1. ¿Mä raba dre mike gare Santiago mräkätre yebätä?

 SANTIAGO Jesús eteba ye ririabare nitre ja mräkäre dite kukwe ja üairebiti ye ngätäite. * Niara rün José aune meye María nämäne Jehová tarere krubäte aune nämäne ja di ngwen sribikäre kwin kräke. Kukwe mada ütiäte namani Santiagokwe arato. Niara eteba bäri umbre namani Mesías käbämikani ye erere. ¡Nitre ja mräkäre ye kwrere ngätäite Santiago ririabare ye kukwe kwin krubäte namani kwe!

2. ¿Kukwe meden keta kabre nämäne Santiagokwe eteba umbre kwe ye mikakäre tuin ütiäte jai?

² Kukwe keta kabre nämäne Santiago ie eteba umbre kwe ye mikakäre tuin ütiäte jai (Mat. 13:55). Ñodre, kä nämäne 12 Jesubiti ngwane kukwe Ngöbökwe nämäne gare kwin krubäte ie, ye medenbätä nitre umbre Jerusalén ja tötikaka krubäte ye töi mikani niä kwe (Luc. 2:46, 47). Ne madakäre, Santiago nämäne sribire kribätä Jesús ben raba ruin nie. Ye erere akräke, eteba umbre kwe ye namani gare kwin krubäte ie raba ruin nie. Käre Nathan Knorr nämäne niere: “Mätä sribire ni iti ben ngwane kukwe keta kabre tä nemen garebätä mäi”. * “Jesu abko nikani niren bäri kri amne nikani töi ngitiekä bäri kri arato. Mdakäre abko, Ngöbö nämane niara ngibiarebti kuin janknu amne ni kwati namani niara tarere kri arato” ye jutuabare Santiago ie raba ruin nie  (Luc. 2:52). Santiago ye rabadre ni ja tötikaka kena Jesukwe näre, akwa ye erere ñan namani bare.

3. ¿Jesús jatani kukwe driere ngwane Santiago ja töi mikani ño?

³ Jesús nämäne kukwe driere kä tibienbätä ngwane Santiago ñaka namani ni ja tötikaka kwe (Juan 7:3-5). Jesús dokwäbiti “kä namani ngwarbe” mräkätre kwe namani niere, ye ngätäite Santiago nämäne kukwe ye niere arato raba ruin nie (Mar. 3:21, TNM). Aune Jesús murie ketani kribätä ngwane, Santiago nämäne María ben yete ye mika ñaka gare jire (Juan 19:25-27, TNM).

4. ¿Kukwe ketebu meden ni bike mike gare jai?

⁴ Kä nikani ta ye bitikäre Santiago namani tödeke Jesús ie aune namani ütiäte konkrekasionte. Kukwe ütiäte ketebu raba nemen gare Santiago yebätä nie ye nikwe mikai gare jai kukwe ja tötikara nekänti: 1) ¿ñobätä nikwe ja töi mikadre bobre? 2) ¿ñokänti ni raba nemen dirikä kwin krubäte?

5. Jesús ganinkröta ye bitikäre ja mikani tuare kwe Santiago ie ngwane, ¿Santiago ja töi mikani ño?

⁵ ¿Ñongwane Santiago namani ni ja tötikaka metre Jesukwe? Jesús ganinkröta ye bitikäre “ja mikani tuadre kwe Santiagoye amne nitre niara kukwei ngwianka mda mdaye” (1 Cor. 15:7). Santiagokwe ja tuani Jesús ben ye bitikäre niara namani ni ja tötikaka Jesukwe. Jerusalén yete nitre apóstol namani ja ükaninkrö kwin üai deme käbämikani ietre ye ngübare ngwane, Santiago nämäne ben yete siba (Hech. 1:13, 14). Kä nikani ta ye bitikäre, Santiago namani nitre braibe konkrekasionte jökrä ngübabitikä siklo kena ye erere arato (Hech. 15:6, 13-22; Gál. 2:9). Aune kä 62 ye känenkri, üai deme ye köböire Santiago käkwe tärä tikani nitre dianinkä nänkäre kä kwinbiti ye kräke. Nikwe nünain kä kwinbiti o nikwe nünain kä tibienbätä, akwa tärä ye täbe ni dimike kä nengwane (Sant. 1:1). Sacerdote judío bäri kri Anán käkwe Santiago murie keta mananbare ye Josefo ni ja tötikaka siklo kenabätä tä mike gare. Santiago ja ngwani metre Jehovai nememe niarakwe sribibare mrä kä tibienbätä ye ngwane.

