1-3. a) ¿Kukwe medenbe monsotre jökrä tä ja tuin aune drebätä niaratre bämikata? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä). b) ¿Monsotre dre nuaindre ja tuakäre kukwe yebe?

KUKWE ütiäte kräke mä rikadre bute kä mente kokwäre ye bämike ja töite. Bus nemen nünenkä yekänti mä rabadre ye ngwane, nitre tädre kwati krubäte aune bus tädre kabre krubäte ye mä mikadre nainte. Akwa, mä näin kä medenkänti ye gare kwin mäi, yebätä bus rikadre mä ngwena kä ye kokwäre yete mä rikadre. Erametre, mä ñan rikadre bus rikadre mä ngwena kä madakänti yete.

² Ja nire ye nita niken kä madakänti ye kwrere aune monsotre bati ye abokän nitre tä nemen bus nemen nünenkä yekänti ye kwrere. Kukwe keta kabre tä diandre nuaindre jai ietre, yebätä ruäre ngwane ja raba nemen ruin nainte ietre. Akwa, kä medenkänti rikadre ye gare ietre ngwane, rabai bäri nuäre kräketre kukwe kwin diankäre nuaindre jai.

³ Kukwe ja tötikara ne käkwe monsotre dimikai kukwe kwin nuainne Jehová okwäkänti. Ye abokän niaratre rabadre Jehová ngwen törö jai, ja tötika, sribi aune mräkätre yebätä meden gärätä. Arato rabadre  ja di ngwen kukwe ja üaire mike nuaindre jai. Monsotre tä ja töi mike sribire Jehová kräke ye ngwane, Jehovakwe kukwe kwin mikai nemen bare kräketre aune dre nuaindi kwetre ye rabai bare kwin ietre (ñäkädre Proverbios 16:3 yebätä). *

4. ¿Kukwe ja tötikara nekänti nibike dre mike gare jai?

⁴ Kukwe ja üaire dianta nuaindre jai ye kwin krubäte. ¿Ñobätä? Kukwe ja tötikara nekänti, nibike kukwe ketamä mike gare jai. Ketebu käne yekwe mikai gare mäi, mätä ja di ngwen kukwe ja üaire den nuaindre jai yekwe mä dimikai ja kete bäri kwin Jehovabe. Aune ketamäkäre käkwe mikai gare mäi, mä tä bati ye ngwane mäkwe kukwe ja üaire mikai nuaindre jai ye köböire kukwe kwin rabai mäkwe.

5. ¿Kukwe meden bäri ütiätebätä mäkwe kukwe ja üaire mikadre nuaindre jai?

⁵ Kena, mäkwe kukwe ja üaire mikai nuaindre jai yebiti mäkwe bämikai Jehovai, niarata mä tarere aune dre dre nuainbare kwe mä kräke yebätä mätä debe bien krubäte ie. Ni iti Ngöbö mikaka täte käkwe tikani: “Debe biandre mäi [...] ye kwin krubäte Jehová”. Aune niebare kwe arato: “Ñan ñobätä aune mätä jondron nuainne ye tä kä mike juto tibätä Jehová; mäkwe jondron sribebare ja kisebiti ye käita juto tibätä” (Sal. 92:1, 4). Monso bati, Jehovakwe ja nire biani mäi, niara namani gare mäi, kukwe metre namani gare mäi, Biblia, konkrekasion aune kukwe kwin tä ja känenkäre mä kräke ye jökräbätä töbike. Mäkwe kukwe ja üaire mikai nuaindre käne jai ye ngwane, mätä debe bien Jehovai ye ñan aibe mäkwe bämikai ie, ñakare aune mäkwe ja ketai bäri kwin ben.

6. a) ¿Mätä kukwe ja üaire mike nuaindre jai ye köböire mätä ja kete ño Jehovabe? b) ¿Monsotre kia raba kukwe meden mike nuaindre jai?

