1, 2. Nita kite ünä kukwe ja üairebiti ye ngwane, ¿dreta kite nüke gare nie? Mä raba mike gare keteiti.

MONSO chi ie jondron bianta ngwane, rün aune meye tä ngwentari ie: “¿Ño nieta?” aune monso chi ye tä niere: “Tä debe”, akwa ñaka tä niere ja töi jeñebiti. Tä kite ünä ye ngwane, ñobätä debe biandre kwe ye rün aune meye tä driere ie ye tä kite nüke gare ie. Ni mada ñaka tä niere ie rabadre debe bien, ñakare aune tä nuainne ja töi jeñebiti. ¿Ñobätä ñaka niena töbike käne ye erere? Ñobätä ñan aune niena töbike rün aune meye erere yebätä tä debe bien.

² Ye erere arato, kukwe metre Bibliabätä tä nemen gare nie ye ngwane, kukwe Ngöbökwe mikadre täte tä nüke gare nie ye ütiäte krubäte. Nita kite ünä kukwe ja üairebiti ye ngwane, Ngöböta töbike ño, dre tuin kwin ie, dre tuin käme ie aune kukwe ruäre tuin ño ie ye tä nüke gare nie. Jehovata töbike ño ye erere nita ja töi mike aune nita ja tuanmetre jie ngwandre ie, nita dre den nuaindre jai yebiti nita bämike nita töbike niara erere.

3. ¿Ñobätä ñaka raba nemen nuäre ni kräke töbikakäre Jehová erere?

³ Jehová töita ño ye erere nita töbike ye käita juto nibätä. Akwa ye ñaka nuäre, ñobätä ñan aune ni töi ngite. Ñodre, ja sribedre kwin ja mika gure yebiti, jondron kä nebätä, kukwe drieta aune däri mikadre ja kwatate ye tuin ño Ngöböi ye ruäre ngwane ñaka tä nemen nüke gare nie. ¿Dre ni dimikai ja töi mike Ngöbö erere? Aune, ¿ye ni dimikai ño nengwane aune ja känenkäre?

4. ¿Nikwe ja töi ükadrete nieta ye dre gärätä?

⁴ (Ñäkadre Romanos 12:2 yebätä). * Nikwe dre nuaindre ja töi mikakäre Jehová erere ye apóstol Pablo tä mike gare nie. Kukwe ja tötikara käne yekwe mikaba gare nie, nikwe ñaka ja töi kwita manandre “jondron kä nebätä yei” yekäre, nikwe ñaka ja töi mikadre kukwe ye kain ngäbiti. Akwa, nikwe ja töi ükadrete ye ütiäte krubäte niebare Pablokwe. Ye nuainkäre, nikwe ja tötikadre Bibliabätä ne kwe Ngöbö töita ño ye rükadre gare nie, nikwe töbikadretari kukwe yebätä aune nikwe töbikadre niara erere.

5. ¿Ja tötikata aune ñäkäta jerekäbe täräbätä ye ñobätä ñaka ja erebe?

⁵ Ja tötikadre kwin aune ñan kukwe ngwantarita ye täräi mikadrekä jerekäbe. Ñobätä ñan aune nita ja tötike ye ngwane, Jehovata töbike ño aune tä dre nuainne ye tä nemen gare nie. Ñobätä tä kukwe ruäre nuainmana nie aune kukwe mada abokän tä ñäkäire nie ye nikwe mikadre nüke gare jai. Ne madakäre, nita töbike ño aune nünandre ño yebätä nikwe ja töi kwitadre. Nita ja tötike ye ngwane, töbikadretari kukwe ye jökräbätä ye ñaka raba nemen nuäre ni kräke raba nemen ruin nie. Akwa, nita ja tötike ye ngwane, drebätä nita ja tötike ye kräke nikwe kä diandrekä jai töbikatarikäre (Sal. 119:97; 1 Tim. 4:15).

6. Ngöbö töita ño yebätä nita töbiketari ngwane, ¿dreta nemen bare?

⁶ Nita kä denkä jai töbikatarikäre Kukwe Ngöbökwe yebätä ngwane, ni töita nemen niä kukwe yebätä. Jehová töi metre ye tä nüke gare nie. Niara töita ño kukwe ruärebätä ye tä nüke gare nie aune ye erere nita ja töi mike arato. Nita ja töi ükete ngwane, nita nemen töbike kwin. Bätärekä bätärekä nita kite töbike Jehová erere.

7, 8. a) ¿Jondron kä nebätä ye tuin ño Jehovai? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä). b) Nita töbike Jehová erere ngwane, ¿nikwe dre mikai nuaindre käne jai?

