KÄ KWATIRE kwatire te nitre 6 millón tä niken mente kri cedro krikri nemenkä kä Shima, Japón yekänti. Tätre niken Santuario Kri Ise yete, kä yekänti kä niena 2,000 Amaterasu Omikami mikata täte, ye abokän ngöbö merire sintoísta, Ñänä ngöböi. Nitre nänkä mente tätre nemen yete ye ngwane, tätre ja kise aune ja kada bätete ja mikakäre deme. Ye bitikäre, tätre nemen nünaninkä krö haiden (oratorio) ye känenkri, tätre ja mikete kuintubu, kise mete aune tätre orare ngöbö merire yei. * Nitre kukwe sintoísmo yebätä ye tätre nitre kukwe mikaka täte bentre ye tuenmetre kukwe mada mike täte arato. Aune nitre käkwe kukwe sintoístas nuaindre santuario yete ye ñaka tuin käme nitre budistas, cristianos bätä nitre kukwe madabätä yei.

Kukwe keta kabre mikata täte yekwe santuario tärä, aune nitre kwati kukwe mikaka täte tätre nemen yete. * Juta keta kabre känti nitre tätre ja bien kristiano, yekänti iglesia bätä capilla tärä, Jesús, María aune nitre deme ye kräke. Kukwe kädrieta Bibliakwe o “jondron ñan tuabare” namani bare bitinkä kä ruäre känti nitre tä nütüre aune jondron kira krubäte tä mikani yekänti santuario tärä arato. Nitre kwati tätre nemen kä yekänti ñobätä ñan aune tätre orare kä deme känti yebätä kukwe nuai yei tätre tö ngwen. Nitre ruäre tätre näin mente krubäte gürere nemen santuario ruäre yekänti tätre tödeke krubäte ye bämikakäre.

¿Nikwe oradre santuario yete ne kwe orasion nikwe ye kukwe nuadre aune mikadre nemen bare ni kräke? ¿Näntä mente gürere rabakäre kä yekänti ye nemen kwin Ngöbö kräke? Akwa bäri ütiäte: ¿ni kristiano rabadre Ngöbö mike täte santuario yete? Kukwe ne mikadre gare jai angwane, Ngöbö mikadre täte santuario yete ye nikwe mikadre tuin ño jai aune Ngöbö tö ja mikamana täte ño ye rabai gare nie.

Ngöbö mikadre täte kä deme yekänti o santuario yete ye tuin ño Ngöböi ye mikata gare kukwe kädriebare Jesukwe meri Samaria ben yebiti. Jesús nikani Samaria ta ye ngwane, namani ja düke ño okwä yekänti juta Sicar ye ken. Meri nikani ñö den yebe namani blite. Meri yekwe blitabare Jesús ben ye ngwane, nitre judío aune Samaria ye ñaka ja erebe niebare kwe: “Nun mräkä Samariabo kirakira käkwe Ngöbö käikitaninkä ngitio nebti, akwa nun rikadre Ngöbö käikitekä juta Jerusalénte abko mun israelita tä niere” (Juan 4:5-9, 20).

Meri ye nämene blite ngudre Guerizim yebätä, ye nemenkä kilómetro 50 Jerusalén yete ngwitärikri. Kä yekänti, templo nämene nitre Samaria yekwe känti nämenentre fiesta Pascua ye nuainne. Akwa, niaratre  nämene kukwe nuainne bä jene ye ñan aibätä Jesukwe blitabare, ñakare aune niebare kwe ie: “Meri, ti kukwe mike era makwe. Kä nükera angwane, munkwe ni Rün Ngöbö käikitadikä mdente erere rabadi dbe Ngöbökrä, aisete mun rikadre känime ngitio Gerizim nokobti ya o mun rikadre Jerusalén Ngöbö käikitakakäre, ye abko ñan rabadre ütiäte” (Juan 4:21). ¡Kukwe ütiäte krubäte niebare, metrere ni judío käkwe niebare yebätä! ¿Ñobätä Ngöbö mika ñaka rabaira täte templo kwe yete?

Ne madakäre, Jesukwe niebare ie: “Akwa, kä jatai, bätä kä nibira, känti nitre Ngöbö mikaka erametre täte ye käkwe ni Rün mikai täte niara üaibiti bätä kukwe metre yebiti, ne ñan ñobätä, erametre, ni Rün kätä ni ye erere känene ja mikakäre täte” (Juan 4:23, TNM). Siklo kwati krubäte te, templo kri nämene Jerusalén yete nitre judío nämene Ngöbö mike täte. Nämenentre niken bämä kä kwatire kwatire te yete jondron kukwakäre Ngöbö kwetre, Jehová yei (Éxodo 23:14-17). Akwa, ye ñaka rabaira ye erere Jesukwe niebare, aune nitre Ngöbö mikaka metre täte ye käkwe Ngöbö mikai täte “üaibiti bätä kukwe metre yebiti”.

