Ti däreba kä 1935 Darlaston (Inglaterra) yete. Kä yere kädeka nämä Black Country, ye abokän “juta drüne” meden gärätä. Kä ye kädeka nämä kore ñobätä ñan aune kä ruäre känti jondron sribe nämäne ye nämäne murie ngübü iko kitekä aune kä nämä nemen iko ye köböite. Kä nämä kobokä tibiti ngwane, ti rün aune ti meye jataba ja tötike Bibliabätä nitre testiko Jehovakwe ben. Kä nämä 14 o 15 tibiti ngwane, kukwe ye metre rükaba gare tie aune kä nämä 16 tibiti ngwane tikwe ja ngökaba ñöte kä 1952 yete.

Kä ye ngwane, empresa te jondron kiakia sribe nämä karo kräke yete ti jataba ja kite. Ye bitikäre, ti kita jataba rabakäre secretario erere empresa te aune ye nämä tuin kwin krubäte tie.

Bati, ja tötika nämä täräbätä konkrekasionte ye ti raba jie ngwen o ñakare ye ni circuito tuabitikä käkwe ngwantariba tie. Gätä bämän ngrabare ye nuain nämä konkrekasion tikwe Willenhall yete. Kukwe yebätä ti rabadre dre nuainne ñaka rababa nüke gare tie. Ñobätä ñan aune ye näire ti nämä niken konkrekasion ketebu känti. Bämän ngrabare yete konkrekasion nämä känime sribi tikwe käite yete ti nämä niken, Bromsgrove, nämä nemenkä 32 kilómetro (20 milla) ti gwire yebätä. Aune bämän krütebätä ti nämä niken konkrekasion Willenhall yete ti nämä ti rün ben ye ngwane.

Ni circuito tuabitikä käkwe ti nübaiba kukwe nuainne ye tikwe ka ngäbitiba, ti rabadre sribi tuenmetre nämä gare tie yebiti ta. Ñobätä ñan angwane ti törbaba juta Ngöbökwe dimikai. Tikwe ja tuanmetreba jie ngwandre Jehovai ye köböire kukwe kwin keta kabre namanina bare tibätä abokänbätä ti ñaka ja töi kwite jire.

Ti nämä niken konkrekasion Bromsgrove yekänti ngwane, Anne rababa gare tie. Niara ye bä nuäre aune töi nämä kwatibe kukwe ja üairebätä. Kä 1957 yete nunkwe ja mäkäteba. Aune prekursor regular, prekursor especial, sribi nuainta ni circuito tuabitikä aune sribi Betelte ye nunkwe nuainbarera gwairebe. Anne kä mikanina juto krubäte tibätä.

Kwela Galaad 42 yebätä nun rikaba kä 1966 yete. Ye käkwe kä mikaba juto krubäte nunbätä. Nun juanba Malaui yete, abokän nitre tä kädeke “el corazón cálido de África” ñobätä ñan aune nitre  nünanka yete ye töi jäme aune ja ngwen mantiame krubäte. Akwa nun jananba jötrö ngwarbe yete nun ñan bämikaba ja töite erere.

1 febrero kä 1967 ye ngwane nun rababa Malaui. Kukwebiti blita nämä kä yete yebätä nun tötikaba krubäte sö krati te blitakäre kukwe yebiti. Ye bitikäre, nun juanba distrito tuinbiti. Nun nämä näin karo Kaiser Jeep te. Karo ye rabadre niken nun ngwena kä jökrä känti ta aune ñöte ta ye ngüba nämä. Akwa ye erere ñaka rababa bare, ñobätä ñan aune ñö ñaka mente nguse yete ta aibe nämä niken. Ruäre ngwane, nun nämä nemen ju sribebare mikäbiti aune ketaninkä dobrobiti yete. Aune ñü nämä näkäin tibien ngwane, nun nämä lona mike ne kwe ñü ñaka rikadre ju yete ta. Nunkwe sribi ja üaire kömikaba ngwane ñaka rababa nuäre nun kräke, ¡akwa ye käkwe kä mikaba juto krubäte nunbätä!

Sö abril yete kukwe tare jataba nakainkä juta yete ye rükaba gare tie. Doctor Hastings Banda nämä gobrane Malaui ye nämä kukwe kädriere ye tikwe kukwe nuaba radiote. Yete nitre testiko Jehovakwe ñaka nämä impuesto ütiä bien aune nämä ja mike política rüere ye niara nämä mike gare. Akwa kukwe ngwarbe nie nämä kwe, ñobätä ñan aune nun ñaka nämä ja mrite política yete aune tarjeta ja mikakäre política yekri ye nun ñaka nämä kökö, yebätä metrere niaratre nämä rubun ye nämä gare metre nunye.

