1, 2. ¿Ñobätä Jehová ñaka Saúl kani ngäbiti jankunu? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä).

JEHOVAKWE Saúl dianinkä reire ye ngwane Saúl ie nämene gare ñaka raba kukwe jökrä ükete kaibe (1 Samuel 9:1, 2, 21; 10:20-24). Akwa niara kädekani reire ye bitikäre, jatani bike kri. Bati, nitre filisteo rükä kwati krubäte ja ükaninkrö rükäre nitre israelita yebe. Saúl rabadre Samuel ni Ngöbö kukwei niekä ye ngübare näre ne kwe rükadre niara känti angwane, Samuel jondron kukwadre Jehovai. Akwa kä jürä namani nitre israelita yebätä namani tuin ie aune niaratre kwati käkwe kämikaninkä niarabätä ye ngwane ñaka Samuel ngübabare bätärekä kwe. Aisete Saúl ñaka Samuel ngübabare aune jondron kukwani kwe Ngöböi, niara ñaka nämene kädekani jondron ye nuainkäre akwa nuainbare kwe. Ye ñaka namani tuin kwin Jehovai (1 Samuel 13:5-9).

² Samuel nükani Saúl känti ye ngwane, ñaka Jehová kukwei mikani täte kwe yebätä Samuel mäträbarebätä. Akwa ja mikani ngite kwe yebätä ñaka ja töi kwitani kwe, ñakare aune kukwe mikani kwe jabiti aune ngite kitani kwe nitre madabiti (1 Samuel 13:10-14). Yete ja känenkäre jatani bike kri. Ye medenbätä Jehová ñaka kani ngäbiti  jankunu aune ñaka rabai reire jankunu niebare kwe ie (1 Samuel 15:22, 23). Käne Saúl töi nämene kwin, akwa ye bitikäre jatani ja ngwen käme aune mrä ja murie ketani kwe (1 Samuel 31:1-6).

3. a) ¿Nikwe ja töi mikadre bobre yebätä nitre kwati tä töbike ño? b) ¿Kukwe meden meden ngwantarita abokän nibike mike gare jai?

³ Kä nengwane nitre kwati tätre nütüre, niaratre ye kräke kukwe kwin rabadre nemen bare yekäre, ñaka rabadre ja töi mike bobre. Niaratre rabadre tuin bäri ütiäte nitre madabätä yekäre kukwe meden gare ietre yebätä tätre nemen ja dikaire. Ñodre, ni brare iti gare ni jökrä bäsi ie käkwe niebare: “Ti ni töi bobre ye nie ñaka raba tibätä jire, aune ti ñaka tö ja tuai jire töi bobre”. Akwa, ¿ñobätä ütiäte krubäte ni kristiano rabadre ja töi mike bobre? ¿Ni ñaka raba kukwe jökrä ükete kaibe tädre gare nie ye dre gärätä aune yebiti ñaka dre gärätä? Kukwe ngwantarita ye nibike mike gare jai kukwe ja tötikara nekänti. Aune kukwe tare rabadre ni kisete ye ngwane, ño ni raba ja töi mike jankunu bobre ye nikwe mikai gare jai kukwe ja tötikara ja känenkäre yekänti.

4. ¿Bikata kri nieta ye dre gärätä?

⁴ Ni bike kri ye ñaka ja erebe ni ñaka raba kukwe jökrä ükete kaibe tädre gare nie yebe nieta Bibliakwe (ñäkädre Proverbios 11:2 yebätä). * David orabare Jehová ie: “Ti mä mikaka täte ye mäkwe ñaka tuanmetre bike kri” (Salmo 19:13). ¿Bikata kri nieta ye dre gärätä? Ye abokän ni kädeka ñaka kukwe nuainkäre akwa nita nuainne aune nita bike kri o ni ñaka ni mada ngübarebätä bätärekä yebätä nita nuainne ye meden gärätä. Ni ngite yebätä ruäre ngwane ni jökrä tärä ja ngwen ye erere. Akwa käre nikwe ye nuaindi angwane, nikwe ñaka Jehová mikai ütiäte jai rei Saúl nuainbare ye erere. Salmo 119:21 tä niere Jehová tä mrätäre nitre bike kri yebätä. ¿Ñobätä tä nuainne?

