1. ¿Jehová tä kukwe metre nuainne yei Abrahán nämene tö ngwen ye niebare ño kwe? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä).

“¿NI KUKWE Ükatekä kä jökräbiti tibien ye ñaka kukwe metre nuaindi?” (Génesis 18:25, TNM). Abrahán ni Ngöbö mikaka täte metre nämene tö ngwen Jehovai yebätä kukwe ye ngwanintari kwe. Jehovakwe kukwe ükaite kwin aune metre juta Sodoma bätä Gomorra ben yei nämene tö ngwen. Jehovakwe ñaka “ni kukwe metre nuainkä” ye gaite “ni kukwe käme nuainkä yebe” ye nämene gare kwin ie. Abrahán ñaka nämene töbike jire chi kukwe yebätä. Kä nikani kwati krubäte ta ye bitikäre, Moisés kukwe ne niebare Jehová yebätä: “Niara ye Jä, tä jondron jökrä nuainne metre, ñobätä ñan aune ji kwe ye jökrä kwin metre. Ngöbö tä kukwe niere ye erere tä nuainne aune ñaka kukwe käme nuainne jire chi; niara töi kwin aune metre” (Deuteronomio 31:19; 32:4).

2. ¿Ñobätä Jehová ñaka raba kukwe ñaka kwin ye nuainne jire chi?

² ¿Jehová tä käre kukwe metre nuainne ye ñobätä nämene gare kwin Abrahán ie? Ñan ñobätä aune kukwe metre  nuaindre ño ye Jehová tä bämike bäri kwin. Käre kukwe kwe ye metre yebätä käre tä kukwe ükete metre. Biblia tä niere: “Niara tä kukwe kwin aune kukwe metre tarere” (Salmo 33:5).

3. Kä nengwane kukwe meden ñaka kwin nuainta krubäte ye mä raba mike gare keteiti.

³ Jehová tä käre kukwe metre nuainne ye tä ni töi mike jäme. Akwa kä nengwane nitre tä kukwe ñaka kwin nuainne krubäte. Ñodre, nitre ruäre ñaka kukwe blo nuainne, akwa yebiti ta kitanina ngite. Kä nikani kwati krubäte ta ye bitikäre, nitre ye mikaninta kwäre ñan ñobätä aune kukwe mrä namani gare abokän käkwe mikani gare niaratre ñaka kukwe blo ye nuainbare. Kukwe ñaka kwin ye kwrere nuainta ye köböite nitre kwati nemen rubun ja dokwäre. Akwa kukwe mada ñaka kwin nuainta abokän tä mate bäri tare ni kristiano yebätä. ¿Ye kukwe meden?

4. ¿Dre köböite tödeka nikwe ye nuate raba?

⁴ Nitre ñaka konkrekasionte ye raba kukwe ñaka kwin nuainne ni kristiano yebätä ye gare kwin nie. Akwa kukwe ñaka kwin nuaindre nibätä o ni madabätä konkrekasionte rabadre ruin nie ye ngwane, tödeka nikwe ye nuate raba. Ye erere rabadre bare nibätä ngwane, ¿nikwe dre nuaindre? ¿Nikwe kukwe ye tuainmetre ja ngwen ngoto ritekä?

5. Kukwe ñaka kwin nuaindre nibätä o ni madabätä konkrekasionte ye ngwane, ¿ñobätä ye ñaka rabadre ni töi mike ñan krütare?

⁵ Ni jökrä ngite aune kukweta nemen nainte nie. Yebätä ni mada raba kukwe ñaka kwin nuainne nibätä o ni raba kukwe ñaka kwin nuainne ni madabätä konkrekasionte (1 Juan 1:8). Kukwe ye kwrere ñaka nemen bare krubäte. Akwa tä nemen bare ngwane, ñaka tä ni kristiano Ngöbö mike täte metre ye töi mike ñan krütare aune ngwen ngoto ritekä. Ja mräkä o ja ngwai iti kukwe ñaka kwin nuaindre nibätä ye ngwane, Jehová tä mäträre nibätä Biblia yebiti ni dimikakäre niara mike täte metre jankunu (Salmo 55:12-14).

6, 7. a) ¿Kukwe meden ñaka kwin nuainbare ja mräkä itibätä konkrekasionte? b) ¿Ni töi kwin ye meden meden käkwe ja mräkä ye dimikani?

