1, 2. a) ¿Dre köböire nitre namaninante nire? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä). b) ¿Kukwe meden ütiäte krubäte ja jie ngwankäre bianta ni Ngöbö mikaka täte ie?

KÄ NIKANINA 100 biti bäri ta yete, juta ruäre känti tärä okwä mikata jite carretera känti ta tren tä kite yekänti. Tärä okwä yebätä nieta krörö: “NÜNENKÄ, NIKREN, KUKWE NUIN”. Tärä okwä ye mikata jite ne kwe tren tä kite betekä ja dibiti ta ye ñaka matadre karobe jai. Tärä okwä ye köböire nitre kwati namaninante nire.

² Ni rabadrete nire aune kukwe tare ñaka rabadre bare nibätä yekäre, Jehová ñaka tä tärä okwä ye mike ni jiete, ñakare aune tä jondron bäri kwin nuainne. Niara tä ni tötike aune tä kukwe ütiäte krubäte ja jie ngwankäre bien nie ye köböire ja nire käre raba nemen nikwe. Niara ye abokän ni oveja ngübaka töi kwin tä oveja jie ngwen ji kwinbiti ye kwrere (ñäkädre Isaías 30:20, 21 yebätä). *

3. ¿Ñobätä nita krüte?

³ Kirabe nükebe kä nengwane Jehová tä kukwe bien ni niara mikaka  täte ye jie ngwankäre. Ñodre, jardín Edén yete kukwe metre biani kwe nitre kä tibienbätä jie ngwankäre ne kwe rabadre nüne kä jutobiti aune ñaka krütadre (Génesis 2:15-17). Akwa kukwe biani kwe ye Adán aune Eva ñaka kani ngäbiti. Evá kulebra kukwei mikani täte aune Adán abokän käkwe Eva kukwei mikani täte. Ye köböite, niaratre nibu ja tare nikabare aune krütani bätä kukwe kwin ñaka tärä jire kräketre ja känenkäre. Niaratre ñaka Ngöbö kukwei mikani täte, ye köböite ni jökrä tä krüte.

4. a) ¿Ñobätä kukwe mrä ja jie ngwankäre namani biandre Ñü Kri ye bitikäre? b) ¿Ngöböta ni tötike ye dre raba ni dimike mike nüke gare jai?

⁴ Kä nikani kwati ta ye bitikäre, Jehovakwe kukwe biani ja jie ngwankäre Noé ie ye köböire niaratre namaninte nire. Ñü Kri ye bitikäre, ni kä tibienbätä käkwe däri kwetadre o ñadre ye Ngöbökwe ñäkäibare. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune niaratre tuainmetre kwe ngri kwete. Kukwe mrä namani niaratre kisete, yebätä kukwe mrä namani biandre ja jie ngwankäre ietre. Ye medenbätä niebare kwe ietre: “Ngri därie ngöi, ne aibe abko munkwe ñan tö ngwian kwete jire chi” (Génesis 9:1-4, Jändrän Jökrä Namani Bare Ño Kena). Ngöböta ni tötike ye köböire niara töita ño ja nire yebätä ye tä nüke gare nie. Ngöbökwe ni sribebare yebätä ja nire nikwe ye tä gare ie. Ye medenbätä, nikwe dre nuaindre aune dre abokän nikwe ñaka nuaindre ja nire nikwe yebiti ye niara aibe raba niere nie. Ñodre, nikwe ñaka ni mada murie ketadre niebare kwe. Ngöbö kräke ja nire aune däri ye ütiäte, yebätä nire nire käkwe ñaka mikai ütiäte jai ye mikai ja ngie nuin kwe (Génesis 9:5, 6).

5. a) ¿Drebätä nibike ja tötike? b) ¿Kukwe ja tötikara ne ni dimikai drebätä?

⁵ Noé ye bitikäre, Ngöbökwe juta kwe ye jie ngwani. Nuainbare ño kwe ye nibike mike gare jai kukwe ja tötikakäre nekänti. Ne madakäre, kukwe ja tötikara ne ni dimikai kukwe nieta Jehovakwe ja jie ngwankäre nie ye mike täte aune ni rikai ji niken ni ngwena kä mrä kokwäre yebiti.

