1. ¿Ñokänti nita nemen töbätä aune ye tä ni dimike ño?

JEHOVATA ni mike töbätä aune tä nuainne töi kwinbiti. Santiago 1:5 tä niere: “Munkwe dre dre nuendre, ye ñan raba nüke gare munye angwane, Ngöbökwe mun mikadre töbtä abko munkwe kärä ie angwane, mun mikadi töbtä kwe, ñobtä ñan angwane nire nire käta jändrän kärere ie, ye erere Ngöböta jändrän bien täte jökrä ie amne tä jändrän käbäire ñakare ni jökrä kän”. Jehovata mäträre nibätä ye nikwe kai ngäbiti ngwane ni rabai töbätä. Nita ja ngwen töbätä ye ngwane, ni ñaka tä ja mike kukwe kri te aune ye tä ni dimike ja mäke bäri kwin Ngöböbe (Prov. 2:10-12). Ye köböire, ni rabai Ngöbö tarere jankunu aune ‘ja nire käre rabai nikwe’ (Jud. 21, TNM).

2. ¿Dre ni dimikai Ngöböta mäträre nibätä ye mike tuin ütiäte jai?

² Ni ngite, ni ngübata ño aune kukwe mada mada köböite, ñaka tä nemen nuäre ni kräke mäträta nibätä ye ka ngäbitikäre o ñaka tä nemen tuin kwin nie. Akwa, mäträta nibätä ye köböire kukwe kwin tä nemen nikwe ye tä nüke gare nie ngwane, tä nemen bäri ütiäte ni kräke aune yebiti Ngöböta ni tarere ye tä nüke gare nie. Proverbios 3:11, 12 tä niere: “Monso tikwe, Jehová tä kukwe niere mäi ye mäkwe kadre ngäbiti”. Aune tä niere arato: “Ñobätä ñan aune nire tare Jehovakwe yebätä tä mäträre”. Jehová tö kukwe kwin ie ni kräke ye nikwe ñaka käi kwitadrekä  jire jabiti (ñäkädre Hebreos 12:5-11 yebätä). Ni gare kwin Jehovai yebätä tä mäträre nibätä ye ngwane käre tä nuainne kwin. Kukwe ja tötikara nekänti, nibike kukwe ketabokä nuainta mäträkäre ye mike gare jai: 1) mäträdre akwle jabätä, 2) nitre rüne tä mäträre, 3) mäträta nitre konkrekasionte yebätä aune 4) mäträta nibätä abokän ni ñaka tä kain ngäbiti.

3. ¿Monsotre mäträdre akwle jabätä yekäre nitre rüne raba dimike ño? Mä raba bämike keteiti.

³ Mäträta akwle jabätä ye abokän nita ja töi gobraine meden gärätä. Akwa, ni ñaka tä därere kukwe ye nuainkäre, yebätä nikwe mäträdre akwle jabätä. Ni raba bämike monso chi tä ja kite nänkäre bicicletabiti yebätä. Kenanbe, nitre rüne o meyere tä bicicleta ye ketete ne kwe monso chi ye ñaka rikadre tibien. Akwa, monso chi ie nänta kite gare bicicletabiti ye ngwane, rün ñaka tä kite bicicleta ketete krubäte. Monso chi ñaka rikai tibien bicicletabiti tä nemen ruin nitre rüne ie ye ngwane tä tuenmetre niken kaibe. Ye erere arato, nitre rüne aune meyere tä käre aune bätärekä monsotre ‘töi ükete bätä tötike jankunu Jehová kukwei yebätä’ ngwane, tä dimike ja ngwen töbätä bätä mäträre akwle jabätä (Efes. 6:4, TNM).

4, 5. a) ¿Mäträta akwle jabätä ye ñobätä ütiäte krubäte ja ngwankäre “ni btin kwrere”? b) ¿Nita ja mike ngite ye ngwane ñobätä nikwe ñaka ja di ngwandre nekä?

⁴ Nire nire tä nemen ünä ye ngwane, Jehovata nemen gare ie yebätä kukwe ye erere tä nemen bare. Niaratre tä mäträre akwle jabätä raba ruin nie, akwa jämi nemen ünä kukwe ja üairebiti. Akwa, tätre kite ja ngwen “ni btin kwrere” aune tätre ja di ngwen ja ngwankäre Kristo erere ye ngwane, tä nemen bäri ünä kukwe ja üairebiti (Efes. 4:23, 24). Nita mäträre akwle jabätä ye ütiäte krubäte rabakäre ünä kukwe ja üairebiti, ñan ñobätä aune tä ni dimike ne kwe “jändrän jökrä Ngöbö rüere, ye nikwe kitadre jökrä temen amne, kukwe kämekäme kä nebtä, ye nikwe ñan nuendre mda, akwa nikwe töbikadre kuin ja käne. Erere arato, nikwe ja töi mikadre kwatibe nünakäre deme Ngöbökrä kä ne ngwane” (Tito 2:12).