Sö septiembre yete, ja mräkätre nämä kukwe tare mike nemen bare kä jökrä känti ye gobran nämä niere ye mikaba gare periodicobätä. Gätä nuainba juta yete, känti sribi nuain nämä nitre testiko Jehovakwe yekwe ye ñäkäidre jötrö ngwarbe ye mikaba gare. Köbö 20 octubre 1967 ye ngwane, kukwe ñäkäiba ye kömikaba. Ye bitikäre, policía aune nitre sribikä migración yete ye rükaba sukursal, sukursal ye dikakäre aune misionero ye juantarikäre juta yete.

 Köbö köbömä te nun nämä ngite ye bitikäre nun juanba Mauricio, kä ye nämä nitre británico kisete. Akwa gobrantre yete käkwe ñaka nun tuanmetreba nemen kä yete, yebätä juta Ngöbökwe käkwe nun juanba Rodesia (nengwane kädekata Zimbabue). Nun rababa yete ngwane, policía sribikä migración kräke nämä rubun käkwe ñaka nun tuanmetreba niken ta aune nieba kwe nunye: “Mun juanintari Malaui. Biti, ñaka mun tuanimetre nemente Mauricio aune kä ne bäri kwin mun kräke yebätä mun ki nete”. Anne rikaba ngetrekä. Kä jökrä känti nitre ñaka törbaba nun tuai ye rababa ruin nunye. Aune ye ngwane, ti töi rababa näinta Inglaterra. Mräkäre, gobrantre kä yete käkwe nun tuanmetreba nemen sukursal yete ne kwe jändrinaine nun rikadre oficina kwetre yekänti. Nun nämä nainte akwa kukwe jökrä ye nun nämä mikete jankunu Jehová kisete. Jändrinaine dere kukwe ngüba ñaka nämä nunkwe ye rababa bare. Nun tuanmetreba nemen Zimbabue ni basaka erere. Ja rababa ruin ño tie köbö yete ye ñaka käi rikwitaikä tibiti. Jehová nämä nun jie ngwen ye rababa gare metre tie.

Sukursal Zimbabue yekänti, ti mikaba sribire Departamento de Servicio yete ne kwe sribi nuain nämä Malaui aune Mozambique ye ti rabadre tuinbiti. Malaui yete nitre nämä ja mike krubäte ja mräkätre rüere. Nitre circuito tuabitikä juta yekänti ye nämä tärä juen ye ti nämä kwite. Bati deu, kä rairebiti ti rababa informe keteiti mike krüte. Aune ja mika nämä krubäte ja mräkätre rüere yebätä tikwe ñäkäba ye ngedianba muare tie. * Akwa ja mräkätre nämä ja ngwen metre, nämä tödeke aune nämä kä ngwen nüke jai ye käkwe kä mikaba nuäre tibätä arato (2 Cor. 6:4, 5).

Ja mräkätre ruäre rababa Malaui aune ja mräkätre mada nuain nämä tare yebätä gitiaba Mozambique ye kräke nunkwe ja di ngwanba ne kwe mrö ja üaire tädre käre kwetre. Ja mräkä iti käkwe kä kri tibien bianba yekänti ja mräkätre kukwe kwitaka kukwe Chichewa yebiti ye rikaba nüne yete. Kukwe Chichewa yebiti blitata bäri Malaui yete. Ja mräkä ye käkwe ja töi mikaba kwin krubäte ñobätä ñan aune ju aune oficina sribeba kwe nitre kukwe kwitaka ye kräke. Ye köböire, sribi ütiäte nuain nämä ye nuainba jankunu, ye abokän täräkwata dianinkä Bibliabätä ye sribe nämä.

Nunkwe kukwe ükateba ne kwe nitre circuito tuabitikä nämä Malaui ye rabadre niken kä kwatire kwatire te Zimbabue yete gätä kri distrito ye kukwe nuakäre kukwe chichewa yebiti. Yete, kukwe meden kädrie nämä gätäbätä ye bian nämä ietre. Aune niaratre namani nikenta Malaui ngwane, kukwe meden nämä nemen gare ietre ye niaratre nämäne mike gare kwin ja mräkätre ie. Bati, Escuela del Ministerio del Reino ye nuainba Zimbabue ne kwe nitre circuito tuabitikä nämä kä ngwen nüke jai ye mikakäre dite.