6. Ñobätä Santiago aune nitre ji ngwanka kukwebätä niara näire, ¿ye ñaka ja töi mikani ja erebe?

⁶ Santiago ja töi mikani bobre. Kä nikani ta ye bitikäre, Santiago aune nitre ji ngwanka kukwebätä käkwe ja töi mikani ño ye ani mike gare jai. Jesús ye abokän Ngöbö monsoi ye kukwe keta kabre nämäne mike gare metre ta namani gare Santiago ie ngwane, ja töi bobrebiti kukwe ye kani ngäbiti kwe. Akwa sacerdote bäri ütiäte nämäne Jerusalén ye ñaka ja töi mikani  ye erere. Ñodre, Jesús käkwe Lázaro ganinkröta ye ngwarbe ye niaratre ñan raba mike gare. Akwa Jehovakwe Jesús juani ye niaratre rabadre mike era jai näre, jerekäbe tö namani Jesús aune Lázaro murie ketabätä (Juan 11:53; 12: 9-11). Ye bitikäre Jesús ganinkröta ye niaratre ja di ngwani üke nitrebätä (Mat. 28:11-15). Nitre ji ngwanka kukwebätä ye nämene bike kri, yebätä ñaka Mesías ye kani ngäbiti kwetre.

7. ¿Ñobätä ni rabadre ja ngübarebiti bika kri yebätä?

⁷ Kukwe ja töi kräke: Bika kri yebätä nikwe ja ngübadrebiti aune nikwe ja tuadremetre tötikakäre Jehovai. Bren ye köböite ni brukwä ñan raba kite sribire kwin aune ye erere arato bika kri ye raba ni brukwä mike ribi aune ye köböite ñaka raba nemen nuäre ni kräke Jehová mikakäre täte. Nitre fariseo käkwe ja brukwä mikani ribi krubäte, yebätä Jesús ye abokän Ngöbö monsoi aune üai deme kwe nämänebätä, ye kukwe keta kabre nämäne bämike ye niaratre ñaka kani ngäbiti (Juan 12:37-40). Niaratre ja töi mikani käme krubäte, yebätä nüna kärekäre ye nianinte niaratre kän (Mat. 23:13, 33). Nikwe Ngöbö kukwei aune üai deme kwe ye tuanemetre jankunu ja töi ükete ja ngwankäre kwin aune ja jie ngwankäre kukwe diankäre nuaindre jai ye ütiäte krubäte (Sant. 3:17). Santiago töi nämäne bobre yebätä ja tuanimetre kwe dirikäre Jehovai. Aune ja töi mikani bobre kwe ye köböire namani ni dirikä kwin krubäte ye ni bike mike gare jai ja känenkäre.

8. ¿Ni raba dre nuainne rabakäre ni dirikäre kwin?

⁸ Santiago ñaka ja tötikabare krubäte kwelate. Nitre ji ngwanka kukwebätä niara näire kräke, Santiago, Pedro aune Juan ye abokän nämäne ngwarbe nitre mada mada erere aune niaratre käkwe “ja töitikani ñakare” ye kwrere nämäne nemen tuin ietre (Hech. 4:13). Santiagokwe tärä tikabare yebiti nemen gare metre nie, niara nämäne ni dirikä kwin krubäte. Ni ñan ja tötikabare krubäte kwelate Santiago erere, akwa yebiti ta üai deme Jehovakwe yebiti aune juta kwe tä ni kite yebiti ni raba nemen ni dirikä kwin ye kwrere. Santiago kukwe bämikani aune kukwe meden raba nemen gare ja töi kräke nie niarabätä ye ani mike gare jai.