⁵ Akwa, ni jökrä ngite (Ecl. 7:20). Aisete nita ja mike ngite ye ñan tä bämike ni ñan mäträre akwle jabätä. Proverbios 24:16 tä niere: “Ni kukwe kwin nuainkä raba niken tibien bä kükü aune rükaita krö”. ¿Tä nemen bare ño ie? Ñan ja di jeñebiti tä nemen bare ie, ñakare aune Ngöbö üai köböire tä nemen bare ie (ñäkädre Filipenses 4:13 yebätä). * Ja töi gobraindre ye kite üai deme Ngöbökwe yekri aune ye bäsi ja erebe mäträta akwle jabätä yebe.

6. ¿Ñokänti ni raba ja tötike bäri kwin Ngöbö Kukwei yebätä? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä).

⁶ Nikwe mäträdre akwle jabätä yekäre, nikwe oradre, ja tötikadre Bibliabätä aune töbikadretari. Akwa ñaka tä nemen nuäre mä kräke ja tötikakäre Bibliabätä o mä ñaka töta nemen ja tötikai ngwane, ¿mä raba dre nuainne? Mäkwe ñaka ja di ngwan nekä. Mäkwe ja tuainmetre dimikadre Jehovai ngwane, niarakwe mä dimikai ja töi mike Kukwe kwe ye mike gare jai (1 Ped. 2:2). Kena, Jehovakwe mä dimikadre mäträre akwle jabätä ja tötikakäre Bibliabätä ye mäkwe ribe ie. Ye bitikäre, mäkwe dre ribebare ie ye erere mäkwe nuaindre. Mä raba kukwe braibebätä ja tötike. Bätärekä bätärekä, ja tötika ye rabai nuäre aune kwin mä kräke bätä mäkwe töbikaitari Jehová töi keta kabre ütiäte yebätä yekwe kä mikai juto mäbätä (1 Tim. 4:15).

7. Nita mäträre akwle jabätä ye köböire ni raba sribire ño Ngöbö kräke ye mä raba mike gare kukwe keteitibiti.

⁷ Nita mäträre akwle jabätä ye köböire ni raba sribire Ngöbö kräke. Ni rüne iti ñaka jatani kukwe driere kä jutobiti namani gare ie yebätä ani blite. Nämene töbike krubäte yebätä ja töi mikani kwe prekursor regular nuainne. Rabadre bare ie yekäre, jatani ñäke täräkwata nämene blite sribi prekursor yebätä aune orabare kwe kukwe yebätä arato. Yekwe dimikani aune namani ja kete bäri kwin Jehovabe. Arato ruäre ngwane nämene prekursor ausiliar nuainne. Kukwe diani nuaindre kwe jai yebätä ja töi mikani kwatibe kwe aune ñaka kukwe  mada tuanimetre kwe ja töi kwite. ¿Ye köböire dre kwin namani kwe? Ye bitikäre, ja mikani kwe prekursor regular.

8-10. a) ¿Dre käkwe nitre rüne dimikai monsotre kwetre ye tötike kukwe Jehovakwe yebätä? b) ¿Noé kukwe kwin bämikani yebätä nitre rüne raba dre mike gare jai?

⁸ Nitre rüne aune meyere kukwebätä käkwe monsotre kwetre ‘töi ükadrete bätä tötikadre jankunu Jehová kukwei yebätä’ (Efes. 6:4, TNM). Kä nengwane, ye ñaka nuäre nuaindre (2 Tim. 3:1-5, TNM). Monsotre kia yei kukwe jämi gare, yebätä dre kwin aune dre käme ye ñaka gare ietre. Mäträta bätätre ye ngwane kukwe ye tä nemen gare ietre (Rom. 2:14, 15). Ni iti ie kukwe Bibliabätä gare krubäte tä niere ye erere, ni ‘töi ükadrete’ nieta ye abokän monso kia ngübata ne kwe rabadre ünä sribikäre kwin ye meden gärätä arato.

