1, 2. a) ¿Dre tä kä mike juto ni Ngöbö mikaka täte yebätä kä nengwane? b) ¿Monsotre bati ja ngökai ñöte ye ngwane niaratre nünain ño rükadre gare ietre yekäre nitre rüne aune nitre umbre ji ngwanka raba dre nuainne?

KÄ NAMANI 12 Cristopher yebiti angwane, tö namanina ja ngökai ñöte. Ni umbre ji ngwanka niebare ie: “Mä nämene chi ti okwäbiti. Aune nengwane mä töi niena ja ngökabätä ñöte, akwa ti törba ngwaintari mäi: ¿ñobätä mä tö ja ngökai ñöte?”. Kukwe bökänbätä ni umbre ji ngwanka käkwe kukwe ye ngwanintari ie. Kä kwatire kwatire te monsotre bati kwati krubäte tä ja ngökö ñöte ye käita nemen juto ni Ngöbö mikaka täte yebätä (Eclesiastés 12:1). Akwa, monsotre bati tö ja ngökai bökän ñöte aune ye dre gärätä ye nüke gare ietre o ñakare, ye nitre rüne kristiano aune nitre umbre ji ngwanka konkrekasionte rabadre mike gare kwin jai.

² Nita ja denkä mento Jehová kräke aune nita ja ngökö ñöte, ye ngwane nita nemen nüne sribikäre Ngöbö kräke drieta Bibliakwe. Ye tä mike gare Jehovakwe kukwe kwin mikai nemen bare  ni kräke, akwa Satana kukwe keta kabre mikai ni rüere arato (Proverbios 10:22; 1 Pedro 5:8). Ye medenbätä, ja mikadre ja tötikaka Jesube ye dre gärätä ye mikakäre gare monsotre ie nitre rüne Testiko rabadre kä denkä jai. Akwa monso bati rün ñaka Testiko ye ngwane, ¿dre nuaindre? Ye erere ngwane, ja diankata mento Ngöbö kräke aune ja ngökata ñöte ye dre gärätä ye nitre umbre ji ngwanka konkrekasionte rabadre mike gare monso bati ie töi kwinbiti (ñäkädre Lucas 14:27-30 yebätä). Nire tö ju sribedi ye tä ja mike juto käne. Ye erere arato, monso bati tö ja ngökai ñöte angwane, rabadre ja mike juto kwin käne. Ye köböire rabai ja ngwen metre Jehovai “nebebe [...] mrä” (Mateo 24:13). ¿Dre käkwe monsotre bati dimikai Jehová mike täte käre? Ani mike gare jai.

3. a) ¿Jesús aune Pedro dre niebare ja ngöka ñöte yebätä? (Mateo 28:19, 20; 1 Pedro 3:21). b) ¿Kukwe meden meden ngwantarita abokän nikwe mikai gare jai kukwe ja tötikara nekänti? c) ¿Ñobätä ütiäte nikwe kukwe ye ngwandretari jai?

³ ¿Mä tä bati aune mä tö ja ngökai ñöte? ¡Ye kwin krubäte! Ja ngökadre ñöte aune ni rabadre testiko Jehovakwe ye ütiäte krubäte. Nitre kristiano ye jökrä ja ngökadre ñöte driebare Jesukwe. Aune apóstol Pedro niebare kukwe ye ütiäte krubäte rabatekäre nire kukwe tare krubäte ye näire (Mateo 28:19, 20; 1 Pedro 3:21). Kukwe ketamä ngwantarita ne nikwe mikai gare jai kukwe ja tötikara nekänti, ye köböire rabai gare mäi mä niena juto ja ngökakäre ñöte o ñakare: “¿Ti niena ünä? ¿Ñobätä ti tö ja ngökai ñöte? ¿Ja diandrekä mento Jehová kräke ye dre gärätä nüke gare tie?”. Mäkwe kukwe ye ngwandretari jai ye ütiäte krubäte. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune, mäkwe ja ngökai ñöte yebiti mäkwe bämikai mäkwe sribidi käre Jehová kräke ye mäkwe käbämikani ie. Kukwe ngwantarita ye käkwe mä dimikai kukwe käbämikani mäkwe ye mike nemen bare.