6. a) ¿Jehová kukwe biani Moisés ie ye ñobätä nitre israelita rabadre mike täte? b) ¿Niaratre dre nuaindre ne kwe Ngöbökwe kukwe kwin mikadre nemen bare kräketre?

⁶ Moisés näire, Jehovakwe kukwe metre biani ja jie ngwankäre nitre niara mikaka täte yei ja ngwandre ño kwetre aune Jehová mikadre ño täte kwetre yebätä. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune kukwe mada ben niaratre nämene ja tuin. Nitre israelita nünanbare Egipto kä 200 biti bäri te. Nitre egipcio nämene jondron keta kabre käme nuainne Ngöbö okwäkänti, ñodre, nitre krütanina aune jondron üai ngwarbe sribe nämene ngöböre ye niaratre nämene mike täte. Nitre israelita kä mikaninkä Egipto ye ngwane, kukwe mrä ja jie ngwankäre ye namanintre ribere jai. Kä ye ngwane juta ye aibe nämene kukwe biani Ngöbökwe Moisés ie ye mike täte. Nitre ruäre ie kukwe gare tä niere ye erere, “kukwe biani” nieta hebreore ye abokän “ni jie ngwandre” o “kukwe biandre ja jie ngwankäre” nie meden gärätä. Kukwe biani Ngöbökwe Moisés ie ye käkwe nitre israelita kriemikani ne kwe ñaka rabadre nemen kämekäme ni madabe. Aune kukwe ngwarbe mika nämene täte juta mada mada nämene niaratre bäre yekwe yete ñaka ja mikani kwetre. Ngöbökwe kukwe kwin mikadre nemen bare nitre israelita kräke ie tö namanintre angwane, kukwe ja jie ngwankäre biani Jehovakwe ietre ye rabadre mike täte. Niaratre ñaka Ngöbö kukwei mikadre täte angwane, ja tare nikadre kwetre kukwe tare krubäte kisete (ñäkädre Deuteronomio 28:1, 2, 15 yebätä). *

7. a) ¿Kukwe medenbätä arato Jehovakwe nitre israelita yei kukwe biani? b) ¿Ñobätä kukwe biani Ngöbökwe Moisés ie ye namani ni “jie ngwiankäre”?

⁷ Akwa kukwe madabätä Ngöbökwe kukwe mrä  biandre ja jie ngwankäre nitre israelita ie ye nämenentre ribere jai. Kukwe biani Ngöbökwe Moisés ie ye käkwe niaratre mikani juto Mesías, Jesukristo rükadre ye känenkri. Kukwe ye namani ütiäte krubäte Jehovakwe kukwe käbämikani ye ngätäite. Kukwe biani Ngöbökwe Moisés ie yekwe mikaninta törö ietre niaratre abokän ngite. Aune niaratre dimikani kwe mike nüke gare jai Jesús ni kökanintari ye nämenentre ribere jai, ye abokän jondron biandre kukwadre ye ñaka tädre käme ne kwe rabadre ja mika ngite ye denkä kärekäre (Gálatas 3:19; Hebreos 10:1-10). Ne madakäre, kukwe biani Ngöbökwe ye käkwe nitre ja mräkäre yekri Mesías jatadre ye kriemikani. Aune kukwe biani Ngöbökwe ye köböire, Mesías nükani ye namani gare nitre israelita ie. Ye medenbätä, Biblia tä niere kukwe Biani Ngöbökwe Moisés ie ye namani niaratre “jie ngwiankäre” kä braibe te abokän nikani niaratre ngwena Kristo kokwäre (Gálatas 3:23, 24).

