KUKWE JA TÖTIKARA 12
¿Ñongwane blitadre?
“Kä tärä [...] rabakäre kwekebe aune [...] blitakäre” (ECL. 3:1, 7).
KANTIKO 124 Käre nikwe ja ngwandre metre
KUKWE NEBÄTÄ JA TÖTIKAI *
1. ¿Eclesiastés 3:1, 7 tä dre driere nie?
NI RUÄRE kwekebe akwa ni ruäre abokän blite krubäte. Texto dianinkä kukwe ja tötikara ne kräke tä niere erere, kä tärä blitakäre aune kä tärä rabakäre kwekebe (ñäkädre Eclesiastés 3:1, 7 yebätä). * Akwa ruäre ngwane, ja mräkä ruäre käkwe ñan blitadre krubäte ie ni töta nemen aune mada abokän ni töta nemen tuai blite, ¿ñan ererea?
2. ¿Ñongwane blitadre aune nuaindre ño ye nire aibe raba niere nie?
2 Jehovakwe ni sribebare ne kwe ni rabadre blite ye jondron ütiäte biani kwe nie (Éx. 4:10, 11; Apoc. 4:11). Ye medenbätä, nikwe blitadre ño ye tä driere nie Kukwe kwe yebiti. Kukwe ruäre namani bare kädrieta Bibliabätä yebätä nibike ja tötike, käkwe ni dimikai mike gare jai ñongwane blitadre aune ñongwane ñaka blitadre. Arato nita kukwe niere ni madai ye tä mate ño Jehovabätä ye rabai gare nie. Ñongwane ni rabadre blite ye ani mike gare käne jai.
¿ÑONGWANE BLITADRE?
3. Romanos 10:14 tä niere erere, ¿ñongwane nikwe blitadre Jehová yebätä aune Gobran kwe yebätä?
3 Käre ni tädre juto blitakäre Jehovabätä aune Gobran kwe yebätä nitre madabe (Mat. 24:14, TNM; ñäkädre Romanos 10:14 yebätä). * Nikwe ye erere nuaindi ngwane nikwe ja ngwain Jesús erere. Kukwe metre Rün kwe yebätä ye mikakäre gare niara nükani kä tibienbätä (Juan 18:37). Ne madakäre nita blite ño ye ütiäte ye nikwe ngwandre törö jai. Aisete nita blite Jehovabätä ni madabe ngwane nikwe blitadre ja moto jämebiti aune ni mada mikadre ütiäte jai (1 Ped. 3:15). Ye erere nikwe nuaindi ngwane nikwe ñaka blitai jerekäbe kukwe driekäre, ñakare aune nikwe diridi nitre ie aune nikwe dre niei ye raba mate niaratre brukwäte.
4. Proverbios 9:9 tä niere erere, ¿ni kukwei ye drekäre kwin?
4 Mäträdre ja ngwai o ja eteba itibätä rabadre tuin nitre umbre ji ngwanka ie ngwane mäträdrebätä kwetre. Akwa rabadre nuainne kä debe näre te ne kwe ja ngwai o ja eteba ye ñaka mikadre jakaire ni kwati okwäbiti. Nitre umbre ji ngwanka tä mräträre ngwane tä ja di ngwen ñaka ni ye mike jakaire. Aune niaratre ñaka tä kä jürä ngwen jabätä kukwe ja jie ngwankäre Bibliabätä ye mikakäre gare ni madai dimikakäre (ñäkädre Proverbios 9:9 yebätä). * Tä nemen blitadre nie ngwane, ¿ñobätä ütiäte krubäte ñaka kä jürä ngwandre jabätä? Nitre nibu kädrieta Bibliakwe käkwe ñaka kukwe nuainbare ja erebe ye ani mike gare jai. Kena, ni iti käkwe mäträdre monsotre kwebätä akwa ñaka nuainbare kwe. Ketebukäre meri iti ie namani blitadre ni dianinkä reire yebe yebätä nibike ja tötike.
