1, 2. a) ¿Ñobätä nitre krire ja mäkäninte ye rabadre tö ngwen Jehovai? (Salmo 37:3, 4). b) ¿Dre rabai gare nie kukwe ja tötikara nekänti?

¿MÄTÄ krire ja mäkäninte o mä bike ja mäkete? Ye erere angwane, mä tö nünain kä jutobiti ni tareta mäkwe yebe, ¿ñan ererea? Akwa nita ja mäkete ngwane, kukwe keta kabre raba nemen ni kisete. Kenanbe, kukwe ütiäte tä diandre nuaindre jai munye. Munkwe kukwe ye ükaite ño ye ererebätä mun raba nüne kä jutobiti o ñakare kä kwati krubäte te. Munkwe tö ngwain Jehovai ye köböire kukwe kwin diain nuaindre munkwe jai, mun rabai ja kete kwin jabe aune nüne bäri kä jutobiti. Akwa munkwe ñaka ja jie ngwamana Jehovai ngwane, kukwe kri ben mun raba ja tuin aune ñaka nüne kä jutobiti (ñäkädre Salmo 37:3, 4 yebätä). *

² Metrere, kukwe nieta nete ye nitre krire ja mäkäninte ye kräke, akwa kukwe meden ben nitre jökrä ja mäkäninte ye raba ja tuin ye mikata gare nete. Nitre brare aune merire ja ngwanka metre Jehovai kädekateta Bibliabätä käkwe kukwe kwin bämikani ye nikwe mikai gare jai aune nitre gure aune nünandre ño ye kräke niaratre kukwe ütiäte ja töi kräke mikaninte ye mikai gare nie. Ne madakäre, ni näire ja mräkätre ja mäkäninte tä kukwe kwin bämike ni käne yebätä blitai arato.

3, 4. ¿Nitre krire ja mäkäninte ye raba ja tuin kukwe meden ben?

³ Kä ruäre känti, nitre krire ja mäkäninte ye rabadre nüne nitre jökrä erere nie raba ietre. Ñodre, niaratre käkwe monso ngübadre jötrö ngwarbe ye rün aune mräkätre kwe raba ribere ietre. O niaratre ju kökadre jai aune jondron bä nuäre mikadre gwita  kwetre jai ye ja ketamuko aune mräkätre kwe raba niere töi kwinbiti ietre.

⁴ Nitre ja mäkäninte ñaka ja ngübaibiti ngwane, kukwe ruäre dianta nuaindre kwe jai ye köböite rürübän raba nemen kri kisete. Aune ye ütiä biankäre niaratre raba sribire ora kabre te. Ye köböite kä ñaka rabai nemen ietre ja tötikakäre Bibliabätä, ja tötika ni mräkäbe ye nuainkäre aune kukwe driekäre. O ruäre ngwane, niaratre raba gätä juen ja bäre sribikäre bäri, ngwian ganainkäre bäri o ne kwe ñaka kitadrekä sribibätä. Ye köböite niaratre raba dre nuainne sribikäre bäri Jehová kräke ye ñaka raba nemen bare ietre.

5. ¿Kukwe namani bare Klaus aune Marisabätä ye tä dre driere mäi?

⁵ Ni töita kwatibe jondron tuabätä krubäte jakwe ye ñaka tä kä mike juto nibätä ye namanina bare nitre kwatibätä ye mika tärä gare nie. Kukwe ye namani gare Klaus aune Marisa ie. * Niaratre ja mäkäninte ngwane, nämäne sribire köbö täte te nünankäre kwin. Akwa metrere kä ñaka nämene juto bätätre. Klaus tä niere: “Jondron keta kabre nämä nunkwe, akwa ja üairebiti nun ñaka nämä kukwe mike nuaindre jai. Kukwe keta kabre nämä nun kisete aune nun nämä ja töibikaire krubäte ye ti tö niei metre munye”. Ni töita kwatibe jondron tuabätä krubäte jakwe ye ñaka raba kä mike juto nibätä ye nükanina gare mäi raba ruin nunye. Akwa mäkwe ñaka ja di ngwan nekä. Ja mräkätre kwati tä kukwe kwin bämike ni käne ye raba mä dimike. Kena, rei Jehosafat ye raba dre driere nitre brare gure ie ye ani mike gare jai.