⁶ Ketebukäre, mätä sribere kukwe ja üaire mikakäre nuaindre jai ye ngwane, mätä sribi kwin nuainne Jehová okwäkänti. Aune ye köböire mätä ja kete bäri kwin niarabe arato. Apóstol Pablo kukwe ne mikani gare: “Ngöbö abko töi metre [...] amne munta Ngöbö tarere, käkwe ni jen Ngöbökwe die mikani abti kä nüke mtare munta die mike janknu, ye abko Ngöbökwe ñan käikwitadrekä jabti” (Heb. 6:10). Ni ñaka raba nütüre, ni tä bati krubäte kukwe ja üaire mikakäre nuaindre jai. Ñodre, Christine biti kä nämäne kwäjätä ye ngwane, ja töi mikani kwe ñäke käre nitre Testiko Jehovakwe ja ngwani metre mikata gare yebätä. Toby biti kä nämäne kwäjätä biti kubu ye ngwane, jämi ja ngökö ñöte ye känenkri ja töi mikani kwe ñäke täte Bibliabätä. Maxim abokänbiti kä nämäne kwäjätä biti kwati aune ngwai kwe Noemi biti kä nämäne kwäjätä ngwane ja ngökabare ñöte kwetre. Ye bitikäre, niaratre nibu käkwe ja töi mikani sribikäre Betel. Kukwe ye ñaka käi kwitadrekä kwetre jabiti yekäre, täräkwata tikata juankäre Betel ye ketaninkä kwetre jukwebätä jai. Aune mä raba ja töi mike kukwe ütiäte yebätä aune ja di ngwen mikakäre nemen bare (ñäkädre Filipenses 1:10, 11 yebätä).

7, 8. a) ¿Mäkwe kukwe mikadre nuaindre jai ye köböire ñobätä rabadre nuäre mä kräke kukwe diankäre nuaindre jai? b) ¿Ñobätä monso merire bati yekwe ñaka ja töi mikani niken ja tötike kwela krite?

⁷ Kukwe ketamäkärebätä mä raba kukwe mike nuaindre jai kukwe ja üairebiti ye ani mike gare jai. Mä tä bati ye ngwane, mäkwe drebätä ja tötikai, mäkwe sribi meden nuaindi aune mäkwe dre dre mikai nuaindre jai yebätä mäkwe töbikadre. Kukwe diandre nuaindre jai ye abokän mä rabadre ji ngetrete yekänti ngwane, mäkwe ja töi mikadre niken ji medenbiti ye kwrere. Mä näin medente ye tädre gare kwin mäi ngwane, mäkwe ji metre ye diain jai. Ye erere arato, mäkwe kukwe meden mikai nuaindre jai ye gare mäi ngwane, rabai bäri nuäre mä kräke kukwe diankäre nuaindre jai. Proverbios 21:5 tä niere, nikwe kukwe mikai nuaindre käne jai ngwane kukwe kwin rabai nikwe.  Mäkwe kukwe mikai nuaindre gwäune jai aune mäkwe kukwe kwin diain nuaindre jai ngwane kukwe kwin rabai jötrö mäkwe. Damaris kukwe ütiäte diani nuaindre jai ye ngwane, kukwe ye erere namani bare kräke.

⁸ Damaris ngedianinkä kwelate nota kwinbiti ye ngwane, beca driebare ie ja tötikakäre kwela krite sribikäre abogado erere. Akwa ja töi mikani kwe sribi mada känene jai sribikäre köbö ruäre aibe te. ¿Ñobätä? Niara tä mike gare: “Käre ti töi nämä sribi prekursor nuainbätä. Akwa ye nuainkäre ti rabadre sribi köbö ruäre aibe te ye känene jai. Tikwe ja tötikadre kwela krite sribikäre abogado erere ye köböire tikwe ngwian ganaindre krubäte, akwa kä ñaka rabadre tie sribikäre köbö ruäre aibe te”. Kä nengwane, Damaris niena sribi prekursor nuainne kä 20 näre te. ¿Niara nämäne bati ye ngwane kukwe diani nuaindre kwe jai yebätä ja ruin ngite ie? Ñakare. Niara tä niere: “Tita sribire yekänti, tita blite nitre sribikä abogado erere yebe. Tikwe ja tötikadre kwela krite sribikäre abogado erere akräke ti tädre sribi ye nuainne. Akwa nitre kwatibätä sribi ye käi ñaka juto. Tikwe ja töi mikani sribi prekursor nuainne ye köböire ti töita jäme aune tita sribire kä jutobiti Jehová kräke”.