⁶ Ani blite ja mräkä Willi Diehl yebätä. Kä 1931 yete, niara namani sribire Betel kä Berna (Suiza) yekänti. Kä 1946 yete niara janamene kwela Galaad número 8 kä Nueva York (Estados Unidos) yekänti. Niara graduabare ye bitikäre kä nikani ruäre ta yete, kädekani ni circuito tuabitikä juta Suiza yete. Kukwe kwe mikata gare yekänti, ja mräkä Diehl mikani gare sö mayo kä 1949 yete niarakwe ja mäkäite ye mikani gare kwe ja mräkätre ji ngwanka sukursal Suiza yete ie. Sribi ütiäte niara nämene nuainne ye jökrä diainkä kän niebare kwetre ie. Sribi prekursor ye aibe rabadre nuainne. Ja mräkä Diehl niebare: “Ñaka ti tuanmetre nämä kukwe kädriere”. Aune niebare kwe arato: “Nitre kwati ñaka rababara kise ngökö nunye, nun mika nämä tuin kwetre jai ni kitaninkä kukwebätä ye erere”.

⁷ ¿Ja mräkä Diehl dre nuainbare? Niarakwe niebare: “Ja mäkädrete ye Biblia ñaka ñäkäire nämä gare nunye, yebätä nun nämä orare Jehovai ja kriemikakäre aune nun nämä tö ngwen ie”. Jehová töita ño ja mika gure yebätä ye ñaka nämene nüke  gare kwin ja mräkätre ruäre ie, akwa ye bitikäre nükani gare ietre aune ja mräkä Diehl namaninta sribire käne ye erere. Ja ngwani metre kwe yebätä Jehovakwe kukwe kwin mikani nemen bare kräke * (nota mikadre ñärärä). Nikwe ngwandretari jai: “Kukwe ñaka kwin nuaindre tibätä ngwane, ¿tikwe dre nuaindre? ¿Tikwe kukwe ye ngübadre bätärekä aune Jehovakwe kukwe ye ükaite tikwe ngübadre? ¿O tikwe tö ngwandre akwle jai aune tikwe ja töi mikadre kukwe ye ükete akwle?” (Proverbios 11:2; ñäkädre Miqueas 7:7 yebätä). *

8. Kukwe ñaka kwin nuaindre nibätä o ni madabätä rabadre ruin nie ye ngwane, ¿ni raba töbike ñaka metre ye ñobätä ni raba niere?

⁸ Kukwe ñaka kwin nuaindre nibätä o ni madabätä konkrekasionte rabadre ruin nie ye ngwane, ni raba töbike ñaka metre ye nikwe ngwandre törö jai. Ni ngite yebätä kukwe ye ñaka raba nüke gare kwin nie. Arato dre dre namani bare ye jökrä ñaka rabadre gare kwin nie. Ye erere namani bare o ñakare tätre gare nie, akwa nikwe oradre kukwe yebätä Jehovai. Ne madakäre, nikwe tö ngwandre ie aune ja ngwandre metre jankunu ie. Ye erere nikwe nuaindi ngwane, ni ñaka rabai “rubun Jehová kräke” (ñäkädre Proverbios 19:3 yebätä). *

9. ¿Kukwe meden meden nibike mike gare jai kukwe ja tötikara nekänti aune kukwe ja tötikara ja känenkäre yekänti?

⁹ Bibliabätä ni nimä kädrieta yebätä kukwe ñaka kwin nuainbare juta Jehovakwe yete ye ani mike gare jai. José, Abrahán bräi monsoi kukwe kwin bämikani ye nibike mike gare jai kukwe ja tötikara nekänti. Etebatre kwe ye köböite ja tare nikabare ño kwe ye nibike mike gare jai. Aune Jehovakwe ja töi mikani dre nuainne rei Acab yebätä aune Antioquía kä Siria yekänti apóstol Pedro nämene ye ngwane, dre nuainbare kwe ye nikwe mikai gare jai kukwe ja tötikara ja känenkäre yekänti. Nitre ye kukwe kwin bämikani abokän nibike kädriere ye ngwane, ni raba kukwe mike tuin ño jai Jehová erere aune ni raba ja kete ño jankunu ben yebätä ani töbike. Kukwe ñaka kwin nuainbare nibätä ruin nie ngwane, kukwebätä nibike ja tötike yekwe ni dimikai.

10, 11. a) ¿Kukwe meden meden ñaka kwin nuainbare Josebätä? b) ¿José nämene ngite ye ngwane kä namani dre nuainkäre ie?

¹⁰ José ni Jehová mikaka täte metre yebätä kukwe keta kabre ñaka kwin nuainbare. Akwa etebatre kwe kukwe ñaka kwin nuainbarebätä ye namani bäri tare ie. Kä nämene 17 biti ye ngwane, etebatre kwe käkwe rürübäinbare gore ni klabore kwrere  nitre ie. Aune nitre ye nikani niara ngwena Egipto (Génesis 37:23-28; 42:21). Kä yekänti, José tö namani rabai meri iti ben ye niebarebätä. Ñaka kukwe ye ükaninte ben, ñakare aune kitani jerekäbe ngite (Génesis 39:17-20). Kä 13 nikani ta yete, José nünanbare ni klabore aune ni ngite kwrere. Ja mräkätre aune ja ngwaitre kukwe ñaka kwin nuaindre nibätä ye ngwane, ¿José kukwe kwin bämikani ye raba ni dimike ño?