⁹ Nitre rüne aune meyere tä mäträre töi kwinbiti monsotre yebätä ngwane monsotre töita nemen jäme. Niaratre ñaka raba kukwe jökrä den nuaindre akwle jai aune tä dre den nuaindre jai ye köböite kukwe raba nemen kisete ye tä nemen gare ietre. Ye medenbätä, ütiäte krubäte nitre rüne aune meyere rabadre ja tuenmetre jie ngwandre Jehovai monsotre tötikakäre. Kä jene jene känti monsotre ngüba ñaka ja erebe aune nitre tä nüne ño ye ererebätä tätre monsotre ngübare ye nikwe ngwandre törö jai. Akwa, nitre rüne aune meyere tä Ngöbö mike täte ye ngwane, monsotre ngübadre ño ye ñaka tätre ngwentari käre jai aune ñaka tätre tö ngwen nitre kä nebätä tä kukwe niere yei.

¹⁰ Noé kukwe kwin bämikani yebätä ani blite. Jehovakwe arka sribe mananbare Noé ie ye ngwane ñaka tö ngwani akwle kwe jai, ñan ñobätä aune arka ye erere sribe ñaka nämene gare jire ie. Aisete niarakwe tö ngwani Jehovai aune Jehovakwe dre dre nuain mananbare ie ye “erere” nuainbare jökrä kwe (Gén. 6:22, Jändrän Jökrä Namani Bare Ño Kena [JK]). ¿Ye köböire dre kwin namani kwe? Noé arka sribebare ye köböire, niara aune mräkätre kwe namaninte nire. Ne madakäre, tö ngwani kwe Jehovai yekwe dimikani monsotre ngübare kwin. Ñü kri ye känenkri monsotre tötikadre ye ñaka nämene nuäre nuaindre, akwa Noé monsotre kwe ye tötikani kwin aune kukwe kwin bämikani kwe kräketre (Gén. 6:5).

11. Nitre rüne Jehová kukwei mikadre täte monsotre ngubakäre, ¿ye köböire dre raba nemen kwetre?

¹¹ Monso niena mäkwe ngwane, ¿Ngöböta dre niere mäi ye “erere” mä raba nuainne ño? Mäkwe Jehová kukwei mikadre täte. Mäkwe Jehová tuanmetre ja dimike monsotre jie ngwen Biblia aune juta ükaninte kwe yebiti. Mäkwe monsotre dimikani yebätä ja känenkäre raba debe bien mäi. Ni iti Testiko käkwe niebare: “Ti rün aune ti meye ti ngübabare ño yebätä tita debe bien ietre. Niaratre ja di ngwani kukwe Ngöbökwe ye mike nemen ti brukwäte. Niaratre köböire ti ririabare kukwe ja üairebiti”. Nitre rüne aune meyere tä ja di ngwen monsotre tötikakäre kukwe Ngöbökwe yebätä, akwa yebiti ta monsotre tä kä mikekä Jehovabätä. Akwa, nitre rüne aune meyere tätre ja di ngwen kukwe metre Ngöbökwe mikakäre nemen monsotre brukwäte yei ja ñaka rabadre ruin ngite. Ne madakäre, monsotre kwetre raba Jehová miketa täte yei tö ngwandre kwetre.

12, 13. a) Monso kitakata kukwebätä ye ngwane, ¿nitre rüne tä Ngöbö kukwei mike täte ye tätre bämike ño? b) ¿Nitre rüne Ngöbö kukwei mikani täte ye köböire dre kwin namani kwetre?

 ¹² Monso iti kitakata kukwebätä ye ngwane, ñaka tä nemen nuäre nitre rüne kräke Ngöbö mikakäre täte. Meri Testiko iti ngängän kitaninkä kukwebätä aune kä mikaninkä kwe gwi ye ngwane, dre namani bare ye ani mike gare jai. Meri Testiko ye tä mike gare: “Ni kitaninkä kukwebätä yebe ni raba blite o ñakare ye ti nämä känene tärä o täräkwata nikwe yebätä ne kwe tikwe kä diandrekä jai rabakäre jakänti ti ngängän aune ti bün yebe”. Töi kwinbiti muko kwe niara dimikani mike nüke gare jai, niara ñaka rabadre ja töi mike ngängän yebätä, ñakare aune rabadre ja ngwen metre Jehovai.