9. ¿Ñobätä monsotre bati ie nikwe kukwe kwin niedre?

⁹ Konkrekasion kä jökräbiti tibien yete, monsotre kwati krubäte tä sribire ja brukwä tätebiti Jehová kräke aune töita kwatibe kukwe ja üaire yebätä yei nikwe kukwe kwin niedre. Erametre kätä juto niaratre yebätä. Akwa ja tötika, sribi aune mräkätre ngübadre yebätä tätre ja tuenmetre jie ngwandre Jehovai. Rei Salomón käkwe niebare, nikwe tö ngwandre ja brukwä tätebiti Jehovai. Aune niebare kwe arato: “Mäkwe niara ngwan törö jai kukwe jökrä känti aune niarakwe mä jie ngwain ji metre yebiti” (Prov. 3:5, 6). Jehová kräke monsotre kristiano ye ütiäte krubäte. Niaratre tare krubäte kwe yebätä tä kriemike, tä jie ngwen aune tä kukwe kwin mike nemen bare kräketre.

10. a) ¿Ñobätä mäkwe kukwe drie ye mikadre nuaindre käne jai? b) ¿Dre käkwe mä dimikai kukwe driere bäri?

¹⁰ Monsotre bati ja töi mikadre kukwe kwin nuainne Jehová okwäkänti yekäre rabadre ja töi mike bäri kukwe driere. Kukwe driedre käne ye Jesukwe niebare krörö: “Kä ne ngämi niken ta, känenkri kukwe kuin tibtä, ye rabadi diribare” (Mar. 13:10). Aisete, kukwe drie ye bäri mäkwe mikadre nuaindre käne jai. Ye medenbätä, ¿mäkwe ja töi mikanina kukwe driere bäri o prekursor nuainne? Akwa mä ñaka kukwe driere kä jutobiti ye ngwane ¿mäkwe dre nuaindre? Aune ¿dre mä dimikai blite bäri kwin Jehovabätä? Mäkwe kukwe ketebu ne nuaindre: mäkwe ja tötikadre kwin aune kukwe gare mäi yebätä mäkwe blitadre käre nitre madabe. Ye köböire kä rabai juto mäbätä yebätä mä töi rabai ñan krütare.

11, 12. a) ¿Monsotre dre nuaindre ne kwe tädre juto biare kukwe driekäre? b) ¿Monso bati dre nuainbare blitakäre Jehovabätä kwelate?

¹¹ Käne, mäkwe ja tötikadre kwin ne kwe ñobätä mätä Ngöbö mike era jai ye nitre nänkä kwelate mäbe käkwe ngwandretari mäi ye ngwane mäkwe kukwe ye mikadre gare ietre. Internet käi jw.org yekänti, kukwe ruäre raba monsotre dimike kukwe ngwantarita ietre ye mike gare. Sección ENSEÑANZAS BÍBLICAS > JÓVENES > PONLO POR ESCRITO nieta ye mäkwe känändre. Yete, hoja de ejercicios kädekata “¿Qué razones tengo para creer en Dios?” ye kwain mäi. Kukwe yekwe mä dimikai kukwe ngwandretari mäi ye mike gare. Ne madakäre, Hebreos 3:4, Romanos 1:20 aune Salmo 139:14 tä tikani yete yebiti mä raba kukwe mike gare. Sección yekänti, täräkwata mada kwain mäi kukwe mada keta kabre ngwantarita ye mikakäre gare (ñäkädre 1 Pedro 3:15 yebätä).

¹² Mä raba ngwane, mäkwe Internet käi jw.org yete kukwe känämana monsotre nänkä kwelate mäbe yei. Kukwe keta kabre mikata täte yebätä blita nämäne kwelate ye ngwane, Luca kukwe ye  erere nuainbare. Tärä keteitibätä kukwe ñaka metre nie nämäne ni testiko Jehovakwe yebätä ye jutuabare ie. Niarabätä kä jürä namani, akwa kukwe nie nämäne tärä yebätä ye ñobätä ñaka metre ye tö namani mikai gare niebare kwe dirikä kwelate ie. Niara nämäne kukwe mike täte ye mikani gare kwe nitre jökrä ngwärekri aune Internet käi nikwe ye mikani tuare kwe ietre. Video Ño mä ja kriemikadre akwa ñaka ni mada nuaindre tare ye dirikä kwetre käkwe tuamanabare ietre. Luca blitabare Jehovabätä ye käi namani juto krubätebätä.

