Känändre nekänti

Indice yete känändre

KUKWE JA TÖTIKARA 18

Kukwe keteiti ñan mun ketabätä rikakäre jankunu Jesús jiebiti

Kukwe keteiti ñan mun ketabätä rikakäre jankunu Jesús jiebiti

“Nire ñan tä ngoto ritete tibätä yebätä käta juto” (MAT. 11:6TNM).

KANTIKO 54 “Ji ne ara”

KUKWE NEBÄTÄ JA TÖTIKAI *

1. Kukwe Bibliabätä tä nemen gare mäi ye mä rikadre mike gare ni madai ngwane, ¿dre raba nemen bare?

KUKWE metre namani gare mäi ngwane, ¿ja nämäne ruin ño mäi ye tä törö mäi? Kukwe mikata gare mrebe ta Bibliakwe ñö mrebe ye kwrere namani tuin mäi. Aune nitre jökrä raba kukwe ye kain ngäbiti nämäne ruin mäi. Kukwe tä Bibliabätä ye käkwe niaratre dimikai nüne kä jutobiti nengwane aune kukwe kwin rabai kwetre ja känenkäre ye nämäne gare metre mäi (Sal. 119:105). Dre jatani nemen gare mäi ye mä nikani mike gare kä jutobiti ja ketamuko aune mä mräkätre jökrä ie. Akwa niaratre kwati ñan mä kukwe nuani ye käkwe mä töi mikani ñan krütare.

2, 3. ¿Nitre kwati ja töi mikani ño Jesús kräke aune kukwe driebare kwe yebätä?

2 Kukwe drieta nikwe ye nitre ñan tö kukwe nuabätä ye käkwe ñan ni töi mikadre krütare. Jesukwe kukwe ñan tuabare nuainbare nämäne kä tibienbätä ye ngwane ye käkwe mikani gare metre Jehová nämäne dimike. Akwa yebiti ta, nitre kwati käkwe ñan kani ngäbiti. Ñodre, Jesukwe Lázaro ganinkröta kukwe ñan tuabare ye namani bare ye nämäne gare metre nitre ja mikaka Jesús rüere ye ie, akwa yebiti ta nitre ji ngwanka kukwebätä judío käkwe ñan Jesús kani ngäbiti Mesías ye erere, ñakare aune tö namanintre Jesús aune Lázaro murie ketai (Juan 11:47, 48, 53; 12:9-11).

3 Nitre kwati käkwe ñan Jesús kai ngäbiti Mesías erere ye nämäne gare Jesús ie (Juan 5:39-44). Nitre kwati ja tötikaka Juan Bautista yekwe ye ie Jesukwe niebare: “Nire ñan tä ngoto ritete tibätä yebätä kätä juto” * (Mat. 11:2, 3, 6TNM). ¿Ñobätä nitre kwati käkwe ñan Jesús kani ngäbiti?

4. ¿Dre rabai gare nie kukwe ja tötikara nekänti?

4 Kukwe keta kabrebätä nitre kwati ñan käkwe Jesús kani ngäbiti siklo kena ye ngwane ye rabai gare nie kukwe ja tötikara nebätä aune ja känenkäre yebätä. Ne madakäre, nita kukwe driere ye ñobätä nitre kwati ñan tä kai ngäbiti kä nengwane. Aune bäri ütiäte dre käkwe ni dimikai tödeke metre Jesús ie aune ñan ngoto ritete ye rabai gare nie arato.

1) JESÚS KÄI MEDENTE

Kukwe nebätä nitre kwati ñan Jesús kani ngäbiti, niara käi medente. ¿Kukwe meden ye kwrere tä nitre ruäre mike ngoto ritekä kä nengwane? (Párrafo 5 mikadre ñärärä) *

5. ¿Ñobätä Jesús ye abokän ñan Mesías namani ruin nitre ruäre ie?