¹¹ José nämene ngite ye ngwane, nitre vino bianka rei ie jie ngwanka ye kitani ngite arato. Bati deu, ni vino bianka rei ie ye köböbare aune Jehová diebiti José kukwe ye mikani gare ie. Ni vino bianka yei Josekwe niebare niara mikaita kwäre aune rabaita sribire rei kräke. Akwa kukwe nakaninkä ño niarabätä ye niebare kwe ni vino bianka yei arato. José kukwe niebare yebätä ni raba kukwe keta kabre mike gare jai, akwa kukwe meden ñaka niebare kwe yebätä ni raba kukwe mike gare jai arato (Génesis 40:5-13).

12, 13. a) ¿Kukwe ñaka kwin nuainbare José yebätä ye ñaka kani ngäbiti jerekäbe kwe ye ñokänti gare nie? b) ¿Kukwe meden abokän José ñaka mikani gare ni vino bianka yei?

 ¹² (Ñäkädre Génesis 40:14, 15 yebätä). * José “rürümoinbare gore” niebare kwe. Niara “rürümoinbare gore” nieta Bibliabätä ye abokän “goibare” meden gärätä arato. Erametre, kukwe ñaka kwin nuainbare José yebätä. Niara ñaka ja mike ngite abokänbätä kitani ngise ye mikani gare metre kwe arato. Aisete ni vino bianka blitadre rei ben niara kräke ne kwe mikadre kwäre ribebare kwe ie.

¹³ ¿Kukwe namani bare José yebätä ye jerekäbe kani ngäbiti kwe aune ñaka ükaninte jire kwe ni raba niere? Ñakare. Kukwe keta kabre ñaka kwin nuainbarebätä ye nämene gare kwin ie. Yebätä ni vino bianka yekwe niara dimikadre yekäre kukwe nuainbarebätä ye mikani gare kwe ie. Akwa José etebatre käkwe niara rürübäinbare gore mikani gare kwe nitre madai ye Biblia ñaka niere. Ñaka mikani gare jire kwe rei ie. Yebätä José etebatre nükani Egipto aune ja ketabareta kwe ben ye ngwane, rei niaratre kani ngäbiti kwin. Rei niaratre nübaibare arato nüne juta yete aune “jändrän kuinkuin Ejito” ye käi ngwen juto jabätä (Génesis 45:16-20).

14. Kukwe ñaka kwin nuaindre nibätä konkrekasionte ye ngwane, ¿dre käkwe ni dimikai ñaka ñäke tare ni madabätä?

¹⁴ Kukwe ñaka kwin nuaindre nibätä konkrekasionte nütüdre nikwe ye ngwane, ni ñaka rabadre kukwe ye mike gare nitre madai. Akwa, ja mräkä o ja ngwai iti ja mikadre ngite krubäte nibätä ye ngwane, ni rabadre kukwe ye mike gare nitre umbre ji ngwanka yei aune ja di kärere ietre (Levítico 5:1). Akwa kukwe keta kabre känti ja mika ñaka ngite krubäte nibätä. Ye erere ngwane, ni raba kukwe ye ükete ja mräkä o ja ngwai yebe aune ñaka kukwe ye mike gare nitre madai. Aune nikwe ñaka niedre nitre umbre ji ngwanka yei (ñäkädre Mateo 5:23, 24 aune 18:15 yebätä). Nikwe ja ngwandre metre aune nikwe kukwe Bibliabätä ja jie ngwankäre ye mikadre täte kukwe yekänti. Kukwe ñaka kwin nuainbare nibätä namani ruin nie, akwa ye bitikäre erametre kukwe ye erere nuain ñaka nibätä ye raba nemen gare nie. Ye erere rabadre bare nibätä ngwane, nikwe ñaka blitabare blo ni madabätä yebätä ja raba nemen ruin kwin nie. Kukwe ñaka kwin nuainta nibätä o ñakare, akwa ñäkädre tare ni madabätä ye köböite kukwe ñaka tä nemen ükaninte jire. Nita ja ngwen metre Jehovai, ja mräkätre aune ja ngwaitre ie ngwane, nikwe ñaka ñäkädi tare ni madabätä. Ni Salmo tikaka käkwe niebare “ni ja ngwanka metre” ye ñaka kukwe ngwarbe niere ni madabätä ja tidrä yebiti aune ñaka kukwe blo nuainne bätätre (Salmo 15:2, 3; Santiago 3:5).