13. Kukwe rabadre mä kisete ye ngwane, ¿ñobätä mäkwe ñaka ja di ngwandre nekä?

¹³ Mäkwe kukwe mikadre nuaindre jai ye ñaka rabadre nuäre mä kräke mikakäre nemen bare ngwane, mäkwe ñaka ja di ngwan nekä. Mäkwe ja di ngwan jankunu mikakäre nemen bare (2 Tim. 4:2). Katharina ye erere nuainbare. Niarabiti kä nämäne 17 ye ngwane, ja töi mikani kwe kukwe driere nitre sribikä ben ye jökrä ie. Ni iti sribikä ben yekwe bä kabre ñäkäbare tare ie, akwa niarakwe ñaka kä jürä ngwani jabätä. Niara nämäne ja ngwen kwin yekwe ni mada sribikä ben kädeka nämäne Hans töi mikani ñan krütare. Ye köböire, Hans jatani ñäke tärä aune täräkwata nikwe yebätä, ja tötika Bibliabätä kani ngäbiti kwe bätä ja ngökani ñöte kwe. Katharina nikani kä madakänti yebätä kukwe ye ñaka namani gare ie. Kä nikani 13 ta ye bitikäre, niara nämäne Ju Ja Ükarakrö yete mräkätre kwe yebe ngwane, Hans nämäne yete kukwe kädriekäre ni jökrä kräke yekwe töi mikani ñan krütare. Aune niarakwe ñaka ja di ngwani nekä kukwe driekäre nitre sribikä ben yei ye köböire kukwe kwin namani bare.

14, 15. a) ¿Monsotre mada mä töi mikadre kukwe mada nuainne ye ngwane mäkwe dre ngwandre törö jai? b) ¿Ni mada mä töi mikadre kukwe blo nuainne ye ngwane mäkwe dre nuaindre?

¹⁴ Kukwe ja tötikara ne käkwe mä dimiri ja töi mike kukwe kwin nuainne Jehová okwäkänti aune kukwe ja üaire mike nuaindre jai. Monsotre mä erere ye käre tätre kä ngwen juto jabätä aune tö mä tuai ye erere nuainne raba ruin nuen. Mäkwe kukwe diani nuaindre jai ye mä töita kwatibe mikabätä nemen bare ja känenkäre ye mäkwe bämikadre. Mäkwe ñaka ja töi kwitamana monsotre madai. Kä medenkänti bus tä nüke nünenkä ye bämike ja töite. Erametre, nitre nänkä bute tädre  kä ngwen juto jabätä ye ñan aibätä ni rikadre bus yete.

¹⁵ Mä raba kukwe keta kabre nuainne ja tuakäre monsotre mada mä nuadrete yebe. Ñodre, kukwe medenbiti mä nuate raba yebätä mäkwe ja ngübabiti (Prov. 22:3). Kukwe ñaka kwin nuaindre mäkwe ye ngwane, dre raba nemen bare mäbätä yebätä mäkwe töbika (Gál. 6:7). Ne madakäre, ni madakwe mäträdre mäbätä ye mäkwe kadre ngäbiti ja töi bobrebiti yekwe mä dimikai arato. Mä töi bobre ngwane, mä rün aune ja mräkätre mada ie kukwe gare käkwe mäträi mäbätä ye mäkwe kai ngäbiti töi kwinbiti (ñäkädre 1 Pedro 5:5, 6 yebätä).

16. Ñobätä ütiäte krubäte ja töi mikadre bobre ye kukwe meden tä bämike ye mä raba mike gare keteiti.