⁷ Nita töbike drebätä ye erere jata nemen ruin nie aune ererebätä nita jondron nuainne (Mar. 7:21-23; Sant. 2:17). Rükadre gare bäri kwin nie yekäre, ani kukwe ruäre mike gare jai. Kena, jondron kä nebätä mikata tuin ño jai. Tärä Ketabokä Bibliabätä Tä Blite Jesubätä yekänti Jehová töita ño jondron kä nebätä yebätä ye mikata gare. Nire rabai Jesús rüne aune meyere Kä tibienbätä ye Jehovakwe töbikabare kwin diankakäre, nitre gure kwe jondron ñaka krubäte ye dianinkä kwe (Lev. 12:8; Luc. 2:22-24). Bibliabätä nieta Jesús därebare ngwane, Mariakwe “mrianinte [...] dän kukwänte. Angwane kri kukwän sribebare jändrän bukakrä, te mikani kwe, ñobtä ñan angwane ju ütiä biandre kibiakrä ñan kwani jire chi ietre” (Luc. 2:7). Jehová törbadre Monso kwe tuai därere kä kwin te akräke nuaindre kwe. Akwa metrere niara tö namani Monso kwe ye tuai nirien nitre kukwe ja üaire mikaka nuaindre käne jai yebe.

⁸ Jondron kä nebätä tuin ño Jehovai ye nibi gare nie kukwe namani bare nekänti. Nitre rüne ruäre tä ja di ngwen jondron kwin biankäre monsotre kwe ie, akwa kukwe ja üairebiti monsotre tä nemen ja tare nike. Jehová kräke kukwe ja üaire ye bäri ütiäte. ¿Aune ni? ¿Nita töbike niara erere? ¿Nita kukwe den nuaindre yebiti nita dre bämike? (Ñäkädre Hebreos 13:5 yebätä).

9, 10. ¿Ni mada ngwandre ngoto ritekä ye tuin käme Jehovai ye erere tuin nie?

⁹ Kukwe bämikata ketebukäre, ni mada  ngwanta ngoto ritekä, ye abokän nikwe ni mada mikadre ja mike ngite o kämikekä Jehovabätä. ¿Ngöbö töita ño kukwe yebätä? Jesukwe niebare: “Nire nire käta ja mike bobre Ngöböbtä Ngäbäkre ne kwrere, ye nirekwe ngwiandreta ti käikwitekä jabti, känti rabadre kukwe nuene bäri käme mda [...] ni ye ngämi ni tödekaka tibti ngwen ti käikwitekä jabti, känenkri jä oto kri doboko nura ukwakrä ye mäkädre ngärä, bti kitadre mrente nguse känti müre reketadre abko rabadre bäri kuin” (Mar. 9:42). Ye tä mike gare kukwe ye nämäne tuin käme Jesús ie. Niara töita Jehová erere ye bämikani kwin kwe, ni mada nänkä Jesús jiebiti ye nita ngwen ngoto ritekä kukwe nuainta nikwe yebiti, ye tuin käme Jehovai ye gare metre nie (Juan 14:9).

¹⁰ ¿Nita töbike Jehová aune Jesús erere? ¿Nita kukwe nuainne yebiti nita dre bämike? Nita ja ngwäkite o nita ja ükete kwin rabadre ruin nie, akwa ye ñaka mate kwin ja mräkätrebätä o raba niaratre mike töbike blo rabadre gare nie ngwane, ¿nikwe dre nuaindre? Dre tuin kwin nie akwa niaratre tare nikwe, ¿yebätä nikwe ja töi mikadre dre nuainne? (1 Tim. 2:9, 10).

11, 12. ¿Kukwe meden tuin käme Jehovai ye erere mikadre tuin jai ye raba ni dimike ño ja töi gobraine?

¹¹ Ani kukwe ketamäkäre mike gare jai: Kukwe ñaka kwin aune kukwe mada kämekäme nuainta ye kräke Jehová brukwä (Is. 61:8). Ni töi ngite ye gare Jehovai, akwa tä ribere nie niara brukwä kukwe käme kräke ye erere nikwe ja töi mikadre arato (ñäkädre Salmo 97:10 yebätä). * Ñobätä Jehová tä ja brukwä mike kukwe käme kräke yebätä nikwe töbikadretari, yekwe ni dimikai kämikekä kukwe käme yebätä.