Templo ye nämene kä keteitibe känti. Akwa üai bätä kukwe metre ye ñaka tuin aune ñaka tä kä keteitibe känti. Ye medenbätä, Ngöbö mikakäre metre täte kä keteitibe aune ju ribe ñaka rabaira Jesukwe mikani gare; ngudre Guerizim, templo Jerusalén o kä mada deme ye ribe ñaka rabaira.

Jesukwe blitabare meri Samaria ben ye ngwane, “kä jatai” abokän näire Ngöbö mika ñaka rabaira täte kä keteitibe känti niebare kwe. Kä ye nükani, Jesús ja nire biani murie ketadre ye ngwane, Kukwe biani Moisés ie abokän nitre judío nämene nuainne Ngöbö mikakäre täte ye Jesukwe mikani krüte (Romanos 10:4). Akwa ¿ñobätä “kä nibira” niebare kwe? Ñobätä ñan aune, niara ye Mesías, yebätä namanina nitre ja tötikaka kwe ye denkä kukwe niebare kwe ne mikakäre täte: “Ngöbö ye abokän Üaire, bätä nire nire kätä niara mike täte ye käkwe mikadre täte üaibiti aune kukwe metre yebiti” (Juan 4:24, TNM). Yebätä ¿Ngöbö mikadre täte üaibiti aune kukwe metre yebiti ye dre gärätä?

Nikwe Ngöbö mikadre täte üaibiti Jesukwe niebare ye ngwane nikwe kä ngwandre juto dikaro jabätä Ngöbö mikakäre täte ye ñan ai gäräbare kwe. Ñakare aune, Ngöbö üai tä ni jie ngwen ye gäräbare kwe, aune ye meden abokän kätä ni dimike Kukwe Ngöbökwe mike nüke gare jai (1 Corintios 2:9-12). Aune kukwe metre niebare kwe ye abokän kukwe metre drieta Bibliakwe ye rükadre gare täte nie ye gäräbare kwe. Ye medenbätä, kä medenkänti Ngöbö mikadre täte ye  ñan ai bäri ütiäte. Kukwe nieta Bibliakwe bätä üai deme tä ni jie ngwen ye erere nuaindre angwane, ye aibe köböire Ngöbökwe kai ngäbiti.

¿Nändre mente gürere santuario kokwäre aune ngöbö mikadre ütiäte kä yekänti ye nitre kristiano käkwe mikadre tuin ño jai? Nitre Ngöbö mikaka täte ye käkwe mikadre täte üaibiti aune kukwe metre yebiti Jesukwe niebare, ye medenbätä mikadre täte santuario yete o kä deme yekänti ye ñaka ütiäte jire kräke. Ne madakäre, jondron üai sribebare mikata Ngöböre jai yebätä Ngöbö töita ño ye Biblia tä mike gare nie, tä niere: “Munkwe ñan ngöbö ngwarbe mika jire chi ngöböre jae amne ye ngäniene mun gitia” bätä “jändrän ngwarbe sribebare ngöböre, ye ngäniene munkwe ja ngibia” (1 Corintios 10:14; 1 Juan 5:21). Ye medenbätä nitre kristiano ñaka rabadre Ngöbö mike täte jire kä mikata tuin deme jai yekänti aune jondron ngwarbe mikadre ngöböre jai yekänti. Santuario keta kabre ye sribebare kukwe ye kräke, ye medenbätä nitre kristiano metre ñaka Ngöbö mike täte yete.

Kä meden rabadre tuin bäri kwin nie orakäre, ja tötikakäre o töbikatarikäre ye ñan ai ñäkäita Bibliakwe. Kä kwekebe aune debe ja ükakrökäre ye kwin ja tötikakäre bätä blitakäre kukwe ja üaire yebätä. Nikwe kukwe tikadre jäbätä ni mräkä tare nikwe krütani ngwankäre törö ye ñaka blo arato. Ni mräkä tare nikwe krütani aune ni tö ngwain törö jai yebätä kukwe ye nuainta jerekäbe. Akwa kä ye mikadre tuin deme jai, o jondron üai mikadre ngöböre jai o jondron kira mikadre yete ye abokän erere Jesukwe ñaka driebare jire.

Ye medenbätä mä rikadre santuario yete ne kwe Ngöbökwe orasion mäkwe kukwe nuadre ye ribe ñaka jire. Mäkwe nändre mente gürere rabakäre kä yekänti ye ñan ai köböire Ngöbökwe jondron kwin nuaindi mä kräke arato. Jehová Ngöbö “kä käinta [...] amne kä temen ne Dänkien, aisete ju mikata ni kä nebtäkwe, te niarata nüne ñakare” mikata gare Bibliakwe. Akwa yebätä Ngöbö tä mente nibätä ye mäkwe ñaka nütü. Ni raba orare ie, aune ni tädre medente kärera tä ni kukwe nuin, ñobätä ñan aune “ñaka tä mente krubäte ni itire itirebätä” (Hechos 17:24-27, TNM).