1. ¿Kukwe metre meden niebare rei Salomonkwe Eclesiastés 7:20 yebätä?

 REI Salomón käkwe niebare: “Ni ñaka tärä kä tibienbätä abokän kukwe kwin nuainne käre aune ñaka ja mike ngite jire” (Ecl. 7:20). ¡Kukwe metre niebare kwe ñan ererea! Ni jökrä ngite (1 Juan 1:8). Yebätä ni jökrä rabadre ngite kitamana ta jabiti Jehová ie aune nitre mada ie.

2. ¿Ja ketamuko kwin nikwe tä ngite kite ta nibiti ngwane jata nemen ruin ño nie?

² ¿Mä tärä kukwe tare nuainne ja ketamuko mäkwe yebätä? Ni jökräbätä tä nemen bare. Mä tö ja ketai jankunu ja ketamuko mäkwe yebe yebätä, mäta ngite kitamana ta jabiti ie ja brukwä tätebiti. Ja ketamuko mäkwe tä ngite kite ta mäbiti ngwane, ¿jata nemen ruin ño mäi? Jata nemen ruin kwin mäi aune käta nemen juto mäbätä, ¿ñan ererea? Jän, ye erere tä nemen bare.

3. ¿Dre rabadi gare nie kukwe ja tötikara nekänti?

³ Ni jökrä tö ja ketai kwin Jehovabe, akwa ruäre ngwane kukwe ñan tuin kwin ie ye nita niere o nuainne. Aisete Jehová tö ngite kitai ta nibiti, ¿ye ñobätä tädre gare metre nie? Nita ngite kite ta ni madabiti aune Jehovata ngite kite ta, ¿ye ñobätä ñaka ja erebe? Mräkäre, ¿nirebiti Jehovata ngite kite ta?

4. Jehovata juto biare ngite kitakäre ta nibiti, ¿ye ñobätä tädre gare metre nie?

⁴ Jehová ye tä juto biare ngite kitakäre ta nibiti ye tä mike gare nie Biblia yebiti. Ñodre, ngutuä Sinaí yekänti, Jehová ye abokän ño mikani gare kwe Moisés ie. Ángel iti köböire niebare kwe: “Jehová, Jehová, Ngöbö ni mike tuin bobre jai aune moto kwin,  ni ngübare bätärekä, ni tarere metre aune kukwe metre niere, tä ja tare bämike ni kwati ie, tä ngite juen ta” (Éx. 34:6, 7). Jehová ye abokän Ngöbö ni tarekä, ni mikaka tuin bobre jai aune nire nire tä ngite kitamana ta jabiti ie, ye niarata juto biarebe ngite kitakäre tabiti (Neh. 9:17; Sal. 86:15).

5. Salmo 103:13, 14 tä niere erere, ¿kukwe gare jökrä nibätä Jehovai yebätä tä ja töi mike ño ni kräke?

⁵ Jehová ye ni sribekä, yebätä kukwe gare jökrä nibätä ie. Ni itire itire kä tibienbätä yebätä kukwe kiakia gare jökrä ie ye tä ni töi mike niä, ¿ñan ererea? (Sal. 139:15-17). Yebätä kukwe meden känti nita ja mike ngite ni rün köböite ye gare kwin ie. Akwa ye ñan ngöräbe. Nikwe nünanbare ño ye ererebätä nita ja ngwen ye gare jökrä Jehovai. ¿Kukwe gare jökrä nibätä Jehovai yebiti tä dre nuainne? Kukwe gare jökrä nibätä ie ye tä niara töi mike ni mike tuin bobre jai (Sal. 78:39; ñäkädre Salmo 103:13, 14 yebätä). *

6. ¿Jehová tö ngite kitai ta nibiti ye bämikanina ño kwe?

⁶ Jehová tö ngite kitai ta nibiti ye bämikanina kwe nie. Ni brare kena, Adán, käkwe ja mikani ngite yebätä ni töi ngite aune nita krüte ye nüke gare kwin Jehovai (Rom. 5:12). Ni ñaka raba krörö nuainne kukwe ye diankäre ta jabiti o ni madabiti (Sal. 49:7-9). Akwa Ngöbökwe ni mikani tuin bobre jai aune kukwe keteiti nuainbare kwe ni mikakäre kwäre. Mikata gare Juan 3:16, (TNM) erere, Ngöbökwe ni tare yebätä monso kwe juani kwe murie ketadre ni ütiäre (Mat. 20:28; Rom. 5:19). Nire nire käkwe tödekadre ye ütiäre Jesukwe ja nire biani (Heb. 2:9). Jesús mikani tuin ngwarbe jai aune murie ketani, ¿ye namani tare krubäte Jehovai ye ni raba bämike ja töite? Aisete Jehová ñan tö rabadre ngite kitai ta nibiti akräke, ¿monso kwe juandre kwe ja nire bien ni ütiäre ya?