5 Jesús käi medente ye käkwe nitre kwati ngwani ngoto ritete. Jesús ye abokän dirikä kwin krubäte aune nämäne kukwe ñan tuabare nuainne ye nämäne gare ietre akwa ni sribikä kribiti monsoi ye kwrere jerekäbe nämäne tuin ietre. Ne madakäre, Jesús käi Nazaret, juta ye ñan ütiäte nitre ruäre kräke. Aune Natanael namani ja tötikaka Jesukwe, akwa kenanbe niebare kwe arato: “¿Jondron kwin raba kite Nazaret yekri ya?” (Juan 1:46TNM). ¿Ñobätä kukwe ye niebare kwe? Juta te Jesús nämäne nüne ye ñan nämäne tuin ütiäte ie yebätä raba ruin nie. O Mesías däredi Belén ñaka Nazaret ye niebare Miqueas 5:2 yebätä nämäne töbike, raba ruin nie.

6. Jesús ye abokän Mesías rükadre gare nitre nünanka niara näire ie yekäre, ¿dre nuaindre kwetre näre?

6 ¿Dre nieta Bibliakwe? Kukwe meden mikani gare Mesías mräkätre känekänebätä, ye nitre ja mikaka Jesús rüere ñan käkwe mikai gare jai niebare Isaiakwe, ye abokän Jesús nünain ño yebätä kukwe ñan mikai gare kwetre jai (Is. 53:8). Kukwe keta kabre Mesías yebätä nämäne profeciabätä. Nitre ye käkwe ja töi mikadre kukwe ye mikai gare kwin jai ngwane, Jesús ye därebare Belén aune jatani David yekri rükadre gare ietre (Luc. 2:4-7). Aisete Jesús därebare medente ye namani bare profecía niebare Miqueas 5:2 ye ererebätä. Akwa, ¿ñobätä niaratre nämäne töbike jene? Kukwe ñan nämäne gare jökrä ietre yebätä, jötrö ngwarbe ja töi mikani jene kwe Jesús kräke. Niaratre ngoto ritaninte kukwe yebätä aune ñan Jesús kani ngäbiti kwetre.

7. ¿Ñobätä nitre kwati ñan tä juta Jehovakwe kai ngäbiti kä nengwane?

7 ¿Ye kwrere tä nemen bare kä nengwane? Jän. Nitre Jehová mikaka täte ye ngätäite nitre kwati ye bobre aune ñan ja tötikani aune ni ngwarbe kwrere ye erere tuin nitre kwati kä nebätä ie (Hech. 4:13). Juta Jehovakwe ñan rabadre kukwe Bibliabätä driere ñobätä ñan aune ñan tä nemen ja tötike kwela ütiäte ütiäte yebätä ruin nitre ie. Ni testiko Jehovakwe kukwe mike täte ye kite Estados Unidos yekri nieta nitrekwe, akwa metrere ni testiko Jehovakwe ni kükü ye ngätäite iti abokän tä nüne Estados Unidos. Ni mada ie nieta, ni testiko Jehovakwe ñan tä Jesús mike era jai. Mekerabe nükebe kä nengwane nitre testiko Jehovakwe kädekata “ni ja ngwanka käme”, “ni ja mräkätre juanka ngwarbe” aune “kukwe Ngöbökwe kwitaka jene”. Aisete nitre kwati tä kukwe ne kukwe nuin aune kukwe metre juta Jehovakwe yebätä ñan gare ietre yebätä, ñan tö ja tuai nemen juta Jehovakwe te.

