1, 2. ¿Nitre tä ja kukwe mukore yebätä nitre ruäre tä dre niere?

 NITRE nibu tä kite blite jabe ja kukwe mukore ye bä nuäre aune tätre käi ngwen juto jabätä. Mäta ja kukwe känene ja ngwai iti ie ngwane rabadre bare kwin ie mä tö ñan ererea. Ye erere tä nemen bare nitre kwatibätä. Meri testiko iti kädekata Tina a nünanka Etiopía tä niere: “Ti nämä ja kukwe mukore ti muko ben ngwane ti nämä kä ngwen juto jabätä. Nun nämä blite kukwe ütiätebätä aune bökänbätä akwa nun nämä kä ngwen nuäre jabätä arato”.

² Alessio nünanka juta Países Bajos tä kukwe ne mike gare: “Ti nämä blite ti muko ben ye käi nämä juto tibätä. Akwa nunkwe ja tuaba kukwe ruäre ñan nuäre ben arato”. Kukwe ja tötikara nekänti nikwe blitai nitre tä ja kukwe känene jai ye ngwane tätre ja tuin drebe aune Biblia raba niaratre dimike ño ne kwe rabadre bare kwin ietre yebätä. Arato ja mräkätre konkrekasionte raba niaratre dimike ño ye rabai gare nie.

DREKÄRE BLITATA KITE JABE

3. ¿Nitre tä kite ja kukwe mukore ngwane drekäre tätre ja mike gare jai? (Proverbios 20:25).

³ Nitre tä blite jabe ja kukwe mukore ye kwin krubäte akwa ye ñan jadakakäre aibe ñobätä ñan aune raba ja mäkete. Ja mäkäteta ye näire nitre ja kukwei mukore ye tä ja kukwei kitekä jai Jehová okwä känti aune nitre okwäbiti. Ja taredi kwetre aune ja mikai ütiäte kwärikwäri jai tätre niere. Aisete ja kukwe kitadrekä kukwe yebätä o kukwe madabätä ngwane töbikadre kwin käne (ñäkädre Proverbios 20:25 yebätä). b Nitre tä blite jabe  ja kukwe muko erere ye ngwane tätre ja mike gare kwin jai ye bitikäre tätre kukwe kwin den jai. Ja mäkäite kwetre o ñakare yebätä. Nitre tä blite jabe ye tädre ja töi mike ñaka ja mäkete ngwane ñan tä nuainne kwin ye ñan ai gärätä. Ñakare aune tä kukwe kwin den nuaindre jai ñobätä ñan aune drekäre tädre blite jabe ye erere tä nemen bare.

4. ¿Blitata jabe ja kukwe mukore ye abokän drekäre ye ñobätä tädre gare kwin?

⁴ ¿Ja kukwe muko känänta ye dre gärätä ye tädre gare kwin nie? Ni iti tä kaibe ye ie kukwe ye tädre gare kwin krubäte ngwane ñaka blitai ngwarbe kwe ja ngwai iti ben ñobätä ñan aune ye köböite raba ja mäkete ye gare ie. Akwa ye ñan ni iti tä kaibe yebe kräke ñakare aune nitre jökrä ie kukwe ye tädre nüke gare kwin krubäte. Ñodre, nitre ruäre tä nütüre nitre brare merire tädre blite jabe ye ngwane rabadre ja mäkete. Töbikata kore yebätä nitre kaibe raba töbike blo kwe yebätä o kukwe blo den jai. Melissa, nünanka Estados Unidos, tä kukwe ne niere: “Ja mräkätre ruäre konkrekasionte ye tä nitre tä blite jabe töi mike näin jankunu jabe, kukwe ñaka tädre kwin kwetre jabätä yebiti ta. Ye köböire niaratre ruäre tätre jankunu jabe. Ye medenbätä ja mräkätre ruäre tätre ja töi mike ñaka blite jire ni madabe kukwe ye kwrere ñan rabadre bare bätä yekäre”.

MUNKWE JA MIKA GARE KWIN JAI KWÄRIKWÄRI

5, 6. ¿Nitre tä blite jabe ja kukwe mukore yekwe dre mikadre gare jai? (1 Pedro 3:4).

