1, 2. a) ¿Biblia tä dre mike gare Moisés yebätä aune dre nuainbare kwe? b) ¿Ñobätä ni rabadre ja di ngwen ja töi mike jäme?

BIBLIA tä niere: “Moisés ye abokän töi nämäne bäri jäme nitre mada nünanka kä tibienbätä yebiti ta” (Núm. 12:3). Moisés ie ja ñaka nämäne nüke törö, dre nuaindre kwe ye ñaka nämäne nemen gare ie aune kä jürä nämänebätä, ¿ye ai gärätä? Ni töi jäme abokän ja ngwen ye erere nitre ruäre raba niere. Akwa ye ñaka metre. Moisés ja ngwani dite, ja töi mikani kwatibe kwe aune kä jürä ñaka nämänebätä. Jehová diebiti ja tuani kwe rei dite Egipto yebe, niara nitre 3 millón jie ngwani kä ngwarbe nötare yete ta raba ruin nie aune juta Israel dimikani kwe nitre ja mikaka rüere ganainne.

² Kukwe ben Moisés ja tuani ye erere ben ni ñaka ja tuin, akwa mantre jetebe nita ja tuin nitre töi ñaka kwin o kukwe keta kabre ben abokän köböite ñaka tä nemen nuäre ni kräke ja töi mikakäre jäme. Akwa kukwe ütiätebätä ni raba ja di ngwen ja töi mike jäme. Jehová tä käbämike, “nitre töi jäme yekwe kä tibien rabai” (Sal. 37:11). Ni raba ngwentari jai: “¿Ti raba niere ti abokän töi jäme? ¿Ti abokän töi jäme nitre mada raba niere tibätä?”. Kukwe ütiäte ngwantarita ye ni jämi mike gare känenkri, ni töi jäme nieta ye dre gärätä ye nikwe mikadre nüke gare käne jai.

3, 4. a) ¿Nita ja töi mike jäme nieta ye ñobätä bämikata dän sribeta bä nuäre ye kwrere? b) ¿Ni töi meden meden kwin nita ribere jai ja töi mikakäre jäme aune ñobätä?

³ Ni töi jäme ye abokän dän naune (nagua) dikata ye kwrere. ¿Ñobätä nita ye niere? Ñobätä ñan aune dän naune dikata ye ngwane dän kukwän bätäkä ngwarbe mikatabätä ne kwe rabadre tuin tuäre. Ye erere arato ni töi rabadre jäme yekäre, ni töi keta kabre kwin ye nikwe bämikadre. Ni töi jäme nieta ye ngätäite ni töi bobre, nita Ngöbö kukwei mike täte, nita nitre mada kain ngäbiti töi jämebiti aune ñaka kä jürä ngwen jabätä. Jehová ni kadre  ngäbiti ie ni tö yekäre nikwe kukwe ütiäte ye nuaindre. Ñobätä ye ütiäte ani mike gare jai. *

⁴ Nitre töi bobre ye aibe tä Ngöbö kukwei mike täte aune Ngöbö töita ño ye erere tä nuainne. Aune niara tö ni tuai nitre mada kain ngäbiti töi jämebiti (Gál. 5:22). Akwa, Jehová töita ño ye erere nita nuainne ngwane Satana tä nemen rubun krubäte. Ye medenbätä, ni töi bobre aune nita nitre mada kain ngäbiti töi jämebiti akwa nitre kwati gobrainta Satanakwe ye brukwä ni kräke (Juan 15:18, 19). Akwa yebiti ta, nikwe ñaka kä jürä ngwandre jabätä.

5, 6. a) ¿Ñobätä Satana brukwäta nitre töi jäme ye kräke? b) ¿Kukwe meden meden ngwantarita abokän nibike mike gare jai?

⁵ Nire töi ñaka jäme, ye abokän tä bike kri, nemen rubun aune ñaka Jehová mike täte. Satana tä ja ngwen ye erere. Ye medenbätä, niara brukwä nitre töi jäme ye kräke, ñobätä ñan aune nitre töi kwin ñaka ja ngwen niara töi käme ye kwrere. Ne madakäre, niara ni ngökaka, ñobätä ñan aune niara tä dre niere o dre nuainne akwa yebiti ta ñaka raba ni Ngöbö mikaka täte ketebätä Jehová mikakäre täte (Job 2:3-5).