8. Kukwe biani Ngöbökwe Moisés ie yebätä kukwe ja jie ngwankäre tä, ¿yei ñobätä ni rabadre ja tuenmetre jie ngwandre?

⁸ Kukwe biani Jehovakwe Moisés ie ye raba ni kristiano dimike. ¿Raba ni dimike ño? Párrafo kena yekänti kukwe bämiri ye erere, ni rabadre nünenkä aune nikren kukwe biani Ngöbökwe ja jie ngwankäre nie yebätä. Nikwe mikadre täte ye ribe ñaka nie, akwa ni raba kukwe keta kabre yei ja jie ngwamana. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune ye käkwe ni dimikai mantre jetebe aune nita Jehová mike täte yebätä. Ngöbökwe kukwe biani Moisés ie ye tikamananbare kwe Bibliabätä ne kwe nikwe ja kitadrebätä aune nikwe ja jie ngwandrebiti. Kukwe biani Ngöbökwe Moisés ie ye täte Jesús kukwe bäri kwin driebare nie yebätä ni raba debe bien. Ñodre, ni rabadre kukwe biani Jesukwe mäträkäre ne kukwe nuin: “Ne niebare kore kira, munta kukwe nuin: Ñan kübia raba meri jenenabätä. Akwa tibike niere mun ie: Nirekwe meri tuadi angwane tö rabai ie, yebrä käkwe kübiadira meri yebe ja brukwäte”. Nitre tä ja mäkäninte akwa nemen ni madabe ye ñäkäibare kukwe biani Ngöbökwe Moisés ie yebätä. Akwa Jesús driebare nie arato ni ñaka rabadre kukwe käme ye mike nüke ja töite aune töbikebätä (Mateo 5:27, 28, Ngöbö Täräe, tärä okwä ükaninte).

9. ¿Ñobätä Jehovakwe kukwe mada mada mrä biandre ribe namani?

⁹ Jesús namani Mesías ye bitikäre, Jehovakwe kukwe mada mada mrä biani ja jie ngwankäre aune niara töita ño yebätä kukwe mada keta kabre mikani gare kwe. ¿Ñobätä kukwe ye namani biandre? Ñobätä ñan aune juta Ngöbökwe ye namaninta ja tuin kukwe madabe. Kä 33 yete, Ngöbö ñaka namanina juta Israel ye kain ngäbiti aune konkrekasion kristiano ye dianinkä kwe ja kräke.

10. a) ¿Ñobätä konkrekasion kristiano nämene kukwe mada mrä ükaninte ye ribere jai? b) ¿Ngöbökwe kukwe biani Moisés ie ye ñobätä ñaka ja erebe nikwe nünandre ño ükaninte Kristokwe yebe?

¹⁰ Nibira gare nie ye erere, Jehovakwe kukwe biani Moisés ie ne kwe nitre israelita nünandre ño aune rabadre niara mike täte ño ye rabadre gare ietre. Jesús jatani Kä tibienbätä ye bitikäre, Jehovakwe kukwe mada mada mrä biani aune kukwe mada mrä ükaninte. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune yete ja känenkäre nitre niara mikaka täte ye ñaka jatai juta keteitibe kiri ñakare aune juta keta kabre yete aune nüne bä jene jene. Ye ngwane juta kwe ye rabadre Israel ja üaire ye ngätäite. Niaratre ye rabadre konkrekasion kristiano aune rabadre kukwe ükaninte mrä yete. Yebiti Ngöbökwe bämikani niara ñaka “ni kitete”. Yebiti niarakwe bämikani, ni jökrä juta jene jene te tä niara kukwei mike täte aune tä kukwe kwin nuainne ye niara tä kain ngäbiti (Hechos 10:34, 35). “Nikwe nünandre ño ükaninte Kristokwe” ye konkrekasion kristiano ükaninte mrä nämene mike täte. Ngöbökwe kukwe biani Moisés ie ye ñaka namani ja erebe kukwe biani mrä yebe. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune kukwe ja jie ngwankäre ye ñaka nämene tikani jäbätä, ñakare aune ye nämene ni kristiano itire itire ye brukwäte. Ngöbökwe kukwe biani ye  rabadre nitre jökrä Ngöbö mikaka täte ye jie ngwen aune dimike (Gálatas 6:2).