¹³ Kä nikani ruäre ta ye bitikäre, ngängän namaninta kukwebätä. Meri ye meye tä niere: “Nengwane niara tä mantre jetebe blite tibe o kukwe juen tie. Aune nunkwe Ngöbö mikani täte gare ie, yebätä tä ti aune ti muko mike ütiäte jai. Nunta ja kete kwin jabe”. Monso mäkwe tä kitaninkä kukwebätä ngwane, ¿mäkwe tö ngwain ja brukwä tätebiti Jehovai aune mäkwe ñaka tö ngwain akwle jai? (Prov. 3:5, 6). Jehová töbätä aune ni tare kwe yebätä tä mäträre nibätä ye nikwe ngwandre törö jai. Jehovakwe Jesús juani monso mäkwe mikakäre kwäre arato aune ñaka tö ni gaite jire iti ye käre mäkwe ngwandre törö jai (ñäkädre 2 Pedro 3:9 yebätä). * Aisete, nitre rüne, Jehová tä mäträre nibätä aune tä ni jie ngwen yei munkwe tö ngwan jankunu, ñaka rabadre nuäre mun kräke akwa munkwe nuaindre. Ngöböta mäträre nibätä ye munkwe ka ngäbiti aune ñaka ja mika rüere.

14. ¿“Ni sribikä kuin” yebiti Jehovata ni jie ngwen ye tä ni dimike ño?

¹⁴ Jehovakwe ni ngübai, ni kriemikai aune ni tötikai ye käbämikani kwe aune tä nuainne bätäkä ngwarbe. Ñodre, Jesús kädekani kwe konkrekasion ngübabitikäre. Aune Jesukwe “ni sribikä kuin” kädekani mrö ja üaire biankäre kä debe näre te nie (Luc. 12:42). “Ni sribikä kuin” ye tä kukwe ütiäte krubäte bien nie bätäkä ngwarbe ni jie ngwankäre aune mäträkäre nibätä. ¿Kukwe kädriebare keteiti ye mäkwe kukwe nuanina o mäkwe ñäkäbarera täräkwata nikwe yebätä abokän käkwe mä dimikanina ja töi kwite? Ye erere ngwane, kä raba nemen juto mäbätä, ñan ñobätä aune ye tä bämike mätä ja tuenmetre töi ükadrete Jehovai (Prov. 2:1-5).

15, 16. a) Nitre umbre ji ngwanka tä ni dimike ye köböire kukwe kwin rabadre nikwe yekäre, ¿nikwe dre nuaindre? b) ¿Nikwe dre nuaindre ne kwe rabadre nuäre nitre umbre ji ngwanka kräke sribikäre konkrekasionte?

¹⁵ Kristo käkwe nitre umbre kädekani konkrekasion jie ngwankäre arato. Biblia tä niere niaratre ye “biani” ni kräke (Efes. 4:8, 11-13). Niaratre tä ni dimike ye köböire kukwe kwin rabadre nikwe yekäre, ¿nikwe dre nuaindre? Niaratre tä tödeke aune kukwe kwin bämike ye erere nikwe ja ngwandre aune tätre mäträre nibätä Bibliabiti ye nikwe mikadre täte (ñäkädre Hebreos 13:7, 17 yebätä). Nitre umbre ji ngwanka yekwe ni tare aune tö ni tuai ja kete kwin Jehovabe ye nikwe ngwandre törö jai. Ñodre, ni ñaka nemen gätäbätä o ni ñaka niena Ngöbö mike täte kä jutobiti tä nemen gare ietre ye ngwane, tätre ni dimike bengwairebe. Ni kukwe nuai kwin kwetre, ni dimikai kwetre aune kukwe nieta Bibliabätä ye ererebiti mäträi kwetre nibätä. ¿Nitre umbre ji ngwanka ye mätä mike tuin jai Jehovata mä tarere ye erere?

¹⁶ Nitre umbre ji ngwanka ye kräke ruäre ngwane ñaka tä nemen nuäre mäträkäre nibätä. Ñodre, David ja mikani ngite krubäte abokän namani üke ye ngwane, ñaka namani nuäre Natán ni Ngöbö kukwei niekä kräke blitakäre ben raba ruin nie (2 Sam. 12:1-14). Ye erere arato, apóstol Pedro namani ja kete nitre kristiano judío aibe ben ye ngwane, ñaka namani nuäre apóstol Pablo kräke mäträkärebätä arato (Gál. 2:11-14, TNM). Aisete, ¿mäkwe dre nuaindre ne kwe rabadre nuäre nitre umbre ji ngwanka kräke sribikäre konkrekasionte?  Mäkwe ja töi mika bobre, mä tädre juto biare niaratre kukwe nuakäre aune mäkwe debe bian ietre. Ngöböta ni tarere yebätä tä mäträre nibätä ye erere mäkwe mikadre tuin jai. Ye köböire, kukwe kwin rabai mäkwe aune nitre umbre ji ngwanka ye kräke rabai nuäre sribikäre konkrekasionte.