Febrero kä 1975 yete ti rikaba Mozambique, nitre nuain nämäne tare Malaui yebätä nitre ruäre nämä niken kä gitiara yekänti. Juta Ngöbökwe nämä dre mrä mrä mike gare ye nämäne gare kwin ja mräkätre yete ie. Niaratre käkwe nitre umbre ji ngwanka dianinkä aune kukwe ja üaire keta kabre mada ükaninte. Ñodre, kukwe kädriedre nitre jökrä kräke, ja tötike texto köbö kwatire kwatire kräke, ja tötike täräkwata Ni Mikaka Mokre yebätä aune gätä kri. Gätä kri nuainta känti käta ükaninte ño ye erere nämä ükaninte yete ñobätä ñan aune departamento kä ükatekäre, mrö döräikäre aune nitre ngübabitikäre ye nämä ükaninte. Jehová köböire ja mräkätre ne käkwe dre nuainba ye raba ni töi mike ñan krütare. Ti rikaba yete mentokwäre ngwane ti rababata bäri dite.

Kä 1979 ye ngwane, sukursal Zambia rababa Malaui jie ngwen. Akwa ja mräkätre yebätä ti töi nämä jankunu aune ti nämä orare kräketre. Aune niaratre kwati ie ja nämä ruin ye erere arato raba ruin tie. Zimbabue yete ti nämä sribire Comité Sukursal erere ye ngwane, bä kabre nunkwe ja ükakröba ja mräkätre central mundial yebe. Gätä yete ja mräkätre nämä sribi Sudáfrica, Malaui aune Zambia jie ngwen nämä siba arato. Aune käre nun nämä kukwe ne erere ngwentari jai: “¿Nun raba dre nuainne ja mräkätre Malaui ye dimikakäre bäri?”.

Kä jataba niken ta ye bitikäre, nitre ñaka jatabara ja mike nitre testiko Jehovakwe ye rüere. Aune ja mräkätre nämä nüne Malaui ngitiani ye bätärekä  bätärekä jatabata nikenta ja käite. Aune ja mräkätre ruäre nämä nüne yete ye ñaka jatani ja tare nike krubäte. Ne madakäre, juta kä ye bäre ye jataba ñaka sribi Ngöbökwe ye ñäkäire aune kukwe meden meden ñäkäibare kwetre ye niaratre jataba denkä. Aune kä 1991 yete kukwe ye erere rababa bare Mozambique. Akwa nun nämä kukwe ne erere ngwentari jankunu jai: “¿Ñongwane nitre Testiko Malaui nünandi jäme?”.

Mrä mada, Malaui yete política ye ñaka jatabara käne erere aune 1993 yete gobrantre ñaka jatabara sribi Ngöbökwe nuain nämä ye ñäkäire. Kä rikaba braibe ta ye bitikäre misionero iti käkwe ngwantariba tie: “¿Mä näinta Malaui?”. Kä rababara 59 tibiti yebätä tikwe nieba ie: “¡Ti niena umbre dikaro kukwe ye kräke!”. Köbö ye arabe te, Nitre Braibe Konkrekasion Jökrä Ngübabitikä käkwe tärä juanba tie känti ti nübai nämä nikenta Malaui.

Nun nämä sribire Zimbabue yete ye käi nämä juto krubäte nunbätä. Yebätä nunkwe kukwe keteiti diandre nuaindre jai ye ñaka rababa nuäre nun kräke, ñobätä ñan aune kä kwati krubäte yete ja ketamuko kwin rababa nunkwe. Akwa Nitre Braibe Konkrekasion Jökrä Ngübabitikä ye käkwe nun töi mikaba nüke gare jai aune nun tö rabadre rababätä Zimbabue ngwane, nun raba nemen yete nieba kwe nunye. Nun törbadre näin ji medenbiti aune nun rabadre yete ye rabadre bäri nuäre nun kräke. Akwa, tikwe töbikaba Abrahán aune Sarabätä ye törö tie. Niaratre ye namanina umbre aune nämänentre nüne kwin ye tuanimetre kwe ne kwe Jehová nämäne niaratre jie ngwen ye mikakäre täte (Gén. 12:1-5).

Juta Ngöbökwe nämä nun jie ngwen ye nunkwe ja töi mikaba mike täte. Yebätä 1 febrero 1995 ye ngwane nun rikabata Malaui. Nun rükaba kena yete ye käi rikabara 28 ta ye ngwane. Comité Sukursal ükateba yete, känti ti aune ja mräkätre nibu nämä. Kä rikaba braibe ta ye bitikäre, nun rababara sribi nitre testiko Jehovakwe ye ükete yete.

Sribi Ngöbökwe jataba nirien jötrö ngwarbe ye käkwe ti töi mikaba niä. Kä 1993 nememe 1998 ye ngwane nitre Ngöbö mikaka täte ye ririaba bäri. ¡Nitre kukwe driekä nämä 30,000, akwa biti rababa 42,000 biti bäri! * Sribi nämä nuaindre bäri ye medenbätä sukursal mrä sribedre ye Nitre Braibe Konkrekasion Jökrä Ngübabitikä käkwe mikaba gare. Kä 12 hectárea (30 acre) kökaba kä Lilongüe yete aune ti mikaba sribire Comité Construcción.