5. Elí sacerdote bäri kri käkwe mäträbare, ¿akwa ñobätä niarakwe ñaka mäträbare nie raba?
5 Elí sacerdote bäri kri yekwe monso nämäne nibu, niara nämäne ngobo nibu ye tarere krubäte. Akwa nitre nibu ye ñaka Jehová mikani ütiäte jai. Nämäne sribire sacerdotere tabernáculo yete, sribi ütiäte nämäne niaratre kisete. Akwa nämäne kukwe blo nuainne, jondron bian nämäne Jehovai ye niaratre ñaka nämäne mike ütiäte jai aune nämänentre nemen kämekäme meritre ben (1 Sam. 2:12-17, 22). Nitre nämäne ja ngwen ye erere ye murie ketadre nie nämäne Kukwe Biani Moisés ie yebätä akwa Elíkwe tuanimetre jerekäbe. Ñaka ñäkäbare jume kwe ietre ñakare aune tuanimetre kwe sribire jankunu tabernáculo yete (Deut. 21:18-21). ¿Kukwe ye namani tuin ño Jehovai? Niebare kwe Elí ie: “¿Ñobätä mätä monsotre mäkwe ye mike bäri ütiäte jai tibiti ta?”. Ye medenbätä Jehovakwe ja töi mikani nitre nibu käme ye gainte (1 Sam. 2:29, 34).
6. ¿Elí ñaka ja ngwani kwin ye tä dre driere nie?
6 Elí ñaka ja ngwani kwin ye tä kukwe ütiäte driere nie. Ñodre ni mräkä o ja ketamuko nikwe käkwe kukwe blo nuainbare Ngöbö rüere rabadre gare nie ngwane nikwe blitadre ben aune Biblia tä dre niere ye ngwandre törö ie. Ye bitikäre, nitre kädekani Jehovakwe ye nikwe känändre niara dimikakäre (Sant. 5:14). Ni ñaka tö ni mräkä o ja ketamuko nikwe ye mikai bäri ütiäte jai Jehová yebiti ta Elíkwe nuainbare erere. Mäträkäre ni madabätä ni rabadre ja di ngwen ñaka kä jürä ngwen jabätä, akwa nuainta ye köböire kukwe kwin tä nemen bare. Meri israelita kädeka nämäne Abigaíl ye ñobätä ñaka ja ngwani Elí erere ye ani mike gare jai.
Ñongwane Abigailkwe blitadre nükani gare ie yebiti kukwe kwin bämikani kwe (Párrafo 7 aune 8 mikadre ñärärä) *
7. ¿Ñobätä Abigailkwe blitabare David ben?
7 Abigaíl ye Nabal muko, Nabal nämäne jondron bökäne krubäte aune kä nämäne ere kwe. David aune nitre nänkä ben nämäne ngitie rei Saúl ngänikaire ngwane, Davidkwe nünantububare nitre sribikä Nabal kräke ben aune jondron Nabalkwe ye Davidkwe kriemikani nitre gokä yebätä. ¿Nabalkwe debe biani? Ñakare. Davidkwe mrö aune ñö kärä mananbare jakrä ie ngwane jerekäbe namani rubun aune ñäkäbare tare kwe bätä ngratebare kwe nitre nänkä David ben yebiti (1 Sam. 25:5-8, 10-12, 14). Ye köböite Davidkwe ja töi mikani nitre Nabalkwe ye jökrä murie kete (1 Sam. 25:13, 22). ¿Dre nuaindre ne kwe kukwe tare ye ñaka rabadre bare? Abigailkwe blitadre ye nükani gare ie. David aune nitre 400 nänkä ben nämäne näin dräre, rubun aune nämäne jondron rükäre ngwen jabätä ye ngäbiti Abigaíl nikani, ñaka kä jürä ngwani kwe jabätä blitakäre ben.
8. ¿Abigailkwe kukwe nuainbare ye tä dre driere nie?
8 Abigailkwe blitabare David ben ngwane, nuainbare kwe töi bökänbiti, ñan kä jürä ngwani kwe jabätä aune mikani ütiäte kwe jai. Bäsi kukwe tare nakaninkä yebätä niara ñaka ngite, akwa Davidkwe ngite kitadre tabiti ribebare kwe ie. David ye töi kwin yebätä kukwe kwin nuaindi kwe nämäne gare ie aune Jehovakwe dimikai yei tö ngwani kwe arato (1 Sam. 25:24, 26, 28, 33, 34). Ja mräkä käkwe ja mikai ngite rabadre tuin nie ngwane nikwe ñaka kä jürä ngwandre jabätä blitakäre ben Abigailkwe nuainbare erere (Sal. 141:5). Nikwe ja mräkä ye mikadre ütiäte jai akwa kukwe ño erere mikadre gare ie. Nita mäträre töi kwinbiti ngwane ni abokän ja ketamuko kwin ye nita bämike (Prov. 27:17).