8. Hechos 17:11 tä niere erere, nireta Ngöbö mike täte metre kä nengwane ye mä törbadre gai ngwane, ¿mäkwe dre nuaindre?

8 ¿Dre käkwe mä dimikai ñan ngoto ritete? Kukwe meden mikata gare metre ye mikadre gare kwin jai. Ye erere Lucas käkwe nuainbare. Nikani Evangelio kwe tike ngwane, kukwe meden namani bare kenanbe ye ja töi mikani mike gare kwin kwe jai. Kukwe meden namani gare Jesubätä nitre ie ye rabadre gare metre ietre ñäkädre kwe tärä yebätä ngwane, ye ie Lucas tö namani (Luc. 1:1-4). Ye erere nuainbare nitre judío Berea yekwe. Kukwe kwin Jesubätä diribare ietre kena ngwane, kukwe ye metre o ño ye mikakäre gare jai, niaratre nikanintre ja tötike kukwe hebreo yebätä (ñäkädre Hechos 17:11 yebätä). Ye erere arato, kukwe metre kukwe keteitibätä o ño ye mäkwe mika gare jai. Nitre testiko Jehovakwe tä kukwe driere mäi ye ja erebe kukwe nieta Bibliabätä yebe o ño, ye mäkwe mika gare jai arato. Nitre testiko Jehovakwe tä dre nuainne ye mäkwe mika gare kwin jai. Mäkwe kukwe mikai gare kwin jai ngwane, nitre tä kukwe ngwarbe niere aune töita ño nitre testiko Jehovakwe kräke ye mäkwe ñaka mikai era jai.

2) KUKWE ÑAN TUABARE YE ÑAN NUAINBARE JESUKWE NITRE TÖI MIKAKÄRE JABÄTÄ

Ñobätä ñan aune Jesús ñan kukwe ñan tuabare nuainbare nitre töi mikakäre jabätä. ¿Kukwe meden ye kwrere tä nitre ruäre mike ngoto ritekä kä nengwane? (Párrafo 9 aune10 mikadre ñärärä) *

9. Jesukwe kukwe ñan tuabare nuaindre ribebare ie akwa niarakwe ñaka nuainbare ngwane, ¿dre namani bare?

9 Jesús nämäne kukwe ütiäte driere akwa ye ñan namani nemen debe nitre kräke, tö namanintre kukwe mada ie. Yebätä Jesús ye abokän Mesías ye rabadre gare yekäre Jesukwe kukwe ñan tuabare nuaindre ye tö namanintre (Mat. 16:1). Kukwe niebare Daniel 7:13, 14 ye nämäne nüke gare jene ietre yebätä kukwe ye erere ribebare kwe Jesús ie raba ruin nie. Akwa profecía ye rabadre bare ye käi jämi nüke ye nämäne gare Jehovai. Kukwe driebare Jesukwe ye aibe köböire Jesús ye Mesías rükadre gare ietre näre. Akwa kukwe ñan tuabare nuaindre Jesukwe ribebare kwetre ye Jesukwe ñaka nuainbare yebätä ngoto ritaninte aune ñan Jesús kani ngäbiti kwetre (Mat. 16:4).

10. ¿Isaiakwe kukwe niebare Mesiabätä ye namani bare ño Jesubätä?

10 ¿Dre nieta Bibliakwe? Isaías 42:1, 2 yete Isaiakwe niebare Mesiabätä: “Ñan ngraite kwe aune ñan ja kukwei mikai kri kwe, ñan ja kukwei mikai kwe ji ngrabare”. Jesukwe kukwe driebare ngwane, ñan nitre töi mikani kwe jabätä. Ñan templo krikri sribebare kwe, ñan dängutu ütiäte ütiäte ye kitani kwe jabätä aune kädekadre kukwe ütiätebiti ye ñan niebare kwe. Jesús murie ketadre yekäre kukwe ükate nämäne ben ye ngwane, niarakwe ñaka kukwe ñan tuabare nuainbare Herodes töi mikakäre ñan krütare (Luc. 23:8-11). Bokänä Jesukwe diribare ye ngwane, kukwe ñan tuabare nuainbare kwe akwa kukwe driedre ye nämäne bäri ütiäte kräke. Yebätä kukwe ne niebare kwe nitre ja tötikaka kwe ie: “Ti jatani blitakäre kukwe kuin Ngöbökwebtä” (Mar. 1:38).