¹² Jehová brukwä kukwe käme kräke ye erere nikwe ja töi mikai ngwane, ye käkwe ni dimikai ja jie ngwen kukwe mada mada yebätä. Kukwe ruäre ñaka kwin nuainta abokän Biblia ñaka ñäkäire metre ta ye rükai gare nie. Ñodre, nengwane baile kädekata lap dance ye käme, akwa nitre kwati ie tuin kwin. Baile ye ñaka nitre tä nemen jabe ye erere yebätä ñaka käme nitre ruäre tä nütüre. * Akwa, ¿tuin ye erere Jehovai? Kukwe jökrä käme ye kräke niara brukwä ye nikwe ngwandre törö jai. Ye medenbätä, nikwe kämikadrekä ja mika ngite yebätä aune ja di ngwandre ja töi gobraine bätä kukwe meden tuin käme Jehovai ye erere nikwe mikadre tuin jai (Rom. 12:9).

13. ¿Ñobätä ni rabadre töbike kwin käne kukwe meden tuin kwin Jehovai ye diankäre nuaindre jai?

¹³ Nita ja tötike ye ngwane, nikwe kukwe meden diain nuaindre jai ye tuin ño Ngöböi yebätä nikwe töbikadre. Ye köböire, kukwe meden rakadrekä drekebe nibätä ye kräke ni tädre juto biare kukwe kwin diankäre nuaindre jai (Prov. 22:3). Nitre ruärebätä kukwe namani bare kädrieta Bibliabätä ye ani mike gare jai.

14. Potifar muko namani José töi mike jabätä ye ngwane, ¿dre nuainbare kwe ye tä dre driere nie?

¹⁴ Kukwe namani bare Josebätä ye ani mike gare jai. Potifar muko namani José töi mike jabätä, akwa niarakwe ñaka kani ngäbiti jire. Yebiti bämikani kwe, nitre tä ja mäkäninte käkwe ja ngwandre metre  jai kwärikwäri ye tuin ño Jehovai yebätä töbikataribare kwe (ñäkädre Génesis 39:8, 9 yebätä). * Kukwe ne niebare kwe Potifar muko ie: “¿Drekäre tikwe ja mikadre ngite kore Ngöbö rüere?”. Jehová töita ño ye erere niara ja töi mikani. Ani kukwe ne bämike mada. Ñodre, sribi muko nikwe jatadre kukwe nuäre nuäre niere nie o teléfono nikwe yete nitre nemen jabe üai juandre nie, ¿ye ngwane nikwe dre nuaindre? * Kukwe ye tuin ño Jehovai yebätä nikwe töbikadretari ye köböire rabai bäri nuäre ni kräke ja ngwankäre metre, nikwe töbikadre niara erere aune nikwe dre nuaindre yebätä nikwe töbikadre kwin käne.

15. Nitre nimä hebreo erere, ¿ni raba dre nuainne ja ngwankäre metre Jehovai?

¹⁵ Nitre nimä hebreo Sadrac, Mesac aune Abednego yebätä ani kukwe mike gare jai mada. Rei Nabucodonosor jondron üai sribebare orore aune ye mikadre ngöböre jai ribebare kwe. Akwa nitre nimä hebreo ja töi mikani kwatibe ñaka kukwe ye mike täte. Kukwe niebare kwetre rei ie yebiti mikani gare kwetre Jehová aibe mikadre täte yebätä töbikabare käne kwetre (Éx. 20:4, 5; Dan. 3:4-6, 12, 16-18). Ani bämike, jefe nikwe käkwe ribedre nie nikwe ngwian biandre fiesta nuainkäre kukwe ngwarbe mikata täte ye kräke. ¿Ye ngwane nikwe dre nuaindre? Kukwe ye jämi nemen bare känenkri, Jehová töita ño ye nikwe mikadre gare käne jai. Nikwe nuaindi ye erere ngwane, nitre nimä hebreo ye erere rabai nuäre ni kräke kukwe metre diankäre nuaindre jai aune niekäre.

16. Jehová töita ño ye rabadre gare nie yekäre, ¿ni raba ja mike ño juto ni jänrikadre hospitalte ye känenkri?

¹⁶ Ni tö ja ngwain metre Ngöböi yebätä nikwe töbikadretari käne ye raba ni dimike ni jänrikadre hospitalte ye ngwane. Ni ñaka tö däri mikamana ja kwatate o glóbulos rojos, glóbulos blancos, plaquetas aune plasma ye ni ñaka tö kain ngäbiti jire arato (Hech. 15:28, 29). Kukwe ruäre nuainta däri yebiti abokän ni raba kain ngäbiti o ñakare ye tä gare ni itire itire ie. Jehová töita ño rabadre gare nie  yekäre, kukwe nieta Bibliabätä ja jie ngwankäre yebätä nikwe töbikadretari. Ni jänrikadre hospitalte, ni tädre bren, ni mada rabadre ni töi mike kukwe mada nuainne ye ñan ai ngwane nikwe töbikadre kukwe yebätä. Nengwane nikwe kukwe ye mikadre gare kwin jai, ni töita ño ye nikwe tikadre täräbätä mikakäre gare doctor ie aune blitadre ben. *

17-19. Nikwe töbikadre Jehová erere kä nengwane, ¿ye ñobätä ütiäte krubäte? Kukwe meden meden kräke ni tädre juto biare ye mä raba mike gare keteiti.