⁵ ¿Ja mäkäite ni iti ben o ñakare ye ñokänti raba nemen gare nie? Ni ye ño mikadre gare kwin jai, bäkänä namani gare kena nie ngwane kukwe ruäre nämäne gare bätä nie. Nita kite blite jabe ye ngwane dreta ni ye brukwäte ye ta nüke gare bäri kwin nie (ñäkädre 1 Pedro 3:4 yebätä). Ye ngwane ni ye tä ño ja üairebiti tä ja ngwen ño aune tä töbike ño ye mikadre gare bäri kwin jai. Aune bätärekä bätärekä kukwe ngwantarita ne rabadre nuäre ni kräke mikakäre gare jai: “¿Tikwe ja mäkäite ni yebe ye rabai kwin? ¿Nun rabadre ja mukore ye rabai kwin?” (Prov. 31:​26, 27, 30; Efes. 5:33; 1 Tim. 5:8). “¿Nun raba ja tarere kwärikwäri ja mike ütiäte ni gure rabadre nuainne ye erere? ¿Aune kukwe ruäre ñan tä nemen tuin kwin ni yebätä tie yebiti ta ti raba nüne ben?” (Rom. 3:23). c Mä kukwe ne ngwan törö jai: ni iti käkwe ja mäkädrete yekäre tädre kukwe nuainne ja erebe ye  ñan ai gärätä ñakare aune ja töi tädre nüke gare kwin kwärikwäri ietre ye bäri kwin.

⁶ ¿Ni tä blite jabe ye ngwane dre mada mikadre gare kwin jai? Ni töi jatadre bäri jabätä ye känenkri blitadre kukwe ütiätebätä, ñodre nita ño ja üairebiti, kukweta nemen bare nibätä yebätä, nita bren o ño, ngwian yebätä o kukwe ruäre ben nikwe ja tuani yebätä blitadre. Blitadre kukwe nebätä kenanbe ye ribe ñaka (Juan 16:12 ye mikadre ñärärä). Krire munta blite jabe aisete ñan ütiäte blitadre kenanbe kukwe yebätä ye mäkwe nie ie. Akwa mäkwe ngwan törö jai, kukwe ye jökrä mikadre gare ribedi kwe jai kukwe kwin diankäre jai. Aisete kä rükai ngwane mun rabadre blite kukwe yebätä jabe.

7. ¿Nitre tä ja kukwe mukore ye rabadre dre nuainne ja mikakäre gare kwin jai? (Recuadro “ Nünanta mente jabätä kwärikwäri akwa blitata jabe” aune üai mikadre ñärärä).

⁷ ¿Dre mä dimikai ni ye mike gare bäri kwin jai? Ni rabadre blite töi jäme biti jabe aune kukwe metre niere jai, kukwe ngwentari aune tä dre niere ye ie olo ketadrete kwekebe (Prov. 20:5; Sant. 1:19). Kukwe nuaindre gwairebe känti rabadre nuäre blitakäre jabe kwärikwäri, ñodre mröre, basare aune kukwe driere. Arato kukwe nuainne gwaire ja ketamuko aune ja mräkätre yebe. Mäkwe kukwe nuain rabakäre keteitibe, nitre nübaire, aune kukwe jene jene nuainne yekänti ja ngwai tä ja ngwen ño ye mikadre ñärärä. Ye erere nuainbare Albert, nünanka Países Bajos yekwe, nämäne ja kukwe mukore Alicia ben ngwane: “Namani kukwe nuainne ja mikakäre gare bäri kwin jai kwärikwäri. Ñodre ukwen rien gwaire, kä ükete gwita. Ye köböire dre nuain nämäne gare kwin ie aune dre nuain ñan nämene gare ie ye namani gare bäri kwin jabätä ietre”.

8. ¿Nitre tä ja kukwe mukore yekwe ja tötikadre gwaire ye ñobätä kwin?