7. Jehovakwe ngite kitani ta nitre ruärebiti kädekateta Bibliabätä ye mä raba mike gare.

⁷ Nitre kwati ja mikani ngite krubäte Jehová rüere yebiti ta Jehovakwe ngite kitani ye mikata gare Bibliakwe (Efes. 4:32). ¿Kukwe ye kwrere nüke mä töite? Rei Manasés nüke mä töite raba ruin nunye. Niarakwe ja mikani ngite aune kukwe käme krubäte nuainbare kwe Jehová rüere. Ñodre, nitre töi mikani kwe ngöbö ngwarbe ye mike täte aune monso kwe kukwani kwe ngöbö ngwarbe ie. Ñan namani ja gaire,  jondron üai mika nämäne ngöböre jai ye mikakäre templo deme Ngöbökwe yekänti. Biblia tä niere niarabätä: “Kukwe käme krubäte nuainbare kwe Jehová okwäbiti brukwä mikakäre rubun” (2 Crón. 33:2-7). Akwa, rei Manasés ja töi kwitani bökän ye ngwane, Jehovakwe ngite kitanina tabiti aune mikaninta gobrane (2 Crón. 33:12, 13). Kukwe mada raba nüke mä töite ye abokän rei David, niarakwe ja mikani ngite meri iti ben aune ni iti murie keta mananbare kwe. Akwa David ja mikani ngite nükani gare ie aune ja brukwä tätebiti ja töi kwitani kwe ngwane, Jehovakwe ngite kitani tabiti arato (2 Sam. 12:9, 10, 13, 14). Ye medenbätä, Jehová tö ngite kitai ta nibiti ye tädre gare metre nie. Nita ngite kite ta jabiti ye ñan ja erebe, Jehovata ngite kite ta nibiti yebe ye rabadi gare nie kukwe ja tötikara nekänti.

8. ¿Ñobätä Jehová ye abokän ni kukwe ükatekä bäri kwin ni jökrä kräke aune ye ererebätä tä ngite juen ta ño nibiti?

⁸ “Ni Kukwe Ükatekä kä jökräbiti tibien” ye abokän Jehová (Gén. 18:25). Ni kukwe ükatekä kwin ye abokän kukwe meden ükateta ye gare jökrä kwin ie. Aune Jehová ye abokän kukwe ükatekä kwin ñobätä ñan aune niara ye abokän kukwe bianka nuainkäre aune kukwe ükatekä kwin (Is. 33:22). Kukwe meden kwin aune kukwe meden blo ye ñaka raba nemen gare nie akwa Jehová abokän ie gare kwin krubäte. ¿Ni kukwe ükatekä kwin ye rabadre dre mada nuainne? Jämi kukwe ükete ye känenkri, kukwe jökrä tädre gare kwin ie. Kukwe ye erere känti, ni mada ñaka Jehová erere.

9. ¿Jehová rabadre ngite juen ta nibiti ye kräke kukwe meden tä gare ie?

⁹ Nitre kä tibienbätä tä kukwe ükete ye erere Jehová ñaka tä nuainne. Jämi kukwe ükete ye känenkri kukwe meden tä nemen bare ye gare kwin jökrä ie (Gén. 18:20, 21; Sal. 90:8). Dre tä jutuen aune juruen nitre kä tibienbätä ie ye ñan aibebätä tä kukwe ükete. ADN nibätä, ni ngübabare ño, dre tä nemen bare ni bäre, ni töi ño aune ja ruin ño nie ye ererebätä nita ja ngwen ye nüke gare kwin ie. Ne madakäre, dre tä ni brukwäte ye gare kwin jökrä Jehovai, ye abokän dre tä ni töi mike kukwe nuainne, dre töire nuainta ye nüke gare kwin ie. Kukwe kiakia ye gare kwin Jehovai. Ni ñan raba kukwe üke Jehová okwä bäre mento (Heb. 4:13). Kukwe kiakia gare kwin jökrä Jehovai ye ererebätä tä ngite juen ta nibiti.

10. ¿Jehovata käre kukwe metre nuainne ye ñobätä ni raba niere? (Deuteronomio 32:4).

¹⁰ Jehová ye abokän ni kukwe ükatekä metre aune ñaka ni kitete. Kukwe nuain gare nie, ni ño, ngwian tärä nikwe o ño, ni ütiäte o ñakare ye ñan ererebätä tä ngite juen ta nibiti (1 Sam. 16:7; Sant. 2:1-4). Ni ñaka raba Jehová töi mike kukwe nuainne o jondron bien ie ne kwe rabadre kukwe ükete (2 Crón. 19:7). Ja ruin ño Jehovai aune kukwe töibikata kwe ye ñan ererebätä tä kukwe nuainne (Éx. 34:7). Jehová ye aibe kukwe ükatekä bäri metre ñobätä ñan aune ni ño aune dre tä nemen bare nibätä ye gare metre ie (ñäkädre Deuteronomio 32:4 yebätä). *

11. ¿Ni mada ñaka raba ngite kite ta Jehová erere ye ñobätä ni raba niere?

