1. ¿José etebatre käkwe bätä ngwani ye köböite dre namani bare?

JACOB nämäne ngobo jökrä tarere akwa José nämäne bäri tare kwe. ¿Ye matani ño José etebatre yebätä? Niaratre ye jatani bätä ngwen Josebätä ye köböite brukwä namani kräke. ¿Akräke José ja mikani ngite niaratre rüere? Ñakare. Akwa yebiti ta kä nämäne 17 biti ngwane niaratre käkwe rürübäinbare ni klabore erere. Aune jondron nire rubun känsenta käkwe murie ketani niebare kwetre rün ie. Niaratre käkwe bätä ngwani etebabätä ye köböite ñaka namanina nüne jäme jabe aune rün kwe ye brukwä ötaninte kwetre (Gén. 37:3, 4, 27-34).

2. Kukwe nieta Gálatas 5:19-21 erere, ¿bätä ngwanta ye ñobätä käme krubäte?

² Kukwe kämekäme nuainta ye ngätäite bätä ngwanta * ye kädekateta kukwe Ngöbökwe yebätä. Ni kukwe ye nuainkä ye ñaka raba nemen Gobran Ngöbökwe yete (ñäkädre Gálatas 5:19-21 yebätä). Bätä ngwanta ni madabätä ye köböite “ni mätäta neme käre ni mdabtä”, “ni rüre käre ni mdabe” aune “ni moto nebe romon jötrö ngwarbe” ni mada kräke.

3. ¿Nibike dre mike gare jai kukwe ja tötikara nekänti?

³ José etebatre kukwe nuainbare ye tä bämike bätä ngwanta ye köböite ni ñaka raba ja kete kwin jabe aune ni ja mräkäre nüne jäme jabe raba nikwite jabätä. Ni ñaka ja ngwain José etebatre käkwe ja ngwani erere ni raba nemen nütüre, akwa ni jökrä ngite aune ni brukwä raba ni ngökö ye nikwe ñaka käi kwitadrekä jabiti (Jer. 17:9). Yebätä ruäre ngwane ni tärä bätä ngwen ni madabätä, ¿ñan ererea? Dre köböite ni raba kite bätä ngwen ye  mikakäre gare jai ani ja tötike nitre ruäre kädrieta Bibliakwe yebätä, ye käkwe ni dimikai ja ngwen mokre kukwe yebätä. Arato ño ni raba ja mike bätä ngwan ye rüere aune kä jäme känene jankunu ye rabai gare nie kukwe ja tötikara nekänti.

4. ¿Ñobätä nitre filisteo nämäne bätä ngwen Isaacbätä?

⁴ Ni mada jondron bökäne ere ni ngwä. Isaac nämäne jondron bökäne krubäte yebätä nitre filisteo nämäne bätä ngwenbätä (Gén. 26:12-14). Ñö okwä te Isaac nämäne ñö denkä jondron nire kwe bukara ye te dobro ükani kwetre (Gén. 26:15, 16, 27). Nitre ruäre kä nengwane töi nitre filisteo ye erere, jondron ñaka kwetre ye dokwäre tä bätä ngwen ni madabätä. Ñan töta nemen jerekäbe jondron ni madakwe ye tuabätä jakwe, ñakare aune jondron ñaka rabadre ni madakwe ie tö arato.

5. ¿Ñobätä nitre judío ji ngwanka käkwe bätä ngwani Jesubätä?

⁵ Ni mada tareta bäri ngwane. Nitre judío ji ngwanka ye nämäne bätä ngwen Jesubätä ñobätä ñan aune nitre nämäne niara tarere krubäte yebätä (Mat. 7:28, 29). Jesús nämäne blite Ngöbö käbiti aune nämäne kukwe metre driere. Akwa yebiti ta nitre ji ngwanka kukwebätä kukwe ngwarbe niebare niarabätä bämikakäre käme nitre mada okwäbiti (Mar. 15:10; Juan 11:47, 48; 12:12, 13, 19). ¿Kukwe nakaninkä ye tä dre driere nie? Ja mräkätre ruäre konkrekasionte tätre ja ngwen ño yebätä tareta krubäte ye nikwe ja di ngwandre ñaka bätä ngwen bätätre, ñakare aune nikwe ja töi mikadre ja ngwen niaratre erere (1 Cor. 11:1; 3 Juan 11).