11. ¿Nitre ruäre tä töbike ño kä nengwane?

11 ¿Ye kwrere tä nemen bare kä nengwane? Jän. Ju krikri sribeta känti jondron ütiäte ütiäte mikata gwita, nitre ji ngwanka iglesiate kädekata kukwe ütiäte ütiätebiti aune kukwe ruäre nuainta kite kukwe ngwarbe yekri ye ñan gare nitre kwati ie ye tä nitre töi mike ñan krütare. Akwa nire nire tä nemen ju krikri yekänti ye ie kukwe ñaka tä nemen gare krubäte Ngöböbätä aune Ngöbö töita ño ni kräke yebätä. Ye erere ñan nemen bare nire tä nemen gätäbätä nibe yebätä, ñobätä ñan aune Ngöbö tä dre ribere nie, mikadre täte ño ye tä nemen gare ietre yebätä. Ju Ja Ükarakrö nikwe yete jondron ütiäte ñan mikata gwita, ñakare aune tä mrebe aune kwin gätä kräke. Nitre ji ngwanka konkrekasionte ye ñan tä dängutu ütiäte ütiäte kite jabätä aune ñan kädekata kukwe ütiäte ütiätebiti. Kukwe meden nieta Bibliabätä ye ererebätä nita mike täte aune driere. Akwa yebiti ta, nitre kwati tä ngoto ritete ñobätä ñan aune nita Ngöbö mike ño täte ye ñan tuin debe ietre aune töta nemen dre kukwe nuai ye erere ñan drieta ietre yebätä.

12. Hebreos 11:1, 6 tä niere erere, ¿kukwe meden ererebätä nikwe tödekadre?

12 ¿Dre käkwe mä dimikai ñan ngoto ritete? Pablokwe niebare nitre kristiano Roma ie: “Kukwe kwin Kristobtä, ye nita kukwe nuen ngwane, nita kite tödeke Kristobti” (Rom. 10:17). Kukwe meden nuainta iglesia keta kabre te ye ñan tä Bibliabätä ye tuin kwin nitre ie aune tä nitre töi mike ñan krütare ye nikwe nuaindre ye ñan ai käkwe tödeka nikwe mikai dite, ñakare aune ja tötikadre Bibliabätä ye käkwe tödeka nikwe mikai dite. Tödeka nikwe tädre dite aune kukwe metre ererebätä ñobätä ñan aune tödeka ñaka nikwe ngwane, ni ñan raba kä mike juto Ngöböbätä (ñäkädre Hebreos 11:1, 6 yebätä). Aisete, kukwe metre kwanina ni iti ie ye rabadre gare metre ie yekäre, kukwe ñan tuabare nuaindre okwäbiti ye ñan tä ribere jai. Kukwe drieta Bibliakwe ye nikwe mikadre gare kwin jai ye käkwe tödeka nikwe mikai dite aune kukwe meden ñaka nüke gare nie ye rükai gare nie.

3) NITRE JUDÍO NÄMÄNE DRE NUAINNE YE JESUKWE ÑAKA NUAINBARE

Ñobätä ñan aune nitre nämäne dre nuainne ye Jesukwe ñaka nuainbare. ¿Kukwe meden ye kwrere tä nitre ruäre mike ngoto ritekä kä nengwane? (Párrafo 13 mikadre ñärärä) *

13. ¿Ñobätä nitre kwati ja mikani Jesús rüere?