⁶ Ne madakäre, ¿kukwe meden känti ñaka raba nemen nuäre ni kräke ja töi mikakäre jäme? Aune, ¿ñobätä nikwe ja di ngwandre jankunu ja töi mike jäme? Kukwe ngwantarita ye mikakäre gare, ani kukwe mike gare jai Moisés, nitre nimä hebreo aune Jesús yebätä.

7, 8. ¿Ñaka Moisés mikani ütiäte jai ye ngwane ja töi mikani ño kwe?

⁷ Ni kädekata kri ye ngwane. Ñodre, nitre tä jie ngwandre nie ye ñaka tä ni mike ütiäte jai o kukwe nieta nikwe ye ñaka mike ütiäte jai ngwane, ñaka raba nemen nuäre ni kräke ja töi mikakäre jäme. ¿Kukwe ye erere namanina bare nibätä? Ni mräkä ruäre käkwe kukwe ye erere nuaindre nibätä ngwane, ¿nikwe töbikadre ño? Moisés dre nuainbare ye ani mike gare jai.

⁸ Jehová niara kädekani nitre Israel jie ngwankäre aune kukwe ükaninte kwe nuainkäre juta Israel ie ye tika mananbare kwe ie. Yebiti namani gare metre Ngöbö nämäne Moisés die mike. Akwa yebiti ta, Míriam aune Aarón blitabare blo niarabätä aune meri ben niara ja mäkäninte  yebätä ñäkäbare kwetre niara rüere. Ni mada tädre kädekani niara erere akräke rabadre rubun aune ja ngie mikadre kwe. Akwa Moisés ñaka namani rubun bengwairebe aune Jehovakwe Míriam mikadreta kwin bren lepra yebätä ribebare kwe ie (Núm. 12:1-13). ¿Ñobätä ja töi mikani kore kwe?

9, 10. a) ¿Jehová köböire dre nükani gare Moisés ie? b) Nitre tä ji ngwen mräkätre käne aune nitre umbre ji ngwanka konkrekasionte, ¿ye raba dre mike gare jai Moisés yebätä?

⁹ Moisés ja töi mikani kore, ñobätä ñan aune kukwe nämäne gare krubäte Jehovabätä ie. Niara nünanbare kä 40 te rei Egipto ben, ye ngwane töi ñaka nämäne jäme. Nämäne nemen rubun jötrö ngwarbe, yebätä ni iti ñaka nämäne kukwe kwin nuainne namani tuin ie ye ngwane murie ketani kwe. Niarakwe kukwe nuainbare ye Ngöbö nämäne kain ngäbiti namani ruin ie. Nitre Israel jie ngwankäre niara ñaka rabadre kä jürä ngwen jabätä ye ñan aibe, ñakare aune rabadre ja töi mike jäme ye Jehovakwe driebare ie kä 40 te. Ye nuainkäre rabadre ja töi mike bobre, Ngöbö kukwei mike täte aune rabadre nitre mada kain ngäbiti töi jämebiti arato. Kukwe namani gare ie ja töi kräke aune namani nitre jie ngwen kwin (Éx. 2:11, 12; Hech. 7:21-30, 36).

¹⁰ Kä nengwane, nitre tä ji ngwen mräkätre käne aune nitre umbre ji ngwanka konkrekasionte ye rabadre ja ngwen Moisés erere. Mätä kädekani ji ngwankäre ngwane, mä ñaka mikadre ütiäte jai ngwane mä ñaka raba rubun jötrö ngwarbe. Rante mäi ngwane mäkwe ka ngäbiti töi bobrebiti (Ecl. 7:9, 20). Mäkwe Ngöbö kukwei mika täte aune kukwe ükadrete ño Jehovata niere ye erere mäkwe nuain bätä mäkwe nitre mada ka ngäbiti töi jämebiti (Prov. 15:1). Nitre ji ngwanka mräkätre käne aune nitre ji ngwanka konkrekasionte tätre ja töi mike jäme ye tä kämike juto Jehovabätä, tätre nitre mada töi mike nüne töi jämebiti aune tätre kukwe kwin bämike ja töi mikadre ño jäme yebätä.

11-13. ¿Monsotre nimä hebreo kukwe meden kwin bämikani ni kräke?

