1. a) ¿Juta Ngöbökwe mikaninta kwäre Babilonia Kri kisete ye ñokänti gare nie? b) ¿Kukwe meden meden ngwantarita abokän nibike mike gare?

NITRE kristiano ja ngwani metre Ngöböi ye namani ngite Babilonia Kri kisete ye rababa gare nie kukwe ja tötikara käne yekänti. Akwa, ¿niaratre ye mikaninta kwäre? Jän, ñobätä ñan aune juta Ngöbökwe rabadre kämikekä Babilonia Kri yebätä nieta Ngöbökwe Bibliabätä (ñäkädre Revelación 18:4 yebätä). * Ye tä mike gare nitre kristiano ye mikaninta kwäre kukwe ngwarbe yebätä. Akwa ¿ñongwane? Ye mikakäre gare jai, käne nikwe kukwe ngwantarita ne mikadre gare jai: ¿Kä 1914 ye känenkri Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä ye ja töi mikani kwatibe dre nuainne Babilonia Kri yebätä? ¿Ja mräkätre aune ja ngwaitre kukwe driebare kä jutobiti Rübare Kri Kena ye ngwane? ¿Niaratre töi ükadrete nämene ribere jai yebätä kä ye näire nämenentre ngite Babilonia Kri ye kisete?

2. ¿Rübare Kri Kena ye känenkri Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä käkwe ja töi mikani dre nuainne?

² Rübare Kri Kena ye namani bare kä 1914 aune 1918 ye ngwane. Kä nikani kwati krubäte ta ye känenkri, Charles Taze Russell aune Nitre  Ja Tötikaka Bibliabätä ye ie nükani gare nitre kukwe ngwarbe mikaka täte ñaka nämene kukwe metre Bibliäbätä ye driere (recuadro “¿Dre gärätä?” mikadre ñärärä). Ye medenbätä ja töi mikani kwatibe kwetre ja denkä mento kukwe ngwarbe yebätä. Kä 1879 yete, täräkwata ne arabe sribebare inglere yebätä niebare, iglesia jökrä tä niere niaratre ye meri tä ja mäkätekäre ye kwrere Kristo kräke akwa tä gobrantre dimike ye abokän tätre ja mike Babilonia Kri yekri aune Biblia tä niaratre bämike meri nemen bati bati nitre brare kwati ben ye kwrere (ñäkädre Revelación 17:1, 2 yebätä). *

3. ¿Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä ñaka rabaira ja mike jankunu kukwe ngwarbe yete ye bämikakäre dre nuainbare kwetre? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä).

³ Nitre kristiano ja ngwanka metre kä ye näire ie nämene gare kwin niaratre tädre kukwe ngwarbe dimike jankunu angwane, Ngöbökwe ñaka kukwe kwin mikai nemen bare kräketre. Aisete niaratre kwati krubäte käkwe tärä juani nitre iglesiate ye itire itire ie mikakäre gare ietre niaratre ñaka rabaira iglesia ye dimike jankunu. Niaratre ruäre käkwe ñäkäbare tärä yebätä nitre jökrä ngwärekri iglesiate. Kä ruäre känti ñaka namani nuäre nuaindre kräketre angwane, tärä juani kwetre nitre iglesiate ye itire itire ie. Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä käkwe mikani gare metre niaratre ñaka tö namani ja mikai kukwe ngwarbe yete. Kä nikani käne ta yete niaratre ye erere nuaindre akräke murie keta raba. Akwa kä 1870 ye ngrabare, gobrantre juta keta kabre te ye ñaka namanina iglesia dimike krubäte käne ye erere. Aisete nitre nämene blite töi jämebiti Bibliabätä aune iglesia nämene dre driere ye ñaka nämene tuin kwin ietre nämenentre niere arato.

4. ¿Rübare Kri Kena ye näire Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä yei dre nükani gare Babilonia Kri yebätä aune dre nuainbare kwetre?

⁴ Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä yei nükani gare niaratre ñaka rabaira kukwe ngwarbe dimike jankunu ye ñan aibe rabadre niere mräkätre, ja ketamuko kwetre aune nitre nänkä iglesiate ben yei. Tö namani mikai gare nitre kä jökräbiti tibien ie Babilonia Kri ye abokän meri nemen bati bati nitre brare kwati ben ye kwrere. Aisete diciembre kä 1917 yete nemen kä 1918 kömikani yete, Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä braibe käkwe kä jutobiti täräkwata kiabätä kukwe kädekani “Babilonia nikani tibien” ye döräibare millón kwäjätä. Niaratre ñaka kä jürä ngwani jabätä kukwe mikakäre gare nitre kukwe ngwarbe mikaka täte yebätä täräkwata kia yebiti. Nitre ji ngwanka kukwebätä namani rubun krubäte ye ni raba bämike ja töite. Akwa niaratre namani rubun yekwe ñaka Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä nämene kukwe driere ye ketaninbätä. Niaratre ja töi mikani kwatibe kukwe driere jankunu aune “Ngöbö mik[e] täte [...], ni kä tibienbätä ne kräke” (Hechos 5:29, NGT). Kukwe ye jökrä tä mike gare nie nitre kristiano ye ñaka jatani nemen ngite Babilonia kisete Rübare Kri Kena ye näire. Ñakare aune, metrere niaratre jatani nemen kwäre kukwe ngwarbe kisete aune nämenentre nitre mada dimike nemen kwäre arato.