4, 5. a) Ni rabadre ünä ye ngwane batibe ja ngökadre ñöte, ¿ye ñobätä nikwe ñaka ngübadre? b) ¿Ni niena ünä ye dre gärätä?

⁴ Kä rabadre nuäi nibiti ye ngwane nikwe ja ngökadre ñöte ye Biblia ñaka niere. Proverbios 20:11 tä niere: “Monso kia tä dre dre nuainne yebiti nüke gare tä kukwe kwin aune metre nuainne o ñakare”. Aisete monso kia yei dre dre kwin aune dre dre käme ye raba nemen gare, bätä ja diandrekä mento Jehová kräke ye dre gärätä raba nüke gare ie. Ye medenbätä, monso bati niena ünä ye tä bämike aune ja dianinanka mento kwe Jehová kräke angwane, ütiäte krubäte ja ngökadre ñöte kwe (Proverbios 20:7).

⁵ ¿Ni niena ünä ye dre gärätä? Ye ñan ni niena umbre o kä niena kwati krubäte nibiti ye ai gärätä. Biblia tä niere, ye abokän nikwe “töbik[adre] kwin käne” ne kwe kukwe meden kwin aune kukwe meden käme rükadre gare nie meden gärätä (Hebreos 5:14, TNM) (recuadro “¿Dre gärätä?” mikadre ñärärä). Aune kukwe meden kwin rabadre gare nie bätä  ni tö rabadre nuaindi ja brukwä tätebiti ye meden gärätä. Ni ünä ye tä ja di ngwen ja tuakäre kukwe käme yebe aune kukwe kwin nuaindre kwe ye ni mada niedre ie ye ñaka ribere jai. Mäkwe ja ngökai ñöte ye bitikäre, mä rün o nitre mada ñaka täi mä ken akwa mäkwe kukwe kwin nuain yei tö ngwan rabai (kukwe ye erere bäsi kwain mäi Filipenses 2:12 yekänti).

6, 7. a) ¿Kukwe meden medenbiti Daniel nuaninte Babilonia? b) ¿Daniel namanina ünä ye bämikani ño kwe?

⁶ ¿Monso bati niena ünä ye raba bämike ño? Ni Ngöbö mikaka täte kädeka nämene Daniel käkwe kukwe kwin bämikani yebätä töbike. Niara jatani krire ünä ye ngwane jänikani kaibe juta Babilonia yekänti rün aune meye okwä bäre raba ruin nie. Kä yekänti niara nuaninte kukwe keta kabrebiti. Ñodre, nitre ñaka nämene Ngöbö kukwei mike täte ye ngätäite niara nämene. Ne madakäre, ni ütiäte ye kwrere nitre jatani niara mike tuin jai kä yekänti. Monsotre bati braibe dianinkä sribikäre rei kräke ye ngätäite niara nämene siba (Daniel 1:3-5, 13). Kä Babilonia yekänti Daniel rabadre nüne bäri kwin kä Israel yekänti kräke namani tuin nitre ie.

⁷ Akwa ni niena ünä ye kwrere Daniel ja tuani kukwe yebe. ¿Nuainbare ño kwe? Ñaka nitre Babilonia tuanimetre kwe ja töi kwite o ñaka Jehová mike täte. Biblia tä niere Daniel “ja brukwä mikani kwatibe ñaka ja mike käme”. Ye abokän, niarakwe ja töi mikani kwatibe ñaka ja mike kukwe ngwarbe mika nämene täte yete (Daniel 1:8). Yebiti bämikani kwe niara namanina ünä.

8. ¿Daniel kukwe kwin bämikani ye tä dre driere mäi?