13 Ñobätä nitre ja tötikaka Jesukwe ñan nämäne ja bäine ye käkwe nitre ja tötikaka Juan Bautista yekwe töi mikani niä. Jesús nämäne nire yebätä nitre ja tötikaka kwe käkwe ñan ja bäindre ye mikani gare Jesukwe (Mat. 9:14-17). Akwa yebiti ta, nitre fariseo aune nitre mada ja mikaka Jesús rüere nämänentre kukwe meden nuainne ye erere Jesukwe ñan nuainbare yebätä ja mikani kwetre Jesús rüere. Aune nitre bren bren kräkä mikani Jesukwe sabadote ye jatabare ietre ngwane, namanintre rubun (Mar. 3:1-6; Juan 9:16). Nitre ja bämikaba metre ye nämäne sábado mike täte yebätä ja nämäne nemen ruin ietre. Akwa nämänentre jondron rürübäine templote ye ñan nämäne tuin blo ietre. Yebätä Jesukwe ñäkäbare ietre ngwane, brukwä ngedani Jesús kräke (Mat. 21:12, 13, 15TNM). Jesukwe kukwe driebare sinagogate Nazaret ye ngwane, nitre namani rubun kräke, ñobätä ñan aune niaratre ñan nämäne tödeke aune nämäne töbike ja aibebätä, ye mikakäre gare Jesukwe blitabare nitre israelita ja ngwani ño kirabe yebätä (Luc. 4:16, 25-30). Nitre tö namani dre ie ye erere Jesukwe ñaka nuainbare yebätä ngoto ritaninte (Mat. 11:16-19).

14. Kukwe meden ñan nieta Bibliabätä ye nitre nämäne nuainne ye, ¿ñobätä ñäkäibare Jesukwe?

14 ¿Dre nieta Bibliakwe? Isaías yebiti Jehovakwe niebare: “Juta ne tä ti mike täte ja kukwei aibebiti aune ja kadakwata aibebiti tä ti mike ütiäte jai, akwa brukwä tä mente tibätä aune nitre kä tibienbätä tä kukwe driere ye ererebätä tätre ti jürä ngwen jabätä” (Is. 29:13). Kukwe meden ñan nieta Bibliabätä ye nitre nämäne nuainne ye ñäkäibare Jesukwe ye namani kwin krubäte. Nitre nämäne kukwe meden nuainne aune nitre kä nebätä nämäne kukwe meden driere ye nire nämäne mike bäri ütiäte kukwe Ngöbökwe ye kräke, nitre ye käkwe ñan Jehová aune Jesús kani ngäbiti.

15. ¿Ñobätä nitre kwati tä nemen rubun nitre testiko Jehovakwe kräke?

15 ¿Ye kwrere tä nemen bare kä nengwane? Jän. Kukwe ruäre käi ngwanta juto jabätä nitrekwe ye nitre testiko Jehovakwe ñaka nuainne ñobätä ñan aune ñäkäita Bibliakwe, yebätä nitre kwati tä nemen rubun. Ñodre cumpleaño, Navidad, juta keteiti käi ngwanta juto jabätä aune nitre doboi mikata ye ni ñaka tä nuainne ñobätä ñan aune kukwe nuainta yete ye ñäkäita bibliabätä ye medenbätä nitre tä nemen rubun ni kräke. Nitre ye töi kwin aune kukwe nuainta kwetre ye Ngöböta kai ngäbiti ruin ietre. Akwa Biblia tä kukwe mike gare metre ta ye niaratre ñaka mikai täte aune nitre tä kukwe meden nuainne ye niaratre käkwe nuaindi jankunu ngwane, Ngöbökwe ñan kai ngäbiti (Mar. 7:7-9).

16. Salmo 119:97, 113, 163-165 tä niere erere, ¿nikwe dre nuaindre aune nikwe dre ñaka nuaindre?

16 ¿Dre käkwe mä dimikai ñan ngoto ritete? Kukwe ükaninte Jehovakwe aune kukwe ja jie ngwankäre Bibliabätä ye mäkwe ja töi mika tarere krubäte (ñäkädre Salmo 119:97, 113, 163-165 yebätä). * Mätä Jehová tarere ngwane, kukwe meden nuainta nitrekwe ye ñan tuin kwin Jehovai ye mäkwe ñaka nuaindi. Mäkwe Jehová taredi bäri jondron mada mada yebiti ta.