11. “Nikwe nünandre ño ükaninte Kristokwe”, ¿yete kukwe meden ketebu tä?

¹¹ “Nikwe nünandre ño ükaninte Kristokwe” ye nitre israelita ja üaire ye dimikani krubäte. Kukwe mrä ükate jämi ye känenkri, Jesús kukwe ketebu ütiäte krubäte biani nuaindre. ¿Ye abokän kukwe meden meden? Kena ye abokän nita kukwe driere. Aune ketebukäre ye abokän ni kristiano tä ja töi mike ño ja kräke kwärikwäri. Nita tö ngwen nüna kä kwinbiti ie o nüna Kä tibienbätä ie, akwa ni jökrä rabadre kukwe mrä biani ja jie ngwankäre ni kristiano ie ye mike täte.

12. ¿Ñobätä ni raba niere kukwe driedre ye namani kukwe mrä ye erere?

¹² Kirabe, nire ñaka israelita tö nämene Jehová mikai täte ye ngwane, nämene niken nitre Israel yekänti (1 Reyes 8:41-43). Akwa Jesús niebare nitre ja tötikaka kwe yei niaratre rabadre niken nitre känti aune rabadre nitre känene (ñäkädre Mateo 28:19, 20 yebätä). Jehová tö namani nitre niara mikaka täte tuai kukwe driere kä jökräbiti tibien ye mikani gare metre kwe, fiesta Pentecostés kä 33 ye näire. Köbö yete, nitre 120 nämene konkrekasion mrä yete yebiti üai deme namani. Ye ngwane namanintre kukwe driere kukwe jene jenebiti nitre judío aune nitre ñaka Judío yei, ye abokän nitre menteni namani ja mike judío (Hechos 2:4-11). Ye bitikäre kukwe drie namani nitre samaritano ie. Aune kä 36 yete kukwe drie namani nitre ñaka judío yei. Ye käkwe mikani gare metre nitre kristiano rabadre kukwe driere kä jökräbiti tibien.

13, 14. a) ¿Nikwe dre nuaindre Jesús “kukwe bi[ani] nuendre btin” ye mikakäre täte? b) ¿Jesús kukwe kwin bämikani ye tä dre mike gare nie?

¹³ Ni kristiano rabadre ja töi mike ño ja kräke kwärikwäri yebätä Jesukwe “kukwe bi[ani] nuendre btin” arato (ñäkädre Juan 13:34, 35 yebätä). Erametre, köbö kwatire kwatire ni rabadre ja mräkätre aune ja ngwaitre tarere. Akwa ni tädre juto biare ja nire biankäre niaratre kräke arato. Kukwe biani nuaindre ye ñaka nämene tikani kukwe biani Ngöbökwe Moisés ie yebätä (Mateo 22:39; 1 Juan 3:16).

¹⁴ Ni mada nämene tare metre Jesukwe ye bämikani kwe. Niara nämene nitre ja tötikaka kwe ye tarere krubäte yebätä namani juto biare ja nire biankäre niaratre ütiäre. Aune ye erere arato ni tädre juto biare ja tare nikakäre o ja nire biankäre ja mräkätre aune ja ngwaitre ütiäre yei niara tö (1 Tesalonicenses 2:8).

15, 16. a) ¿Ngöböta juta kwe jie ngwen ño kä nengwane? b) ¿Kukwe meden meden ben nita ja tuin kä nengwane?

¹⁵ Kä nengwane, Jesukwe “ni klabore ie tö ngwan raba bätä töbätä” ye kädekani ne kwe rabadre mrö ja üaire ye bien nitre nänkä niara jiebiti yei “kätä nüke ye näre te” (Mateo 24:45-47, TNM). Mrö ja üaire bianta ye abokän kukwe ütiäte Ngöböta bien juta kwe yei ja jie ngwankäre kukwe mada tä nemen kisete ye ngwane. ¿Kukwe meden meden ben nita ja tuin kä nengwane?