6. ¿Diótrefes nämäne bätä ngwen ye bämikani ño kwe?

⁶ Sribi mikata bäri ni mada kisete konkrekasionte. Siklo kena yete, nitre nämäne konkrekasion kristiano jie ngwen yebätä Diótrefes nämäne bätä ngwen. Niara tö namani ja tuai “ji dokwäte” ja mräkätre käne aisete namani apóstol Juan aune ja mräkätre mada ji ngwanka ye kädriere blo (3 Juan 9, 10). Ni ñaka ja ngwain Diótrefes erere, akwa ni tö nämäne sribi keteiti ie ye mikadre ja mräkä mada kisete ngwane ni raba kite bätä ngwen ja mräkä yebätä. Nikwe sribi ye nuaindre kwin ja mräkä ye erere rabadre tuin nie ngwane bärira jire ni raba kite bätä ngwenbätä.

7. ¿Bätä ngwan ye köböite ni töi raba kite ño?

⁷ Bätä ngwan ye kriä käme krubäte ye erere. Kriä käme tä ngätri nemenkä ngwane ñan nuäre kämikakäre, ye erere arato bätä ngwan ye ñan nuäre diankakäre ja brukwäte. Mokreta ni madabe, ni bike kri aune ni ja töi mike käbäre ye tä ni töi mike bätä ngwen bäri. Akwa ja taredre, ni mada mikadre tuin bobre jai aune ja töi mikadre kwin ni mada kräke ye ñaka raba nirien ni brukwäte bätä ngwan ye köböite. Ye medenbätä, krire jatadre nirien ni brukwäte ngwane diandrekä jötrö ngwarbe. ¿Nikwe dre nuaindre ja mikakäre bätä ngwan ye rüere?

8. ¿Dre raba ni dimike ja mikakäre bätä ngwan ye rüere?

⁸ Nikwe ja töi mikai bobre aune dreta nikwe ye käi täi juto nibätä ngwane nikwe ja mikai bätä ngwan ye rüere. Nikwe ye erere nuaindi ngwane, nikwe ñaka bätä ngwan ye tuainmetre nirien ja brukwäte. Ni töi bobre ngwane, ni abokän bäri ütiäte ni mada kräke aune ni aibe ie jondron biandre bäri ni mada kräke ye nikwe ñaka nütüdi (Gál. 6:3, 4). Dreta nikwe ye käi juto nibätä aune ye debe ni kräke ngwane, ni ñaka jondron nikwe ye ketai jondron ni madakwe yebätä (1 Tim. 6:7, 8). Ni töi bobre yebätä kätä nemen juto jondron kwin tä nemen ni madakwe ngwane.

9. Gálatas 5:16 aune Filipenses 2:3, 4 tä niere erere, ¿üai deme ye käkwe ni dimikai ño?

⁹ Dreta nikwe ye käi tädre juto nibätä, ni töi  tädre bobre aune nikwe ñaka bätä ngwandre ni madabätä yekäre nita üai deme Jehovakwe ye ribere jai (ñäkädre Gálatas 5:16; Filipenses 2:3, 4 yebätä). Ñobätä nita kukwe ruäre nuainne aune nita töbike ño ye üai deme Ngöbökwe tä ni dimike mike gare jai. Üai deme Ngöbökwe ye raba kukwe blo tä ni töite ye denkä aune täte kukwe kwin ye mike (Sal. 26:2; 51:10). Moisés aune Pablo töi nämäne bätä ngwen ni madabätä akwa ganainbare kwetre. Kukwe kwin bämikani kwetre yebätä ani ja tötike.

10. ¿Dre nakaninkä käkwe Moisés nuaninte? (Üai kena täräkwatabätä mikadre ñärärä).

¹⁰ Moisés nämäne kädekani kri sribi ütiäte nuainkäre juta Ngöbökwe yete, akwa niara aibe rabadre sribi ye erere bökäne ye ñan nütübare kwe. Bati Jehovakwe üai deme dianinkä chi niarabätä biti mikani kwe nitre umbre ji ngwanka mada nämäne nünaninkä tabernáculo ken yebätä. Ye käi nikani braibe ta ngwane, nitre umbre ji ngwanka nibu ñaka janamane tabernáculo yete yebätä üai deme nämäne aune nämänentre ja ngwen ni Ngöbö kukwei niekä erere ye namani gare ie. Nitre ye ketadrebätä kwe ribebare Josuekwe ie ngwane, ¿dre nuainbare kwe? Jehovakwe üai deme biani nitre nibu yei yebätä ñaka namani mokrere. Ñakare aune niaratre ie Jehovakwe üai deme biani blitakäre ye käi namani jutobätä (Núm. 11:24-29). ¿Ye tä dre driere nie Moisebätä?