17. ¿Nitre umbre ji ngwanka yekwe meri Testiko iti dimikani ño?

¹⁷ Meri Testiko iti tä mike gare, niarakwe kukwe nuainbare mekerabe yebätä ñaka namani nuäre kräke Jehová tarekäre aune nämene ulire krubäte. Niara tä mike gare: “Tikwe blitadre nitre umbre ji ngwanka ben ye nämä gare tie. Niaratre ñaka ñäkäba ja dibiti tie aune ñaka kukwe nieba kwetre ti rüere. Ñakare aune niaratre ti töi mikaba jäme aune ti dimikaba. Batire batire gätä ye bitikäre, kukwe keta kabre nämä nuaindre ietre, akwa ja nämä ruin ño tie ye niaratre iti nämä ngwentari tie. Tikwe kukwe nuainbare yebätä ñaka nämä nemen nuäre ti kräke Ngöbö nämä ti tarere ye mikakäre era jai. Akwa, Jehovata ti tarere ye tä bämike bä kabre tie ja mräkätre konkrekasionte aune nitre umbre ji ngwanka yebiti. Tikwe ñaka kä mikadrekä jire Jehovabätä ye tita ribere ie”.

18, 19. ¿Kukwe meden bäri tare mäträta nibätä ye kräke? Mä raba mike gare keteiti.

¹⁸ Erametre mäträta nibätä ye raba nemen tare nie, akwa nikwe ñaka kadre ngäbiti ye bäri tare krubäte (Heb. 12:11). Caín aune rei Sedequías ñaka kukwe kwin bämikani yebätä ani blite. Caín brukwä namani eteba kräke aune tö namani murie ketai namani tuin Ngöböi ye ngwane, niebare kwe ie: “¿Ñobtä ma mätä nibi krübäte dikaro, amaribti ma ngwäre kwata nibi tain bürere dikaro romone yere Kain? Olo ketete kuin. Makwe jändrän kuin nuendre angwane, kä rabadreta nuäre mabtä Kain. Akwa ma ñan tö jändrän kuin nuein, aisete ma töi käme tä ma mike juto biare kukwe käme nuene Kain. Akwa kukwe käme ma tö nuein, yebtä ma tö kwäräbere, ne ngwane mtare kä tä mae kwäräbekrä” (Gén. 4:6, 7, JK). Akwa, Caín ñaka Jehová kukwei mikani täte. Eteba murie ketani kwe aune ye köböite ja tare nikabare krubäte kwe nememe krütani ye ngwane (Gén. 4:11, 12). Jehovakwe mäträbare Cainbätä ye kadre ngäbiti kwe akräke ñaka ja tare nikadre krubäte kwe.

¹⁹ Rei Sedequías ye ja ngwani käme krubäte aune kä jürä nämenebätä kukwe ruäre ükatekäre. Kukwe tare krubäte nämene nemen bare Jerusalén ye ngwane gobranbare kwe. Sedequías ñaka rabadre kukwe blo nuainne jankunu ye Jeremías ni Ngöbö kukwei niekä käkwe mikani gare bä kabre ie, akwa mäträbarebätä ye ñaka kani ngäbiti kwe ye köböite ja tare nikabare krubäte kwe (Jer. 52:8-11). Nibira gare nie ye erere, Jehová ñaka tö ni tuai ja tare nike (ñäkädre Isaías 48:17, 18 yebätä). *

20. ¿Ngöböta mäträre nibätä abokän nire nire ñaka tä kain ngäbiti aune nire nire tä kain ngäbiti yebätä dre rabai bare?

²⁰ Kä nengwane, Ngöböta mäträre nibätä ye nitre kwati ñaka tä kain ngäbiti. Akwa, nire nire töita ye erere ye gwäune mikai ja tare nike (Prov. 1:24-31). Aisete, mäträta nibätä ye nikwe kadre ngäbiti aune nikwe ja ngwandre töbätä. Mäträdre nibätä ye ngwane, nikwe dre nuaindre ye Proverbios 4:13 tä mike gare krörö: “Mäkwe ñaka tuanmetre. Mäkwe ngübabiti, ye köböire ja nire rabai mäkwe”.