¹¹ Ni mada ñaka raba ngite juen ta nibiti Jehová erere ye nämäne gare kwin nitre tärä Hebreo tikaka ye ie. “Ngöböta ngite kite ta nibiti” ye mikakäre gare, nitre kukwe tikaka ye nämäne kukwe Hebreore keteiti tike kukwe ye mikakäre gare nieta tärä keteitibätä. Aune tärä ye tä niere arato: “Nita ngite kite ta jabiti kwärikwäri ye kräke kukwe Hebreore ye erere mika ñaka gare” (Sinónimos del Antiguo Testamento,  traducción y adaptación de Santiago Escuain). Jehová ye aibe raba ngite kite ta täte ni ja mikaka ngite tä ja töi kwite yebiti. ¿Jehovata ngite kite ta nibiti ngwane jata nemen ruin ño nie?

12, 13. a) ¿Nirebiti Jehovata ngite kite ta yekwe kukwe kwin meden tä nemen? b) ¿Jehovata ngite kite ta nibiti ye tä nuen kä nuäi näre te?

¹² Jehovata ngite kite ta nibiti, ye nita kain ngäbiti ngwane käta nemen ‘nuäre nibätä aune ni moto tä nemen jäme’. Jehová ara tä ngite kite ta nibiti, ye medenbätä jata nemen ruin ye erere nie. Akwa nita ngite kite ta jabiti kwärikwäri ngwane, ye erere ñaka tä nemen bare (Hech. 3:19). Jehovata ngite kite ta nibiti ngwane, ni raba nementa ja ketamuko kwe ye erere. Ye abokän nikwe ñaka ja mikabare ngite jire chi ye erere.

¹³ Jehovata ngite kite ta ni itibiti ngwane, ñaka tä kukwe ye ngwenta törö ni ye ie mikakäre ja ngie nuin (Is. 43:25; Jer. 31:34). “Kä kädrikri tä mente krubäte jai kä nidrinkri yebätä” ye erere Jehovata ngite nikwe mike nibätä (Sal. 103:12). * Jehovata ngite kite ta nibiti yebätä nita töbiketari ngwane, ni töita nemen niä aune ni töta nemen debe bianbätä ie (Sal. 130:4). ¿Akwa nire nirebiti Jehovata ngite kite ta ye erere?

14. ¿Nükebe nete dre nibira gare nie Jehovata ngite juen ta nibiti yebätä?

¹⁴ Nibira gare nie erere, nita ja mike ngite krubäte o ñakare ye ñan aibätä Jehovata ngite juen ta nibiti. Jehová ni sribekä, kukwe bianka nuaindre nie aune kukwe ükatekä kwin, ye ererebätä tä ja töi mike ngite juen ta nibiti o ñakare. Ye medenbätä, ¿dre dre mikata ñärärä Jehovakwe?

15. Lucas 12:47, 48 tä niere erere, ¿Jehovakwe ngite kitai ta nibiti o ñakare ye ngwane tä dre ngwen törö jai?

¹⁵ Ni iti tä ja mike ngite ngwane kukwe käme nuain nämäne kwe ye nämäne gare ie o ño ye Jehovata mike gare jai. Ye mikani gare metre ta Jesukwe, raba kwen nie Lucas 12:47, 48 yebätä (ñäkädrebätä). Ni iti tä ja mike ngite aune kukwe käme nuainta kwe ye gare ie, akwa yebiti ta tä nuainne ye ngwane, Jehová ñaka raba ngite kite tabiti ye tä känene jakrä (Mar. 3:29; Juan 9:41). Kukwe käme ye gare nie akwa yebiti ta ni tärä nuainne ye ni raba niere. Ye  ngwane, ¿Jehová raba ngite kite ta nibiti? Jän. Ñobätä ñan aune kukwe madabätä Jehovata ja töi mike ngite kitakrä ta nibiti.

16. ¿Ja töi kwitadre ye dre gärätä aune nuaindre ye ñobätä ütiäte krubäte?