¹⁶ Christoph töi nämäne bobre ye köböire mäträbarebätä ye kani ngäbiti kwe töi kwinbiti. Niarakwe ja ngökani ñöte käi nikani braibe ta ye ngwane jatani niken ejercicio nuainne. Yete monsotre mada käkwe niara nübaibare ja kä tike jadakakäre. Niarakwe kukwe ye mikani gare ni umbre ji ngwanka ie aune ni umbre ji ngwanka yekwe niebare ie, niara rabadre töbike kwin kukwe yebätä, ñobätä ñan aune töi raba nemen jakabätä. Akwa yebiti ta Christoph ja kä biani. Kä nikani ta ye bitikäre, namani gare ie nitre nämäne jadenkä yete ye nämäne ni mada nuainne tare. Blitabare kwe kukwe yebätä nitre umbre ji ngwanka ben aune niaratre jökrä käkwe mäträbarebätä Bibliabiti. Niara tä niere: “Jehová köböire ja mräkätre mäträbare kwin tibätä. Tikwe ñan niaratre kukwei mikaba täte bengwairebe, akwa ye bitikäre tikwe nuainba”. ¿Mä töita bobre mäträdre mäbätä ye ka ngäbitikäre?

17, 18. a) ¿Jehová tö dre ie monsotre kräke? b) Mätä bati ye ngwane, ¿mäkwe dre nuaindre ne kwe mäkwe kukwe diandre nuaindre jai yebätä ja ñaka rabadre ruin ngite mäi? Mä raba mike gare keteiti.

¹⁷ Jehová tä niere mäi: “Monso, mä tä bati ye ngwane mäkwe kä ngwan juto jabätä aune mä tä bati ye ngwane mäkwe ja brukwä mika kwin” (Ecl. 11:9). Niara tö mä tuai nüne kä jutobiti. Mäkwe ja töi mikadre kukwe ja üaire yebätä aune mäkwe dre diandre nuaindre jai ye ngwane mäkwe Jehová ngwandre törö jai ye köböire rabadre bare mäi ye nibi gare nie kukwe ja tötikara nekänti. Mäkwe ja töi mikai gwäune kukwe ye nuainne ngwane, Jehovakwe mä jie ngwain, mä kriemikai aune kukwe kwin mikai nemen bare mä kräke ye rabai gare mäi. Niarata mäträre mäbätä Bibliabiti yebätä mäkwe töbika aune mäkwe kukwe ne mika täte: “Mätä bati ye ngwane, mäkwe Ni Ütiäte Kri mä Sribekä ye ngwan törö jai” (Ecl. 12:1).

¹⁸ Mä ñan täi bati kärekäre. Mä rabaira ünä ye mäkwe ñaka gai jabätä. Nitre kwati käkwe ñaka kukwe kwin diani nuaindre jai o ñaka ja töi mikani kwetre kukwe den nuaindre jai yebätä jata nemen ruin ngite ietre. Akwa, monsotre tä ja töi mike kwatibe kukwe ja üaire mike nuaindre jai ye rabai umbre ngwane ja rabai ruin kwin ietre. Ye erere Mirjana ie ja ruin nengwane. Niara nämäne bati ye ngwane, nämäne ja denkä kwin yebätä nübaibare ja denkä jadaka Olímpico yebätä. Akwa niarakwe ja töi mikani sribire köbö täte Ngöbö kräke. Kä nikanina 30 biti bäri ta, akwa niara täbe sribire köbö täte Ngöbö kräke muko kwe yebe. Niara tä niere: “Ni rabadre käikitaninkä, ni mikadre ütiäte jai aune ngwian ganaindre krubäte ye ñaka nuadi raire aune ñaka ütiäte. Akwa nikwe sribidre Ngöbö kräke aune nitre mada dimikadre Ngöbö mike gare jai yebrä ütiäte”.

19. ¿Mäkwe kukwe ja üaire mikai nuaindre jai ye köböire dre rabai mäkwe?

¹⁹ Monsotre Ngöbö mikaka täte tä ja tuin kukwe keta kabre ben akwa yebiti ta töita kwatibe sribibätä Jehová kräke yei kukwe kwin niedre. Tätre ja di ngwen kukwe ja üaire mikakäre nuaindre jai, tätre kukwe drie ye mike nuaindre käne jai aune ñaka tätre ja töi kwitamana nitre madai. Monso, mä ñaka tä ja di ngwen ngwarbe ye mäkwe ngwan törö jai aune ja mräkätre tä mä tarere bätä mä dimikai kwetre yei mäkwe tö ngwan. Mäkwe dre mikai nuaindre jai yebätä mäkwe Jehová ngwain törö jai ye ngwane, kukwe kwin rabai bare mä kräke.