätä ni raba kä ngwen nüke jai. ¿Ni raba nuainne ño? Kukweta nemen ni kisete ye Satana tä mike ni jiete ye kwrere mikadre tuin jai. Jehovakwe ni töi mikai jäme ie tö ngwandre. Aune mrö ja üairebiti bianta nie ye mikadre tuin ütiäte krubäte jai.

11. Tödeka nikwe tä dite aune kwin mikakäre gare jai yekäre, ¿nikwe kukwe meden meden ngwandretari jai?

 ¹¹ ¿Mäkwe tödeka mäkwe ye mikadre bäri dite ruin mäi? Sö ruäre nikanina ta yete mäkwe dre nuainbare yebätä töbike. “¿Mäkwe ja di ngwani ñaka ja töibikaire krubäte? Nitre kukwe metre tuanmetrekä tä ja mike kukwe metre rüere, ¿ye mäkwe ja töi mikani ñaka kukwe nuin aune ñaka ñäke ben jai? ¿Mätä di nekä akwa yebiti ta mätä näin ja käne?”. Kukwe ngwinintari ye jökräbätä mäkwe jän nini ngwane, tödeka mäkwe tä dite aune kwin. Akwa käre ni tädre mokre ñan ñobätä aune kukwe keta kabrebiti Satana tä ja mike ni rüere. Ani keteiti ye kädriere.

12. ¿Ni törbadre jondron tuai krubäte jakwe ye köböite dre raba nemen bare?

¹² Ni törbadre jondron tuai krubäte jakwe ye raba ni näkwite aune tödeka escudo kwrere ye ni ñaka raba kite töibikaire. Apóstol Pablo niebare, “nitre rükä kuinkuin tä ja kite ñakare jändrän mda mdabtä kä mikakäre nuäre” ni rü ji ngwanka yebätä (2 Tim. 2:4). Nitre rükä romano ye tuanmetre ñaka nämäne sribi mada nuainne. Akwa ni rükä ñaka nämäne kukwe ükaninte ye mike täte ngwane, ¿dre nämäne nemen bare?

13. ¿Ñobätä nitre rükä ñaka nämäne sribi mada nuainne?

¹³ Kukwe ne bämike ja töite. Dekäkri nitre rükä tä ja kite rükäre ngitrabiti. Akwa iti ñaka yete ñobätä ñan aune niki jutate mrö rürübäine. Ye näire dere nitre rükä käkwe jondron rükäre ye turite kwin aune ngitra tutiri kwetre. Akwa iti tä mrö rien rürübäinkäre jändrinaine dekä. Ye näire dekä niaratre rüe nakaka. ¿Ni rükä meden käkwe rüdi kwin aune kä mikai juto ni rü jie ngwanka yebätä raba ruin mäi? ¿Meden tädre mä ken ie mä törbadre?

14. ¿Dre bäri ütiäte ni rükä Kristokwe kräke?

¹⁴ Ni abokän ni rükä kwin ye kwrere, aisete ni ñan ja tuenmetre näkwitadre jondron madai. Ñakare aune, Jehová aune Kristo, ni jie ngwanka käkwe ni kadre ngäbiti ye bäri ütiäte ni kräke jondron jökrä Satana raba bien nie yebiti ta. Nita ja di ngwen ne kwe kä tädre nie aune ni tädre dite sribikäre Jehová  kräke. Ne madakäre tödeka escudo kwrere aune jondron mada rükäre ja üairebiti ye käre tuadrete ne kwe tädre kwin.

15. ¿Kukwe meden niebare Pablokwe ni mikakäre mokre aune ñobätä?

¹⁵ Käre nikwe kradre jabiti. ¿Ñobätä? Apóstol Pablo niebare, nitre tö “ngwian” bätä tö rabai “jändrän bkäne bäri kabre” ye ‘käkwe Jesu kukwei tuainmetre’ o ñaka rabaira tödeke niebare kwe (1 Tim. 6:9, 10). Ye abokän jondron känänbätä krubäte jakrä ye köböite ni raba niken ji blobiti meden gärätä. Ye köböite ni brukwä ñaka raba nemen kriemikani kukwe käme ie ni törbadre yebätä. Aisete dre ñaka kwin ie ni törbadre ye ñaka tuanemetre nemen ja brukwäte. Kukwe jökrä ye buko jutra ngitiekä ye kwrere abokän raba tödeka nikwe juen ngwarbe.

16. Kukweta tikani Marcos 10:17-22 yete erere, ¿kukwe ngwantarita medenbätä nikwe töbikadre?

¹⁶ Jondron ribe ñaka nikwe jai akwa ni törbadre kökai jai yebätä töbike. Ngwian tädre nikwe aune nikwe kökadre jai ngwane, ¿nita ja mike ngite? Ñakare. Akwa ani töbike kukwe ngwantarita nebätä. Ngwian tärä nie jondron kökakäre jai, ¿akwa kä tärä nie aune ni die tärä sribikärebiti aune ngübakäre? ¿Jondron ye raba kite bäri tare nikwe? Jesukwe monso bati nübaibare sribire Ngöbö kräke akwa ñaka kani ngäbiti kwe, ¿ni töi raba  nemen ye erere? (Ñäkädre Marcos 10:17-22 yebätä). Bäri kwin nikwe nünandre jondron braibebiti ne kwe kä diandrekä jai sribikäre bäri Jehová kräke ja di ngöibiti.

17. ¿Nikwe ñaka dre käi kwitadrekä jire jabiti?

¹⁷ Mantre jetebe nita rüre aune kärera niera ni tädre juto rükäre ye nikwe ñaka käi kwitadrekä jabiti (Apoc. 12:17). Ja mräkätre mada ñaka raba tödeka escudo kwrere ye ngwen ni kräke o mike bäri dite. Aisete ni ara käkwe ketadrete dime kisete o mikadre bäri dite.

18. ¿Ñobätä nitre rükä nämäne escudo ketete dime kisete?

¹⁸ Kirabe ni rükä ñaka nämäne kä jürä ngwen jabätä rükäre ye käikitaka nämäne. Akwa escudo nämäne nemente ni rükä ie ye nämäne mike jakaire krubäte. Tácito ni romano kukwe kira tikaka käkwe tikani: “Ni rükä ñaka tä nüke escudo kwe ngwenanta ye gaidre krubäte”. Yebätä nitre rükä nämäne escudo ye ketete dime kisete.

19. Tödeka escudo kwrere mikadre bäri dite yekäre, ¿nikwe dre nuaindre?

¹⁹ Tödeka escudo kwrere tädre dime ni kisete yekäre, nikwe ñaka gätä juandre ja bäre aune Jehová kä bätä Gobran kwe yebätä blitadre nitre ben (Heb. 10:23-25). Arato, köbö kwatire kwatire te nikwe ñäkädre Bibliabätä aune dre nieta yete ye mikakäre täte nikwe ja di kärädre Jehovai orasionte (2 Tim. 3:16, 17). Ye erere nikwe nuaindi ngwane, buko jutra ngitiekä Satanakwe ye ñaka ni nuaindi tare kärekäre (Is. 54:17). “Tödeka escudo kri kwrere” ye käkwe ni kriemikai aune ni täi nünaninkä dite kötä mike gwairebe sribi ie ja mräkätre ben. Nita rüre mantre jetebe ye ñan aibe nikwe ganaindi, ñakare aune Jesukwe Satana aune nitre ja ketaka ben ye ganaindi kwäräbe ngwane ni täi siba yete ye ütiäte krubäte (Apoc. 17:14; 20:10).