6. Proverbios 3:5, 6 tä mike gare erere, ¿rei Jehosafat käkwe dre nuainbare ja tuakäre kukwe tare ben?

⁶ Nitre brare gure, ¿kukwe keta kabre tä mun kisete ye tä mun mike töbike krubäte? Ye erere ngwane, kukwe namani bare rei Jehosafat yebätä ye raba mun dimike. Niara nämäne reire ye medenbätä juta keteiti jökrä nämene ngübakäre ie. Sribi ütiäte ye nuainkäre niarakwe ki sribebare juta Judá yebiti aune nitre rükä 1,160,000 näre ükaninkrö kwe kriemikakäre (2 Crón. 17:12-19). Kä nikani ruäre ta ye bitikäre, niarakwe ja tuani kukwe kri ben. Nitre rükä Ammón, Moab aune Seír ye käkwe mräkätre kwe aune juta jökrä ye rä ötani (2 Crón. 20:1, 2). ¿Dre nuainbare Jehosafatkwe? Proverbios 3:5, 6 tä niere erere, ja di käräbare kwe Jehovai (ñäkädrebätä). * 2 Crónicas 20:5-12 yete niarakwe orasion nuainbare töi bobrebiti ye mikata gare. Yebiti niara nämäne tö ngwen Jehová ni Rün kä kwinbiti ie ye nemen gare metre. ¿Jehovakwe dimikani ño?

7. ¿Jehosafatkwe orabare ngwane Jehovakwe dre nuainbare kräke?

⁷ Levita iti kädeka nämäne Jahaziel yebiti Jehovakwe kukwe ne erere niebare Jehosafat ie: “Mun raba ja täte, mun raba kwekebe aune Jehovakwe mun mikai ño kwäre ye mrusen” (2 Crón. 20:13-17). Kukwe ye erere nuain ñaka  rikakäre rübätä. Akwa ni kä nebätä ñan ai käkwe kukwe ye nuain mananbare, ñakare aune Jehová ara. Jehosafat nämene tö ngwen Jehovai yebätä kukwe ye mikani täte kwe. Rei aune juta ye nikani rübätä ngwane, ñan nitre rükä bäri kwin ye mikani käne kwe rükäre, ñakare aune nitre ñan nämene jondron rükäre ngwen jabätä ye mikani käne kwe aune niaratre ye nämene näin kantare. Niaratre ye käkwe rüe ganainbare Jehovakwe käbämikani Jehosafat ie ye erere (2 Crón. 20:18-23).

8. ¿Nitre brare gure ye raba dre mike gare jai Jehosafat yebätä?

⁸ Nitre brare gure, ¿dre raba nemen gare Jehosafat yebätä munye? Mun ye abokän tä mun mräkätre ngübaka, ye medenbätä munta ja di ngwen niaratre dimikakäre aune kriemikakäre. Aisete kukwe tare ben munta ja tuin ngwane, mun raba kukwe ye ükete kaibe raba nemen ruin munye. Akwa munkwe ñaka tö ngwan akwle jai, ñakare aune munkwe ora kaibe aune munkwe ja di kärä Jehovai. Ne madakäre, munkwe ora ja brukwä tätebiti mun muko ben. Munkwe ja tötika Bibliabätä, täräkwata sribeta juta Ngöbökwe yekwe yebätä. Yebiti munkwe ja jie ngwamana Jehovai aune kukwe meden nemen gare munye ye munkwe mika täte. Kukwe nieta Bibliabätä ye ererebätä munta kukwe den nuaindre jai ye ñaka kwin aune ni ñan töbätä tä kukwe ye erere nuainne nie raba munye. Ne madakäre, ngwian aune jondron rabadre ere munkwe ye köböire mun mräkä ngüba raba kwin nie raba munye. Akwa Jehosafatkwe dre nuainbare ye munkwe ngwan törö jai. Niara nämäne tö ngwen Jehovai ye bämikani kwe. Jehovakwe ñaka ni ja ngwanka metre ye tuanimetre kaibe aune ñaka mun tuainmetre kaibe kwe yei munkwe tö ngwan (Sal. 37:28; Heb. 13:5). ¿Aune mun ja mräkätre gure? ¿Mun raba dre nuainne nünankäre kä jutobiti?