15. ¿José nämene ja kete Jehovabe yekwe dimikani ño?

¹⁵ José ja ketabare Jehovabe yebätä kukwe bäri ütiäte raba nemen gare ja töi kräke nie. Kä 13 näre te kukwe keta kabre ñaka kwin nuainbarebätä ye ngwane, niara nämene kukwe mike tuin jai Jehová erere ye bämikani kwe (Génesis 45:5-8). Niarakwe ñaka ngite kitani jire Jehovabiti. Erametre, kukwe ñaka kwin nuainbare José yebätä ye ñaka käi kwitaninkä kwe jabiti, akwa niara ñaka namani rubun. Aune bäri ütiäte, nitre madakwe kukwe blo nuainbare, akwa niarakwe ñaka kä mikaninkä Jehovabätä. José ja ngwani metre ye köböire, kukwe keta kabre ñaka kwin nuainbarebätä ye Jehovakwe ükaninte ño aune kukwe kwin mikani nemen bare ño niara bätä mräkätre kwe kräke ye tuani kwe.

16. Kukwe ñaka kwin nuaindre nibätä konkrekasionte ye ngwane, ¿ñobätä ni rökradre bäri Jehová ken?

¹⁶ José ye erere, nita ja kete Jehovabe ye ni rabadre ngübarebiti aune mike ütiäte jai. Ja mräkätre aune ja ngwaitre tä ja mike ngite ye nikwe ñaka tuanemetre ja töi mike kä mikekä Ngöbö tare nikwe bätä nita mike täte yebätä (Romanos 8:38, 39, NGT). Ñakare aune, kukwe ñaka kwin nuaindre nibätä konkrekasionte ye ngwane, nikwe ja ngwandre José erere aune ni rökradre bäri Jehová ken. Nikwe ja di ngwandre kukwe mike tuin jai Ngöbö erere. Kukwe Bibliabätä ja jie ngwankäre nie ye ererebätä nikwe ja di ngwandre kukwe kri tä nemen ni kisete ye ükete. Aune ye bitikäre, nikwe kukwe ye tuanemetre Jehová kisete. Niarakwe kukwe ye ükaite kä debe näre te aune niara tö ie ye erere yei ni raba tö ngwen.

17. ¿“Ni Kukwe Ükatekä kä jökräbiti tibien” yei nita tö ngwen ye ni raba bämike ño?

¹⁷ Nitre kukwe käme nuainkä ngätäite ni täi nüne ye ngwane, kukwe keta kabre ñaka kwin ye nuain rabai jankunu nibätä. Bä kabre, kukwe ñaka kwin nuainbare nibätä o ni madabätä konkrekasionte raba nemen tuin nie. Nikwe ñaka kukwe ye tuanemetre ja ngwen ngoto ritekä (Salmo 119:165). Ñakare aune, nikwe ja ngwandre metre Jehovai, nikwe ja di kärädre ie aune nikwe tö ngwandre ie. Ni ngite yebätä kukwe ñaka kwin nuainbare nibätä raba nemen ruin nie aune dre dre namani bare ye jökrä ñaka rabadre gare kwin nie ye nikwe ngwandre törö jai. Nikwe ja ngwandre José erere aune nikwe ñaka blitadre blo ni madabätä, ñan ñobätä aune ye tä bäri kukwe kri mike ni kisete. Aune mrä mada, nikwe ñaka tö ngwandre akwle jai, ñakare aune nikwe ja ngwandre metre jankunu aune Jehovakwe kukwe ye ükaite ye nikwe ngübadre bätärekä. Ye erere nikwe nuaindi ngwane, Jehovakwe ni kai ngäbiti aune kukwe kwin mikai nemen bare kwe ni kräke, namani bare Josebätä ye erere. “Ni Kukwe Ükatekä kä jökräbiti tibien” yekwe käre kukwe metre nuaindi “ñobätä ñan aune ji kwe ye jökrä kwin metre” yei ni raba tö ngwen (Génesis 18:25; Deuteronomio 32:4).

18. ¿Nikwe dre mikai gare jai kukwe ja tötikara ja känenkäre yekänti?

¹⁸ Kirabe Juta Jehovakwe yete nitre nibu mada yebätä kukwe ñaka kwin nuainbare ye nikwe mikai gare jai kukwe ja tötikara ja känenkäre yekänti. Nita ja töi mike bobre aune ngite juen ta ni madabiti ye raba ni dimike ño kukwe mike tuin jai Jehová erere ye nitre kukwe kwin bämikani ye köböire rabai gare nie.