¹⁷ Pedro kukwe niebare: “¡Ti Dänkien, Ngöbö se okwäbti kukwe kore ñan rakadrekä jire chi mabtä näre!” ye ngwane Jesukwe dre niebare kukweikäre yebätä ani töbike. Ngöbö tö namani niara tuai dre nuainne aune kukwe rabai bare niarabätä aune murie ketadre yebätä niarakwe töbikabare käne. Ye käkwe niara dimikani ja töi mike kwatibe kukwe metre nuainne aune ja nire bien ni kä nebätä ütiäre (ñäkädre Mateo 16:21-23 yebätä).

¹⁸ Kä nengwane, Jehová tö ni tuai nemen ja ketamuko kwe aune nikwe ja di ngwandre sribi kwe ye nuainne (Mat. 6:33; 28:19, 20; Sant. 4:8). Akwa kukwe nakaninkä Jesubätä ye erere raba nemen bare nibätä, ni mada raba töi bökänbiti kukwe niere nie ni töi kwitakäre. Ñodre ani bämike, jefe nikwe käkwe sribi bäri ütiäte driedre nie ngwian ganainkäre bäri ere. Akwa sribi ye köböite ni ñaka raba sribire Jehová kräke ni nämäne nuainne käne ye erere. O mä tä bati yebätä mä töi mikadre ja tötike jankunu kwela krite, akwa ye nuainkäre mä rabadre niken nüne kä madakänti. ¿Ye ngwane batibe mäkwe ja di ribedre Jehovai, kukwe känändre tärä aune täräkwata yebätä aune blitadre mä mräkätre ben bätä nitre umbre ji ngwanka yebe? Nengwane nikwe kukwe känändre Jehová töi mikakäre nüke gare jai aune ye erere nikwe ja di ngwandre nuainne ye rabadre bäri kwin, ¿ñan ererea? Kukwe ye erere rabadre bare nibätä ngwane, rabai nuäre ni kräke ñaka kukwe ye ka ngäbitikäre. Nikwe kukwe ja üaire mikadi nuaindre jai ngwane ni töi tädi kwatibe nuainbätä jankunu. Nikwe ja di ngwain kukwe kwin ye aibe nuainne.

¹⁹ Ni ñaka kukwe ngübare erere raba nemen bare drekebe nibätä. Ebokänä, kukwe jökrä kräke ni ñaka raba ja ükete biare. Akwa ni tädre ja tötike kaibe ye ngwane, nikwe töbikadretari Jehová töita ño yebätä, ye köböire rabai nuäre ni kräke kukwebätä nikwe ja tötikabare ye ngwenta törö jai aune nuainne. Ye medenbätä, nikwe ja di ngwandre Ngöbö töita ño ye mikakäre gare jai aune ye erere nikwe ja töi mikadre aune töbikadretaribätä ne kwe nikwe dre diain nuaindre jai nengwane aune ja känenkäre ye rabadre gare nie.

20, 21. a) ¿Ñobätä kä bä nuäre yete ni törbai dre nuaindi erere nikwe nuaindi? b) ¿Ni raba nemen nüne ño kä jutobiti kä nengwane?

²⁰ Ni tö niena kä bä nuäre ye tuai nüke. Ni jökrä bäsi töita nünanbätä kärekäre Kä tibienbätä Kä Bä Nuäre yete. Gobran Ngöbökwe käkwe ni mikai kwäre kukwe kä nebätä ye kisete. Kä yekänti ni törbai dre diain nuaindre jai ye erere nikwe nuaindi aune dre tuin kwin nie bätä ni tö dre nuain ye erere nikwe nuaindi.

²¹ Akwa ni törbai dre diain nuaindre jai ye kräke ñaka kukwe ñäkädi nie. Nitre töi jäme nünain kä ye näire yekwe kukwe meden kwin o kukwe meden käme yebätä kukwe diaindi nuaindre jai ngwane, Jehová töita ño ye ererebätä ja jie ngwain kwetre. Ye köböire kä rabai juto ni jökräbätä aune nüna rabai jäme (Sal. 37:11). Akwa, kä nengwane nikwe ja töi mikai Jehová erere ngwane, ni raba nüne kä jutobiti arato.