4) JESUKWE ÑAN JA TÖI MIKANI GOBRANE KUKWE NÄMÄNE NEMEN BARE YE ÜKATEKÄRE

Ñobätä ñan aune Jesús ñan ja mikani política yete yebätä. ¿Kukwe meden ye kwrere tä nitre ruäre mike ngoto ritekä kä nengwane? (Párrafo 17 mikadre ñärärä) *

17. ¿Dre ngibia nämäne Mesías yebätä nitrekwe?

17 Jesús näire gobran mada rabadre ie nitre tö namani. Nitre romano nämäne niaratre gobraine, yebätä Mesías käkwe mikadre kwäre ie tö namanintre. Ja töi mikani kwetre Jesús mike reire ngwane, Jesukwe ñan kani ngäbiti (Juan 6:14, 15). Jesukwe ja mikadre gobrane aune kukwe ükadrete jene kwe ye raba nitre romano mike rubun aune nitre romano sribi mikani nitre ji ngwanka kukwebätä ye kisete ye dianka raba käntre ye jürä namani nitre mada mada aune nitre sacerdote yebätä. Kukwe ye jökräbätä nitre judío kwati ngoto ritaninte.

18. ¿Profecías meden Mesiabätä ye nitre judío ñan nämäne töibikaire?

18 ¿Dre nieta Bibliakwe? Bokänä, Mesías käkwe rüdi, rü keteitibätä aune ganaindi kwe, ye mikani gare akwa ye känenkri ja nire biandre kwe ngite nikwe ütiäre ye mikani gare arato (Is. 53:9, 12). Akwa, ¿ñobätä nitre judío nämäne kukwe jene ngibiare Mesiabätä? Ñobätä ñan aune kukwe ükadrete kräketre bengwairebe ye mika ñaka nämäne gare profeciabätä, ye niaratre ñan nämäne töibikaire yebätä (Juan 6:26, 27TNM).

19. ¿Ñobätä nitre kwati tä ngoto ritete kä nengwane?

19 ¿Ye kwrere tä nemen bare kä nengwane? Jän. Ni ñaka tä ja mike política yete yebätä nitre kwati tä ngoto ritete. Nikwe ja kitadrekä gobran iti kräke ie niaratre töta nemen. Akwa nikwe ja mikadre gobran iti kä nebätä yekri ngwane, ni ñan tä Jehová kai ngäbiti rabai tuin Jehovai ye gare nie (1 Sam. 8:4-7). Nikwe hospital sribedre, kwela sribedre aune jondron mada ye kwrere nuaindre ie töta nemen. Akwa ni ñaka tä kukwe tä nemen bare kä nengwane ye ükete jötrö, ñakare aune nita ja töi mike kukwe kwin Gobran Ngöbökwe ye driere, yebätä tätre nemen ngoto ritete.

20. Jesukwe kukwe niebare Mateo 7:21-23 ye ererebätä, ¿kukwe meden nuaindre ye bäri ütiäte?

20 ¿Dre käkwe mä dimikai ñan ngoto ritete? (Ñäkädre Mateo 7:21-23 yebätä). * Sribi meden nuain mananbare Jesukwe ye nuaindre ye bäri ütiäte ye mäkwe ngwan törö jai (Mat. 28:19, 20). Mäkwe ñaka ja tuanmetre näkwitamana política aune jondron mada mada kä nebätä ye ie. Ni testiko Jehovakwe tä nitre mada tarere aune nitre tä ja tuin kukwe ño ben yebätä ni töita. Akwa kukwe kwin Gobran Ngöbökwe yebätä aune nitre dimikadre nemen ja ketamuko Jehovakwe ye driedre ietre ye kukwe bäri kwin ni raba nuainne kräketre ye gare nie.

