1, 2. a) ¿Ñobätä monsotre kukwebätä ye tä Satana aune chokalitre ganainne? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä). b) ¿Kukwe ja tötikara nekänti nibike dre mike gare jai?

APÓSTOL Pablo niebare, nitre kristiano ye abokän ni rükä tä rüre jabe kwärikwäri ye kwrere. Akwa, nita rüre ye ñaka metre, ñakare aune kukwe ja üairebiti. Ni rüe ye abokän Satana aune chokalitre. Niaratre ñaka raba tuin nie, akwa niaratre ye metre aune rükare ietre. Monsotre ñaka raba Satana aune chokalitre ganainne raba nemen ruin ietre. Akwa ¿ye metre? ¿Monsotre raba Satana aune chokalitre ye ganainne? Jän, ye erere tätre nuainne. ¿Ñokänti tä nemen bare ietre? Tätre jankunu Jehová ‘ni Dänkien di kri yebiti nünenkä dite’ ye köböire tä nemen bare ietre. Ne madakäre, ni rükä kwin ye kwrere niaratre tä “jändrän jökrä bianta Ngöbökwe ja ngibiakrä ni rüe ngäniene” ye kite jabätä (ñäkädre Efesios 6:10-12 yebätä).

² Jondron rükäre kädekaninte Pablokwe ye ngwane, nämäne töbike nitre romano rükä nämäne jondron ngwen ja kriemikakäre yebätä raba ruin nie (Hech. 28:16). Kukwe bämikani yebätä nibike ja tötike kukwe ja tötikara nekänti. Aune jondron rükäre ni kristiano ie ye monsotre tä ngwen ja kriemikakäre ye ngwane, dre dre tä nemen bare bätätre aune  dre dre kwin tä nemen kwetre nieta kwetre ye rabai gare nie arato.

3, 4. ¿Kukwe metre Bibliabätä ye ñobätä bämikata ja erebe nitre romano rükä nämäne jondron mäkete ja mrökarabätä yebe?

³ (Ñäkädre Efesios 6:14 yebätä). * ‘Kukwe metre ye mäkädrete dime jabätä’ niebare Pablokwe ye ngwane, nitre romano rükä nämäne jondron mäkete ja mrökarabätä yebätä nämäne blite. Jondron mäkäte nämäne ja mrökarabätä ye bäre ta metal nämäne mikani aune ye nämäne nitre rükä kriemike bätä sribebare jondron doboko nämäne niaratre mäträräbätä ye ketatekäre. Ne madakäre, nitre rükä nämäne jondron mäkete ja mrökarabätä ye ruärebätä jondron nämäne mikani ngitra rükäre aune cuchillo ye ngwankäre. Nitre rükä nämäne jondron ye mäkete kwin ja mrökarabätä ngwane, nämäne niken töi jämebiti rübätä.

⁴ Ye erere arato, Kukwe Ngöbökwe yebätä kukwe metre tä nemen gare nie ye tä ni kriemike kukwe ngwarbe drieta yebätä (Juan 8:31, 32; 1 Juan 4:1). Nita kukwe metre ye tarere bäri ngwane, rabai bäri nuäre ni kräke “jondron ribi mikata ja mäträräbätä” ye ngwankäre, ye abokän nikwe nünandre kukwe biani Ngöbökwe ye ererebätä meden gärätä (Sal. 111:7, 8; 1 Juan 5:3). Ne madakäre, kukwe metre ye rükai gare kwin nie ngwane, nikwe kukwe ye mikai gare töi jämebiti nitre tä ja mike ni rüere yei (1 Ped. 3:15).

5. ¿Ñobätä nikwe kukwe metre niedre käre?