9. ¿Santiago nämäne dirire ño yebätä mä raba dre niere?

⁹ Kukwe nuärebiti Santiagokwe blitabare aune kukwe raba nüke gare yebiti kukwe mikani gare  kwe. Ye köböire nitre rabadre dre nuainne aune nuaindre ño kwetre ye nämäne nüke gare ietre. Ñodre, ni kristianobätä kukwe ñaka kwin nuain raba, yekäre tädre juto biare aune ñaka brukwä rabadre rubun jankunu mikani gare kwe kukwe nuärebiti. Tikani kwe: “Nitre kä ngwanina nüke jai yebätä kätä juto ni raba niere. Job kä ngwani nüke jai ye mun tärä kukwe nuin aune Jehovakwe dre nuainbare mrä kräke ye munkwe tuanina, aisete Jehová tä ni tarere krubäte aune tä ni mike tuin bobre jai ye gare munye” (Sant. 5:11, TNM). Santiago nämäne dirire kukwe Ngöbökwe yebiti ye tuin nie. Nire tä ja ngwen metre Jehovai ye kräke Job erere, Jehovata kukwe kwin mike nemen bare kräke ye niarakwe mikani gare kukwe Ngöbökwe yebiti. Kukwe nuärebiti aune raba nüke gare kwin nitre ie yebiti Santiago käkwe diribare. Ye köböire nitre töi mikani metrere kwe Jehovabätä aune ñaka jabätä.

10. ¿Ni raba dre nuainne dirikäre Santiago erere?

¹⁰ Kukwe ja töi kräke: Diridre kukwe nuärebiti aune Ngöbö kukwei yebiti. Kukwe gare krubäte nie ye ñan ai ni tö mikai gare, ñakare aune Jehová töbätä aune töita nibätä ye ni tö mikai gare (Rom. 11:33). Ni täi käre dirire Biblia yebiti ngwane kukwe ye raba nemen bare nie. Ñodre, ni ja tötikaka nibe ye tä ja tuin kukwe keteiti ben aune ni tädre niara täte ngwane nikwe dre nuaindre ye ñan ai ni tö niedi ie, ñakare aune nitre kädekateta Bibliabätä yebätä ni tö töbikamana ie, Jehová töita ño aune ja ruin ño ie ye ni tö mikai gare ie. Ye köböire kukwe meden nemen gare ie, ye tö jatai mikai täte ñan kä mikakäre juto nibätä ñakare aune kä mikakäre juto Jehovabätä.

11. ¿Nitre kristiano ruäre nämäne kukwe ñaka kwin meden nuainne aune Santiagokwe dre niebare ietre? (Sant. 5:13-15).

¹¹ Kukwe meden ben ja mräkätre nämäne ja tuin ye nämäne nüke gare Santiago ie. Kukwe meden meden ben ja mräkätre nämäne ja tuin ye nämäne gare ie aune niaratrekwe dre nuaindre ye mikani gare metre ta kwe ietre, ye nemen gare nie tärä tikani kwe yebiti. Ñodre, nitre kristiano ruäre kräke ñaka nämäne nemen nuäre kukwe mikakäre täte (Sant. 1:22). Niaratre ruäre nämäne nitre jondron bäkäne ye mike bäri ütiäte jai (Sant. 2:1-3). Aune mada kräke ñaka nämäne nemen nuäre ja tidrä gobrainkäre (Sant. 3:8-10, TNM). Nitre kristiano ye ñaka nämäne ja ngwen kwin, akwa niaratre ñaka raba ja töi kwite ye erere Santiago ñaka mikani tuin jai. Mäträbare kwe bätätre töi kwinbiti aune metre ta. Ne madakäre, nire ñaka nämäne dite kukwe üairebiti ye niarakwe töi mikani ja di kärere nitre umbre ie (ñäkädre Santiago 5:13-15 yebätä).