9, 10. ¿Nitre umbre ji ngwanka tä mäträre ni madabätä ngwane rabadre töbike drebätä käne?
9 Ni iti tä niken ji blobiti ngwane nitre umbre ji ngwanka ñaka rabadre kä jürä ngwen jabätä blitakäre ben (Gál. 6:1). Ja mräkätre umbre ji ngwanka ye töi bobre akwa töi ngite yebätä ruäre ngwane mäträi bätätre ye gare ietre. Akwa yebiti ta tätre ja di ngwen mäträre, ni mada tä ribere jai ngwane (2 Tim. 4:2; Tito 1:9). Tätre mäträre ni madabätä ngwane tätre ja di ngwen dirire kwin aune ngübare bätärekä. Tätre ja mräkätre tarere ye medenbätä töta dimikabätä (Prov. 13:24). Metrere niaratre tö Jehová kä mikai deme, yebätä kukwe ükaninte Jehovakwe ye tätre mike ütiäte jai aune tätre konkrekasion kriemike kukwe blo yebätä (Hech. 20:28).
10 Ñongwane nikwe blitadre ye nibira gare nie. Akwa ruäre ngwane nikwe ñaka blitadre ye bäri kwin. Ye ngwane, ¿ni raba ja tuin kukwe meden ben?
¿ÑONGWANE ÑAKA BLITADRE?
11. ¿Santiago käkwe dre bämikani aune ñobätä ye ütiäte?
11 Nita dre niere yebätä ja ngübadrebiti ye ñaka nuäre. Ye bämikakäre Santiago ni tärä Bibliabätä tikaka käkwe kukwe ye bämikani kukwe keteitibiti. Niebare kwe: “Nire nire käta blite angwane, kukwe nieta kwe, yebtä tä ja mike ngite ñakare jire, ye ngwane ni ye abko ni metre amne raba ja ngrabare ngibiare” (Sant. 3:2, 3). Freno mikata mädä kadate yebätä Santiago nämäne blite. Ni mädä ngwanka tä mädä ngwäre kwitete medenkwäre erere jiebiti mädä tä näin aune tö mikai nünenkä ngwane raba mike nünenkä. Akwa ni mädä ngwanka yei mädä ngwäre ñaka rabadre neketete ngwane, raba mädä kada mike bren aune ni ye nuainne tare arato. Ye erere arato nita dre niere yebätä ni ñan ja ngübarebiti ngwane ni raba kukwe tare mike nemen bare. Kukwe ruäre känti ni rababare “ja ngwäre jäke mentokwäre” aune ñaka blite ye ani mike gare jai.
12. ¿Ñongwane ni rabadre “ja ngwäre jäke mentokwäre” aune ñaka blite?
12 ¿Kukwe bäin gare ja mräkä iti ie ngwane nikwe dre nuaindre? Ñodre, ja mräkä iti tä nüne sribi Ngöbökwe ñäkäibare yekänti, ¿aisete sribi Ngöbökwe nuainta ño kä yekänti ye ni törba ngwaintari ie? Kukwe ye kwrere ni törbadre ngwaintari ye ñan kukwe blo kräke, niaratre tare nikwe yebätä tä ño ye ni töta nemen gai. Aune ni tö dre ie kräke ye ni tö mikai gare metre orasionte. Akwa kukwe ye kwrere känti ni rabadre “ja ngwäre jäke mentokwäre” aune ñaka blite. Kukwe bäin ye ni rabadre ngwentari kisere ja mräkä ie ngwane, yebiti nita bämike niara aune ja mräkätre mada tä tö ngwen ie ye ñaka tare nikwe. Ni ñan tö kukwe bäri ribi mikai ja mräkätre ye kisete. Ne madakäre ja mräkätre tä nüne juta känti sribi Ngöbökwe ñäkäibare ye käkwe ñaka kukwe ye mikai gare jire.