⁸ Kukwe mada raba mun dimike ja mike gare bäri kwin jai kwärikwäri ye abokän ja tötikadre gwairebe Bibliabätä. Nitre ja kukwe mukore ye mäkädrete ngwane rabadre ja tötika ja mräkäbe ye nuainne, ye köböire rabai käre Ngöbö mike käne (Ecl. 4:12). Ye medenbätä, rabadre kukwe ükete jai ja tötikakäre gwaire ye kwin krubäte. Nitre ja kukwe mukore ye jämi ja mäkete ngwane, ñan tä ji ngwanka muko kwe ye käne. Akwa, raba ja tötike gwaire ne kwe tätre ño ja üairebiti ye raba nemen gare ietre. Max aune Laysa, niaratre ye gure tätre nüne  Estados Unidos kukwe ne mikani gare kwe, ja tötika gwaire ye köböire kukwe ütiäte krubäte namani gare jabätä ietre. Max tä niere: “Juta Ngöbökwe tä täräkwata bien yebätä nun nämä ja tötike, kukwe kädekata, ja mikata gare jai ni tädre ja mäkäninte aune nünandre ño jabe yebätä. Ye köböire kukwebätä blita ñan käre yebätä nunkwe blitaba”.

KUKWE MADA NGWANDRE TÖRÖ JAI

9. ¿Nitre ja kukwe mukore tätre blite jabe ye tö rabadre mikai gare ni ruäre ie ye ngwane rabadre dre ngwen törö jai?

⁹ ¿Nirei munkwe ja driei? Kukwe ye tä gare mun aibe ie. Krire munta blite jabe ngwane, mun raba ja töi mike, niere nitre ruäre aibe ie (Prov. 17:27). Ye köböire, nitre ñan kukwe ngwaintari krubäte mun ie o mun töi mikai ja dibiti kukwe nuainne. Munkwe ñan ye erere nuaindi ngwane, mun raba kite bätärekä bätärekä ja denkä jenena nitrebätä ne kwe nitre ñan gadre. Aune ye ñan kwin krubäte. Yebätä, bäri kwin niedre nire raba mun dimike aune mäträre kwin munbätä yei. Ne madakäre, mun raba ja driere ja mräkätre, ja ketamuko o nitre umbre ji ngwanka konkrekasionte ie (Prov. 15:22).

10. ¿Dre nitre ja kukwe mukore dimikai ja ngübare kwin? (Proverbios 22:3).

¹⁰ ¿Dre mä dimikai ja ngübare kwin mun ta blite jabe ja kukwe muko erere ngwane? Mun täi blite bäri jabe ngwane, mun töi jatai bäri jabätä ye nierare. Akwa mun ñan tö kukwe blo nuaindi Jehová mikakäre ulire (1 Cor. 6:18). Ye medenbätä, munkwe ñan blita kukwe ruärebätä ñodre, nitre tä nemen jabe yebätä. Arato munkwe ñan kä dianka jai rabakäre nibukebe aibe o dö kwaka ñain krubäte (Efes. 5:3). Ñobätä ñan aune kukwe jökrä ye raba mun töi mike bäri rababätä jabe ye köböire munkwe ñan ja ngübadre kwin. Nita ja kukwe mukore ye ngwane dre nuaindre ribeta Jehovakwe ye erere nuaindre ja ngübakäre kwin (ñäkädre Proverbios 22:3 yebätä). d Dawit aune Almaz, nünanka Etiopía käkwe dre nuainbare yebätä ani töbike: “Niaratre nämene blite jabe ngwane nämene nuainne ja ketamuko kwetre okwäbiti o nitre mada okwäbiti. Ñaka nämäne niken kaibe jire, carrote o ja gwirete. Ja kriemikakäre nane kukwe blo nuaindre kwetre yebätä”.

11. ¿Nitre tä blite jabe ja kukwe mukore ye rabadre dre ngwen törö jai ja tare kwetre tö rabadre bämikai jai kukwe ruärebiti ye ngwane?