5. ¿Rübare Kri Kena ye näire ja mräkätre aune ja ngwaitre kukwe driebare kä jutobiti ye ñokänti gare nie?

⁵ Mekerabe sete ni nämene niere Rübare Kri Kena ye näire nitre Ngöbö mikaka täte yekwe ñaka kukwe driebare kä jutobiti yebätä Ngöbö ñaka namanina kain ngäbiti. Ye medenbätä kä ruäre te Jehovakwe niaratre tuanimetre nemen ngite Babilonia Kri ye kisete ni nämene nütüre. Akwa ye bitikäre ja mräkätre aune ja ngwaitre ja ngwani metre käkwe Ngöbö mikani täte kä 1914 aune kä 1918 ngrabare yekwe mikani gare niaratre braibe ye ja di ngwani kukwe driekäre jankunu. Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä yebätä dre namani bare kä ye näire ye rükadre gare bäri kwin nie angwane, kukwe ruäre namani bare kädrieta Bibliabätä ye raba nüke gare bäri kwin nie.

6, 7. a) ¿Rübare Kri Kena ye näire Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä yekwe ja tuani kukwe medenbe? b) ¿Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä nämene kukwe driere kä jutobiti ye dre tä bämike?

⁶ Rübare ye näire Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä nämene kukwe driere krubäte. Akwa kukwe ruäre ben ja tuani kwetre arato. Ani mike gare ketebu jai. Kena kukwe drie ñaka nämene gare Bibliabiti ietre. Ñobätä ñan aune käre niaratre nämene tärä bätä täräkwata ye aibe döräire aune nämene täräkwata ye aibe tuainmetre kukwe metre Bibliabätä ye mike gare. Tärä bätä täräkwata döräi nämene kwetre ye abokän keteiti kädeka nämene The Finished Mystery (El misterio terminado). Aisete kä 1918 kömikani ye näire gobrankwe tärä ye ñäkäibare ye ngwane ñaka namani nuäre kukwe driekäre ja mräkätre aune ja ngwaitre kwati krubäte kräke. Ketebukäre abokän kä ye arabe näire bren tare krubäte kädeka nämene gripe española ye jatani nemen bare. Bren tare krubäte ye nämene neketekä krubäte nitre madabätä, aisete ñaka namani nuäre nänkäre kukwe driere ja mräkätre aune ja ngwaitre kräke. Akwa yebiti ta Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä käkwe ja di ngwani kukwe driekäre jankunu.

⁷ Kä 1914 yete ja mräkätre aune ja ngwaitre nämene braibe yekwe “Foto-Drama de la Creación” ye mikani tuare. Video yete ni üai, jondron üai, película aune ni kukwe bätä jondron kukwe ye nämene mikani keteitibe te, aisete kä ye näire  película ye nämene krire sribebare. Kirabe Adán sribebare kena aune Kristo gobrandi mrä yebätä nämene kukwe mike gare. Mikani tuare kena nitre ie ye ngwane, nitre millón kwä ükän biti bäri käkwe tuani. Nitre käkwe película tuani ye bäri kwati krubäte nitre testiko Jehovakwe tä kä jökräbiti tibien kä nengwane ye kräke. Kukwe mada tä mike gare, kä 1916 yete nitre 809,000 biti bäri namani gätä nuainbare Estados Unidos yete. Aune kä 1918 yete nitre 950,000 biti bäri namani gätä nuain nämene yete. Erametre, Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä nämene kukwe driere kä jutobiti.

8. ¿Rübare Kri Kena ye näire ja mräkätre nämene sribi Ngöbökwe jie ngwen yekwe dre nuainbare Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä dimikakäre?