12. ¿Nita ni ja tötikaka dimike ngwane ni raba ja töi mike ño kwin?

¹² Kukwe ja töi kräke: Nitre mada tä ja tuin kukwe meden ben ye nikwe mikadre nüke gare jai, akwa nikwe ja töi mikadre kwin. Kukwe meden nieta Bibliabätä ye ñaka tä nemen nuäre nitre ja tötikaka kräke mikakäre täte (Sant. 4: 1-4). Niaratre tä ja ngwen ño yebätä ja töi kwitadre kwetre aune ja töi mikadre kwe ni kristiano erere, yekäre kä rabadre niken ruäre ta nuaindre kwetre yekäre. Kukwe medenbätä nitre ja tötikaka ye rabadre ja töi kwite, ye nikwe ñaka kä jürä ngwandre jabätä mikakäre gare ietre Santiago ye erere. Akwa ni rabadre ja töi mike kwin arato, nitre töi bobre ye Jehová jatai ngwena ja kokwäre aune ja di biain kwe ietre ja töi kwitakäre ye ie nikwe tö ngwandre (Sant. 4:10).

13. ¿Dre nükani gare jabätä Santiago ie? (Sant. 3:2).

¹³ Santiago töbikabare metre jabätä. Niara abokän Jesús eteba o sribi ütiäte nämäne kisete ye ñan aibätä niara bäri ütiäte nitre kristiano mada kräke ye nütübare kwe. Aune blitabare kwe nitre kristiano yebätä ngwane “ti mräkätre tare tikwe” niebare kwe (Sant. 1:16, 19; 2:5, TNM). Niara abokän töi metre ye erere ñaka bämikani kwe. Ñakare aune “ni jökrä käta  ja mike ngite bätäkä ngwarbe Ngöbö rüere” niebare kwe ngwane yete blitabare jabätä kwe arato (ñäkädre Santiago 3:2 yebätä).

14. ¿Kukwe tärä nainte nie ye ñobätä ni rabadre mike gare arato?

¹⁴ Kukwe ja töi kräke: Ni jökrä tä ja mike ngite ye nikwe ngwandre törö jai. Kukwe ruärebätä ni abokän bäri ütiäte nirei ie nita dirire ye kräke ye ni ñaka tö nütüdi jire. ¿Ñobätä ñakare? Ñobätä ñan aune kukwe ñaka nainte nie ye erere nikwe bämikadre ni ja tötikaka okwäte ngwane, kukwe meden ribeta Jehovakwe ie ye ñaka raba nemen bare jire ie ye raba nemen ruin ie. Akwa kukwe ja jie ngwankäre tä Bibliabätä ye ñaka tä nemen nuäre käre ni kräke mikakäre täte ye nikwe mikai gare metre aune Jehovakwe ni dimikanina ño ja töi kwite ye nikwe mikai gare ni ja tötikaka ie ngwane, niara raba sribire Jehová kräke arato ye nikwe dimikai mike nüke gare ietre.

15. ¿Kukwe ñobiti Santiago nämäne kukwe bämike? (Santiago 3:2-6, 11, 12; 3:10 [NGT]).

¹⁵ Kukwe raba mate nitre brukwäte yebiti Santiagokwe kukwe bämikani. Erametre üai deme ye käkwe niara dimikani, akwa eteba umbre kwe nämäne kukwe meden bämike dirikäre yebätä ja kitani kwe aune kukwe keta kabre namani garebätä ie raba ruin nie. Kukwe bämika nämäne Santiagokwe yebiti nämäne kukwe mike gare metre ta aune nuäre rükakäre gare (ñäkädre Santiago 3:2-6, 11, 12; 3:10 [NGT] yebätä). *

16. ¿Ñobätä ni rabadre kukwe kwin yebiti kukwe bämike?