5. ¿Ñobätä ni bike kri ye ñaka kwin?

⁵ Nita bike kri ye ñaka kwin. ¿Ñobätä? Kena, ñobätä ñan aune ni ñaka tä Jehová, Ngöbö nikwe tä ni Gobraine ye mike ütiäte jai. Ketebukäre, ñobätä ñan aune ni kädeka ñaka kukwe nuainkäre akwa nita nuainne ye köböite kukwe raba nemen jabätä nie nitre madabe (Proverbios 13:10). Aune ketamäkäre, ñobätä ñan aune nikwe bikabare kri ye rabadre gare nitre madai angwane ni raba nemen ja gaire (Lucas 14:8, 9). Yebätä Jehova tä niere nie, ni ñaka raba kukwe jökrä ükete kaibe ye tädre gare nie.

6, 7. ¿Ni ñaka raba kukwe jökrä ükete kaibe tädre gare nie ye ñobätä bäsi ja kwrere ni töi bobre yebe?

⁶ Ni ñaka raba kukwe jökrä ükete kaibe tädre gare nie ye bäsi ja kwrere ni töi bobre yebe. Ni kristiano töi bobre ye ñaka bike kri, ñakare aune nitre mada ye bäri ütiäte kräke tä nütüre (Filipenses 2:3). Ni töi bobre yei gare ñaka raba kukwe jökrä ükete kaibe aune tä ja mike ngite nieta ie ye ngwane tä kain ngäbiti. Ne madakäre, nitre mada tä kukwe niere ie ye tä juto biare kukwe nuakäre aune ja kitakäre niaratre yebätä. Nitre töi bobre ye käi juto krubäte Jehovabätä.

⁷ Akwa nire ie gare ñaka raba kukwe jökrä ükete kaibe yei ja gare kwin aune ñaka raba kukwe ruäre nuainne kaibe bätä ñaka tä kädekani kukwe  ruäre nuainkäre ye gare kwin ie nieta Bibliakwe. Ye tä niara dimike nitre mada mike tuin ütiäte jai aune ja töi mike kwin nitre mada kräke.

8. Ni ñaka raba kukwe jökrä ükete kaibe tädre gare jankunu nie yekäre, ¿nikwe ñaka töbikadre ño o ja ngwandre ño?

⁸ Nikwe ñaka ja ngübadrebiti angwane, ni raba kite bike kri ye ni ñaka raba gain jabätä. ¿Ye raba nemen bare ño nibätä? Sribi ruäre tädre ni kisete konkrekasionte o ja ketamuko nikwe kisete sribi ye tädre yebätä ja raba nemen ruin bäri ütiäte nie nitre madabätä (Romanos 12:16). O ni raba kite nitre mada töi mike krubäte jabätä (1 Timoteo 2:9, 10). Aune nitre mada dre nuaindre aune dre abokän ñaka rabadre nuainne ye ni raba kite niere ietre arato (1 Corintios 4:6).

9. ¿Ñobätä nitre ruäre tä kite bike kri? Nitre jatani bike kri kädekateta Bibliabätä ye itibätä mä raba blite.

⁹ Nita töbike ñaka kwin yebätä nikwe ñaka ja ngübaibiti angwane, ni raba kite bike kri arato. Nitre kwati krubäte tätre bätä ngwen ni madabätä, tätre nemen rubun krubäte o nitre madakwe käikitadrekä ie töta nemen yebätä ñaka tätre ja ngübarebiti ye köböite tätre kite bike kri. Ye erere namani bare nitre ruäre kädekateta Bibliabätä yebätä, ñodre Absalón, Uzías aune Nabucodonosor yebätä namani bare. Niaratre rabadre ja töi mike bobre ye Jehovakwe mikani gare metre ietre (2 Samuel 15:1-6; 18:9-17; 2 Crónicas 26:16-21; Daniel 5:18-21).