¹¹ ¿Ja tare bämikata jai kwärikwäri yebätä ni raba dre niere? Jata kite gare bäri nie ngwane ni töi raba kite kukwe ruäre nuaindi ja tare nikwe ye bämikakäre jai kwärikwäri (Cant. 1:2; 2:6). Akwa, ni töi rababätä krubäte jabe ye ngwane ni töi raba nemen krubäte ni kukwe mukore yebätä aune ni raba kukwe käme nuainne yebätä kukwe ruäre käi kwitaka raba jabiti. Ye köböite ñan raba nemen nuäre ja gobrainkäre aune ja mika raba ngite (Prov. 6:27). Ye medenbätä, krire kena blitata kite jabe ye ngwane dre dre nuaindi yebätä blitadre ne kwe kukwe ja jie ngwankäre Bibliabätä ye mikadre täte (1 Tes. 4:​3-7). e Kukwe ne kwrere ngwandretari jai: “¿Nunkwe ja tare bämikadre krörö jai ye tuin ño nitre ie? ¿Ja tare bämikata ye köböite ni töita nemen bäri jabätä o rababa jabe?”.

12. ¿Nitre ja kukwe mukore ie kukweta nemen jabätä aune kukwe tä nainte ietre ngwane dre ngwandre törö kwe jai?

¹² ¿Kukwe ruäre tä nemen bare jabätä o ñan  tä nemen bä ni kräke ngwane dre nuain raba? Ruäre ngwane nitre tä blite jabe ye ie kukwe tä nemen jabätä ngwane ¿ñan tä nemen bare kwin nie raba? Ñakare, ñobätä ñan aune nitre jökrä ie kukwe tärä nainte. Akwa nitre ja mäkädrete aune tädre ja kete kwin jabe yekäre kukwe ükate tädre gare ie. Aisete nitre ja kukwe mukore tä kukwe ükete ño jabe yebiti raba nemen gare ie ja mäkädrete kwin ngwane raba nüne ño jabe ja känenkäre. Kukwe ne ngwantari raba jai: “¿Blita gare jabe nunye kukwe tä nemen bare ye ngwane aune nun tä ja mike ütiäre kwärikwäri? ¿Nunta ja mike ngite ngwane nunta ja töi mike bobre ja töi kwitakäre? ¿Tä nemen nuäre nun kräke ye ka ngäbitikäre?¿Kukweta nainte tie ye tita kain ngäbiti? ¿Tita ngite kitamana ta jabiti aune ngite kite ta arato?” (Efes. 4:​31, 32). Gwä gwä kukwe tä nemen bare jabätä akwa ja mäkäite ngwane kukwe ükaite ye ñan nütüdre. Kukwe bäri kwin nuaindre mun nibukwe ye abokän blita mikadre krüte. f

13. ¿Nitre ja kukwe mukore ye tädre ja mike gare jai ngwane dre ngwandre törö kwe jai?

¹³ ¿Nuadre nuäi ja kukwe mukore? Kukwe dianta nuaindre jötrö jai ye köböire kukwe blo dian raba nuaindre jai (Prov. 21:5). Kä ribeta nuäi jai ja mikakäre gare jai ye erere nuaindre. Ñan kä kitadre jerekäbe jankunu ja käne. ñobätä ñan aune Biblia tä mike gare, “kukwe ngübata krubäte ye ñan tä nemen bare jötrö ye tä ni brukwä mike bren” (Prov. 13:12). Kätä niken kabre ta ja mikabätä gare jai ngwane ni tö rababätä jabe yebätä ñan raba nemen nuäre ja gobrainkäre (1 Cor. 7:9). Aisete kä nuäi nita ja mike gare jai yebätä ñan töbikadre krubäte, ñakare aune kukwe ne ngwandretari jai: “¿Dre mada rabadre gare bäri tie ti kukwe muko yebätä kukwe diankäre jai?”.

NITRE MADA RABA NITRE TÄ JA KUKWE MUKORE YE DIMIKE ÑO

14. ¿Kukwe meden ruärebiti nitre ja kukwe mukore ye dimika raba? (Üai mikadre ñärärä).