9. ¿Ni Ngöbö kukwei niekä Isaías aune muko kwe yebätä dre nie raba?

⁹ Isaías aune muko kwe käkwe ja töi mikani kwatibe sribikäre Jehová kräke. Isaías ye nämäne ni Ngöbö kukwei niekä ye erere aune muko kwe nämäne kukwe ye erere nuainne raba ruin nie, ñobätä ñan aune niara ye meri Ngöbö kukwei niekä nieta Bibliabätä (Is. 8:1-4). Jehová mikadre täte ye nämäne bäri ütiäte niaratre ye kräke. Erametre, Isaías aune muko kwe käkwe kukwe kwin bämikani ja mräkätre ja mäkäninte ni näire ye käne.

10. Nitre gure töi rabadre kwatibe sribibätä bäri Jehová kräke yekäre, ¿ñobätä rabadre ja tötike profecía tä Bibliabätä yebätä?

¹⁰ ¿Ja mräkätre gure ye raba ja ngwen ño Isaías aune muko kwe ye erere? Rabadre ja di ngwen sribikäre käre Jehová kräke. Kukwe mikata gare Bibliabätä ye käre tä nemen bare ño, yebätä mun raba ja tötike tödeka jakwe mikakäre bäri dite (Tito 1:2, TNM). * Profecía ruäre mikata gare Bibliabätä yebätä niaratre raba mike täte ño siba yebätä raba töbike. Ñodre, kukwe kwin Gobran Ngöbökwe ye rabai diribare kä jökräbiti tibien ngwane, kä krüte rükai niebare Jesukwe yebätä raba töbike (Mat. 24:14, TNM). Kukwe mikata gare Bibliabätä ye tä nemen bare ye gare kwin nitre ja mäkäninte ie ngwane, töita nemen kwatibe sribibätä bäri Jehová kräke.

11. ¿Áquila aune Priscila dre nuainbare aune ñobätä?

¹¹ Nitre krire ja mäkäninte ye raba kukwe ütiäte mike gare jai Áquila aune Priscila yebätä. Niaratre ye judío, nämänentre ja mäkäninte aune  nämäne nüne Roma yete. Kukwe kwin Jesubätä ye namani gare ietre ngwane, ja mikani kristiano kwetre. Niaratre nämene nüne kä jutobiti raba ruin nie. Akwa nitre judío käkwe kämikadrekä Roma yete ye ribebare emperador Claudio yekwe ngwane, jötrö ngwarbe kukwe jene namani bare. Ye köböite dre namani Áquila aune Priscila kisete yebätä ani töbike. Medente niaratre nämene nüne käre ye tuanimetre kwetre, ju mada namani känänkäre ietre aune sribi nuain nämäne kwetre tienda de campaña sribebätä ye kaninkä kwetre juta madakänti. ¿Kukwe namani bare ye köböite kukwe Gobran Ngöbökwe ye ñaka namanina bäri ütiäte kräke? Dre nämäne bäri ütiäte kräketre ye niena gare nie. Niaratre nikani Corinto ngwane, ja di ngwani kwetre konkrekasion dimikakäre aune Pablo dimikani kwe siba ja mräkätre dimikakäre kukwe ja üairebiti. Akwa ye bitikäre, juta meden känti nitre ribe nämäne kukwe driekäre yekänti niaratre nikani nüne (Hech. 18:18-21; Rom. 16:3-5). Niaratre nämäne sribire krubäte aune nämäne nüne kä jutobiti raba ruin nie.

12. ¿Ñobätä nitre gure ye rabadre kukwe ja üaire mike nuaindre käne jai?