⁸ ¿Daniel kukwe kwin bämikani ye tä dre driere mäi? Tä mike gare mä niena ünä  angwane, kukwe tare yebiti ta mä rabadre Jehová kukwei mike täte. Mä ñaka rabadre ja mike kruä (camaleón) ye kwrere, jondron nire chi ye tä ja bä kwite dre dre tä nemen bäre ye ererebätä. Ju Ja Ükarakrö yete mäkwe ja ngwandre ni ja ketaka Ngöböbe ye erere aune kwelate abokän ni ja ketaka nitre kä nebätä ben ye erere ye ñaka kwin. Ñakare aune, mä nuadrete kukwe medenbiti akwa mäkwe ja ngwandre metre Ngöböi (ñäkädre Efesios 4:14, 15 yebätä).

9, 10. a) ¿Kukwe keteitibiti mä nuaninte bitinkä ye ngwane mäkwe ja töi mikani ño ye ñobätä mä rabadre töbikebätä? b) ¿Ja ngökata ñöte ye dre gärätä?

⁹ Erametre, ni bati o ni umbre, akwa ni jökrä tä ja mike ngite (Eclesiastés 7:20). Akwa mä tö ja ngökai ñöte angwane, erametre Jehová töita ño ye erere mä töita kwatibe nuainbätä käre o ñakare ye mäkwe ngwandretari jai. ¿Mä niena Jehová kukwei mike täte kä nikanina ruäre ta yete? Kukwe keteitibiti mä nuaninte bitinkä ye ngwane mäkwe ja töi mikani ño yebätä töbike. ¿Mäkwe ja töi mikani kwatibe kukwe kwin den nuaindre jai? O Daniel ja tuani kukwe medenbe ye erere ben mätä ja tuin raba ruin nunye. Jondron meden nuain gare mäi yebiti mäkwe sribi ruäre nuaindre nünankäre kwin kä nebätä ye nitre ruäre käkwe niebarera mäi raba ruin nunye. Mä nuadrete kukwe ye ererebiti angwane, ¿mäkwe dre nuaindre ie Jehová tö ye niena gare mäi? (Efesios 5:17).

¹⁰ Mäkwe kukwe ye ngwandretari jai ye ütiäte krubäte, ñobätä ñan aune ye käkwe mä dimikai mike nüke gare jai ja ngöka ñöte ye ütiäte krubäte. Yebiti mäkwe bämikai nitre madai, mäkwe käbämikani Jehovai käre mäkwe niara taredi aune mikai täte ja brukwä tätebiti (Marcos 12:30, TNM). Ni jökrä tä ja ngökö ñöte ye käkwe ja töi mikadre kwatibe kukwe käbämikani nikwe Jehovai ye mike nemen bare (ñäkädre Eclesiastés 5:4, 5 yebätä). *

11, 12. a) Mä tö ja ngökai ñöte angwane, ¿mäkwe dre mikadre gare metre jai? b) ¿Dre käkwe mä dimikai ja ngöka ñöte ye mike tuin jai Jehovata mike tuin jai ye erere?

¹¹ Biblia tä mike gare nitre jökrä Ngöbö mikaka täte, aune monsotre bati, käkwe “ja töi jeñebiti” sribidi niara kräke (Salmo 110:3). Aisete mä tö ja ngökai ñöte angwane, mäkwe ja töi mikani nuainkäre yebätä mä tö nuaindi ye tädre gare metre mäi. Metrere mä rün aune mä meye testiko Jehovakwe yebätä mä ririabare angwane, mäkwe kukwe ye mikadre gare kwin jai ye ütiäte krubäte.

¹² Mä jatani nirien ye ngwane, nitre mada jatani ja ngökö ñöte ye mäkwe tuanina raba ruin nunye. Ja ketamuko mäkwe o mä etebatre aune mä ngwaitre ruäre ye ja ngökanina ñöte raba ruin nunye. Akwa mäkwe ja ngübabiti kukwe yebätä. Kä niena nuäi mäbiti o nitre mada niena ja ngökö ñöte yebätä mäkwe nuaindre arato ye mäkwe ñaka nütü. ¿Dre  käkwe mä dimikai ja ngöka ñöte ye mike tuin jai Jehovata mike tuin jai ye erere? Ñobätä ja ngöka ñöte ye ütiäte krubäte ye mikakäre gare jai mäkwe kä dianka jai töbikakärebätä. Kukwe meden ütiätebätä mäkwe nuaindre ye rabai gare mäi kukwe ja tötikara ne aune ja känenkäre yebätä.