¹¹ Ja mikata ni rüere ye ngwane. Mekerabe nükebe nengwane gobrantre tä ja mike juta Jehovakwe rüere. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune nitre ja mikaka ni rüere ye raba niere ni ja mikani ngite yebätä, akwa metrere kukwe nieta nete nebätä niaratre tä ja mike ni rüere: “Nunkwe Ngöbö mikadre täte, akwa mun abko ñan kukwei mikadre täte nunkwe” (Hech. 5:29). Ni kötai raba, ni kita raba ngite o ni nuain raba tare. Akwa Jehová köböire ni ñaka tä ja ngie mike, ñakare aune nita nemen kwekebe kukwe tare yebiti ta.

¹² Monsotre nimä hebreo Hananías, Misael aune Azarías * jänikani Babilonia, niaratre kukwe kwin bämikani yebätä ani töbike. Rei Babilonia  ribebare ietre niaratre rabadre ja mike ngukodokwäbiti jondron üai sribebare orore ye känenkri. Niaratre ñaka jondron üai ngwarbe ye mikai ngöböre jai aune ñobätä ñaka nuaindi kwetre ye mikani gare kwetre töi jämebiti aune rei ye mikani ütiäte kwetre jai. Rei niaratre rä ötani ñukwä ngire krubäte yebiti akwa niaratre Ngöbö kukwei mikani täte. Ngöbökwe niaratre mikai kwäre ye ñaka nämäne gare ietre, aisete Jehová töi nämäne ño ye rabadre bare yei nämänentre tö ngwen. Akwa köbö yete Ngöbökwe niaratre mikani kwäre (Dan. 3:1, 8-28). Yebiti bämikani kwetre nitre töi jäme yebätä kä jürä ñaka aune gobrantre o kukwe mada mada ñaka raba ni denkä mento Jehová mikabätä täte (Éx. 20:4, 5).

¹³ Ja ngwandre metre Jehovai yebätä ni nuadrete ngwane, ¿ni raba ja ngwen ño nitre nimä hebreo ye erere? Nikwe ja töi mikadre bobre aune niara ni ngübai yei nikwe tö ngwandre (Sal. 118:6, 7). Aune ni mada tä kukwe ngwarbe niere nibätä ye ngwane, nikwe blitadre töi jämebiti aune mikadre ütiäte jai (1 Ped. 3:15). Ne madakäre, kukwe meden ñaka raba ni mike ja kete kwin ni Rün kä kwinbiti ben, ye nikwe ñaka ja töi mikadre kain ngäbiti.

14, 15. a) ¿Töbikakwe tä nemen ni kisete ye ngwane dre raba nemen bare? b) Kukwe nieta Isaías 53:7, 10 ye erere, ¿töbikakwe nämäne Jesús kisete akwa ja töi mikani jäme kwe yebiti kukwe kwin bämikani ño kwe ni kräke?

¹⁴ Nita nemen töbike krubäte ye ngwane. Kukwe keta kabre tä ni jökrä mike töbike krubäte. Ñodre, examen tä nemen nuaindre kwelate nie o sribi tä nemen nuaindre nie yebätä ja tärä nemen ruin ye erere nie. O ni operadre niedre nie o examen tä nemen nuaindre nie ye ngwane ja raba nemen ruin kore nie. Kukwe kri tä nemen ni kisete ye ngwane ja töi mikadre jäme ye ñaka tä nemen nuäre ni kräke. Yebätä kukwe ñaka era akwa ye raba kite mate tare nibätä. Aune ni raba ñäke tare ni madai o ni ñaka raba mike ütiäte jai. Ruäre ngwane nita nemen töbike krubäte ye ngwane, nikwe töbikadre Jesubätä.