⁵ Nikwe ‘kukwe metre Bibliabätä ye mäkäite dime jabätä’ ngwane, nikwe ja ngwain kukwe nieta kwe ye ererebätä aune nikwe käre kukwe metre niei. ¿Ñobätä nikwe ñaka kukwe ngwarbe niedre? Ñobätä ñan aune kukwe ngwarbe nieta ye kite Satanakri. Nire tä ni ngökö ye ngwane tä kukwe kri mike ja kisete aune nitre mada kisete arato (Juan 8:44). Aisete, ni ngite akwa, nita ja di ngwen ñaka ni ngökakäre jire (Efes. 4:25). Ruäre ngwane ñaka raba nemen nuäre ni kräke. Abigail, abokänbiti kä niena 18, tä niere: “Kukweta nemen ni kisete ye ngwane ni ngökadre ye raba ni dimike rabadre ruin nie, yebätä ruäre ngwane kukwe metre niedre ye ñaka raba nemen tuin kwin nie”. ¿Se ñobätä niara tä ja di ngwen ñaka ni ngökö? Niara tä niere: “Ñan ñobätä aune ye köböire ti töita jäme Jehová okwäkänti bätä ti rün aune ti meye bätä nitre ja ketamuko tikwe ye raba tö ngwen tie”. Aune Victoria biti kä niena 23, tä mike gare: “Nita kukwe metre niere aune kukwe mikata täte nikwe ye nita mike gare metre ngwane ni kötai raba. Akwa ye köböire kukwe kwin raba nemen krubäte nikwe: ni töi rabai jäme, ja rabai ruin Jehová ken nie bätä nitre mada rabai ni mike ütiäte jai”. Kukwe metre mäkädrete dime jabätä ye ütiäte krubäte.

6, 7. ¿Ñobätä kukwe metre ye bämikata ja erebe jondron ribi mika nämäne ja mäträräbätä yebe?

⁶ Siklo kena yete, nitre romano rükä nämäne jondron ribi mike ja mäträräbätä ye nämäne sribebare hierro yebiti. Krati mika nämäne mota tibien aune mäkäte nämäne dime ja mäträräbätä kwetre aune mada abokän mika nämäne ja kötäbiti ta kwetre. Jondron ye mäkäte nämäne cuero yebiti aune gancho bätä metal nämäne mikanibätä. Erametre, nitre romano rükä nämäne jondron ribi mäkete ja mäträräbätä ye köböite ñaka nämäne nemen nuäre nänkäre kräketre, akwa jondron ye nämäne niaratre kriemike ne kwe ngitra aune buko ñaka matadre niaratre brukwäte aune ngrabare mada mada yebätä arato. Ye medenbätä, ütiäte krubäte jondron ye nämäne mäkäninte dime aune ükaninte kwin o ñakare ye niaratre nämäne mike ñärärä käre.

⁷ Jondron ribi mäkäte nämäne ja mäträräbätä ye tä kukwe ükaninte Ngöbökwe ni brukwä ja üaire kriemikakäre ye bämike (Prov. 4:23). Ni rükä ye ñaka nämäne jondron ribi sribebare hierrore mäkäte nämäne ja mäträräbätä ye kwite jondron  mada ñaka kwin yebe, ye erere arato ni ñaka raba kukwe ükaninte Ngöbökwe ye kwite nita töbike ño yebe. Ni töi braibe yebätä ñaka raba ni kriemike kwin (Prov. 3:5, 6). Ye medenbätä, ütiäte krubäte kukwe ja üaire ye tädre ni brukwäte ni kriemikakäre ye nikwe käre mikadre ñärärä.

8. ¿Kukwe ükaninte Jehovakwe mikadre täte ye ñobätä ütiäte?