13. ¿Erametre mä tö ja ngökai ñöte töi bökänbiti o ñakare ye ñokänti raba nemen gare mäi?

¹³ ¿Erametre mä tö ja ngökai ñöte töi bökänbiti o ñakare ye ñokänti raba nemen gare mäi? Käne mäkwe töbikadre orasion nuainta mäkwe yebätä ye köböire raba nemen gare mäi. Mäkwe ngwantari jai: “¿Tita orare kärekäre Jehovai, o nane nane? ¿Tita blite metrere kukwe keteitibätä ben, o kukwe jökräbätä?”. Ye käkwe mä dimikai mätä ja kete kwin Ngöböbe o ñakare ye mike nüke gare jai (Salmo 25:4). Jehová tä bä kabre orasion nikwe ye kain ngäbiti Biblia yebiti. Ne madakäre, mä tö ja ngökai ñöte töi bökänbiti rabadre gare mäi, yekäre mätä ja tötike ño Bibliabätä ye mäkwe mikadre gare jai (Josué 1:8). Mäkwe ngwantari jai: “¿Tita käre bämän kratire kratire ja tötike Bibliabätä? ¿Ngöbö mika täte ni mräkäbe yete tita käre blite? Erametre mä tö ja ngökai ñöte töi bökänbiti o ñakare ye kukwe ngwantarita ye käkwe mä dimikai mike nüke gare jai, ye abokän, mä tö ja ketai Jehovabe aune mikai täte ja brukwä tätebiti yebätä mäkwe ja töi mikadre nuainne ye meden gärätä.

14. ¿Ja diandrekä mento Ngöbö kräke aune ja ngökadre ñöte ye ñobätä ñaka ja erebe?

¹⁴ Monsotre bati ye ruäre ja dianinanka mento Jehová kräke, akwa jämi juto ja ngökakäre ñöte tätre niere. Akwa kukwe ye ñaka metre. Erametre, ja diandrekä mento Ngöbö kräke aune ja ngökadre ñöte ye ñaka ja erebe ye jämi nüke gare monsotre bati yei. Ja diandrekä mento Ngöbö kräke ye abokän mäkwe orasion nuaindre yete mäkwe käbämikadre Jehovai mäkwe niara mikai täte kärekäre. Aune ye bitikäre mäkwe ja ngökadre ñöte ne kwe rabadre gare nitre jökrä ie mäkwe ja dianinanka mento Jehová kräke. Aisete mä jämi ja ngökö ñöte ye känenkri, dre gärätä ja diandrekä mento Ngöbö kräke ye rükadre gare kwin mäi.

15. ¿Ja diankata mento Ngöbö kräke ye dre gärätä?

¹⁵ Mäkwe ja diainkä mento Jehová kräke ye ngwane, mäkwe niedi ie yete ja känenkäre ja nire mäkwe ye rabai gare niarai. Ye ngwane mätä käbämike ie mäkwe niara mikai täte ye rabai bäri ütiäte mä kräke (ñäkädre Mateo 16:24 yebätä). Ye medenbätä ja diandrekä mento Ngöbö kräke ye ütiäte krubäte (Mateo 5:33). ¿Ja nire mäkwe tä gare Ngöböi ye mä raba bämike ño? (Romanos 14:8).

16, 17. a) Ja nire mäkwe ye ñaka niena gare mäi ye mä raba mike gare kukwe keteitibiti. b) Ni iti tä ja denkä mento Ngöbö kräke ye ngwane, ¿tä dre niere ie?