13. Proverbios 11:13 tä niere erere, ¿nitre umbre ji ngwanka rabadre dre nuainne aune ñobätä?
13 Kukwe ja jie ngwankäre tä Proverbios 11:13 yebätä nitre umbre ji ngwanka rabadre käre ja jie ngwen (ñäkädrebätä). * Niaratre ñaka kukwe bäin mike gare ngwane tätre kukwe ja jie ngwankäre ye mike täte. Kukwe ne mikadre täte ñan nuäre metrere ja mräkätre ja mäkäninte ye kräke. Dreta nitre ja mäkäninte ngwen töbike aune ja ruin ño ietre ye käre tätre kädriere jabe. Akwa nitre umbre ji ngwanka ye ñaka raba “kukwe bäin” ye niere ye gare ietre. Niaratre käkwe kukwe ye erere mikadre gare ni madai ngwane, nitre ñaka raba tö ngwen ie aune ñan mika raba ütiäte jai. Nire kisete sribita mikani konkrekasionte ye ñaka rabadre “ni ngökö” aune ni mada kädriere ngwarbe (1 Tim. 3:8). Ni umbre ji ngwanka tä muko kwe tarere ngwane, ñaka kukwe bäin ye mikai gare kwe muko ie.
14. ¿Meri Testiko raba dre nuainne muko kwe ji ngwanka ye dimikakäre ne kwe käre blitadre kwinbätä?
14 Meri Testiko raba muko kwe ji ngwanka konkrekasionte ye dimike ne kwe käre blitadre kwinbätä. ¿Raba dimike ño? Ñaka rabadre kukwe bäin ngwentari ie. Yebiti bämikai kwe tä muko kwe aune nitre tä tö ngwen muko ie ye mike ütiäte jai. Aune bäri ütiäte, kä mikai juto kwe Jehovabätä ñobätä ñan aune konkrekasion tädre jäme aune keteitibe ye dimikata kwe (Rom. 14:19).
¿NITA KUKWE NIERE YE MATE ÑO JEHOVABÄTÄ?
15. ¿Nitre nimä käkwe kukwe niebare ye matani ño Jehovabätä aune ñobätä?
15 Ñongwane blitadre aune ñongwane ñaka blitadre yebätä tärä Job tä kukwe keta kabre driere nie. Kukwe tare keta kabre namani bare Jobbätä ye bitikäre nitre nibokä nikani känti mäträkärebätä aune töi mikakäre jäme. Kä nikani raire ta nitre yekwe ñaka blitabare. Akwa nitre nimä (Elifaz, Bildad aune Zofar) käkwe kukwe niebare yebiti bämikani kwetre niaratre ñaka töbikabare blitakäre Job dimikakäre. Ñakare aune Jobkwe ja mikani ngite yebätä nämäne ja tare nike ye niaratre tö namani bämikai. Kukwe niebare kwetre ye ruäre metre akwa kukwe bäsi jökrä niebare kwetre Jobbätä aune Jehovabätä ye ñaka metre aune ñaka Job mikani tuin bobre kwetre jai. Ñäkäbare tare kwetre Job ie (Job 32:1-3). ¿Ye matani ño Jehovabätä? Jehová namani rubun krubäte nitre nimä ye kräke aune nitre ye biani tö ñaka kwe. Aune Jobkwe oradre kräketre ye Jehovakwe niaratre mikani ribere Job ie (Job 42:7-9).
16. ¿Elifaz, Bildad aune Zofar ñaka ja ngwani kwin ye tä dre driere nie?
16 Elifaz, Bildad aune Zofar ñaka ja ngwani kwin ye tä kukwe keta kabre driere nie. Kena, nikwe ñaka ñäkädre ni etebatre rüere (Mat. 7:1-5). Ñakare aune ni jämi blite ye känenkri ni etebatre tä dre niere yei olo mikadre kwekebe. Ye aibe köböire niaratre töita ño ye rükai gare nie (1 Ped. 3:8). Ketebukäre, nita blite ngwane kukwe metre erere niedre aune nuaindre töi jämebiti (Efes. 4:25). Aune ketamäkäre, nita dre niere jai kwärikwäri yebätä Jehová töita krubäte.
17. ¿Elihú kukwe kwin nuainbare ye tä dre driere nie?