10. ¿Nitre mada tätre ja ngwen ño ye ñobätä ni ñaka raba ñäke rüere? Kukwe ruärebätä nitre jatani bike kri kädekateta Bibliabätä ye itibätä mä raba blite.

¹⁰ Ruäre ngwane kukwe madabätä nitre raba kite bike kri. Ani blite Abimélec aune Pedro yebätä (Génesis 20:2-7; Mateo 26:31-35). ¿Niaratre bikabare kri? ¿Kukwe ruäre ñaka nämene gare ietre yebätä jatani ja ngwen ye erere? ¿O ñaka töbikabare kwin käne kwetre ye köböite jatanintre ja ngwen kore? Dreta nitre mada brukwäte ye ñaka raba nemen gare nie, ye medenbätä ñobätä tätre ja ngwen kore ye ni ñaka raba ñäke rüere (ñäkädre Santiago 4:12 yebätä).

11. ¿Ni kristiano ñaka raba kukwe jökrä ükete kaibe gare ie ye tä dre kain ngäbiti?

¹¹ Ni kristiano ñaka raba kukwe jökrä ükete kaibe gare ie yebätä raba dre dre nuainne juta Ngöbökwe yete ye tä kain ngäbiti. Kukwe jökrä ükadrete kwin yei Jehová töta nemen, yebätä ni jökrä raba dre dre nuainne konkrekasionte ye biani kwe nie. Ni jökrä ütiäte. Jehovakwe ni sribebare ye köböire kukwe keta kabre nuain gare nie aune yebiti nikwe dre nuaindi ye tä ni tuenmetre den akwle jai. Ni töi bobre angwane, yebiti niara tö ni tuai dre nuainne ye erere nikwe nuaindi (Romanos 12:4-8). Dre dre nuain gare nie yebiti Jehová tö ni tuai niara käikitekä aune yebiti tö ni tuai nitre mada dimike (ñäkädre 1 Pedro 4:10 yebätä).

12, 13. Nita Jehová mike täte ye ngwane kukwe keta kabre ben ni raba ja tuin, ¿akwa nikwe dre ngwandre törö jai?

¹² Nita Jehová mike täte ye ngwane, ni ñaka raba käre kukwe arabe nuainne kräke. Ñodre, Jesús nünanbare ño yebätä ani töbike. Kena niara aibe nämene nüne Rün kwe yebe (Proverbios 8:22). Ketebukäre, Rün dimikani kwe angeletre, kä kwinta aune ni kä tibienbätä sribere (Colosenses 1:16). Ketamäkäre, Jesús juani Kä tibienbätä. Därebare nete ni kä nebätä erere, ririabare aune namani ünä (Filipenses 2:7). Ketabokäkäre, murie ketani ye bitikäre nikaninta kä kwinbiti aune kä 1914 yete mikani reire Gobran Ngöbökwe yete (Hebreos 2:9). Aune gobrandi kwe kä mil te ye bitikäre, Gobran Ngöbökwe ye biainta kwe Rün ie. Yete ja känenkäre, “Ngöbö aibe raba[i] gobrane jändrän jökräbti”, ye abokän niarakwe ni kä tibienbätä aune angeletre jökrä gobraindi meden gärätä (1 Corintios 15:28).