Mayo kä 2001 yete, ja mräkä Guy Pierce nämä Nitre Braibe Konkrekasion Jökrä Ngübabitikä erere,  ye käkwe kukwe kädrieba ju mrä sribeba ye käi ngwankäre juto jabätä. Ja mräkätre kä yekänti 2,000 näre rükaba. Niaratre bäsi jokrä ja ngökanina ñöte ye käi nikanina 40 ta. Ja mika nämäne nitre testiko Jehovakwe rüere ngwane, ja mräkätre ye käkwe ja ngwani metre. Kä ngwani nüke kwetre jai kä kwati krubäte te kukwe tare krubäte nuainbare bätätre yebiti ta. Ye ngwane niaratre ñaka nämäne jondron bäkäne krubäte, akwa kukwe ja üairebiti niaratre nämäne jondron bäkäne krubäte ye kwrere. Ye ngwane, niaratre nämä näin kantare kä jutobiti aune basare Betel mrä yete. Kansion africano ye ererebätä niaratre nämä kansion Gobran Ngöbökwe ye kantare aune näin basare kwärä sucursal yete. Kukwe ye käkwe ti töi mikaba ñan krütare ñan rababare bare tibätä erere. Nire tä tödeke Jehovai aune tä kä ngwen nüke jai ye kräke Jehovata kukwe kwin keta kabre mike nemen bare ye rababa gare metre tie.

Sukursal ye sribeba ünä ye bitikäre, Ju Ja Ükarakrö mrä sribe nämä yekänti ti juan nämä kukwe kädriekäre. Ye nämä kä mike juto krubäte tibätä. Juta meden känti ngwian ñakare krubäte, yekänti jötrö ngwarbe Ju Ja Ükarakrö sribedre nieba ye sribe nämä Malaui yete arato. Käne, konkrekasion ruäre nämä ja ükökrö jukwata chi te. Ju ye bika nämä mikä ye kwrerebiti aune täkärä ye sribe nämäne dobrobiti. Ye ngwane ja mräkätre nämä bloque ye kwrere sribere dobrobiti, horno sribebare kwetre yete. Ye köböire niaratre nämäne Ju Ja Ükarakrö bängrabe sribere. Täkärä sribebare dobrobiti yekänti niaratre tö nämä täkäi aune ñaka silla yete. Ñobätä ñan aune niaratre nämä niere erere, “täkärä sribebare yete ni mada raba täke iti te”.

Jehovata ja mräkätre dimike ño nirien kukwe ja üairebiti ye tita tuin ye tä ti töi mike niä. Aune monsotre bati nünanka África nämä juto biare sribikäre aune dre drie nämä ietre ye nämä nüke gare kwin ietre ye nämä ti töi mike niä arato. Ye köböire, sribi mika nämäne bäri niaratre kisete Betelte aune konkrekasionte. Ne madakäre, nitre circuito tuabitikä nämä yete ye nämä konkrekasion dimike krubäte. Ja mräkätre ye kwati käkwe ja töi mikani ñaka monso ngübare sribikäre bäri Jehová kräke. Nitre nünanka niaratre bäre aune mräkätre kwe nämä niaratre töi mike ja dibiti monso ngübare yebiti ta.

Kä 52 te nunkwe sribiba África ye bitikäre ti jataba bren. Nun juandre sukursal Gran Bretaña yete ye Comité Sucursal käkwe mikani gare ye Nitre Braibe Konkrekasion Jökrä Ngübabitikä ie namani tuin debe. Sribi nämä tare nunkwe ye nunkwe tuadremetre ye käkwe nun mikaba ulire krubäte. Kä nengwane nun niena umbre, akwa Betel Gran Bretaña yete ja mräkätre tä nun ngübare kwin krubäte.

Tikwe ja jie ngwamana Jehovai ye kukwe bäri kwin nuainbare tikwe ye gare kwin tie. Ti töi nämä ño ye ererebätä ti kukwe diandre nuaindre jai akräke, sribi nuain nämä tikwe ye köböite ti tädre nüne ño kä nengwane se nirei gare. Ji meden bäri kwin känti ta ti rikadre ye nämäne gare bäri kwin Jehovai (Prov. 3:5, 6). Ti nämä bati ngwane empresa kri yekänti sribe nämäne ño ye ti tö nämä gai. Akwa juta Ngöbökwe käkwe sribi ja üaire keta kabre bianina tie, känti tikwe sribibare kä jutobiti. Tita sribire Jehová kräke ye ti mikanina nüne kwin aune kä jutobiti aune täbe nemen bare ye erere kä nengwane.