11. ¿Nitre umbre ji ngwanka raba ja ngwen ño Moisés erere?

¹¹ Töbike kukwe keteiti nebätä, ni umbre ji ngwanka konkrekasionte kisete sribi ütiäte tä mikani. Ñodre ja tötika Ni Mikaka Mokre ye jie ngwanta kwe aune sribi ye ütiäte krubäte kräke. Akwa, ja mräkä mada kitadre kwe sribi ye nuainkäre ribedre ie. Ja mräkä umbre ye töi bobre Moisés erere ngwane, sribi diankata kän ñaka nütüdi kwe, ñakare aune kä jutobiti ja mräkä ye kitai kwe.

12. ¿Ja mräkätre kwati ye töi bobre aune sribi tä kwetre ye käi juto bätätre ye tätre bämike ño?

¹² Ja mräkätre ji ngwanka nibira umbre ye tä ja tuin kukwe mada ben ye ani mike gare jai. Kä kwati te tätre sribire ni gätä nitre umbrekwe köböikitaka erere. Akwa kätä nüke 80 bititre ngwane tätre sribi ye tuenmetre töi kwinbiti. Aune ja mräkätre circuito tuabitikä biti kätä nüke 70 ngwane töi bobrebiti tätre sribi ye tuenmetre aune tä juto sribi mada ka ngäbitikäre. Bitinkä ja mräkätre kwati sribikä Betelte kä jökräbiti tibien ñan niena Betelte akwa tätre sribi mada nuainne. Ja mräkätre mada tä sribi nuainne niaratre täte nengwane yebätä niaratre ñaka bätä ngwen.

13. ¿Ñobätä Pablo töi rabadre bätä ngwen nitre ni jätäbiti nibu yebätä?

¹³ Apóstol Pablo ye töi nämäne bobre aune sribi nuain nämäne kwe ye käi nämäne jutobätä yebiti kukwe kwin bämikani kwe. Ñaka bätä ngwan tuanimetre kwe nemen ja brukwäte. Ja di ngwani krubäte kwe kukwe driere aune töi bobrebiti niebare kwe: “Nitre Jesu kukwei ngwianka jökrä, ye ngätäite ti abko bäri ütiäte ñakare. Ti abko Jesu kukwei ngwianka ñan niedre tibtä” (1 Cor. 15:9, 10). Jesukwe kukwe driebare kä tibienbätä ye ngwane nitre apóstol ni jätäbiti nibu ye nämäne näin ben. Jesús murie ketani aune nikaninta kä kwinbiti ye bitikäre Pablokwe ja mikani kristiano. Ye bitikäre niara kädekani apóstol kukwe driekäre juta mada mada te akwa ñaka namani nitre ni jätäbiti nibu ye ngätäite (Rom. 11:13; Hech. 1:21-26, TNM). Akwa dre nuain nämäne kwe ye käi nämäne jutobätä aune nitre ni jätäbiti nibu käkwe ja ketabare kwin Jesube yebätä ñaka bätä ngwani kwe.

14. ¿Sribi nuainta nikwe ye käi juto nibätä aune ni töi bobre ngwane nikwe dre nuain?

¹⁴ Ni töi bobre aune nita dre nuainne ye käi juto nibätä Pablo erere ngwane, Jehová tä ja mräkätre mada kisete sribi mike ye nikwe mikai ütiäte jai (Hech. 21:20-26). Jehová tä  nitre umbre ji ngwanka kädeke konkrekasion kristiano ngübabitikäre. Ja mräkätre kädekani ye töi ngite akwa Jehová kräke niaratre ye jondron ütiäte “bianta ngwarbe ye kwrere” (Efes. 4:8, 11, TNM). Nita ja mräkätre kädekani ye mike ütiäte jai aune töi bobrebiti nita niaratre kukwei mike täte ngwane, nita jäme ja mräkätre ben konkrekasionte aune nita ja kete kwin Jehovabe.