⁸ Rübare Kri Kena ye näire, ja mräkätre nämene sribi Ngöbökwe jie ngwen yekwe ja di ngwani krubäte tärä aune täräkwata biankäre Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä ye jökrä ie aune niaratre dimikakäre. Niaratre nämene ja mräkätre aune ja ngwaitre tarere bätä dimike, ye köböire namanintre dite kukwe driekäre jankunu. Kä ye näire ja mräkä Richard Barber kukwe driebare kä jutobiti. Niarakwe niebare: “Nunkwe ni circuito tuabitikä dimikaba sribire jankunu Ngöbö kräke aune nun nämä The Watch Tower ye döräire jankunu. Juta Canadá yete täräkwata ye ñäkäi nämä, akwa nun nämä juen kä yekänti. Aune niebare kwe arato: “Ja mräkätre aune ja ngwaitre ruäre kän tärä kwetre dianinkä ye kräke tikwe Correo yete tärä El misterio terminado ye juanba. Nunkwe kukwe ükadrete gätä krikri nuainkäre juta keta kabre kä Estados Unidos nedrinkri yekänti aune nunkwe nitre kukwe kädriekä juandre ja mräkätre bätä ja ngwaitre dimikakäre ye ja mräkä Rutherford ribeba nunye”.

9. a) ¿Nitre Ngöbö mikaka täte töi ükadrete ye ñobätä nämenentre ribere jai kä 1914 aune 1919 ye ngrabare? b) Nitre Ngöbö mikaka täte käkwe kukwe ruäre ükaninte bäri kwin, ¿akwa nikwe ñaka töbikadre drebätä?

⁹ Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä yei kukwe ruäre nämene ükadrete bäri kwin. Nikwe gobrantre kukwe mikadre täte nieta Bibliakwe ye ngwane dre gärätä kwe ye ñaka nämene nüke gare kwin ietre (Romanos 13:1). Ye medenbätä rübare ye näire kukwe ruäre känti ja mikani kwetre gobrantre yekri. Ñodre, gobran Estados Unidos yekwe ribebare nitre ie köbö 30 mayo kä 1918 yete niaratre rabadre orare nünandre jäme jabe ye kräke. Täräkwata ne arabe sribebare inglere yebätä mikani gare Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä rabadre ye erere nuainne arato. Ja mräkätre aune ja ngwaitre ruäre käkwe ngwian biani rü nuain nämene ye kräke bätä niaratre ye ruäre ja mikani rükäre aune janamene rübätä. Nibira gare nie ye erere, niaratre töi ükadrete ye nämenentre ribere jai. Akwa yebätä niaratre namani ngite Babilonia ye ni ñaka raba nütüre. Erametre Rübare Kri Kena ye näire bäsi niaratre jökrä käkwe ja dianinkä mento kukwe ngwarbe yebätä (ñäkädre Lucas 12:47, 48 yebätä).

10. ¿Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä nämene ja nire ye mike tuin ütiäte jai ye bämikani ño kwetre?

¹⁰ Ñaka ja mikadre kukwe gobrankwe yete ye dre gärätä ye erametre ñaka nämene nüke gare kwin Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä yei. Akwa ni mada murie ketadre ye ñaka kwin yebrä nämene nüke gare ietre. Aisete niaratre braibe ja mikani  rükäre yekwe ñaka jondron rükäre biani ietre yebiti ni mada murie ketani. Ye medenbätä niaratre ruäre ye juani rübätä ne kwe murie ketadre.

11. ¿Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä ñaka nikani rübätä ye ngwane nitre sribikä gobranbe ja töi mikani ño?

¹¹ Ja mräkätre aune ja ngwaitre ja ngwani metre Ngöböi yebätä Diablu namani rubun krubäte. Ye medenbätä nitre kä tibienbätä kukwe ükaninte yebiti Diablu ja mräkätre aune ja ngwaitre mikani ja tare nike (Salmo 94:20). Ñodre, ni iti nitre rükä jie ngwanka kä Estados Unidos yekänti käkwe niebare ja mräkä Rutherford aune Van Amburgh ie gobran käkwe kukwe mada mrä ükaninte ne kwe nire ñaka törbadre näin rübätä ye murie ketadre. Ni nitre rükä jie ngwanka ye nämene blite metrere Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä yebätä. Ni ye nämene rubun krubäte, käkwe niebare ja mräkä Rutherford ie kukwe ükaninte mrä ye abokän gobran juta yete ye käkwe ñaka kani ngäbiti. Aune ye bitikäre niebare kwe: “Akwa nun raba mun mike ño ngite ye gare nunye, ¡aune nunkwe nuaindi!”.

12, 13. a) ¿Ñobätä ja mräkätre ni kwä ye mikani ngite kä kwati krubäte te? b) ¿Ja mräkätre kitani ngite yebätä ñaka Jehová mikani täte jankunu kwetre? Mä raba mike gare.