¹⁶ Kä nengwane nita nüne “kä krüte” te. Aune gwäune “ja tare nikadi kri krübäte” ñaka rababare bare ye erere ben nikwe ja tuai (2 Timoteo 3:1, TNM; Marcos 13:19). Ne madakäre, Satana aune chokalitre ye kä kwinbiti kitani timon aune tä ja mike ni Kä tibienbätä rüere (Apocalipsis 12:9, 12). Ne madakäre, nikwe kukwe driedre nitre kä jökräbiti tibien ie niebare Jesukwe ye nita mike täte. Nita kukwe driere nitre kwati ie aune nitre blite kukwe jene jenebiti ie.

17, 18. ¿Kukwe niedre nuaindre nie ye ngwane nikwe dre nuaindre?

¹⁷ Juta ükaninte Ngöbökwe ye tä tärä aune täräkwata keta kabre bien nie ni dimikakäre kukwe driere. ¿Nita kukwe drierebiti? Gätä nuainta yete ni tötikata ne kwe nikwe kukwe driedre bäri kwin tärä aune täräkwata yebiti. ¿Nita kukwe ye mike tuin jai kukwe kite Jehovakri ye erere?

¹⁸ Ngöbökwe kukwe kwin mikadre nemen bare ni kräke ie ni tö angwane, kukwe nieta kwe nie  konkrekasion yebiti ye nikwe mikadre täte. Nengwane nikwe Ngöbö mikai täte angwane, “ja tare nikadi kri krübäte” aune nitre gobrainta Satanakwe gaite ye ngwane, nikwe niara kukwei mikai täte arato (Mateo 24:21). Ye bitikäre, nünankäre kä mrä yete ni rabaita kukwe mada mrä ribere jai ja jie ngwankäre, aune ye ngwane Satana ñaka rabaira ni töi mike käme.

19, 20. a) ¿“Tärä” meden metaite? b) ¿Tärä ye metaite ye ngwane dre rabai bare?

¹⁹ Kirabe, Jehovakwe kukwe biani Moisés ie ye biani kwe nitre israelita ie. Ye bitikäre, “nikwe nünandre ño ükaninte Kristokwe” ye biani kwe konkrekasion kristiano ie. Aune kä mrä yete, Jehovakwe “tärä” biain nie abokänbätä kukwe mrä täi tikani (ñäkädre Revelación 20:12 yebätä). * Kukwe ükaite Jehovakwe mikadre täte nitre kä tibienbätä ie kä ye näire ja känenkäre ye täi mikani tärä yete raba ruin nie. ¿Tärä ye metaite ye ngwane dre rabai bare? Ni aune nitre krütanina gaikröta ye ja tötikai tärä yebätä angwane, Ngöbö tö ni tuai dre nuainne ye rabai gare nie. Jehová töita ño ye rükai gare ni jökrä ie. Aune dre nieta Bibliabätä rükai gare bäri kwin nie, yebätä nikwe ja taredi kwärikwäri aune nikwe ni mada mikai ütiäte jai (Isaías 26:9). Rei nikwe Jesukristo ni jie ngwain ye ngwane, Kä Bä Nuäre yete kukwe keta kabre rabai gare nie aune nikwe driei ni madai ye ni raba bämike ja töite.

²⁰ Kukwe “tikani tärä kabre yebätä” ye nikwe mikai täte aune nikwe ja ngwain metre Jehovai ni nuaite mrä yete angwane, niarakwe ni kä tikai “tärä [...] ja nire kräke” yebätä. Aisete nüna kärekäre ye raba nemen nikwe. Rabadre nikwe yekäre, nikwe NÜNANDREKÄ ñäkäkäre dre nieta Bibliakwe yebätä, nikwe NIKRADRE kwin dre gärätä kwe ye mikakäre nüke gare jai, aune Jehová tä dre niere ja jie ngwankäre nie ye nikwe KUKWE NUADRE mikakäre täte. Kukwe ye jökrä nikwe nuaindi angwane, kukwe tare krubäte ye näire ni rabaite nire aune ni rabai kä jutobiti kukwe mike gare jai Ngöbö ni tarekä yebätä kärekäre (Eclesiastés 3:11; Romanos 11:33).