¹⁶ Ni ja mikaka ngite ye tä ja töi kwite bökän o ño yebätä Jehovata ja töi mike arato. ¿Ja töi kwitata ye abokän dre gärätä? Ye abokän nita ja töi mike jene, ja ngwen jene aune kukwe mada mike nuaindre jai. Ne madakäre, nire tä ja töi kwite ye ie jata nemen ruin käme aune ulire krubäte kukwe käme nuainbare kwe yebätä o kukwe kwin meden nuaindre kwe ye erere ñan nuainbare kwe yebätä. Ni ja mikaka ngite ye ie jata nemen ruin käme krubäte kukwe käme nuainbare kwe yebätä akwa ye ñan aibe, ñakare aune ñan nämäne dite kukwe ja üairebiti ye köböite kukwe käme nuainbare kwe yebätä arato. Ani töbiketa rei Manasés aune David yebätä. Niaratre ja mikani ngite krubäte, akwa ja töi kwitani bökän kwe yebätä Jehovakwe ngite kitani tabiti (1 Rey. 14:8). Aisete nire tä ja mike ngite aune tä ja töi kwite bökän ngwane, Jehovata ngite kite tabiti. Ni ja mikaka ngite ye ie ja rabadre ruin käme krubäte ye ñan aibe nuaindre kwe ñakare aune rabadre kukwe mada nuainne bämikakäre. * Ye medenbätä Jehovata kukwe mada mike ñärärä arato.

17. Ja ngwan nämäne ño käne kwitata, ¿ye dre gärätä aune raba ni dimike ño ñaka kukwe käme ye nuainenta? (Isaías 55:7).

¹⁷ ¿Kukwe meden mada mikata ñärärä Jehovakwe? Ja ngwan nämäne ño käne ye kwitata. Nän nämene ji blobiti ye tuanmetreta aune Jehová töi ño ye ererebätä nünanta ye abokän ja kwitata meden gärätä (ñäkädre Isaías 55:7 yebätä). * Ni iti nämäne ja ngwen ño käne ye tä kwite ngwane tä ja töi ükete aune tä ja jie ngwamana Jehovai (Rom. 12:2; Efes. 4:23). Töi käme aune kukwe käme nuain nämäne kwe yebätä rabadre ja töi mike kwatibe tuametrekäre (Col. 3:7-10). Akwa metrere nikwe tö ngwandre Jesús ja nire biani ni ütiäre ye ie ngwane, Jehová raba ngite juen ta nibiti aune kukwe käme nuainbare nikwe ye denkä nibätä  ye nikwe ngwandre törö jai. Nita ja di ngwen ja ngwankäre kwin ye tä jutuen Jehovai ngwane, monso kwe käkwe ni kökanintari ye ererebätä tä ngite juen ta nibiti (1 Juan 1:7).

18. ¿Jehovata ngite kite ta nibiti yebätä dre nibi gare nie?

¹⁸ Kukwe ruäre ütiäte nibi gare nie kukwe ja tötikara nekänti ye ani ngwenta törö jai. Ni ñaka jire iti ngite juen ta nibiti Jehová erere. ¿Ñobätä ni raba ye niere? Kena, Jehovata juto biarebe ngite kitakäre ta nibiti. Ketebu, kukwe jökrä nibätä ye gare Jehovai aune nita ja töi kwite bökän o ño ye niara aibe ie raba nemen gare kwin. Ketamäkäre, Jehová tä ngite kite ta nibiti ye ngwane, ni ñaka kukwe käme nuainbare jire chi ye erere tä ni mike tuin jai. Ye köböire ni töita jäme aune niarata ni kain ngäbiti.

19. Ni ngite nierare yebätä kukweta nainte nie, ¿akwa yebiti ta ñobätä kä raba nemen juto nibätä?

¹⁹ Ni ngite, yebätä käre nikwe ja mikadi ngite. Akwa kukwe nieta tärä Perspicacia para comprender las Escrituras, volumen 1, página 209 yekänti kukwe mikata gare, ye raba ni töi mike jäme: “Nitre niara mikaka täte ye di braibe ye gare ie yebätä tä mike tuin bobre jai, ye medenbätä nierare niaratre töi ngite yebätä tä ja mike ngite ye ngwane, töi ñaka raba nike kukwe käme nuainbare kwe yebätä (Sl 103:8-14; 130:3). Tädi ja di ngwen Ngöbö kukwei mikakäre täte ngwane kä rabadi juto bätätre (Flp 4:4-6; 1Jn 3:19-22)”. ¡Kukwe ne tä ni töi mike jäme krubäte!

20. ¿Dre rabadi gare nie kukwe ja tötikara ja känenkäre yebätä?

²⁰ Nita ja töi kwite töi bökänbiti nita ja mike ngite yebätä ngwane, Jehová tä juto biarebe ngite kitakäre ta nibiti yebätä nita debe bien krubäte. ¿Akwa Jehovata kukwe kwin bämike ye erere ni raba nuainne ño? Nita ngite kite ta jabiti aune Jehovata ngite kite ta nibiti, ¿ye kukwe meden känti bäsi ja erebe aune kukwe meden känti ñaka ja erebe? ¿Kukwe ye rükadre gare nie ye ñobätä ütiäte krubäte? Kukwe ja tötikara ja känenkäre yebätä rabadi gare nie.