⁸ ¿Kukwe ükaninte Ngöbökwe ye tribe doboko kwrere o ye köböite mä ñaka raba kukwe ruäre nuainne nemen ruin ruäre ngwane mäi? Daniel abokänbiti kä niena 21, tä mike gare: “Kukwe nieta Bibliabätä ye tita mike täte yebätä nitre dirikä tie aune nitre nänkä kwelate tibe tä nemen ti kötaire. Kä rikaba ruäre ta yete ti töi ñaka jataba jäme aune ti rababa ulire”. ¿Dre köböire ja jatani ruinta kwin ie? Niara tä mike gare: “Kukwe biani Jehovakwe mikadre täte ye ütiäte krubäte rükaba gare tie. Ja ketamuko ruäre tikwe ye jataba droka duin aune mada abokän käkwe ja diankaba kwelate. Niaratre kisete kukwe kri namani. Erametre Jehová tä ni kriemike”. Madison abokänbiti kä niena 15, tä niere: “Tikwe Jehová mikadre täte aune nitre nänkä kwelate tibe ye tä drebiti ja näkwite o dre tuin kwin ietre ye ererebätä tikwe ñaka ja töi mikadre ye ñaka nemen nuäre ti kräke”. ¿Niara tä dre nuainne ja tuakäre kukwe yebe? Niara tä niere: “Ti abokän testiko Jehovakwe aune Satana tä kö okwä mike ti jiete ye tita ngwen törö jai. Ti nuateta yebätä tita kä ngwen nüke jai ye ngwane, jata nemen ruin kwin tie”.

9-11. a) ¿Ni kristiano tä sandalia meden ja üaire kite ja ngotobätä? b) ¿Nikwe dre nuaindre ne kwe ja rabadre ruin kwin nie kukwe driekäre?

⁹ (Ñäkädre Efesios 6:15 yebätä). * Nitre rükä ye ñaka nämäne bota ngwen ja ngotobätä ye ngwane ñaka nämene juto biare rükäre. Sandalia bota kwrere sribe nämäne ketamä jabiti ye nämäne nemen kwin nitre rükä ngotobätä. Sribe nämäne kwin aune nämäne nemen nuäre nändre te nitre rükä ie.

¹⁰ Nitre romano rükä nämäne sandalia ye kite ja ngotobätä rükäre, akwa ni kristiano abokän tä sandalia ja üaire ye kite ja ngotobätä kukwe metre driekäre nüna jäme yebätä (Is. 52:7; Rom. 10:15). Akwa, kä jürä ñaka rabadre nibätä kukwe driekäre ye nita ribere jai. Bo abokänbiti kä niena 20, tä niere: “Käne, kä jürä nämä nemen tibätä kukwe driekäre nitre nänkä kwelate tibe ie. Ti nämä nemen jakaire yebätä raba ruin tie. Akwa ñobätä ja nämä nemen ruin kore tie ye ñaka gare tie. Nengwane, ti töta nemen kukwe driei krubäte nitre nänkä kwelate tibe ie”.

¹¹ Monsotre kwati ie nükanina gare ja tötikata kwin kwetre kukwe driekäre ye ngwane ja nemen ruin kwin ietre blitakäre. ¿Mä abokän raba dre nuainne blitakäre? Julia abokänbiti kä niena 16, tä niere: “Tita niken kwelate ye ngwane, tita niken tärä bätä täräkwata ngwena jai aune nitre nänkä kwelate tibe ye töita ño aune kukwe meden mikata täte kwetre abokänbätä tätre blite ye tita kukwe nuin. Ye köböire ti raba niaratre dimike ño yebätä tita nemen töbike. Tita ja tötike kwin ye ngwane, kukwe meden raba niaratre dimike yebätä tita blite bentre”. Meri testiko kädekata Makenzie abokänbiti kä niena 23, tä niere: “Mä töita kwin aune ni mada kukwe nua gare mäi ye ngwane, kukwe medenbe monsotre nänkä kwelate mäbe tä ja tuin ye rükai gare mäi. Tärä aune täräkwata sribeta monsotre bati kräke ye jökräbätä tita ñäke. Ye köböire ti raba kukwe ütiäte tä Bibliabätä o jw.org yete ye mike tuare ietre”. Nibira gare nie ye erere, nita ja tötike kwin kukwe driekäre ye abokän bämikata sandalia tä nemen kwin ni ngotobätä ye kwrere.

12, 13. ¿“Buko jutra ngitiekä” ye ruärebiti Satana raba ni täke ye abokän meden meden?