¹⁵ Sö namanina braibe niara käne Kä tibienbätä ye ngwane niara ja tuani kukwe keta kabre ben. Jesús nuaindi tare krubäte aune murie ketai ye nämäne gare ie (Juan 3:14, TNM; Gál. 3:13, TNM). Niara murie keta jämi ye känenkri nämäne ulire krubäte niebare kwe (Luc. 12:49). Aune niara murie keta jämi ye känenkri niebare kwe: “¡Aingwaree, ti nibi nekwetekä krübäte dikaro ja jiebti bäre!”. Niara töi nämäne bobre aune nämäne Ngöbö mike täte ye bämikani kwe kukwe niebare kwe nebiti: “Tata tikwe, kukwe kite tare krübäte ti rüere, ngäniene ti nibi nekwetekä, aisete den tibti ta [...] ti jatani kukwe ne mikakäre täte aisete. Ti Rün tikwe, ja bä mike ütiäte” (Juan 12:27, 28). Kä nükani ye ngwane, niara ñaka kä jürä ngwani jabätä, ja mikakäre gare nitre ja mikaka Ngöbö rüere yei, nitre ye käkwe nuainbare tare aune murie ketani ye ni raba bämike ja töite. Töbikakwe nämäne krubäte Jesús kisete aune ja tare nikani kwe akwa yebiti ta, niara ja töi mikani jäme bätä Ngöbö töi nuainbare kwe. Erametre, töbikakwe tä nemen ni kisete akwa ja töi mikadre jäme ye Jesús bämikani kwin ni kräke (ñäkädre Hechos 8:32 yebätä).

16, 17. a) ¿Nitre apóstol käkwe Jesús töi jäme ye gani kukwe medenbiti? b) ¿Ni raba ja ngwen ño Jesús erere?

¹⁶ Köbö mrä deu te Jesús nämäne Kä tibienbätä ye ngwane, nitre apóstol käkwe niara töi gani. Köbö yete deu niara nämäne töbike krubäte ye ni raba bämike ja töite. Ñodre, Ngöbö mikai täte metre kwe ye aibe köböire kukwe kwin rabai nitre millón kwati krubäte yekwe ye nämäne gare ie. ¿Ye erere nuainbare kwe? (Rom. 5:18, 19, TNM). Jesukwe Rün käikitadrekä o ñakare ye namani bämikadre ie (Job 2:4). Niara nämäne mröre ja ketamuko kwin kwe yebe ngwane, niaratre “mden bäri ütiäte abko btä nikani ja kwete”. Kukwe yebätä bä kabre niarakwe mäträbare bätätre, ¡aune mrä dere nuainbareta kwetre arato! Akwa yebiti ta, Jesús ñaka namani rubun, ñakare aune ja töi mikani jäme kwe  niaratre kräke. Ja töi mikani kwin kwe akwa kukwe metre niebare kwe ietre, mada bati niaratre rabadre ja ngwen ño ye mikani gare kwe ietre. Aune niaratre ñaka kämikaninkä niarabätä yebätä kwin niebare kwe ietre (Luc. 22:24-28; Juan 13:1-5, 12-15, TNM).

¹⁷ ¿Kukwe ye erere ben nikwe ja tuadre ngwane nikwe dre nuaindre? Töbikakwe tädre ni kisete akwa nikwe ja töi mikadre jäme Jesús erere. Jehovakwe kukwe biani nuaindre ne nikwe mikadre täte töi kwinbiti: “Munkwe jankunu kä ngwan nüke jai kwärikwäri” (Col. 3:13, TNM). Ni jökrä tä kukwe niere aune kukwe nuainne ye ñaka tä mate kwin ni madabätä ye nikwe ngwandre törö jai, ye köböire rabai bäri nuäre ni kräke kä ngwankäre nüke jai (Prov. 12:18; Sant. 3:2, 5). Aune nire töi kwin yei nikwe kwin niedre arato (Efes. 4:29).

18. a) ¿Nitre töi jäme ye Jehovata dimike ño kukwe kwin den nuaindre jai? b) ¿Niaratre dre nuaindre ne kwe Ngöbökwe dimikadre?

¹⁸ Nikwe kukwe kwin diain nuaindre jai. Nikwe ja töi mikai jäme ye köböire, käre Jehovakwe ni dimikai kukwe ñaka nuäre tä nemen diandre nuaindre jai nie ye ngwane. Nire töi jäme ye Jehovata kukwe nuin ye tä käbämike nie (Sal. 10:17). Ye ñan aibe nuaindi kwe ñakare aune jie ngwandi kwe Bibliabiti arato. Tä niere: “Niarakwe nitre töi jäme ye jie ngwain kukwe metre yebiti aune nitre töi jäme yei ji Kwe ye driei kwe” (Sal 25:9). “Ni klabore ie tö ngwan raba bätä töbätä” tä Biblia, gätä, video, tärä aune täräkwata * sribere yebiti Jehovata ni jie ngwen (Mat. 24:45-47, TNM). Nikwe ja di ngwandre ja töi mike bobre ja tötikakäre kukwe keta kabre Jehovata bien nie yebätä aune kukweta nemen gare nie ye erere nikwe nuaindre.