¹² Nitre ja mäkäninte ni näire ye raba kukwe Gobran Ngöbökwe ye mike nuaindre käne jai Áquila aune Priscila ye erere. Nitre tä ja kukwe mukore ye ngwane blitadre kwe kukwe yebätä ye bäri kwin. Nitre gure tö dre nuaindi Jehová kräke aune tä ja di ngwen nuainkäre ngwane, üai deme Jehovakwe tä sribire ño ye tä nemen gare metre ie (Ecl. 4:9, 12). Russell aune Elizabeth käkwe dre nuainbare ye ani mike gare jai. Russell tä niere: “Nun nämä ja kukwe mukore ngwane, nun nämä blite metre ta nunkwe dre nuaindi kukwe ja üairebiti yebätä”. Elizabeth tä niere mada: “Nun nämä blite kukwe yebätä ñobätä ñan aune kukwe rabadre diandre nuaindre jai nunye ye käi rükadre ngwane, kukwe ye käkwe ñaka nun ketadrebätä kukwe mikani nuaindre nunkwe jai kukwe ja üairebiti yebätä”. Micronesia yete nitre ribe nämäne bäri kukwe driekäre yekänti niaratre nikani, ñan ñobätä aune niaratre raba niken yebätä.

13. Salmo 28:7 tä niere erere, ¿nikwe tö ngwain Jehovai ngwane dre rabai bare?

¹³ Russell aune Elizabeth erere, nitre gure kwati tä ja töi mike nünankäre jondron braibebiti kukwe driekäre aune dirikäre bäri. Nitre gure tä ja töi mike kukwe nuainne sribikäre bäri  Jehová kräke aune tä ja di ngwen mikakäre täte ngwane, kukwe kwin keta kabre raba nemen kwe. Ye köböire Jehovata niaratre ngübare ño ye rabai gare ietre, rabai tö ngwen bäri Jehovai aune rabai nüne kä jutobiti (ñäkädre Salmo 28:7 yebätä). *

14. ¿Jehovata kukwe käbämike Mateo 6:25, 31-34 ye ie Pedro aune muko kwe nämäne tö ngwen ye bämikani ño kwetre?

¹⁴ Apóstol Pedro aune muko kwe ye käkwe kukwe kwin bämikani nitre gure käne arato. Kä kwati biti te Jesús namani gare Pedro ie ye bitikäre, kukwe ütiäte namani diandre nuaindre jai ie. Niara nämene sribire gwa kitabätä aune Jesukwe nübaibare nemen ja tötikaka kwe ngwane, mräkätre kwe namani töibikaikäre ie (Luc. 5:1-11). Jesukwe Pedro nübaibare rikakäre kukwe driere jabe ngwane niarakwe kani ngäbiti. ¡Kukwe kwin krubäte diani nuaindre kwe jai! Aune muko kwe nämäne niara dimike arato ye ni raba niere. Ñobätä ñan aune Jesús ganinkröta ye bitikäre, kä ruäre te niara nikani Pedro ben mikata gare Bibliabätä (1 Cor. 9:5). Erametre, muko kwe nämäne ja ngwen kwin yebätä Pedro nämäne mäträre nitre brare ja mäkäninte o merire ja mäkäninte yebätä ngwane, nämäne nuainne töi jämebiti (1 Ped. 3:1-7, TNM). Pedro aune muko kwe käkwe kukwe Gobran Ngöbökwe mikai nuaindre käne jai ngwane, Jehovakwe ngübai ye ie nämäne tö ngwen kwatibe ye bämikani kwetre (ñäkädre Mateo 6:25, 31-34 yebätä).

15. ¿Tiago aune Esther dre nuainbare yebätä dre nemen gare mäi?