¹⁴ Nitre tä ja kukwe muko erere rabadre gare nie ye ngwane, ¿dimike raba ño? Nübaidre mröre ja gwirete, ja tötike ja mräkäbe o nübaidre basare ja ben (Rom. 12:13). Ye köböire ja raba gare bäri kwin ietre. Aune tädre ribere jai ngwane, ni raba niken mukore, niken kä keteiti känti, nübaire ja gwirete ne kwe blitadre kwetre jabe aune ñaka tädre kaibe yekäre (Gál. 6:10). Alicia, bätä nikwe blitani párrafo 7, ye tä kukwe ne niere: “Albert bätä ti nun nämä debe bien krubäte ja mräkätre ie, nun raba niken  känti blitakäre jabe ne kwe nun ñan tädre kaibe nämä niere nun ie ye ngwane”. ¿Nitre ja kukwe mukore yekwe ni nübaire ja mukore ngwane? Debe biandre krubäte ñobätä ñan aune ye ngwane ni raba niaratre dimike. Akwa ni tädre mokre ne kwe niaratrekwe ñongwane kä ribedre kaibe jai blitakäre kukwe kwetre yebätä aune ni ñan tädre bentre yekäre akwa arato ñaka mikadrete kaibe (Filip. 2:4).

15. ¿Kukwe meden madabiti nitre ja kukwe mukore ye dimika raba? (Proverbios 12:18).

¹⁵ Kukwe madabiti ni raba nitre ja kukwe mukore dimike ye abokän, nita dre niere yebätä ja ngübadrebiti. Ruäre ngwane ja kada ketadre ye bäri kwin (ñäkädre Proverbios 12:18 yebätä). g Ñodre, nitre tä ja kukwe mukore tä nemen gare nie ngwane ni tö raba nemen niebätä jötrö ngwarbe ni madai, akwa nitre ye tö nemen raba mikabätä gare akwle. Aisete ñaka blitadre bätä o kädriedre nitre mada ben (Prov. 20:19; Rom. 14:10; 1 Tes. 4:11). Nitre ja kukwe mukore yekwe ja mäkäite ye kwrere ñaka mikadre tuin jai o blitadre bätä nitre ben. Elise aune muko kwe tä kukwe ne mike gare: “Ñongwane nunkwe ja mäkäite ye ngwantari nämä nuen ngwane nunkwe dre niedre ñan nämä nemen gare nunye, ñobätä ñan aune nun jämi blite kukwe yebätä”.

16. ¿Nitre tä ja kukwe mukore ye tä blite jabe ye mike krüte ngwane dre ngwandre törö jai?

¹⁶ Nitre ja kukwe mukore tä ja kukwe ötö ngwane, ñobätä tätre nuainne ye ñaka ngwandretari ietre o ñaka ja mikadre iti kiri (1 Ped. 4:15). Meri testiko iti kädekata Lea bätä dre namani bare ye tä täin: “Ñobätä tikwe blita mikani krüte ti kukwe muko yebe ye nitre rababa nütüre yebätä rababa täine ye ñan rababa kwin tikrä jire chi”. Miri gare käne jai erere, nitre ja kukwe mukore tä blita mike krüte ngwane yebätä ñaka tä nemen bare kwin ye ñan ai gärätä. Nitre ja kukwe mukore tätre ja mike gare jai ngwane bäsi käre tä nemen bare kwin nie raba, ñobätä ñan aune tätre kukwe kwin den jai. Akwa yebätä tä nemen nuäre kräketre ye ñan ai gärätä, niaratre ie ja raba nemen ruin kaibe, aisete ni tädre juto biare niaratre dimikakäre (Prov. 17:17).

 17. ¿Nitre ja kukwe mukore yekwe dre nuaindre jankunu?

¹⁷ Nibi gare nie, nitre tä ja kukwe mukore, tä ja tuin kukwe keta kabre ben, akwa tätre köbö ye käi ngwen juto jabätä arato. Jessica tä kukwe ne niere: “Nunkwe ja di ngwanba krubäte aune nun nämä kä ribere jai. Akwa köbö kwatire kwatire nämä niken ta ye nun nämä käi ngwen juto jabätä”. Mä kukwe muko tärä ngwane mäkwe ja di ngwen mikakäre gare bäri kwin jai. Kukwe keteiti ütiäte raba nemen bare ye köböire ye abokän nire tä ja kukwe mukore ye raba kukwe kwin den nuaindre jai.