¹³ Ni ñaka raba nüne jankunu käne ye erere arato. Nita dre dre den nuaindre jai ye köböite sribi jene jene tä ni kisete ye arabe ni ñaka raba nuainne jankunu. Ñodre, ni nämene kaibe akwa ye bitikäre nikwe ja töi mikani ja mäkete. O  monsotre niena nikwe raba ruin nie. Kä nikani ta ye ngwane nikwe ja töi mikani kukwe ruäre ükete jai sribikäre köbö täte Jehová kräke raba ruin nie. Akwa kukwe ruärebätä sribi jene jene tä ni kisete ye arabe ni ñaka raba nuainne jankunu. Ñodre, kä nengwane ni raba sribire bäri Jehová kräke o ni ñaka raba sribire krubäte niara kräke raba ruin nie. Nita bati o ni niena umbre, nita kwin o nita bren akwa ni raba ño sribire bäri kwin Jehová kräke ye gare kwin ie. Ni ñaka raba dre nuainne ye niara ñaka ribere nie. Ñakare aune, nita dre nuainne niara mikakäre täte ye käi nemen jutobätä (Hebreos 6:10).

14. Ni ñaka raba kukwe jökrä ükete kaibe tädre gare nie, ¿ye raba ni dimike ño kukwe jene jene tä nemen ni kisete yebätä?

¹⁴ Sribi keta kabre Ngöbökwe mikani Jesús kisete ye nuainbare kwe töi kwinbiti aune ni raba nuainne ye erere arato (Proverbios 8:30, 31). Ni ñaka raba kukwe jökrä nuainne kaibe ye tä gare nie angwane, dre dre bianta nuaindre nie konkrekasionte ye nikwe nuaindi kä jutobiti. Nitre mada ie sribi bianta nuaindre yebätä nikwe ñaka ja töi mikadre krubäte. Ñakare aune, ni raba dre dre nuainne juta Ngöbökwe yete ye käi rabadre juto nibätä, ñobätä ñan aune ye niarakwe biani nie. Ni töi bobre yekwe ni töi mikai ja mräkätre aune ja ngwaitre mike ütiäte jai aune dimike kä jutobiti. Niaratre raba dre dre nuainne Jehová kräke juta kwe yete ye Jehovakwe biani ietre arato ye nikwe kadre ngäbiti (Romanos 12:10).

15. ¿Gedeón kukwe kwin bämikani ni kräke ye tä dre driere nie?

¹⁵ Gedeón ñaka raba kukwe jökrä ükete kaibe nämene gare ie yebiti kukwe kwin bämikani kwe. Bati, niara rabadre juta Israel mike kwäre nitre madianita kisete ye Jehovakwe niebare ie. ¿Gedeón dre niebare Jehová kukweikäre? Niara mräkätre ye bäri braibe Manasés mräkätre ye  ngätäite aune niara ñaka ütiäte krubäte mräkätre gwi ye ngätäite niebare kwe (Jueces 6:15). Akwa yebiti ta Gedeón tö ngwani Jehovai aune sribi ye kani ngäbiti kwe. Jehová tö namani niara tuai dre nuainne ye mikani nüke gare kwin kwe jai aune Ngöbökwe niara jie ngwandre ribebare kwe ie (Jueces 6:36-40). Erametre Gedeón ye ni dite aune kä jürä ñaka nämenebätä, akwa nämene ja ngwen töbätä aune nämene ja ngübarebiti kwin (Jueces 6:11, 27). Nitre tö namani niara tuai ja gobraine ye ngwane niarakwe ñaka ye kani ngäbiti. Jehovakwe sribi biani ie ye nuainbare kwe, ye bitikäre nikaninta ja gwirete (Jueces 8:22, 23, 29).

16, 17. ¿Ni kristiano töi bobre ye tä töbike drebätä ririakäre kukwe ja üairebiti?

¹⁶ Nita sribi mada mrä kain ngäbiti konkrekasionte o ni törbadre konkrekasion dimikai bäri ye ngwane, ¿nita kite bike kri nie raba? Ñakare. Jehová, ja mräkätre aune ja ngwaitre kräke ni törbadre sribidi bäri aune ni ririadre kukwe ja üairebiti ie ni törbadre ye kwin krubäte nieta Bibliakwe (1 Timoteo 4:13-15). Akwa sribi mada mrä biandre nie konkrekasionte ye ñan ai ribeta nikwe jai ririakäre kukwe ja üairebiti. Ni jökrä raba ja töi ükete jankunu rabakäre ni kristiano bäri kwin erere aune dre dre nuain gare nie ye nuainkäre bäri kwin. Ye köböire nikwe sribidi bäri kwin Jehová kräke aune nikwe nitre mada dimikai.