¹² (Ñäkädre Efesios 6:16 yebätä). * Nitre romano nämäne escudo bolore ta ngwen aune kri  krubäte yebätä nämäne niaratre kriemike kötäkänti nememe ngukodokwäbiti ta. Escudo ye nämäne niaratre kriemike ngitra, buko aune jondron rükäre mada mada yebätä.

¹³ “Buko jutra ngitiekä” abokänbiti Satana raba mä täke, ye abokän Jehová töi ñaka mäbätä aune ñaka mä tarere nie raba kwe. Ida abokänbiti kä niena 19, tä niere: “Jehová tä mente tibätä aune ñaka tö ja Ketai tibe tä nemen ruin tie”. ¿Ja ruin kore ie yebe tä ja tuin ño? Niara tä mika gare: “Tita nemen gätäbätä ye tä tödeka tikwe mike dite. Käne, ti nämä nemen kwekebe täkäni tibien aune ti ñaka nämä kise ngökö jire kuin. Ti nämä kukwe niere gätäte ye ñaka nämä tuin ütiäte nitre ie nämä nemen ruin tie. Akwa nengwane tita ja tötike kwin gätä kräke aune tita ja di ngwen blite gätäte bobu o bämä. Ñaka tä nemen nuäre ti kräke, akwa tita blite gätäte ye ngwane jata nemen ruin bäri kwin tie. Ne madakäre, ja mräkätre aune ja ngwaitre tä ti dimike krubäte. Käre tita nemen gätäte ye bitikäre, Jehová tä ti tarere ye tä nüke gare kwin tie”.

14. ¿Ida kukwe niebare ye tä kukwe meden metre mike gare nie?

¹⁴ Ida kukwe niebare ye tä kukwe metre mike gare nie. Nitre romano nämäne escudo ja närebe ngwen ja kriemikakäre, akwa tödeka nikwe escudo kwrere ye raba nirien o ñaka raba nirien. Tödeka nikwe ririadre o ñakare ye tä gare nie (Mat. 14:31; 2 Tes. 1:3). Ye medenbätä, ütiäte krubäte nikwe tödeka nikwe ye mikadre dite.

15, 16. ¿Nita tödeke ye ñobätä bämikata casco yebätä?

¹⁵ (Ñäkädre Efesios 6:17 yebätä). * Yelmo o casco ribi nitre romano rükä yekwe ye nämäne sribebare  niaratre dokwä, rorokrä aune ngwäre kriemikakäre. Casco yebätä jondron nämäne mikani ne kwe rabadre nuäre ngwandre kisete.

¹⁶ Jondron ribi nämäne nitre rükä dokwä kriemike, ye erere nikwe “ja ükaninante ni rabai kwäre jiebäkäre” ye tä ni töi kriemike (1 Tes. 5:8, NGT; Prov. 3:21). Kukwe käbämikani Ngöbökwe ie nita tö ngwen kwatibe ye tä ni dimike ja tuin kukweta nemen ni kisete yebe (Sal. 27:1, 14; Hech. 24:15). Akwa, casco ja üaire yekwe ni kriemikadre yekäre, nikwe mikadre ja dokwäbiti aune ñaka ngwandre kisete. Ye abokän, kukwe käbämikani Ngöbökwe ye rabadre metre ni kräke.

17, 18. a) ¿Satana raba ni töi mike ño casco ja üaire ye denkä ja dokwäbiti? b) ¿Ni ñaka tä ja tuenmetre ngökadre Satana ie ye ni raba bämike ño?