17 Ni nibokäkäre janamane Job känti ye abokän Elihú, ni ye Abrahán mräkätre yekri. Nitre nimä aune Job nämäne blite ngwane Elihú abokän nämäne niaratre kukwe nuin. Dre niebare ye niarakwe kukwe nuani kwin, aisete mäträbare kwe Jobbätä ngwane mikani tuin bobre kwe jai akwa kukwe mikani gare metre ta kwe ie ye käkwe Job töi kwitani (Job 33:1, 6, 17). Jehová käikitadrekä ye namani bäri ütiäte Elihú kräke niara käikitadrekä o ni mada käikitadrekä yebiti ta (Job 32:21, 22; 37:23, 24). Kukwe nuainbare kwe ye tä driere nie, kä tärä rabakäre kwekebe aune ni mada kukwe nuakäre (Sant. 1:19). Arato nita mäträre ni madabätä ngwane ñan nuainta ja käikitakakäre ñakare aune Jehová käikitakakäre.
18. ¿Jehovakwe ni kukwe mikani yebätä nita debe bien ye ni raba bämike ño?
18 Ñongwane blitadre aune dre niedre nieta Bibliakwe ye erere nikwe nuaindi ngwane, Jehovakwe ni mikani blite yebätä nita debe bien ye nita bämike. Üai deme käkwe rei Salomón töi mikani kukwe ne tike: “Nita kukwe niere ye tä mate kwin ni madabätä manzana orore mikani blato ütiäte te ye kwrere” (Prov. 25:11). Nikwe ni mada kukwe nuai kwin aune nikwe ñaka blitai okwä kware ngwane nita kukwe niere ye rabai “manzana orore” bä nuäre aune ütiäte krubäte ye erere. Nikwe ye erere nuaindi ngwane ni blite krubäte o ñakare akwa kukwe niedi nikwe yebiti nikwe ni mada dimikai aune nikwe kä mikai juto Jehovabätä (Prov. 23:15; Efes. 4:29). Ye kwrere nikwe bämikai nita debe bien krubäte Jehovai ni kukwe mikani yebätä.
KANTIKO 82 Ni trä gitiadrekä
^ párr. 5 Ñongwane blitadre aune ñongwane ñaka blitadre ye Ngöbö kukwei tä ni dimike mike gare jai. Bibliabätä dre nieta ye gare nie aune nikwe mikai täte ngwane nita kukwe niere ye matai kwin Jehovabätä.
^ párr. 1 Eclesiastés 3:1, 7: “Kä tärä kukwe jökrä kräke; kä tärä kukwe keteitire keteitire kräke kä tibienbätä... Kä jondron ötatekäre aune dikakäre; kä rabakäre kwekebe aune kä blitakäre”.
^ párr. 3 Romanos 10:14, (TNM): “Akwa, ¿ñaka tödeke ie ngwane ño kädekaite kwetre? ¿Kädrie ñaka olote ngwane ño tödekai kwetre ie? ¿Ni kukwe driekä ñaka ngwane ño kukwe juruai ietre?”.
^ párr. 4 Proverbios 9:9: “Ni töbätä ye mäkwe tötika aune rabai bäri töbätä. Ni kukwe metre nuainkä ie mäkwe diri aune kukwe rabai gare bäri ie”.
^ párr. 13 Proverbios 11:13: “Ni kukwe ngwarbe niekä ni mada rüere tä kukwe bäin ye mike gare, akwa ni ie tö ngwanta ye ñaka kukwe bäin ye mike gare”.
^ párr. 66 KUKWE MIKATA GARE ÜAIBÄTÄ. Meri Testiko ünä kukwe ja üairebiti ye rabadre mäträre meri madabätä gari kwe.
^ párr. 68 KUKWE MIKATA GARE ÜAIBÄTÄ. Kä ükadrete ño ye ja mräkä iti tä driere.
^ párr. 70 KUKWE MIKATA GARE ÜAIBÄTÄ. Ñongwane Abigailkwe blitadre David ben nükani gare ie aune erere nuainbare kwe ye köböire kukwe kwin namani bare.
^ párr. 72 KUKWE MIKATA GARE ÜAIBÄTÄ. Sribi Ngöbökwe ñäkäibare yekänti sribi ye nuainta ño ye ja mräkätre gure ñan tö mikai gare.
^ párr. 74 KUKWE MIKATA GARE ÜAIBÄTÄ. Ni umbre ji ngwanka iti tä ja di ngwen ne kwe kukwe bäin konkrekasionte ye ñaka rabadre gare ni madai.