19-21. a) ¿Qadés yete Moisés dre nuainbare? b) ¿Kukwe namani bare Moisebätä ye tä dre driere ja töi kräke nie?

¹⁹ Nikwe ñaka ja mikai ngite krubäte. Ani töbiketa Moisés yebätä. Kä kwati krubäte te niara töi nämäne bobre aune nämäne Jehová mike täte. Akwa, kä 40 te nitre israelita nänbare kä ngwarbe nötare yete ta ye köböite ja tare nikabare krubäte kwetre ye käi jatanina krüte ye ngwane Moisés ñaka ja töi mikani jäme. Ngwai kwe käkwe niara mikani kwäre Egipto ye krütani aune doboi mikani Qadés yete raba ruin nie. Ye ngwane nitre israelita namaninta ñäke niara rüere, ñobätä ñan aune dre dre ribe namani kwetre jai ye ñaka namani ietre. Biblia tä niere, ñö ñaka namani ñadre nitre ie yebätä namanintre  “ñäke Moisés ie”. Moisés jondron keta kabre ñan tuabare nuainbare Jehová köböire aune Moisés nämäne niaratre jie ngwen kwin kä kwati krubäte te akwa yebiti ta niaratre nämäne jankunu ñäke niara rüere. Ñö ñaka namani yebätä namanintre ñäke Moisés rüere (Núm. 20:1-5, 9-11).

²⁰ Nitre namani ñäke yebätä Moisés namani rubun krubäte aune ñaka ja töi mikani jäme kwe. Tödekadre kwe ñäkäkäre jä ie Jehovakwe niebare ie ye erere akwa, ñaka nuainbare kwe ñakare aune jerekäbe ñäkäbare rubune kwe nitre israelita ie aune niarakwe jondron ñan tuabare nuaindi niebare kwe ietre. Ye ngwane jä metani bobu kwe aune ñö betaninkä ere kuin. Niara bikabare kri aune namani rubun yebätä ja mikani ngite krubäte kwe (Sal. 106:32, 33). Niara ñaka ja töi mikani jäme jankunu, yebätä Jehovakwe ñaka tuanimetre nemen Kä Käbämikani yekänti (Núm. 20:12).

²¹ ¿Kukwe namani bare Moisebätä ye tä dre driere ja töi kräke nie? Kena, nikwe ja di ngwandre jankunu ja töi mike jäme. Nikwe ñaka mokredi jabiti ngwane, ni raba nemen bike kri aune ni raba kukwe niere bätä kukwe ñaka kwin nuainne. Ketebukäre, töbikakwe tä nemen ni kisete ye raba ni ngwen di nekä, ye medenbätä nikwe ja tuadre kukwe kri ben ye ngwane, nikwe ja di ngwandre ja töi mike jäme.

22, 23. a) ¿Ñobätä nikwe ja di ngwandre jankunu ja töi mike jäme? b) ¿Sofonías 2:3 tä dre mike gare?

²² Ni kriemikai. Jehová köböra nitre tä ja ngwen käme Kä tibienbätä ye gainte aune nitre töi jäme ye aibe rabai nüne. Ye ngwane, kä rabai jäme kä tibienbätä (Sal. 37:10, 11). ¿Nitre töi jäme rabai nüne ye ngätäite ni täi siba? Jehová tä dre ribere nuaindre nie Sofonías 2:3 yekänti ye erere nikwe nuaindi ngwane ni täi siba yete (ñäkädrebätä). *

²³ “Nane ngwane” ni ükadre nieta Sofonías yekänti, ¿ye dre gärätä? ¿Ni Ngöbö mikaka täte tä niara tarere tä ja di ngwen ye niara ñaka raba kriemike ai gärätä? Ye ñan ai gärätä. Ñakare aune ye tä mike gare nikwe ja di ngwandre arato. Nengwane nikwe ja di ngwain ja töi mike jäme aune Jehová mike täte ye köböire ni raba nemente nire “köbö kri Jehovakwe” yete.