¹⁶ ¿Ja nire mäkwe ñaka niena gare mäi ye mä raba bämike ño? Kukwe ne bämike ja töite. Mä rün kä biandre mäi aune niedre kwe mäi kä ye nibira mäkwe. Akwa ye bitikäre niedre kwe mäi täräkwata ükaninte kwe kä biankäre mäi ye diain kwe jai aune niara aibe käkwe sribidi kä yete. ¿Erametre mä rünkwe kä ye biani mäi mä raba niere?

¹⁷ Ni iti tä ja denkä mento Ngöbö kräke ye ngwane, tä niere Ngöböi: “Ja nire tikwe ne tä gare mäi”. Aune niarakwe ja kukwei kitaninkä ye mikadre nemen bare kwe yei Jehová rabadre tö ngwen. Akwa ni ye jatadre dikekä gore ni ñaka Testiko yebe ye bämike ja töite. O sribi kadre ngäbiti kwe abokän ñaka rabadre  mike kukwe driere o nemen gätäbätä ye bämike ja töite. Ni ye ñaka tädre kukwe käbämikani kwe Ngöböi ye mike nemen bare. Ñakare aune ni rüne käkwe täräkwata ükaninte kä biankäre monso ie abokän diandre kwe jai ye erere ni ye tädre ja ngwen. Ye medenbätä, ja nire mäkwe rabai gare Jehovai ye mäkwe niedi ie angwane, niara tö drei ye käre mäkwe nuaindre, ruäre ngwane dre tuin kwin mäi ye erere ñaka tuin kwin ie akwa dre ribedre kwe mäi ye erere mäkwe nuaindre. Nikwe ja töi mikadre Jesús ye erere, niarakwe niebare: “Ñan ti kä käinbti jatani kä nebtä kukwe nuenkäre ja töi jakwebti, akwa ti Rün käkwe ti juani, ye abko tö dreye abko erere ti jatani mike täte” (Juan 6:38).

18, 19. a) ¿Rose aune Christopher tä dre niere ja ngöka ñöte yebätä? b) ¿Mä abokän tä töbike ño ja ngöka ñöte yebätä?

¹⁸ Erametre ja töi mikadre ja ngökö ñöte ye ütiäte krubäte. Ja diandrekä mento Jehová kräke aune ja ngökadre ñöte ye ütiäte krubäte. Jehová tare mäkwe aune ja diandrekä mento niara kräke ye nüke gare mäi angwane, mäkwe ja ngökai ñöte ye ngwane mä ñaka rabai töbiketa bati bobubätä. Aune mäkwe ja töi mikai nuainne yebätä mäkwe ñaka ja töi kwitaita. Monso merire kädekata Rose tä niere: “Jehová tare krubäte tikwe, aune tita niara mike täte ye aibe tä kä mike bäri juto tibätä. Tikwe ja töi mikaba ja ngökö ñöte angwane, ye kukwe bäri kwin tikwe nuainba nämä gare kwin tie”.

¹⁹ Párrafo kena yekänti nikwe blitani monso bati kädekata Christopher yebätä. Kä namani 12 niarabiti ye ngwane ja ngökani ñöte kwe. ¿Niarakwe ja töi mikani ja ngökö ñöte yebätä ja ruin ño ie? Kätä juto krubäte niarabätä nieta kwe. Kä namani 17 niarabiti ye ngwane ja mikani kwe prekursor regular, aune kä namani 18 biti ye ngwane kädekani ni sribikä konkrekasionte bätä nengwane tä sribire Betel. Niara tä niere: “Tikwe ja ngökaba ñöte ye ngwane tikwe kukwe kwin dianba nuaindre jai. Tita sribire Jehová bätä juta ükaninte kwe kräke, aune ye tä kä mike bäri juto tibätä”. ¿Aune mä? ¿Mätä töbike ja ngöka ñöte yebätä? Ye erere angwane, ¿mä raba ja mike ño juto? Kukwe ja tötikara ja känenkäre yekänti nikwe mikai gare jai.