¹⁷ Ni kristiano töi bobre ye sribi keteiti konkrekasionte kadre ngäbiti kwe ye känenkri, dre ribeta ie sribi nuainkäre ye tä mike gare käne jai. Tä orare kukwe yebätä Jehovai aune sribi ye rabai bare kwin ie o ñakare yebätä tä töbike kwin. Kä rabaite ie aune di rabai jankunu kukwe mada ütiäte ye nuainkäre o ñakare ye rabadre ngwentari jai ye kwin krubäte. Ñaka raba nemen bare ie rükadre gare ie angwane, ja mräkätre mada raba sribi ruäre tä nuaindre konkrekasionte ie ye nuainne kräke. Ni kristiano töi bobre yekwe töbikadre kwin ye erere angwane, sribi bian törbadre ie ye ñaka raba nemen bare kwin ie ye raba nüke gare ie. Ni ñaka raba kukwe jökrä ükete kaibe tädre gare nie ye köböire ruäre ngwane ni raba ñakare niere.

18. a) Ni ñaka raba kukwe jökrä ükete kaibe gare nie angwane, ¿sribi mada mrä biandre nie ye ngwane nikwe dre nuaindre? b) ¿Romanos 12:3 tä ni dimike ño ja töi mike bobre?

¹⁸ Ni ñaka raba kukwe jökrä ükete kaibe nänkäre Jehovabe ye rükadre gare nie yei niara tö (Miqueas 6:8). Ye medenbätä, sribi mada mrä biandre nie konkrekasionte angwane, nikwe ja di ribedre Jehovai aune niarakwe ni jie ngwandre ye nikwe kärädre ie Gedeón erere. Jehová tä Biblia aune juta kwe yebiti kukwe niere nie yebätä nikwe töbikadre kwin. Jehová töi bobre aune tä ni dimike ye köböire nita dre dre nuainne niara kräke ye tä nemen bare nie aune ñaka kukwe gare krubäte nie ye aibätä ye nikwe ngwandre törö jai (Salmo 18:35). Ni töi bobre angwane, nikwe ñaka töbikai krubäte jabätä (ñäkädre Romanos 12:3 yebätä).

19. ¿Ñobätä nikwe ja töi mikadre bobre?

¹⁹ Nibira gare nie ye erere, ni ñaka raba kukwe jökrä ükete kaibe ye tädre gare nie ñobätä ñan aune Jehová ye ni Sribekä bätä Ngöbö kri Kä kwinbiti yebätä niara aibe käikitadrekä ye gare nie (Apocalipsis 4:11). Ni ñaka raba kukwe jökrä ükete kaibe gare nie ye käkwe ni dimikai sribi meden meden raba nemen nuainbare nie ye nuainne kä jutobiti Jehová kräke. Ni dimikai kwe arato ja mräkätre bätä ja ngwaitre ie ja ruin ño aune tätre dre niere ye mike ütiäte jai aune ye köböire ni täi keteitibe. Aune ni ñaka ja mikai kukwe kri te ñobätä ñan aune ni jämi kukwe den nuaindre jai ye känenkri nikwe töbikai kwin käne. Ne madakäre, nitre töi bobre ye tuin kwin krubäte Jehovai. Kukwe ye jökrä tä mike gare nie ñobätä ütiäte krubäte ni Ngöbö mikaka täte ye rabadre ja töi mike bobre. Kukwe tare rabadre ni kisete ye ngwane, ño ni raba ja töi mike jankunu bobre ye nikwe mikai gare jai kukwe ja tötikara ja känenkäre yekänti.