¹⁷ Satana raba ni töi mike casco ja üaire ye denkä ja dokwäbiti. ¿Raba nuainne ño? Dre nuainbare kwe Jesubätä yebätä töbike. Ja känenkäre Jesús rabai ni kä tibienbätä gobraine ye nämäne gare Satana ie raba ruin nie. Akwa käne Jesukwe ja tare nikadre aune murie ketadre, ye bitikäre Jehovakwe mikadre reire ye rabadre ngübare. Aisete, rabadre reire jötrö ngwarbe yekäre Diablukwe nuaninte. Jesukwe ja mikadre batibe ngukodokwäbiti Satana ngwärekri ngwane, jondron ye jökrä rabadre bengwairebe Jesukwe niebare kwe ie (Luc. 4:5-7). Ye erere arato, Jehovakwe jondron jökrä biain nie kä mrä yete käbämikani kwe ye gare Satana ie. Akwa ye känenkri, ni rabadre jondron ye ngübare aune ja tare nike raba ruin nie. Aisete, nikwe nünandre kwin kä nengwane yebätä Diablu tä ni töi mike. Nikwe jondron kä nebätä känändre käne aune nikwe ñaka Gobran Ngöbökwe känändre käne ie Satana tö (Mat. 6:31-33, TNM).

¹⁸ Monsotre kristiano kwati ñaka tä ja tuenmetre ngökadre Satana ie. Ñodre, Kiana abokänbiti kä niena 20, tä niere: “Gobran Ngöbökwe ye aibe raba kukwe jökrä ükete ni kräke ye gare tie”. ¿Kukwe käbämikata ye tä niara dimike ja töi mike ño aune ja ngwen ño? Niara tä niere: “Kä Bä Nuäre käbämikata ye tä ti dimike ja töi mike kukwe mikakäre nuaindre jai. Dre nuain gare tie yebiti ti rabadre ngwian ganainne krubäte o ti rabadre kädekani kri sribikänti yebätä ti ñaka ja töi mike. Ñakare aune ti die yebiti tita kä denkä jai kukwe ja üaire mikakäre nuaindre jai”.

19, 20. ¿Ñokänti ni raba kukwe driere bäri kwin Kukwe Ngöbökwe yebiti?

¹⁹ Pablo tärä tikani nitre kristiano Éfeso ie ye ngwane, nitre romano rükä ye nämäne ngitra rükäre 50 centímetro ngare yebiti rüre jabe kwärikwäri. Niaratre nämäne ja kite mantre jetebe ye köböire nämänentre rüre kwin.

²⁰ Pablo Kukwe Ngöbökwe ye bämikani ngitra rükäre yebätä abokän Jehovakwe biani nie. Akwa, kukwe Ngöbökwe yebiti nikwe kukwe mikata täte nikwe ye mikadre gare kwin ni madai aune ja töi ükadrete kwinbiti (2 Cor. 10:4, 5; 2 Tim. 2:15). ¿Ñokänti mä raba kukwe driere bäri kwin Kukwe Ngöbökwe yebiti? Sebastian abokänbiti kä niena 21, tä niere: “Tita ñäke Bibliabätä ye ngwane, tita kapitulo keteitire keteitire yebätä bersikulo tike keteiti jai. Texto meden tuin kwin tie ye tita tike jai. Ye köböire Jehová töita ño ye tä nüke gare bäri kwin tie”. Daniel kädrite párrafo 8 yekänti, tä mike gare: “Tita ñäke Bibliabätä ye ngwane, bersikulo meden raba nitre dimike ye tita tike jai kukwe driekäre. Biblia tuin ütiäte nie aune nita ja di ngwen niaratre dimikakäre ye tä nemen tuin ietre ngwane, kukwe drieta nikwe ye tätre kukwe nuin tä nemen tuin tie”.

21. ¿Ñobätä ni ñaka rabadre Satana aune chokalitre ye jürä ngwen jabätä?

²¹ Kukwe ja tötikara nekänti monsotre kukwe niebare ye tä mike gare, ni ñaka rabadre Satana aune chokalitre jürä ngwen jabätä. Niaratre ye dite, akwa ñaka raba ni ganainne. Ne madakäre, niaratre ye gate raba. Kä Mil te Kristo Gobrandi ye ngwane, niaratre kitai ngite aune ñaka rabaira ni töi kwite ye käi nibira no. Ye bitikäre, gaite täte (Apoc. 20:1-3, 7-10). Ni rüe tä dre dre nuainne aune töita ño ye gare nie. Jehová diebiti, ni raba ja ngwen dite ja mikakäre Diablu rüere.