MARDOQUEO ye abokän ni itibätä blitata krubäte tärä keteiti Bibliabätä Ester yebätä. Niara abokän judío jänikani sribire ju gobrankäre Persa yete siglo kwärike Kristo känenkri “rei Asuero nämene gobrane ye näire” (nitre kwati kä nengwane tä nütüre niara ye abokän Jerjes I). Nitre tö namani rey kämikai ngwane Mardoqueo ñaka tuanimetre nuaine ye medenbätä rei käkwe debe biani krubäte aune Mardoqueo mikadre ütiäte ni jokrä ngwärekri ribebare kwe. Hamán ni iti ja mikaka Mardoqueo aune nitre judío rüere kämikani ye bitikäre reikwe Mardoqueo kädekani ni ji ngwanka kri ye köböire Mardoqueo käkwe kukwe ükaninte ne kwe nitre judío nämene nüne ju gobrankäre persa ken ye rabadre kwäre kämika tö nämäne yebätä (Est. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16).

Siglo veinte kömikani ye ngwane nitre kukwe mikaka gare rüäre käkwe mikani gare tärä Ester ye abokän kukwe ngwarbe aune Mardoqueo ye ñaka nünanbare jire niebare kwe. Akwa kä 1941 yete arqueólogos ie jondron kwani abokän raba kukwe mikata gare mardoqueobätä tä bibliabätä ye metre mike gare ¿Drebätä blitata?

Kukwe kirabiti kukwe tikani aune nämene tikani kukwe persa yebiti känti mikata gare ni brare iti kädeka nämene Marduka (Suliare Mardoqueo) niara nämene sribire ngwianbätä juta Susa yekänti, kukwe ye mikani gare ngwane Arthur Ungnad ja tötikaka kukwe kirabätä kä yekänti käkwe niebare “tärä okwä ye aibe känti Mardoqueo kädekateta kukwe nieta bibliabätä ye ererebätä”

Arthur Ungnad kukwe niebare yete ja käne, kukwe nämene tikani kirabe kukwe persabiti ye kwitanina mil kabrebiti ruäre ye abokän jondron oto o jondron kukwän Persépolis kwani, kä juani ngwarbe känti jondron ütiäte ütiäte üka nämäne yekänti, ki juta ye ken ye bäre. Jondron kukwän ye abokän Jerjes I nämäne gobrane ye näire. Ye tä tikani kukwe Elamita yebiti aune nitre kwati kä tä tikani tärä Esterbätä ye tä tikani bätä arato. a

Kä persépolis yete Jondron kukwän keta kabre kwani yete kukwe kira biti blita nämäne yebätä ni iti kädekä nämäne Marduka ye kä nämäne tikani niara ye abokän ni escriba kä gobrankä Susa yekänti Jerjes I nämäne gobrane ye näire. Keteiti tä mike gare Marduka ye abokän ni kukwe kwitakä. Mardoqueobätä blitata bibliabätä ngwane kukwe ne arabe mikata gare. Mardoqueo ye abokän sribikä rey Asuero kräke (Jerjes I), aune niara nämäne blite kukwe ketebu biti aune käre nämäne täkäni jukwete kä gobrankäre juta rey Susa yekänti (Est. 2:19, 21; 3:3). Jukwe kri yekänti ni sribikä reykwe aibe nämäne

Nibira gare nie erere blitata Marduka bätä jondron kukwän kwani yebätä aune Mardoqueobätä Biblia tä blite ye ja erebe. Nünanbare kä arabe näire aune sibibare kwe kä arabe känti. Ne tä mike gare metre Marduka, aune Mardoqueo ye ni itibebätä blitata