¹⁶ Kukwe ja töi kräke: Kukwe kwin diandre jai kukwe bämikakäre. Kukwe kwin yebiti nita kukwe bämike ngwane nita nitre dimike dre kukwe nuata kwe ye bämike ja töite. Kukwe meden bämikata nikwe niaratre okwäte ye raba niaratre dimike kukwe ütiäte Bibliabätä ye ngwen törö jai. Kukwe bämikadre ño kwin ye nämäne gare bäri kwin Jesús ie aune eteba kwe Santiago käkwe kukwe ye erere nuainbare arato. Santiago käkwe kukwe bämikani aune ñobätä namani kwin krubäte ye ani mike gare keteiti jai.

17. ¿Kukwe bämikani tä Santiago 1:22-25 ye ñobätä kwin krubäte?

¹⁷ (Ñäkädre Santiago 1:22-25 yebätä). Kukwe keta kabrebätä kukwe bämikani ñuaibätä ye namani kwin krubäte. Santiago tö namani dre mikai gare ye nämäne gare metre ie: kukwe Ngöbökwe käkwe ni dimikadre yekäre ñaka jerekäbe ñäkädrebätä, ñakare aune kukwe nieta yete ye mikadre täte. Kukwe meden raba nüke  gare jötrö ngwarbe nitre ie yebiti Santiago käkwe kukwe bämikani: ni iti nämäne ja tuin ñuaite yebätä. ¿Niara tö namani dre mikai gare? Ni iti tä ja tuin ñuaite aune ja täbe ükadrete ie rükadre gare jabätä ie, akwa ñaka nuaindre kwe ngwane ngwarbe tä ja tuin ñuaite. Ye erere arato, nita ñäke Bibliabätä aune nikwe ja töi ükadrete rabadre gare nie, akwa nikwe ñaka ja töi ükadrete ngwane ngwarbe nita ñäke Bibliabätä.

18. ¿Nita kukwe bämike ngwane ni tö kukwe ketamä meden nuaindi?

¹⁸ Nita kukwe bämike ngwane ni tö kukwe ketamä nuain ja ngwankäre Santiago erere: 1 kukwe medenbätä blitata nikwe ye ererebätä ni rabadre kukwe bämike; 2 kukwe raba nüke gare jötrö nitre ie yebiti nikwe kukwe bämikadre, aune 3 ni tö kukwe meden mikai gare ye rükadre gare metre. Ñan tä nemen nuäre ni kräke kukwe bämikakäre ngwane, ni raba kukwe känene täräkwata Índice de las publicaciones Watch Tower yete. “Ejemplos” nieta yekänti kukwe keta kabre bämikata ye raba kwen nie. Akwa kukwe bämikata nikwe ye abokän micrófono ye kwrere ye nikwe ngwandre törö jai: ñobätä ñan aune kukwe meden bäri ütiäte ye mikata gare kukwe mada yebiti ta kukwe bämikata yebiti. Aisete kukwe bäri ütiäte ni tö driei ye erere känti ni rabadre kukwe bämike, akwa kukwe bäri ütiätebätä ni tö rabai ni dirikä kwin krubäte ye abokän ni tö nitre kwati dimikai ne kwe rabadre Jehová mräkätre tä nüne kä jutobiti ye ngätäite aune ñaka nitre töi mikakäre jabätä.

19. ¿Ja mräkätre ja üaire ye tare nikwe ye nita bämike ño?

¹⁹ Erametre ni eteba töi metre yebe ni ñan ririabare, akwa ja mräkätre kwati ja üairebiti yebe nita sribire gwairebe Jehová kräke ye kukwe ütiäte tä nikwe. Nita kä denkä jai rabakäre gwaire niaratre ben, ja kitakäre niaratrebätä aune ja töi mike kwatibe sribikäre niaratre ben kukwe driebätä aune diribätä ngwane ni raba ja tare bämike ietre. Nita ja di ngwen ja ngwankäre Santiago erere ja ngwanta ño nikwe yebiti, dre nuainta nikwe aune dirita ño nikwe yebiti ngwane nita Jehová käikitekä aune nita nitre töi kwin ye dimike ne kwe rabadre nökrö ni Rün kä kwinbiti ni tarekä ye ken.