15. ¿Nikwe ñaka bätä ngwandre yekäre dre nuaindre?

¹⁵ Bätä ngwanta jabätä ngwane nüna ñaka raba jäme jabe. Yebätä “jändrän jökrä käta ni die mike nüne jäme jabe kwärikwäri amne tä ni die mike gwaire jökrä” ye nikwe känändretari bäri niebare Jehovakwe (Rom. 14:19). Ye mikakäre täte, ütiäte krubäte nikwe kukwe ketebu nuaindre. Ye abokän, bätä ngwan ye nikwe diandrekä ja töibätä aune nitre töi mikadre ye erere nuainne arato. ¿Ni raba dre nuainne nitre mada dimikakäre ñaka bätä ngwen ni madabätä aune kä jäme känene jankunu?

16. ¿Ni raba ja mräkätre dimike ño ne kwe ñaka bätä ngwandre kwetre?

¹⁶ Nita ja töi mike ño aune nita jondron nuainne ye tä nitre töi mike ye erere nuainne arato. Jondron tä nikwe ye nikwe dikaidre ie nitre kä nebätä tö (1 Juan 2:16). Ye köböite bätä ngwanta bäri jabätä. ¿Ja mräkätre ñaka töi rabadre bätä ngwen yekäre dre nuaindre? Dreta nikwe aune ni tö dre kökai jai yebätä nikwe ñaka blitadre mantre raire. Arato sribi tä mikani ni kisete konkrekasionte yebätä nikwe ñaka ja dikaidre. Blitadre mantre jetebe kukwe yebätä ye abokän kä ükateta bätä ngwan käne ye kwrere  nie raba. Akwa ni töita ja mräkätrebätä aune niaratre tä sribi nuainne kwin ye tuin nie ngwane, nita niaratre dimike ne kwe ja rabadre ruin kwin ietre aune niaratre rabadre kä jäme känene jankunu konkrekasionte aune nemen keteitibe.

17. ¿Dre ganainbare José etebatrekwe aune ye köböire dre kwin namaninta bare?

¹⁷ Bätä ngwan ye ni raba ganainne. Ani bliteta José etebatre yebätä. Kukwe nuainbare kwetre Josebätä ye käi nikani kabre ta ye bitikäre ja tuaninta kwetre José ben Egipto. Akwa Josekwe ñaka ja mikani gare bengwairebe ietre, ñakare aune niaratre käkwe ja töi kwitanina o ñakare ye mikakäre gare jai niaratre töi gani kwe. Mrö sribe mananbare kwe niaratre kräke, akwa eteba mrä köre Benjamín ie mrö mika mananbare kwe bäri blatobiti ta niaratre ye ngwä (Gén. 43:33, 34). Ye köböite niaratre bätä ngwani Benjaminbätä ye mika ñaka gare jire. Ñakare aune töi nämänentre kwin eteba chi kräke aune rün kwetre kräke ye bämikani kwetre (Gén. 44:30-34). José etebatre käkwe bätä ngwan ganainbare ye köböire niaratre namaninta ja kete kwin aune jäme jabe (Gén. 45:4, 15). Ye erere arato, nane ni töi jatadre bätä ngwen ni madabätä ngwane, diandrekä täte ja brukwäte ye köböire ni rabai nüne kwin ni mräkätre ben aune konkrekasionte arato.

18. Kukwe nieta Santiago 3:17, 18 erere, ¿kä tädre jäme ye nikwe känäintari ngwane dre rabai bare?

¹⁸ Nikwe ja di ngwandre ñaka bätä ngwen ñakare aune kä jäme känändre ie Jehová tö. Yekäre nikwe ja di ngwandre krubäte ñobätä ñan aune nikwe miri gare jai erere ni töi ngite yebätä ni töita nemen bätä ngwen (Sant. 4:5). Ne madakäre, nitre ngätäite nita nüne ye tä nitre töi mike bätä ngwen bäri ni madabätä. Nikwe ja töi mikai bobre bätä nikwe debe biain aune jondron tä nikwe ye käi täi juto nibätä ngwane nikwe ñaka bätä ngwan tuainmetre nemen ja brukwäte. Nikwe ja töi mikai bätä ngwan ye rüere ye köböire kä täi jäme aune ni töi rabadre ño nibi gare nie ye erere nikwe ja ngwandi (ñäkädre Santiago 3:17, 18 yebätä).