21. ¿Nikwe ja töi mikadre kwatibe dre nuaindre?

21 Kukwe ketabokäbätä nitre ngoto ritaninte aune ñan Jesús kani ngäbiti siklo kena ye ngwane. Aune kukwe ye ruärebätä nitre ñan tä nitre ja tötikaka Jesukwe kain ngäbiti kä nengwane ye nibi gare nie kukwe ja tötikara nekänti. Akwa ye ñan aibe ngöröbe, mada ketabokä ye rabai gare nie kukwe ja tötikara ja känenkäre yebätä. Ni jökrä ja töi mikadre kwatibe tödeka jakwe mike dite jankunu akwa ñaka kukwe tuenmetre jire ja ngwen ngoto ritete.

KANTIKO 56 Kukwe metre mike täte

^ párr. 5 Jesús ye abokän Dirikä bäri kwin käkwe nünanbare kä tibienbätä akwa nitre kwati nünanka niara näire käkwe ñan kani ngäbiti. ¿Ñobätä? Kukwe ketabokäbätä ye rabai gare nie kukwe ja tötikara nekänti. Ne madakäre, nitre ja tötikaka metre Jesukwe tä kukwe niere aune kukwe nuainne ye ñobätä nitre kwati kä nengwane ñan tä kai ngäbiti. Aune bäri ütiäte dre käkwe ni dimikai tödeke metre Jesús ie aune ñan ngoto ritekä ye rabai gare nie arato.

^ párr. 3 KUKWE MIKATA GARE: Kukwe ja tötikara nebätä aune ja känenkäre yebätä ni iti tä ngoto ritete nieta ngwane tä kukwe keteiti tuenmetre ja ketebätä ñan ja mikakäre ja tötikaka Jesukwe meden gärätä.

^ párr. 16 Salmo 119:97, 113, 163-165: “¡Tita mä kukwei tarere krubäte! Köbö kwatire kwatire tita töbiketaribätä. Ni brukwä ñaka täte ye kräke ti brukwäta, akwa kukwe mäkwe ye tare tikwe. Kukwe ngwarbe ye kräke ti brukwä, tuin käme krubäte tie. Akwa kukwe mäkwe ye tita tarere. Mätä kukwe ükete kwin yebätä tita mä käikitekä bä kükü köböiti. Nire nire tä mä kukwei tarere ye tä nüne jäme; kukwe mada ñaka raba ngwen ngoto ritete”.

^ párr. 20 Mateo 7:21-23, TNM: “Nire nire käkwe ‘Däkien, Däkien’ niedi tie ye ñan aibe köböire Gobran kä kwinbätä ye rabai kwe, ñakare aune nire nire käkwe ti Rün töi nuaindi ye aibe kwe Gobran kä kwinbätä rabai. Köbö yete nitre kwati rabai niere tie: ‘Däkien, Däkien, ¿ñan nunkwe kukwe mikani gare mä käbiti aune mä käbiti nunkwe chokalitre juanintari mento bätä mä käbiti nunkwe kukwe keta kabre ñan tuabare nuainbare ya?’. Akwa, tikwe niedi ietre: ‘¡Mun ñaka gare jire tie! Kukwe ükaninte ye mun ñaka mike täte, kämikekä tibätä’”.

^ párr. 63 KUKWE MIKATA GARE ÜAIBÄTÄ: Natanael käkwe Jesús mikadre gare jai ye Felipe tä niere ie.

^ párr. 65 KUKWE MIKATA GARE ÜAIBÄTÄ: Jesuta kukwe kwin ye driere.

^ párr. 67 KUKWE MIKATA GARE ÜAIBÄTÄ: Ni iti kise nikraninkä ye Jesuta mike räre rüe okwäbiti.

^ párr. 69 KUKWE MIKATA GARE ÜAIBÄTÄ: Jesús niki kaibe ngutuä kokwäre.