¹⁵ Kä ruäre nikanina ta yete munkwe ja mäkäninte ngwane, ¿dre raba mun dimike ja töi mike sribikäre bäri Jehová kräke? Keteiti ye abokän, ja mräkätre gure käkwe dre nuainbarera ye mun raba mike ñärärä. Ñodre, kukwe kädekata “Ja töi jeñebiti nikanintre sribire” yebätä nun raba ñäke. Ja mräkätre Tiago aune Esther käkwe kukwe ye erere nuainbare, niaratre nünanka Brasil. Niaratre nämäne ñäke kukwe ye kwrerebätä ye käkwe niaratre töi mikani niken nitre ribeta bäri kukwe driekäre yekänti. Tiago tä niere: “Jehovakwe nitre niara mikaka täte ye dimikanina ño yebätä nunta ñäke, ye käkwe nun töi mikani sribire bäri Jehová kräke aune niara raba nun jie ngwen ño aune nun ngübare ño ye mikakäre gare akwle jai”. Ye bitikäre, ja mräkätre gure ye nikani Paraguay, yete tä konkrekasion portugués ye dimike 2014 yete ja käne. Esther tä niere: “Efesios 3:20 ye tä nemen tuin kwin krubäte nunye. Kukwe nieta yete ye namanina bare bä kabre nunbätä sribibätä Jehová kräke”. Jehovata jondron bien bäri nie nita jondron ribere nuäi ie ye kräke mikani gare Pablokwe tärä juani kwe nitre Efesio ie yete. Aune kukwe ye käre tä nemen bare.

16. Ja mräkätre krire ja mäkäninte ye raba kukwe meden mike nuaindre jai ye tö gai ngwane, ¿raba ja di kärere nire ie?

¹⁶ Ja mräkätre käkwe tö ngwanina Jehovai yebätä mun krire ja mäkäninte ye raba kukwe mike gare jai. Ja mräkätre ruäre käkwe sribibarera kä kwati krubäte te köbö täte Jehová kräke. Mun raba dre mike nuaindre jai kukwe ja üairebiti ye mun tö gai ngwane, ¿ñobätä mun ñan ja di kärere ietre? Kukwe yebiti munta tö ngwen Jehovai ye munkwe bämikai (Prov. 22:17, 19). Nitre umbre ji ngwanka raba mun dimike kukwe ja üaire mike nuaindre jai aune mike nemen bare.

17. ¿Dre namani bare Klaus aune Marisabätä aune dre raba nemen gare niaratre yebätä nie?

¹⁷ Kukwe dianta nuaindre jai nikwe sribikäre  bäri Jehová kräke ngwane, kukwe ye rabadre bare ño ye ie ni tö ye ruäre ngwane ñaka raba nemen bare. Ani bliteta Klaus aune Marisa yebätä. Niaratre ja mäkäninte ye käi nikani komä ta ye bitikäre, niaratre nikani sukursal Finlandia yete sribikäre Ju Ja Ükarakrö sribebätä. Akwa namanina yete ngwane, niaratre raba nemen yete sö krä ti aibe te namani gare ietre. Kenanbe, ja namani ruin ulire krubäte ietre. Akwa biti, niaratre nübaibare ja kite blitakäre kukwe árabe yebiti. Kä nengwane, niaratre tä kä jutobiti konkrekasion árabe ye dimike juta madate. Marisa tä töbiketari kukwe yebätä ngwane tä niere: “Mätä ja töi mike kukwe jene nuainne aune tö ngwen Jehovai ngwane, kä jürä raba nemen mäbätä. Akwa kukwe ngüba ñaka mäkwe yebiti Jehovakwe mä dimikai käre ye namanina gare tie. Dre dre namanina bare tibätä ye käkwe ti dimikani tödeke bäri Jehová ie”. Nibira gare nie erere, nikwe tö ngwain Jehovai ja brukwä tätebiti ngwane, käre niarakwe kukwe kwin mikai nemen bare ni kräke ye tädre gare metre nie.

18. ¿Ja mräkätre ja mäkäninte ye raba dre nuainne tö ngwankäre jankunu Jehovai?

¹⁸ Ja mika gure ye jondron ütiäte biani Jehovakwe aune nitre ja mäkäninte ye rabadre käi ngwen juto jabätä ye ie Jehová tö (Prov. 5:18; Mat. 19:5, 6). Ja mräkätre krire ja mäkäninte, munta dre nuainne yebätä mun raba töbike. ¿Kukwe ütiäte biani Jehovakwe munye yebätä munta debe bien ie ye munta bämike? Blite Jehovabe aune kukwe medenbe munta ja tuin ye ererebätä munkwe kukwe ja jie ngwankäre känä Bibliabätä aune dre nemen gare munye ye munkwe mika täte. Munta ja töi mike kwatibe sribikäre Jehová kräke ngwane, erametre munkwe nünain kä jutobiti jabe ye tädre gare metre munye.