¹² Nitre sribikä gobranbe yei kukwe mada kwani Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä mikakäre ja ngie nuin. Ja mräkätre Rutherford aune Van Amburgh aune ja mräkätre mada ni ti nämene ji ngwen Sociedad Watch Tower yete ye kani ngite arato. Ni kukwe ükatekä nämene kädekani kukwe ye ükatekäre käkwe niebare ja mräkätre ye nämene bäri jürä ngwandre jabätä nitre rükä Alemania ye kräke. Ja mräkätre ye käkwe ñäkäbare gobran ie, nitre rükä ie aune iglesia jökrä ie, yebätä mikadre ja ngie nuin krubäte niebare kwe ^[1] (kukwe ja tötikara nekänti nota tä mikani mrä ngösöri mikadre ñärärä). Aisete ja mräkätre ni kwä ye kitani ngite kä kwati krubäte te aune niaratre juani ngite kä Atlanta (Georgia, Estados Unidos) yekänti. Akwa rü mikani krüte ye ngwane, nitre sribikä gobranbe yekwe niaratre mikani kwäre aune kukwe nämene ükadrete bentre ye juani ta bititre.

¹³ Ja mräkätre ni kwä ye nämene kitani ngite, akwa Ngöbökwe kukwe keta kabre ükaninte ye niaratre mikai täte ye nämene gare metre ietre. ¿Ñobätä gare nie? Ñobätä ñan aune gobran Estados Unidos yei kukwe tikabare kwetre ne kwe  niaratre mikadre kwäre kwe. Biblia tä niere ni ñaka raba ni mada kämike yebätä niaratre ñaka raba nitre mada kämike aune ñaka nuaindi jire kwetre ye mikani gare kwetre tärä tikani kwetre yebätä. Ne madakäre, nire tä ja denkä mento Ngöbö kräke aune tä ja mike ngite nierare ye Ngöbökwe ñaka kai ngäbiti jankunu aune gaite kwe ye mikani gare kwetre arato. ¡Niaratre ñaka kä jürä ngwani jabätä! Erametre niaratre töi nämene kwatibe Jehová mikabätä täte.

14. Kä 1914 nemen kä 1919 ye ngwane dre namani bare ye mä raba mike gare Biblia yebiti.

¹⁴ Nitre Ja Tötikaka Bibliabätä yebätä kukwe meden namani bare kä 1914 nemen kä 1919 kömikani kena ye ngwane ye Ngöbö Kukwei tä mike gare Malaquías 3:1-3 yekänti (ñäkädrebätä). * Bersikulo nekänti “Däkien metre” ye abokän Jehová aune “ni kukwe ngwianka ben kukwe ükaninte” ye abokän Jesukristo. Niaratre nükani “Leví monsoitre” ye tuinbiti, ye abokän nitre dianinkä nänkäre kä kwinbiti. Nitre dianinkä nänkäre kä kwinbiti ye Jehovakwe töi ükaninte aune bätäninte ye bitikäre niaratre namaninta juto sribi mada mrä ka ngäbitikäre. Kä 1919 yete, Jesukwe “ni klabore ie tö ngwan raba bätä töbätä” kädekani ne kwe rabadre juta Ngöbökwe ye tötike aune jie ngwen (Mateo 24:45, TNM). Mrä mada nitre Ngöbö mikaka täte ye namaninta kwäre Babilonia Kri yebätä. Yete ja känenkäre niaratre tä ja tötike jankunu Ngöbö töita ño yebätä aune niaratre tä Ngöbö tarere bäri. ¡Jehová tä kukwe kwin mike nemen bare niaratre kräke yebätä tätre debe bien krubäte ie! ^[2] (Kukwe ja tötikara nekänti nota tä mikani mrä ngösöri mikadre ñärärä).

15. ¿Ni mikani kwäre Babilonia Kri kisete yebätä nita debe bien krubäte ye ni raba bämike ño?

¹⁵ Jehovakwe ni mikani kwäre Babilonia Kri kisete yebätä nita debe bien krubäte ie. Ngöbö mika täte metre ye Satana tö juain ngwarbe akwa ñaka tä nemen bare ie. Akwa ñobätä Jehovakwe ni mikani kwäre ye nikwe ngwandre törö jai. Nitre jökrä rabadre kwäre yei niara tö (2 Corintios 6:1). Akwa nitre millón kwati krubäte brukwä kwin ye täbe kukwe ngwarbe ye kisete aune nikwe niaratre dimikadre ye tätre ribere jai. Ja mräkätre aune ja ngwaitre kirabe käkwe ja ngwani metre ye erere nikwe ja di ngwandre ja ngwen aune nikwe nitre dimikadre nemen kwäre kukwe ngwarbe ye kisete.